장음표시 사용
151쪽
misimi diuitis: & propterea huiusmodi ea
bium non verum,& reale , sed siccum, inivistum, ac fictum a Theologis iudicatur, ut
solui hane esse rationem, ait, quoniam is, qui dit eambio, sciebat, quod campsit nus illa,qui cambium accipiebat,ianunci. nis nos habe epecuni in , nec credituram soluendis litteris: vel sumin probabilis tersit spicabatur, nucta ea, quaesupra tan
tauimus .i Est tamen venam, quod si eampser o xt fide dederit eambio, existimans certo, vel talem pmbabiliter credens, campsuarium, qui carpit ad cambium habere in tao sol tionis i cuniam, aut creditum pro selue dis litteris,si deinde contingat, solutionem non fieri, tune potest petere interesse lucri cessantis,ut damni emergentis, quod sorte is secteta & id intendere potest in prismis tituum riundinis, & in remissione litterarum illatum nundinarum, de non vltra et
alias camm non dicentur amplius esse in bona fide, ut recte probat Romos. C loeo citato, in fine. Hate de prima condi'
Quo vero ad alteram c&litio III, 2 a x pe quod eambii pretium sit iustum, est a noti quod pretium tunc dicetur iussum quando sinum est iuxta communem usum sori,& imita pretium a peritis ad hoc deputatis, definitum : alias si pretium non e eius ii cambium solet contra iustium c
mutatiuam, & non reduceretur ad aequalis
ratem: quapropter ad iustitiam huiusmodi preni duo copulative requiruntur. Primo, ut tam in loco eontractus,quam in locosoristionis siciendae valor pecuuiarum reduncatur ad aequilibrium,nianwm pectiniae in
vallare reeipiatur,quantum daturae no m. ylius, tum ea,quae supra adnotauimus, m 8.concl. 3.& φ&q. 36. .s undo requitutur, ut pretium commune Bri non augea. tur ratione temporis dilatae selutionis bis cambium esset, rarium, vi nostrae Extra uag expresse prohibitum, s. a.in fin. in illis vel bis, cura. nautem reis interminis, mrauo habeatur isonguimis, O vicinisatuiscorum, in Dibu uotis de linam dum logiores praej -ἰu , quam loca desinasis Avionis desiderans ,sa eramo detur occasio , atque aduolucrum ex cambio, non ratione loci, ratione temporis perciperetur. Et clarius coinatev g. r. in fin. ibi, campsero
rantummodo'omsso, dissera in aestimatione pretis cam non habrat ratio temporis est de intriotica ratione ii, stitiae illius xta primam,dc secundam com ditionem, quas Filiuic. post alios ex tradiustitiam,de realitatem cambis: quibus adde Romos. l.de camb. cap. I I. His etiam adde,quae sit pra diramus, q. 3 . Ex hoc inimur primo, quod contra i ta stitiam pretii cambit nudinalis agitur,qua. do unus, νel duo, vel pauci procurant ad se trahere totam pecuniam, adhoc ut paucisi existentibu campsoris . di quamplurinus campisariis accipientibus ad cambium , possint ad eorum libitum cambiorum pre tia augere. id enim est iniustum, & expresse prodi um vi nostrae Extrauag. S. 3. ibi, Eos ver. qui cois rasiones Arriau, - conmissam unaeque pecuniam, ira ad se redeo
i Secundo insertur, quod eontra uist ami pretii cambii sunt monopolia, quibus abii. dantes pecuniis conspirationes faciunt, depretia iniusta cambiis praefigunt conspiram tes,se non daturos ad cambium minori prectio quam ab eis definito δε id epimestini stum,dc non solum de iure eommini,sed vinostrae Extrauag.expresse damnatum, d.I. 3.in illis vel bis, VHρι---mium temmasu evidentur, quibus adde, quae ii i beatureailliue.wm.a.qq.mors.u-3s. decρ λέ-7. l.6ac 7.
