장음표시 사용
51쪽
3 6 Comment. In prooemiuin Extra g. ph Papae V.
nominatus , vel innominatus parum refert quoad iustitiam, vel iniustitiam contractus, ut per Nauar.&Less. locis citatis, Ioan. de
CAmbij contractus non est contractus
bonae fide ed stricti iuris. Probatur,
quia cambium non connumeratur inter co-
tractus bonς fidei,de quibus in g. actionum, in Inst de action. Ergo est contractus sitieti iuris , nam omnes contracitus sunt stricti iuris, qui in d. g. actionum, non connumq-rantur inter bonae fidei, ut habetur ex Molin. de contradi b. disp. 2 9. sub num. a. Nec obstat si dicatur, quod ex permutatione datur actio bonae fidei, ut ostendi. mus in dictis nostris Commentari in Ex. trauag. Pii V. de censib. in procem . quaesto S. sub num. a. cum plur. seq. quoniam nos conclusimus supra conclus. q. contractum cambij non esse formaliter commutatio. nem, sed commutationi similem ι cum commutatio formaliter sumpta sit rei ad
rem : cambium vero sit pecuniae cum pecunia. Eadem ratione cambium non potest dici contractus bonae fidei ex eo quod sit emptioni, ac venditioni valde similis quoniam nihil simile est idem, l.quod Nerua, is depos. Confirmatur ; quia cambij contractus est de usura valde suspectus; ergo non potest esse contractius bonae fillei, ted omnino est contra tua stricti iuris . Etenim si cambium esset contractus bonae fidei, iudex plenam circa eundem haberet potestatem, de de facili claretur occasio malis hominibus scenerandi. unde ob sedinoris periculum excluduntur a numero
contractuum bonae fidei, mutuum, & census consignatiuus, licet fuerit emptionis tibtulo comparatus, ut late probauimus in sudipra relatis Commentar.d.q. 8.nuae. 7. & 8. di num. 23. cum pluri seq.
Ampliatur haec conclusio , ut cambijs s contractus non sit bonae fidei, sed stricti iuris , non solum attenta dispositione iuris
communis tam Caesari j, Mam Canopicis
de propterea eo iure sublatam esse disseren. tiam inter contractus bonae fidei, ac stricti
iuris I verum etiam, attenta dispositione Pontificiatum Extrauag. & Bullar. qu niam nec nostra Decretalis, nec aliae Pon tificiae constitutiones decreuerunt, contractum cambij esse contractum bonae G dei : de ideo cambia omnia sunt sui cu i
Sic ampliata limitatur eadem conclusio, 36 ut locum non habeat in contractu cambi, celebrato cum Principe : siquidem omnis contractus celebratus cum Principe, est bonae fidei,itaut ex bono, ct aequo plenius debeat interpretari: & non standum verbis , ac dispositioni contrahentium, quantum iustitia patitur, sicut standum est in contractibus stricti tutis, ut ostendimus d. quaest. 8. num. a.&3. Etenim Plincipes in omnibus debent probitatis exemplum ostendere:& ideo in eius contractibus pro' ceditur summarie, simpliciter, & de plano, sola facti veritate inspecta, ut per Bald.
in cap. I. g. I . de nou.sor. fides.& alios, quos refert, & sequitur P. Molf par. a. suae lum. traei. 12. cap. . num. 6Σ. de 63. ct nos latius dςl ac te d. q. 8. num. 29. ubi id ampliauimus quoque in Repub.c immilitet eadem ratio, Rrgument. text. in lallud, is. ad Ieg. Aquit. Ex hoc insertur primh, quod contractus
3 cambij cum sit stribi iuris, non autem bona fidei, si cambium celebretur dolo dante causam contractui, no erit nullus ipsc iure; sed actione, seu exceptione doli reicinde tur: siquidem haec est differentia inter con.
tractus stricti iuris, & bonae fidei, quod in
contractibus bonae fidei dolus dans causam contractui, illum irritat ipso iure, ut in I.el ganter, in princ. f .dedol. l. 3. g. vlt. ff. pro1oc. l.si dolo,C.derescinda vendit. l.sifra de , C. de praeseripi. At in contractibus stricti iuris si dolus dederit causam contra- ciui, contractus non est nullus ipso iuro, sed venit rescindendus actione, seu exceptione doli, ut in I.si quis cum aliter, ff. deverb.religat. l. dolo C. de inutilib. stipulat. late Doctor.in S.actionum, inInsside action.