Tertio insertur, contra iustitiam pretiii s cambii committi, quando qui dat eambio indigenti , obligat eum ad accipiendam ad cambium per ea loca, in quibus maius est interesse canabit, potens dare ad eambium per viςiniorρ cum minoti interesse, ut M. betur ex eodem RomaL GL cap. Iq. ubi id limitatini si campar in locis, per quae pe
titur ad cambiumnon haberet negotia, nec procuratorem,aut corresponsalem, vel Ioea
ipsa essent eidetrimento et quoniam nemo
152쪽
tenetur alteri prodesse cum seo proprio da-no. poss)t etiam excusari camplar ab iniussi. tia, si alter peteret ab eo ad cambium per locum sibi utilius: quoniam tunc non teneretur dare cambio pecuniam suam petenti' per locli sibi minus villa.Quς quidem vera 'esse dicimus ; nisi campsor esset publicus obligatus cambiret per loca ad libitum p tentium:quoniam tunc non posset denega re dare cambio petenti,etiam si locum, per quod petitur, esset sibi minus utile,iuxta ea, quae sepra adnotauimus,q.3 3.ubi etiam d. ximus, quod camplar persona priuata denegans pecuniam tuam dare cambio petetitaer loca,in quibus minus lucratur,ut supra, licet possit peccare contra charitate non tamen peccat contra iustitiam secus autem
si campsor sit publicus. Patet igit ur ex dictis, quod ad ilitate,
is&iu tiam cambii duae tantum conditiones sufficiunt,ad quaMeliquae omnes reducuntur tam in nostra Extra g. contentae,
quam alapin relatis Diictoribus requisita . . Reliquae aute de quibus fit mentio in ipsa Extrauag. quas retulimus in supradicto notandomon pertinent ad iustitiam, & res, artatem cambiit siquidem nos ostendimus posse considiae cambium, etiam si fiat p2 ictum de certo interesset si fiant cambia ad primas, stulteriores nundinas i& si hi tedi giminis solutionis non habeatur talio loqgin Bitatis, ac vicinitatis loci nim, in quisus lutio destinatur; sed pernotam Extranan haec omnia statuta si erudi ad obvian- dum fraudibus, & periculis committendi , ausuras, ut videre est apud Ban. de Salas in
quae nos durimus remittieta me bis idem repetere vide cimu r quibus adde ex Ro--M.Col.de cam. sap. 3 6. circa finem, quod ad hoc ut cambii pretium conssit tum dicatur austu gres conditiones requiscuntur. Prima viui determinatione pretii non concurrat monopolium, ut supra dixi muMq. piaecedeDti, veri. Secundo infertur, quod contra. Secunda est,ut premmeonis stituatur, habita ratione copiae, vehinopiae pecuniarum, tam in loco ubi accipitur ad cambium,quam in nundinis. Tertia, ut is, qui dat ca io. rationem non habeat ne cessitatis eius,qui ad eambium accipit; nec eiusdem lucri, nec ad modicum creditum, quod habebat, ita ut hi setationam, augeat. tur pretium. vide etiam, quae habentur ex Filhuc.eom.a.qq.motu traei.3. .decamia cap. 7.Φ6. & 7.
De personis concurrentibus ad ce .lebrandum ea inbium per nun-
De iusto pretio cambij ad nundi.
brevi ef,quod sicut diximus de ea. hiis per litteias de loco ad locum lupra .in .h.ita etiam dicendum est de cambibad nundinas i siquidem hoc cambium est etiam per litteras & localis; ita te bium locale, & ad nundinas non differant inter i
eambum iὰ genere clim sit contractim reis spectivus exigit pluralitatem personarum, ita ut inuit the eat, Mael mihia inter duas personas, & quod aliquando ad com si citimaeu ramun tuet immae u
153쪽
losophandum est de eanthio ad nundinas satque ideo in eo aliquando interueniunt quatuor persons,nem, campsoricamps rius,& amborum procuratores: quandoque concurrunt tres tantiun personae, nempta eampsor, eampsuarius, & campseris proc rato eu socius,qui doplicem personam repraesentat, camplaris scilieet,&campisariis siquidem unan eadem persona potest plures perlanas reprssentare: & quod in duabus personis recipitur, hoc in eadem Grs na recipi potest, utini singularia, Eucert. --δ- vetati atque ideo diuersis respectibus po- Io Verba bis vi rimetto, σε.
a Forma litteraram eambya indinar stra.ditur 3 Forma litterari de aut ponitur. Littera cambyad nundinas declarantur. s Marcharum, timetium est variabile. 6 Uttera, deatissio, declara tu .
et Hic v'ho tram quid denotent, emplicatur. 8 Forma litterarum, quas eammor 'ibis ad suum procuratorem: raditur. 9 Iiuera, quas eam νμibis adprocuratoremsuum,declarantia , test unus diuersas personasreprssentare, i.
in tribus,ssideiudic.c.ex litteris, de probat. Et quod asemetipso possit aliquis exigere, est rex. in Issi negotia,& ibi Glos Tmandi. spupilli. F. fia. R L qui sine, fi de negor. gest. &-habetur ex Molf Da. suae lum.& Fillluc. loco ci
II Cam uariau per Meeptationem litterarum eximitur at obligatioue eam oris, O e cisin distur eius, qui lituras acceptauit. I a Verba illa, con stare per il credere, deri
rato,q. i. Denique in cambio nudinali pos- I 'maprelitterarum ocinatoris compsua. sunt concurrere duae tantum personae, ut 'ν,explicarum quia in campsor, quam campisarius l- Is cambium de toto ad nundinas quando in e lent ad nundinas accedere, & campitrarius dem De Litin, in quo celsirat ef -- ipsi eampsoricambium soluerer quo casu eum. fmutantullitterae quoad personam, quae de- 16 Muraatissub fris asseramagnum incom- hetetiesuere,& lcriberet sibimet ipsi, ve -odum mutuo aeripienti declarat Scae. de commere.&camb. S. ε. III cambium,inquomns in aqualitas,AP. q.s.suboum.7 .Item duae tantum personq Iiniustum. coneurrunt in cambio, quod vulgo dicitur, 18 Ombium aura adnodinas, ad Abi is cissi cantinom, de quo habetur per Fili iuc. riam exigiseommutarim mpecuniamne loco citato,cap. 8.q. s.&6. ubi tutinodi lora diuersam P ai cambii duas esse species ait. Et denique a I cambium de Deo ad nundinas,eaIicitum. duae tantam personae possunt concurrere in ao Pemnia praesens usualet, quam absent. ζeambio,quod vulgo dicinire Dinoo , 'dii cambium Mocoadam dinax, essentialiurseu eon ricapitare te lettere ispra it datore, non disserta ea is de loco ad locum; sed de quo Scac.de comerc. camb.s. italos . - ωα - accidentaluerix. de quorum omnium, de singulorum iustir a a Pecunia si Atuatur in tota lebrati conre inurimo duce, suo lycodicem a i . Eiusprimi camUρον viam recambi ron a
ouo quatuor perlanae concurrui, mustianti. & Frenuenter hodie fit a Gentia αε Mincharum sinum sicis non sit inrerum,
AD . tituli q .explicationem ponamus casum, Titius dat mille aureos adeambium Sempimis Genuae pre Placentiam ad primas Mndinas hocnvio rides,
154쪽
cet.Dat, Inquam, Sεpronio Genus solidos
aureos46. ut det illi in nundinis scutu una marchariam, quod in nundinis valet solid. 67.q. Et q aon. a scutum Genuae valet 68. selid. h ne sit, quod Titius dando Sempronio ad cabium i ooo.scura Genuae,quorum singula qstimatur solid.68.recipiet in nudinis scuta I oso.6.marchar. & sic in hoc ea- his, Titius pro scutis Iooo.datis Genuq recipit scuta I o I o. Placentiae iusti ponderis, seu quinque stamparum I atque ideo lucratur scuta Io. in circa,quae sunt ad rationem unius, &paulo pius pro centenario. Facta conuentione, scribuntur litterae a Sempronio capsiratio ad l)amphilum suum corre-06silem: de a Titio campisre ad Caium mmiliter suum eorresponsalem, seu procuratorem existentes Placentiae, sub hac forma. Amorifico Pamsti, Da Gemus inpia
I si litterae dicuntur de cabio,&scribit i
Sempronius,qui accipit a Titio ad eam. hium, ad Pamphilum suum procuratorem, seu corresponialem, ad ciuem habuit recu sim in nundinis, ut pro te soluat Cato, qui nomine Tith debet exigere in nundinis: &deinde idem Sempronius scribit alias litte. riseidem Pamphilo;quae dicuntur, DemιμΡ. atque ideo in hoc eambio concurrunt quanaor personae, nempe Titius campisr, Sempronius campisarius, Caius procura tor Titii, & Paphilus procurator Semprinni j. Litterae autem lant tenoris sequentis. i
CIrca primas litteras, quae sunt de emisbio,istpt notanda illa verba, Et L
Mag. Pam O. siquidem sempronius campluarius cum non habeat domum in nundinis,habet recursum ad Pamphilum, ut pro eo solvat. Secundo lunt notanda iIla verba, Da Genua a Mare . quoniam huiusimodicambium fit Genus per nundinas Placentiae. Tertio dicitur, apagamenti di fera. ad demonstrandu quod cambium est de loco ad nundinas,ad differentiam cambiorsi,quq fiunt de loco ad locum, in quorum litteris stribitur, A levera via o vero a ovo, disce, o vimigismilia o me oecondo Ia creenιi ne di cotrahenti. ano nota dictione illam, Proxima. Nam cambia per nundinas ex vinostrae Extrauag.non possunt celebrari nisi ad proximas nundinas. Quinto scribitur de Samirquoniam nundinς, ut diximus supra, . 26.celebratur Placentiae quater in anno
e uimestre ad trimestre,quatum primae dicuntur,de Apparitione:Secudet,sie Pascha. Tertiae,d'Agosio:& vltimae, de Santi,ut sit. pra*q. 26. declarauimus. Quinto dicitur, Per quem prima de cambio. quoniam Blene plures litteret concedi, ut si primae perdat tur,possint aliae pri sentari, iuxta ea, quae d.
q. 26.adnotauimus.Sexto scribitur ε caro.