θ nos late de hac re egimus la d.quaest. .
52쪽
num. 3 an pro m. Cε mentar.in Extrauata Pij V. decensib. ubi num. 33. ex Molin. loco citato,vers.lllud, diximus etiam; hae distinctioneminter contractus bonet fidei, &stricti iuris locum habere quoad rem eκ-terius tantium; non autem quoad sorum interius e quia in foro conscientiae dolus dans causam ectraetui, illum irritat, siue sit boti fidei,siue stricti iuris: eo quod deficit consensus,cum ratione doli contractus non dicatur omnino voluntarius.
Secundo insertur, quod cambium cum sit cotractus stricti iuris, si campluarius sue. tit in mora soluendi cambium, condicto Io.co,in tempore,non tenetur aliquid amplius ratione morae eampseri soluere, nisi aliter probet interhaisse. Etenim licet in contractibus bonς fidei debeamur usuri commodi percepti compensativae,& damni restaurativae a die morae,quas licitas esse proba
mora,S. in bonae fidei,ffide viar. & l. Iulianus,Lex rendito, de action.empl.in contractibus tamen stricti iuris usurae non veniunt:si aliunde non intersit, quam ex mora debitoris, ut in contractu census, eo quod sit stricti iuris ostendimus, d. q. 8.num. 36. Tettio insertur, quod in contractu cam.
3 9 bij Iudex non potest iudicare nisi iuxta id,
quod in ipso contractu ibit expressum: eo quod id est proprium contractus stricti iu-- ris: di in hoc differt a contractu bons fidei, in quo iudex lacultatem habet iudicadi ex bono,& ςquo, quod sibi visum suerit, ut in S. bonae fidei, ct ibi Doctor. in Inst. de action. Molin. de contract. disp. 239. si ibnum. 3.Et sic in contractibus bonae fidei itita fit interpretatio, ut diximus d. q. 8. num. v. di AO. de contractu census consignatiui tractantes, &num. 4 I.&leis contrarii soluentes.
C 'Ambis contractus est onerosus, ultro,
citroque obligatorius,ac respectivus. Hec eonclusio patet ex ijs, quae supra emmulauimus,q. 9. dum ostendimus,cambium esse ver ac proprie contractum onerosiam,
tionem contractus eraditam in I. Labeo, a. ff. de verb. signis Etenim campsos tenetur sua pecuniam campse aiio tradere,& camin suarius e conuerio suam. Et cum vicissim obligentur campsor, & ea suarius, hinc fitihuiusmodi contractum esse tespecthlam,' iuxta ea, quae habentur ex Molin. de contract.disp. 2 3. sub num . . Ex quo deduci tur,quod contractus cambis cum sit respectivus non potest celeWati, nisi saltem in-iter duos pro diuersis rebus, cum unus ita obligetur,ut alter vicissim se obliget. Obligatur, impiam, campsor ad propriam pec niam tradendam campsuario,&ε conuerso campsuarius ad tradedum propriam pe cuniam campserit quibus adde eas quae diaximus de censii consignatiuo ind. q. 8.ia: fin. in nostris Commentarad Extrauag. PhV. decensibus.
De Definitione, ac origine cambij. Q. XI.
sVM MARIUM . . . 'a cambi= definitis traditur. - . . 1 confractus iamominatus VI essennaliter eo.
3 commutatio es gemu eonueniens non flam
6 commutati remaliter sumpta, O sic rei
adrem,sicis sit confraisus innominatus;nLhilominus cum res darur in pretium alterim,es contrarius nominatus emptionis, ar
s cambium est generiae nomen compis Nemrriplicem commutationem, nempe pecunia ad rem,atque ideo emptioncmo vendui nem ei adrem, quae ormaliter commutatio e ct pecu iae au pecuniam, qua voc tur cambium. 6 Naturali iure omni ras communia: er iure ramum gentium rerum cominia sueruns
7 Commutatio,em is, ac venditio, cambium, O aly eontractus ortum habuerunt ex iuνegentium; ιta ut commutatio hi emptrone antiquioractemptio prior cambio. .