uonia Titius campsor similiter non hebetomum in nundinis,& ideo habet recursum ad Caium, ut pro eo pecuniam datam adeambium exigat, unde ipsi Cato lacienda est solutio. Septimo dicitur,fluti Io 3 o. 6. Etenim Titius dedit ad cambium Genuae scuta I o. quolibet solid. 68. & recipit in nudinis scuta marcharu io 3 o. 6. quodlibet solid. 67. & . empta solid. 66. & sic Titius camplior plus accipit in nundinis, quam dedit nam dedit ad ea tum scuta I ooo.auri iusti ponderis Genuae, & exigit Placenti scuta Io Io. iusti ponderis, & sic haeratur scuta Ita quae simi ad ratione unius,&pamio plus pro singulis roo.vndε licte scutum marcharsi semper valeat in nundinis solido 67. & pluris,& raro minus; in hoc tamen cambio stitvalutatum solid 66.S haec Maalatatio variatur: siquide interdum plus qH-
matur,& interdum minus, & sic no semper pari modo, & pari pretio cambitur. Οcta. uo dieitur, Prela Iura hauma seu uel car. Diario de eamby.Quia extat unus scriba, qui adnotat singula cambia in quodam libro, ve exigantur sabellae,quae a Repub.Ianuen. impo-
155쪽
r4o Commenti in I. I. Extrauag. Pij ripae V
impositae sunt eambijs. nam gabella soluitur sponsalem, qui est illud exacturus, ut sciat, a dante ad cambium,& pro ea loluutur duo quid dc beat exigere, & quid facturus sit
solidi aurei pso quolibet centenario, ut re- post quam exegerit ι quae sunt tenoris lacte declarat Sca c. de commerc. & camb. qucntis. s. 3 . GlOLq.num. q. Et quia in iplo libro,scuortulario fiunt solutiones, ideo dicitur, qui AE MM. Cato, Da Gen ain Piscend. uel eartalaris de camby. Nono scribitur. Da Mag. Lmorando,uι νμGIoper mio romo, come Timo , quoniam Titius dedit ad cambium viedete per Pinctus de eambis in Pamsio scuis illa scuta ioo. Decimo scribitur, Et metute u Ioeto. 6.demarabe veprocurarete promesa mio conte, nam tuo nomine debet soluere,& ipsum sacere debitorem de solutis pec niis in suo libro, seu cartulari , quem vulgariter camplores appellant, lana accis . Circa secundas litteras nuncupatas, deo arciso, in primis in eis scribitur, AIMag. Pam Oa,siqiuidem litterae diriguntur ad Pa. philuin suum corresponsalem. Secundo dicitur , Genua ad Placene, quoniam litterae diriguntur a Genua in Placetiam, per quam fuit celebratum cambium. Tertio dicitur,vhotratio , siquidem hie est loquendi modus apud mercatores, ct nihil aliud de notat , quam committere alicui per litteras cambit,ut soluat,& id dicitur, irare, undEdum sic ibitur,v'ho trario, idem est, ac si di. 7 ceretur, commisi tibi per litteraHambymsolverescato. Quarto dicitur tali, Io 3 o.6. conti ean Titio, ut indicaret, quod a Titio Sempronius accepit ad cambium dictam pecuniam, di ideo facienda est solutio Caio in utilitatem Titij. Quinto scribitur, Oeon vostralpes proueri euene qua da me, ut demonstraret, quod Pamphilus non habet
apud se pecunias Sempronii ; sed quod soluat de suis propriis,vel alterius;atque ideo,
ut debitum extinguat, accipit pecuniam illam ad cambium pro Genua, ut Sempronius soluat danti ad cambium in nundinis. Denique Glitur, convestrespotinam Pam. philo propter stimulati δε obsequiumdo bentur prouisioneis ideo εccipit ad cainbium tanto plus, de in liueris cambij, quaa et
scribit Sempronio Genuam, ut soluat comnumerabit omnia, & sic cum ipse soluerittantum scuta Iogo. 6 mandat Semproniuivi soluat scuta io 33. 38. Hae sudi litterae, quas scribere debet accipies ad cambium; quarum prior dicitur ad cambium:& postertior deauiso. . Titius campissiqui dedit eambio stlibit 8 edam litteras suas ad Caium suum coue Ia,epagamem' er deduite is vostre spes, mirimetrepere qua uredo, con stare per it credere. A Dio. Vostra Titio.
CIrca has litteras est adnot. quod scri
bitur primo,At Mag. aia, quia litterae diriguntur ad Caiu cot respotalem Titii. Secundo dicitur, Da Genua in Placenda, quoniam a Genua in Placentiam mi itutur, per quam suit data pecunia ad cambium. Tertio sunt adnotanda verba illa, vi rimet- o,quoniam idem est, ac si iliceret, Destino te exactorem pro me. Quarto dicitur, per Io mio conto, quia illa verba significant, quod pecunia exigenda pertinet ad ipsum Titium campserem. Quinto lunt ponderanda veraba illa Per Limose de cambio,na significant, quod is,qui accepit pecuniam ad cambium scribit litteras cambii,quas tradit danti pta cuniam ad cambium, di ipsas litteras suo . procuratori, seu exactoli mittit, ut possiet praesentare,& exigere. Sexto dicitur, Pam rivi ostenderetia quo in nundinis sie xamarus, empe a Pamphilo.Septimo diqcitur, Ne pro aerarete pr-em, epagamem
diadenotat, quod prima die in nundinisunt praesentationes litterarum,quas,acce piationes vocant, ct si is, cui debentyrae sentari, acceptat, ex acceptatione factus est
I dcbitori,&suo tempore soluit, diis, qui liωtetas isti sit , non dicituram ua dςbitoris quia dicitur iam soluisse, iuxta ea,quae supra
adnotauim R. I. vers Declarantur supra-di .litteraei s vero non acceptaret, tune utant protestationes,de remittuntur litterae.
cum kotestationerende qui accepit, soluit
omnia damna,& interesse , Oetauo dicitur, Et vidum vineis stirimetterete qua ureso. Pro istotam verborum explicatione sunt tria notanda. Primum, quod procuratori
156쪽
ω prouisiones a Mereatoribus: est enim merees debita , & solet dari tertia pars unius se uti pro sin ulis ioci. Secundum post quam exegerit debet rec abire per G nuam, & dare ad cambium rursus nomino Titii principalis. Tettium,quod sicut dicit,
cambiat per Genuam, ita etiam potuisset mandare, ut cambiret pro alio loco. Dici tur denique eonsare per IIcredere,quoniam his verbis exigit non modo iecambium; sed etiam assecurationem. Vnde Caius tenetur Titio dupliei contractu, uno tanquam pro curator ad t xigendum, dc cambiendu aer alterum tanquam assecuratot: si enim is, qui accipit ad cambium a Caio in nudinis non esset soluendo, Caius ratione assecurati nis teneretur Titio . Hae Iuni litterae, quae mittuntur de loco ad nundinas tam ex parte c4mpioris , quam ex parte campseMxij. Deinde a nundinis ubi fiunt secunda ca . I 3 bia,& Caius, qui nomine Titii cxigit pecuniam, iterum illam tradit ad eambium pro Cerua ; sed in primis deducit suam proui- Mnem,& gabellam. Qua propter ipsa scin
mus modo, quod hare donet ad cambium M. uio secundum quantitatem compuli , quod fit ad rationem solid 67. 8. tunc ipse Caius scribi tritio in hanc Armam V ,'
si x 6a 8. Anobile Titio, a Genua. 3
OValiter aute gabella soluariar proca.
bio, & cur dicatur undecena, vide Sca c. de commere. &cmb. S. 3. Glos.
i Meuius deinde, qui accipit in nundinis I dictam pecuniam ad eambium suas litteras stribit, sub hae serma.
SImili modo Meuius,qui in nundinis se,
uit pro Sempronio de pecunia su a,vel aliena facit cambium, & scrib. t litteras Genuam,quae praesentantur Sepronio, de Sem. pronius soluit integrum debitum . .
Quaeritur modo , an huiusmodi cambium sit licitum.
IN hac re videtur prima facie negative
respondendum esse. Probatur primo, quoniam pecunia data ad cambium redditur cambita camplari in eodem loco,in quo cambij contractus suit celebratus:id autem tanquam usurarium per nostram Extra g. damnatur ergo cambium, de quo agitur noest licitum Maior patet. Probatur minor ex nostro S. in illis verbis, Pecinia ibiduique cum in reser poscitur bi contractus fueras
, Secundo mutuatio sub usuris nulla aIta I 6 ratione tanquam usuraria reprobatur, nisi quia accipienti mutuo sub usuris, magnum incommodum insertur. sed cambium Litusmodi est magis incommodum campsuario, quam si, esse t mutuatio sub vIuris ι eigo, dic. Maior Niet.Probatur minor; quia mutuatarius non cogeretur vltra usuras sol uere prouisiones,& gabellas, sicut cogitur, qui accipit hoc modo ad cambium.. Tertio in hoc canibio no seruatur aequar litas: siquidem camplar dat solidos 66.auri Genus ,recepturus scutum marcharum Pim centiae, quod valet solid. 67. q. Et id non prouenit ex eo quod moneta sit diuersa , eum sit eadem, &scutum marchar. Genuae valeat tot solidos,quot Placetiae;ergo cum in hoc eambio non seruetur aequalita pro
157쪽
Denique adhoe ut eambium sit licitum,
is & verum, debet in eo interuenire commutatio unius pecuniae cum altera, loco diauersa, ut supra probauimus, quaest. 3. Sed
in hoc cambio non interuenit commutatio fergo non est licitum, nec venim cam-bium. Minor pater; quia Titius camplar pecuniam praesentem dedit Semproni qui
non babebat pecuniam absentem in nundi. ni S. qua propter permutatio cum re,quae n6 extat,non potest dici vera permutatio. C6firmatur,quoniam illa pecunia Titius campsor in nundinis non indiget; ergo non videtur habere animum permutandi, sed potius mutuandi cum lucro. ioppositis tamen non obstantibus, con-rytrariam sententiam arbitror de iure verio. rem esse, atque adeo dictum cambium esse ilicitum . Probatur haec sententia ex eo quod in huiusmodi cambio cocurrunt ominnia requisita ad veritatem,& iustitiam veri, realis, ac iusti cambii. Concurrit enim vera , & realis permutatio diuersarum monetarum ex uno loco in alium, habita ratione diuersitatis pecuniae, & valoris monetarum. Etenim Titius campser dum dat pecuniam ad cambium Sempronio Genuae
per Placentiam,ver , ac realiter commutat pecuniam praesentem cum scuto marcha-
cum absente, quod licet non sit in rerum nutura; nihilominus eius pretium est definitum in hoc cambio ad rationem Blae 67.4-cesus solutio fit in moneta aurea scutorum quinque stamparum, quae extant, de sunt in rerum natura. Et quamuis ipse eampsor videatur pim recipere , quam dare ;nam dat solid. 6. Genuae ,& Placentiae recipit isti d. 67. q. nihilominus re vera non plus recipit: quia pecunia praesens plus v let, quam absens; de insiper ipse campsora oclat operas, di alia exhibet,quibus meretur
lucrum illud vatus solidi, di quatuor dena
riorum,iuxta ea quae supra diximus, quaest. it. vers. Nec obstat, quod camplar usque in finem. Et re vera secundum commu nem aestimationem scutum marchar. 66.