53쪽
3 3 Comment in Prooemium Extra g Ph Papae VJ
8 Pretinia, O numus cur sta appellemur, decla.
Is cambium ad minutum dumtaxat, ct non aliud apud Romanos se in usu ron Oulli
I Pecuma usus per accidens en multiplex.
Is Pecuniarum in cambio an una icamr alu- νια pyenum, explicatur.
QVaenam sit camb ide finitio, ex ado
notatis in praecedenti quaestione facile colligitur. Et nim cambium nihil aliud est, quam cc nutatio luci Gla
Dixi . Commutatis, quoniam in praecea denti quaestione pri bauimus , cau biviuesse contractum innominatum: at omnis conti actus innominatus est cssentialiter commutatio . Nam aut est commutatio rei ad opus, ut do ut facias, do centum ut seruum manumittas: aut est commutatio operis ad rem, iacio, ut dcs, ut d imum tibi construo, uti des ccntum tali Ecclesiae r aut est commutatio operis ad c pus, facio ut sacias, ut bustodiam tuum viridarium, ut oc n i m niihi ccnuiuast aut denique est commutatio rei, adtem, dout des, ut do tibi equum , ut des mihi bo .uem : qui quidem contractus est sol mali. ter commutatio : sicut S camb um dicio tur,elim commutatio fiat pec uniae cum ρο- ο cunia, nempe cum do pecuniam auream , ut accipiam argenteam: vel do scutum aureum Genus , ut des scutum march. Placcntiae.
Dixi, commMatio. loco generis, Pori 3 niam commutatio, do, ut des . eonuenit
non solum contractibus innominatis; verum etiam nominatis. Etenim commuta, tio pecuniae ad rem, est emptio, seu venditio, vim l. I.ff. de contrah. empl. qui quiadem contractus est nominatus, ut in praecedenti q. ostendimus: & commutatio rei ad rem, est formaliter permutatio, quam inter contractus innominatos conciumerauimus q. citata. Imo haec commutatio rei ad rem, cum una res datur in pretium alte. rius,potest dici quoque emptionis, seu ven- ditionis contractus. Etenim Gen. cap. a I.
Iegitur Abraham emisse ab Abimalech Re ge Palestinorum aquam cuilasdam putei pro septem agnis: & cap. 33. eiusdem lib.
Iacob.emit agrum pro cε tum agnis. Commutatio denique pecuniae cum pecunia appellatur cambiunn quod quidem gen I rale nomen complcctitur triplicem illam commutationen rncmpe rei ad rem, pretii ad rem,& pecuniae ad pecuniam. Primi commutatio est omnino naturalis, &si pliciter fuit necessaria ante numisinatis i ucntionem . Secunda deflectit asiquantulum a sinceritate naturae, quamuis licita sit,si aliunde non vitietur. Tertia tanderii est minus naturalis, & ortum habuit a varietate numisma tuna,& a varijs eorum pre-lijs in diuersis Prouincijs, ac Regionibus. Et quoniam eius usus maxime excreuit, fictum est, ut licet cambrum generalesie nomen,omnia commutationum genera sub se complectens, atque ideo emptionem,seu venditionem, permutationem rei ad rem , &c.nihilominus sola pecuniae cum pecunia commutatio, cambii nomen sibi vendic uit, de ita nomen generis sibi retinuit, α contractus dicitur innominatus, iuxta ea, quae supra adnotauimus,q. prqced. concl. uibus adde etiam;quae habentur ex Scari
Vnde permutatio antiquior ι si emptione edi emptio antiquior cambio. Pro cuius rei clariori intelligentia est adnot. quod licet naturali iure omnia communia esse dicetenturinihilominus , quia communio discordiam parit, iure gentium suit introductum, ut rerum dominia distinguerentur; ex quo omnes seth contractus
54쪽
. catio, conductio, societas , depositum,
- mutuum , Δ. caei. ut in I. ius autem
ogenuum, in institution. de iure naturargent.de ciuili. Ex huiusmodi dominiorum 7 distinctione iactum est, ut quae unus u. fluenter haberet, alteri deessenti qua propter Gentes res; quas possidebant inuicem