solidis aestimatur; & propterea seruatur
aequalitas inter datum , di acceptum, atque ideo nulla in hoc cambio committitur in
iustitia . sicut in emptione cuiuscunque rei, quae pretio currenti einitur, iniustitia allegari non potest. Denique eambium de Io.co ad locum, in quo eampsor prius dat peo
a I cuniam recepturias in alio, est licitum, ut
supra probauimus Squaest. II .ergo licitum est cambium,de quo hitur: quoniam cam-bium istud essentialiter non differt ab illo,
ut habetur ex Nauar. ia suo Man. cap. 17. num. 283.littera M. Fili iuc. tom. a. qq. mintrat. trin. 3 .de centa. dc camia cap. 7. q.2. Romoal. GL de camb. cap. Io. Ioaa. de Salas, e . tract. dub. I 6. de aliis. Etenim in utroque cambio eadem personae eon .niunt, de in taxando pretio habetur ratio longinquitatis temporis per accidens, de per se habetur ratio copiae, vel inopiae m.
cuniarum,ca Brum,de campuriorum, ut
te e declarat Fusiuciloco citato.
ΑΠ primum respondetur, quod in
eambio,de quo agitur, pecunia data ad cambium, non redditur eambita in eodem Ioe n quo fuit celebratus contra ctus r quoniam pecunia illa filii eambita is nundinis, ibique suerunt solutae Iitterae per corresponsalem Sempronis campis aris qui quide cor mesalis, quia dictas litteriis soluit de propria pecunia, vel de aliena accepta ad cambium, per viam reca ij, de sic per nouum cambiumscribit litteras Geonum , qua praesentantur Sempmnio, de MSempronius sciuit integrum debitum Tutio eam bii iuxta litterarum seriem, ita vester accidens, facta in lino contractus sol tione recambit cum eodem Titio; atque
ideo vere sunt duo contractius distincti fleduo cambia, alterum a Genua ad Placen tiam, d alterum a Placentia, & sie a nundi,
nis Genuam. Adieeundum negatur antecedens: nam a 3 non ex eo damnatur usura,quia peream i
commodum lasertur mutuatatis; sed quia est indebita mutuanti, cum tecipiatur in pretium usus rei mutuatae, qui usus non est, clim usus rei mutuatae sit ipsa rei consum. ptio. At cambitu de quo agitur,cum non sit vi uraria mutuario; sed realis, ac licitus
contractus, ut supra probauimus: quod ea
158쪽
eo proueniat incommodum campsuario, non attenditur , tum quia illud incommo. dum compensatur cum commodo,quod ex dicto cambio capidarius accipit;tum etiam quoniam incommodum ipsum sequitur naturam talis negotiationis in compensationem operum campsoris, maioris valoris pecuniae datae ad cambium, cum pecunia praesens plus valeat, quam absens, dialiorum,de quibus supra diximus, q. I I. Ad tertium patet responsio ex dict s. Non enim antecedens est veru qitoniam, ut saepe diximus, pecunia praesens plus va. let, quam absens:&licet haec non ciset cau-.sa ii fficiens, tamen subintrat rai io stipendis' di aliorum, de quibus supra diximus, d. q. I i. quae iustificant contractum; quamuis camplor minus det, quis sit acceptu
Ad ultimum negatur minor; quoniam αε sempronius, qui accipit ad cambium, qua-uistam non haberet pecuniam absentem in
nundinis, habebat tamen virtute: S scutum marcharum etsi non extet in rerum natura; solutio tamen illius fit in pecunia existen. te,ut supra diximus. Ad confirmationem dicitur, quod si re vera mala intentio camis psoris concurreret peccaret quidem cam-pser;o in tamen contractus in te esset illicitus, si intentionem non manifestaverit, &conditiones ad legitimum cambium requisitae concurrant.
An corresponsalis, qui in nundinis pro soluendis litteris campsua rij, accepit cambio ab alio cui minori interesse, quam si pretium sori, id cedat in emolume. tum ipsus campsua ij, vel cor
a Mandataris, di procuratores tenentur MUL re, M Menur exequi eorum manda.
3 Mandatum quantumurast generatae, aediat
intelligi, ut exemtioni demandandum citra dolum mandatarmct Hypationem bonorum mandautis. 4 Mandata insedebugerere in adminin . tione rei mandantis, Durquam bonuspater
familias.s Mandatarius dicitur esse in 'dolo ,s non exigit quantum valet credita mandantis . 6 Artife in exercissosvo mal egerat, em tur eo ori ad interrese. 7 Mandatarius rem m in anu deliter non admini rans, latroni aerispa fur quoad infamiam.
lucrum, quod ustra commune pretium fori ex eambio conse tum, ex eo quod i , Ut dicuur, Ruona lettera.