Permutare caeperuat; quo permutationis contractu unus alteri ea conserebat, quibus ipse locuples erat , di alter indigebat. unde abundans frumento,& indigens oleo, v. g. dabat frumentum pro oleo: dccopiam habens bouu n, tum, ac vini, carens mes. le, equis , indumentis, dabat boues, Oves, ac victu n pro meste, equis,& indumentis. Et q. roniam stante rerum inaequalitate , .ut agni ad bovem, oleris ad equum, &c. citra difficultatem maximam non comperiebantur homines, qui singula potuissent
pro singulis permutare ; idcirco Gentes, olei iam quandam sibi constititeran nem-m aurum , argentum, aes, & caetera eius. . modi, cum qu.bus res omnes permut ri valvasent; atque ideo pro tali mensista olei, vini,aut si umenti, pro boue, agno, &c. 'an. tum ponderis auri, argenti, aut aeris dabatur . unde permutationem omnium seret contractuum antiquissimam suilla. con
Drinde ad euitandas quamplurimas
S dissicultates , quae ex tali commutatione
oriebatur; nempe ponderis , ac mens 4rae necessitatem, examen qualitatis auri, vel argenti s cum aurum auro, di argentum algento purius inueniatur, ut quaest. ProA ma explicauimus , publica auctori. tale fuit constitutum, ut in huiuimodi materia imago aliqua imprimeretur, quae auri , argenis, vel aeris quantitatem, vel qualitatem indicaret. Haec autem materia ita signata numus dicebatur a nomu Praece, id est lege, ut ait Aristot. lib. i. Et hic. cap. s. quasi Politica lege, ac auctoritate impreila, atque signata, ut esset pretium,
ac mensura publica omnium rerum v nalium, ut in d.l. I .ffide contrahen. empl.
idem At istot. Polit. lib. r. cap.6. D. Ttam. lib. i. de Regim. Principum cap I3. Dicitur etiam numus, pecunia; quia apud Romanos pecudum caractere signabatur,
igitur commutabantur res, &commutantur; atque ideo expeditius commercium exercetur: haec autem commutatio pecu. niae ad rem hodie appellatur emptio, ac venditio : qua propter emptionis, ac ve ditionis contractus est tempore posterior commutatione rei ad rem,cum ab ea originem traxerit, ut in L l. i. ff. de contrahendis
Uenesque, numisinate adinvento, consuderantes Gentes, non omnes pecunias esse rationis eiusdem; sed in specie, qua titate, ac qualitate differentes, climaliae aureae sint, aliae argenteae r aliae ex aere, aliae ex serro, ac plumbo: imo Mercat. de
camb. cap. I. sub num. I. & sequen. testatur
in Indiarum insulis vidisse quasdam monet aruin species ex quodam genere siu-ctus constitutas, qui vulgariter dicitur Ca-cat. Item pecuniae aliae sunt maiores ratiae minores: aliquae plus valent in una Prouincia, quam in alia, ct aliae recipiuntur in uno loco, sed non in alio ι idcirco caeperunt cambio incumbere pecuniam cum pecunia commutantes, primo ad res emendas aureas pro argenteis, vel aereis, pecunias maioris valoris pro pecunia minoris et deinde vero pecunias unius Procuinciae pro pecunijs alterius, ad quam se collaturi erant: & ita esse caepit tertia commutationis species, quae dicitur pecuniae cum pecunia , & retinens nomen sui generis communiter appellatur can bium. iniquidem contractus, quamuisii principio fuerit adinventus ad commutandas pecunias unius loci in pecunias alterius, ubi illae priores non expendeba tur , Mercatores tamen pecunias suas in alium asportantes, videntes illas ibi plus valere, quam apud suos, ct e conueris, atque ideo ob id lucrum, ac commodum
consequi posse, ab insatiabili pecuniarum
cupiditate tracti caeperunt cambiorum I cro incumbere, di sic pecunias tari diueris,quam eiu idem rationis commutare. Vn. de artem campsoriam casu fuisse adinventam ait Arist.&alis, quos refert Salon. de
infin. , Dixi, ros. quoniam non nulli camis biiun
55쪽
bium lucrosim commutationem appellat, ut habetur ex Regma l. lib., sitae pratnum. 38.eo quod illa pecuniae cum pec
nia commutatio d. citur propric cambium, quae spem lucri lec uni affert. Vnde caminbium Tolet. lib. 3 .sua: lumcap. I o. negotia
toriam commutari inen, vocat. Dii iamcu
ob id eκoluderem a. ratione cambajctim mutationcm pecuniae cum pecunia gratis . factam. qtiomam illa spis lucii concuriit, ut plurimum, S: iste semperό idcirco fuit a To. . Ict. camb0 definitioni addita dictio illa, ne
gotiatoria, &a Regillat dodretio, lucrosa, quae idem denotat; ex quo in moralibus attenditur id,quod stequentius accidit,l.nam ad ea,ff. de legib. , Dixi, --. Ioco differentiae, vidistin-Ii guatur a commutatione proprie dicta, actorinaliter considerata, quae est rei ad rem, quatum Mutra est pecuniar& ab emptione, ac venditione, quae est pecuniae ad rem, di ab alijs corura ibus, ut stupra declaraub
Dixi, pecunia eum peramis. quoniam pe. Ia cunia, ut iuperiori q.declarauimus exArist. lib. I. Polit. p. 6. habet duplicem usum, alter dicitur per se; alter vero per accidens,
Prior usus ii bdiuiditur in primarium, quatenus est pretium rerum venalium, cum ad hunc finemptimario fuerit adinventus e re in secundarium, ut commutetur unum nu
misma cum alior qui quidem usus appella. tur per se; quia huiusmodi usus conuenit
etiam pecuniae se aliter consideratae, ut
pecunia est: nam non commutatur, ut auriam,& argentum; sed ut pecunia est. Dicitur autem secundarius: si quidem pecunia fuit primo ad inueta, ut pretium esset rerum venalium i verum quia non omnis pecunia est adaequatum pretium cuiuscunque relaidcirco opus iuit,unam pro alia commutare; atque ideo ex eo carpit introduci primor 3 cambium ad minutum, quo permutantur
monetae maiores cum minoribus,&econistra; seruata tamen ςqualitare compensationis inter pecuniarum diuersitates. Et haec est latio cur apud antiquos praesertim Romanos non reperitur in usu extitisse, nisi huius auidi cambium ad minutum, de quo insta suo loco dicemus, ut habetur ex Ioan. Bapt. p.in c.nauiganti, S. a. sub num . .&q7. de vir. merito igitur talis vliis dici. turper se & secundarius. exemplam posuit' Aristi in calceo,cuius primatius usus est i calceatio; quia per te primo ad calceandum fuit adinventus t Slacundanus, qualis estvcndit,o, commutatio, aec Oii modatio, lo. catio,&c.quia calceus venditur, commuta- Nar,commodatur,locatur, &c. .
Per accidens denique pecuniae usus raro multiplex, c um materialiter consideraturavi aurum scilicet, argentum, aut aliud me. talium est'. unde pecunia aurea tot habetvlus per accidens, quot ex auro, ut aurum
est haberi possunt rest enim utilis adde
urandum, ad ostentationem, & alios usus, , de quibus late Satan. de camb. q. I. art. a. m.q. ubi etiam ait, quod hac ratione pol
test in pignus etiam dari imo ait Tolet. lib. duae sum .cap. o.& 12 potest emi, vendi,
commutati,di Iocari. . ia in Et quamuis aliqui velint, huic definitio
x s ni esse addenda haec verba, martim neutra es pretium alterist isti minare. eo quod cambium cum sit commutationis species, non-potest assignari tatio cur una pecunia sit pretium alterius; sicut si commutaturib b fr cum ens e non est maior ratio cur liber sit pretium determinatum ensis, de ecori ueris: nihilominus, quia multi tenent, cam bium csse contractum emptionis, ac vendutionis, quorum opinionem, q. praecedenti diximus esse valde piobabilem: vel saltem esse thntractum venditioni, ac emptioni valde simile atque adeo volunt, ex parte eampseris dantis cambio, pecuniam esse pretium; respectu vero campsuarii accipienistis cambio, pecuniam esse rem, &obtinere locum mercis,idcirco, dicta verba duximusia cambii definitione supermacanea essertanto magis, quia Doctores cambia maxime per nundinas explicant ut contractus emptionis,ac venditionis.
et Cambium diuiditur in rea e ceum.
x cambium reale es fera crealis commuta tis pecunia eumpecuma.