9 Gilibet rei sua es aviderator, O arti
Io Famulus recipiens a Domino suo pecunias ad emendasfruges, si illas eambiar, lucrum ,
quod ex rati eambio consequitur, tam iappropriare potes. II Donatisfacta procurator vincedis in misi. Dum Domin edrocuratoris. I a Mandans fies aeque diues, ac mandatari Mine mandatarius non potest tum sum
propriare lucrum camου supra commune pretium cambj.
PRo tituli quaestionis explicatione po
namus casum, quod Titius mille aureis indigens acceperit eos ad cambium Genuae a Sempronio, soluendos Placentiae ad primas nundinas, & dederit litteras ca- psori directas Meuio mercatori ditissimo pro se lutione dicti cambij. qui quidem Meuius cum vulgo dicatur, Buona Ditera, acineepit eosdem ad cambium ab alio cum minori interesse, quam sit pretium fori, atque ideo vendidit scutum marcharum pluris,dcvltra pretium taxatum, quaeritur,an lucrum
illud cedat Iitio,vel sibi appropriate possit
Meuius. Similem easum ponit P. Iustin. noster in suo tract.de contin. camb.q. 8.num. 2.lnprima editione, & in secunda, q. II. di pro Titio contra Meuium videtur respondere.
Probatur haec sentetia primo; quia Meuius deliter diceretur agere negotia Titis,
159쪽
x siue mandatarius sit, siue corresponsalis luctu illud sibi appropriaret. Etenim qua-uis in eo differat mandatarius a procuratore, quod prior gratuito; posterior vero, mediante aliquo stipendio,alterius negotia gerit,ut in l. I .ff. mand.& luitem,C.de pro-2 cur. uterque tamen tenetur exequi comis' sionem mandantis fideliter, ac diligenter, di in eui idem utilitatem: siquidem etsi ante inceptam mandatu, mandatarius sit libet ad illud acceptandum, vel recusandum; attamen post ipsius acceptationem cogitur . mandatum exequi iuxta eiusdem cotinentiam,di tenore, l. 3.fLmand.& S.is,qui exequitur,in Inst.eod. tit. Quod Meuius in fide. liter se gereret in hac re, patet: quia cum mandatum exequi cogatur iuxta ipsius tenorem,l. diligenter,sLmand. c.cum diicetis, de rescriptic.cum venisset,de eo qui mittit.
in posses 5 c. Pisanis,ubi Panor.& alij, d restit. spoliat. & procurare utilitatem ma dantis;si lucrum,de quo agitur, sibi, & non potius Titio applicaret, infideliter proculdubio se gereret. Secudo probatur dicta sentetia pro eun-3 dem P. Iustinianum, ibi, ex ijs, quae docet
Nati. cons II S. num. 8. vol. I. ubi habet, quod mandauim quantumuis generale, acillimitatum, debet intelligi, ut executionisi demandandum citra dolum mandatarij,& dissipationem bonorum mandantis, iux.ta tex. in l. creditor S. Lucius, ff. mand. At proculdubio Meuius dolose diceretur gerere,& bona ipsius mandantis dissipare,si cum pCissit mandantis utilitati consulere in negotio sibi cCmmisso,suam potius utilitatem respiceret.
Tertio dicitur esse in dolo mandatarius,4 si non exigit quantii valet credita mandantis,ut in i .dolus,is manssiergo pariter in dolo dicitur esse,si res mandantis desinit vendere quantum potest. At Meuius in casu no.
stro non vendit scutum marc harum quangum potest, dum lucrum p:ς dictum sibi,&non Titio applicati ergo est lia dolo,peccat, di ad restitutionem compellitur.
Quarto Mandatarius se debet gerere inue administratione rei mandantis laquam bonus paterfamilias se gereret in re propria administranda, arg. rex .in l. r. ff. de solui.I. haeres,1 no tantum,fflamis .ercisc.l.si solus,l.si constante,I. si maritus, gpro Be. & I. I. S.is quoque,de action.de obligat. sed si Meuius scutum marcharum vendat minoris, cum vendere potuisset pluris,non ita se ge
Quinto Artiis locans operas sitas, si in fi artisicio male se gerat, tenetur conductori ad interesse,i. in lege, l.opus,laea Iege, g.lo. caui,&l.maritus, si loe. ergo idem dicenda est de mandatario, de quo agitur, qui pintuisset vendere scutum marcharum pluris, vendidit minoris. Etenim mandatarius praedictus no potest dici simplex mandat rius, sed potius se habet ad instar procur toris locantis operas suas; pnstquam ex negatio mercedem mnsequitur, quamuis a Doctoribus mandatarii nuncupentur homines huiusmodi, ut habetur ex Molin. 4 contr. di . r. num. s. Paris. cons. 7. dc
Denique mandat, ius rem mandantis Set deliter non administrans, & latro aequiparantur quoad infamiam, ut in i .larti,S. matris dati, T de his, qui notant. insem Sed -- uius in casu, de quo agitur,infideliter se ges. sit, per ea,quae lupra diximus: ergo ut latis notatur italami Matque ideo peccat,& restituere tenetur omne Iucrum, quod ex negotio mandantis fuerit consecutus, iuxta te in i .idemque,s.si procures, i. ex mandante,l.si vero, S.mandatarius,&l.si negotia, L
His tamen non obstantibus, contrariam 8 sententiam puto veriorem esse, atque adeo
Meuiu licitE appropriare sibi posse lucrum, quod ultra pretium sori eκ dicto eambioniit consecutus, nec illud teneri Titio rest tuere. Probatur,quoniam lucrum illud non consequiret ut procurator, de mandatarius Titi j;sed ut Meuius mercator ditissimus, qui vulgariter dicitur, Monautura. ob quam caulam pluris vendit scutum marcharum quam alius mercator, qui non esset talis:&propterea ipsi cedit lucru in illud Hira protium taxatum,& non Titio. Secundo probatur ex communi campi 9 rum,ac mercatorum consuetudine, qui lucrsi, de quo agitur,mandatati s concedunt, non mandanti: ergo interpetrantur, illud prouenire ex propria persona mandatariν,
160쪽
dantis, fle ex eiusdε mandato: eri mandatario debetur,& no madantieeo niagis,quia cum sint corresponsales,& mandans sciat coditioitem mandatari , & consuetudinem praedictam inter mercatores, perceptionitalis tueri per mandatarium censetur consentire, eidemque remittere, clim quilibet dieatur moderator,& arbitrer rei sug,l.in remandata, C. mand.