56쪽
ε Cambium ad minutum cur dicatur si hoc
In moralibus attenditur id, quod Irequentius accidit.
s cambium per litteras eu mixtum, quid sit,
ct cur ita dicatur, renaeturis cambium per litis as multiplicitersubdiui.
nus summa ei uidem camb j diuisio hie est ,
quod eambium communiter partitur in qmale,& siccum. Reate cambium est vera , ac realis comina mutatio pecunis cum pecunia: ' dicitur reale , quia non tantum nomine appellatur cambium; sed etiam re, & ex sui natura tale essinon autem fictum, atque simulatum; atque ideo licith ex eo vltra sortem increme- tum aliquod percipitur. Vel dicitur reile
ex Mercat de camb. cap. a. sub num. 6. circa medium;quia proprium est Regum ac Plincipum litteras dare adeo secatas,ellicaces,
di quasi insallibiles ad earum effectum sortiendum,magis quam si plures essent scrip turae publicae. Siccum vero cambium n5 est verE cam. 3 bium; sed apparens, ac solum nomine dici.
tur tale et quoniam in re est mutuum usurarium,cambij pallio indutum, & pro eo nullum incrementum ultra sortem percipi potest, cum incrementum illud ex sola tem
poris dilatione intendatur. Et dicitur siccum,quasi humorem non habens,& carens succo ad lucri fluctus produc cdos. eo quod iustum titulum non habet, quo lucrum ex
eo iuste percipi possit . Vndd sicut arbor
sicca, quae vitale caret humore videtur arbor, cum re vera talis non sit, cum fructus serre non valeat; ita huius inodi cambium appellatur siccum i quia videtur cambium, cum re vera tale non sit,lucrum aliquod iusse parere insufficiens. Hinc Pius V in stra Decretali infra g. I. damnans omnia cambia sicca, cambium siccum, cambium fictum,ac simulatum appellat . siquid c vis. rati j confingentes cambij contractum celebrare , re vera non cambiunt, sed luctum ex mutuo, &in pretium ii .utui percipiunt; atque ideo huiusmodi cambia ex diametro opponuntur, di differunt inter se, sicut verna falso, iustum ab iniusto, ut late habetur ex Ioan. Bapt. Ll: p. ac Mi lin. locis supra citatis, qui reprobat opinionem eorum, qui di- cynt, cambium siccum esse, quo campserprius dat, ut cum incremento postea recipiat, esto receptio futura sit in loco distanti, ut nos etiam falsam esse infra suo loco S. I. Deo duce, ostendemus. Etenim siccum revera tunc dicitur cambium quotiescunque in eo habetur ratio temporis, & non loci. Ex quibus patet,quod cambium siccum, &reale aequivoce tantum conueniunt, non autem uni voce; quoniam licet nomen habeant commune; rationem tamen habent
diuersam, iuxta definitionem equi uocorum traditam ab Aristot. in ante praedicam. in
. Diuiditur autem reale cambium in cam. bium ad minutum simplex,seu manuale :&in camb:um per litteras, leu mixtum tecundum aliquos. Cambium adnainutum est pecuniς prquentis cum ςsenti commutatio; atque ideo fit in eodem loco: & dicitur ad minutum quoniam minuta numismata cum maioribus, di e contra si pe commutantur: quae quidem numis natum commutatio, ut plurimum sit in parua quantitate, ut habetur ex Merc. de camb. cap. . num. I. Scac. de commerc.& camb.f. I . q. I. sub num. 23.
& ex aliis. unde ij, qui arti cambiendi ad minutum inseruiunt, ob id non Panchaiij, sed
57쪽
sed Banchaiotri vulgo appellantur, Ut per
Fabian. Genuen. de camb.in pris. num.