Tertio si Dominus pecunias aureas d i oderit suo famulo,& mercedes operariis soluat, &res emat victui necessarias: & ipse faenulus cambiet eas cum argenteis, & al, quid Iueretur, illud lucrum non cedit Domino,sed ipsi simulo eo quod hicrum illud efficit non ut Domini simulus, sed ut talispersona industria,ut late habet ex Moliri. de contract. disp. 4or. Less. lib. de Iust. Riuncap. 23. b.amum. 17. &ex alijs: ergo idem dicenda est in casu nostroret lucrum, de quo quaeritur, eedat mandatario, non mandanti, clim illud non fuerit assecurus tanquam mandatarius; sed ut tesis persona diues,& opulenta, atque ideo,ut est, ona rea.Mhuiusnodi personae semper vendunt scutum marcharum pluris quam alij, qui non sunt tales, cum eadem ratio militet in utroque casuaritemin Lillud, T ad leg. Aquil . v
lino pretisi laxatum in Bro pro sim
gulis scutis marcham est iustum, ut supra pmbauimus tergo si mandatarius aliquid aliud consequitur, id non prouenit ex valo.
re se uti mandantis ; sed ex persena manda. tarii, & eredito, quod magis habet, quaes se mandam,rigo Iucrum illud cederede. t in utilitatem mandarath,&nonniant
Denique m hac sententia rem faciunt1I ea, quae docent Doctores, quos refert,&sequitur SV. lib. I a civi. Reg. cap. 2q. de procuratoremum. . toci.a. dicεtes, quod
commodum, seu obsequilam sectum procuratoriGeu amico alicuius, no vi resis eiused ut est amicus obsequentis, seu commodum conserentis; tale commodum spectat proin curatori,sim amico, non autem principala . ergo idem dicendum estis casu nostro, cum non possit assignari diueritatis ratio, cur hoc casu debeatur huic ecmmodum di non arandatario, de quo agitur.
Nec obstat id, quod ex aduerso respondetur; nempe in posteriori easu fuisse coli tu illud procuratori,seu amico propter affectum, quo conserens eum prosequebatur. at
in priori casu suit ortum victum illud propter creditum, quod c5sequi solent omnes mercatores diuites eiusdem conditionis: Quoniam respondetur, impertinens esse ad rem nostram, quod comnladum huiusin di proueniat ex assectu, quo mandatarium, seu procuratorem quis prosequatur:aut ex eo quod diues est, di maximum creditum habeat, aut alia ex causa ad constimendam rationem differentiae in casibus praedictis; sed satis est,quod commodum illud sit collatum mandatario, non ut mandatarius est Titi j;sed ut persona talis est,& gratia ipsius; eo quod magnas opes habeat,& propterea eamplar sit securus de habendo scutum charum, quod emit. Limitandam puto tamen hanc sententa tiam, nisi Titius mandans esset similiter mercator diues valde,atque adeo, Mona leuera. sicut ipse inuius mandatarius: nam tunc cum ipse mandans eodem pretio scutum marcharum vendidissesi luctum ipsi videtur deberi,non autem mandatario, cum mandatarius repraesentet personam mandantis diomeid debeat exequi, quod posino vellet ipse mandans,quando potestas osibi non est limitata,iuxta ea,quae habenturi ta Molin.de coni disp. 3 3 a.num. a. & seq. Dummodo e comerio Titius idipsum verisimiliter egisset ergatMeuium & id videntur probare rationes Iustiniani, si recte perpendantur.
di a Dprimum negatur minor; quia M . 1 uius dicimi fideliter se gerere erga Titium dum lautum niarcharum sibi eo putat iuxta pretium siri,nec ad aliud tene- e
Datur,ut supra diximus. 3 , Ad secundum negatur quoque minor: nam non dieitur dolose agere,qui quod si-r bi de iure,& de communi mercatorum c6suetudine debetur, eonsequitur. Ad teruum, ad minorem respondentes