Dicitur etiam simplex huiusmodi cabium, o vel ex eo quod fit sine litteris, iuxta ea, quq
habentur ex Fabiano loco citato, p. I. num. q.& p. .cap. . num. 3.circa finem.
vel ex eo lecundum alios, quod c si eo nullus alius admiscetur contractus . Vocatur denique manuale:quoniam celebratur prς. seti, di ad manum pecunia citra litteratum adminiculum: quae quidem commutatio si aliquando fieri contingat in magna pecu-τ niarum quantitate; non tamen ob id sequitur non dici cambium ad minutum; quia in moralibus attenditur,quod frequentius accidit,l.nam ad ea,is,de Iegib. Imo quia hoc sollim cambium apud Antiquos erat in usu, ut testatur Ioan.Bapti Lup. in c.nauiganti, S. 2.numss.& .de usur.& est antiquissim si,
eo quod habuit origine ab initio, quo fuit
adinventus pecuniam m usus, ut habetur ex Romoal.Col.de camb. cap. q. idcirco,in-
speeu sui origine, in quavis pecuniar si qua.
titate celebretur, cambii ad minutum n men sibi retinet, ut per eundem Scac. loco
Cambium verbper litteras,seu mixtum 2 secundum aliquos, illud dicitur, per quod fit commutatio pecuniae praesentis cum pricunia loco absenti:& dicitur mixtum ex eo quod non est simplex, sed alium cotractum habet sibi adiunctum. Etenim Titius v. g. ubi dat campiori Ioo.aureos Placentiae,ut illos sibi soluat Romae, in boc cambio du.plex contractus inest: alter cambii, quo sit commutatio pecuniae praesentis cum ab . senti:& alter locationis,quo eampser locat Titio suam operam in traiici edo pecuniam ipsius Titij a Placentia Romam. amquidem rationem quamuis aliqui velint, non posse verificari in omnibus cambijs per litteras, sed in eo tantum cambio, in quo capsor accipit prius, ut alibi reddat, non autem ubi prius dative alibi recipia ut habetur ex Less.lib.a.de Iust.& iuri cap. 23. dub. I . sub num. .& alijs. nihilominus potest di ci mixtum omne cambi si per litteras, quatenus campsor tuam operam impendit incongrepandis pecunijs, asservandis, ac numerandis in utilitatem campsariorum. Imo
hac eadem ratione si res ipsa re perpen: datur, ea tum ad minutum disendum est
non minus milatum, quam cambium per litteras: siquidem in illo cambio interuenit commutatio pecuniae praesentis cum praesenti, & camplor locat operam sitam in c6. gregand.s pecunijs, asservandis, & num randis ad utilitatem eorum,qui cambio ae-
dupliciter fieri contingit; nempe de loco ad locum,& ad nundinas. Cambium per litte. ras de loco ad locum subdiuiditur inca bium, in quo camplar prius accipit pecuniam in uno loco a campsario, restituturus in alio:& in cambium, in quo camplar dat pecuniam in uno loco recepturus in alio. Cambium vero ad nundinas fit triplieiter, nempe de loco ad nundinas r de nundinis ad locum: & de nundinis ad diuersas loco nundinas.De quibus omnibus, Deo duce, infra g. I .lath agemus. Hoc autem loco de cambio tantum ad mlautum tractibimus.
De iustitia cambij ad minutum,seu
r Ca sumes realia eambia raeerates, quidam dicuntur ex ossicio, quipropriὸ Nu mutim, seu Bancham, O -υ ιγ appetamur: quidam ver. sunt persona priuata, siue ad
3 Cambium ad minutum en licitu omip. valde υιM,ac necessarium. 6 Cambitim ad minutum adeo es lycisum, vi in ea nulla possis eadere usura. 3 Cambium au minutum en sicisum, με ι pecunia eveniabilis in aliam in uno, Oeodem loco expendibuem: siue fas pecunia expendibilis in aliam in tali loco non empendibilem. 6 Cambium ad mi tam adsis iustitiam exigi qu.dseruetur aqualisas in lora monetarum,stea DrsisAa iussa me
7 Cambium ad minutum es actus i litia
comminati incut reliqua cambia.
58쪽
pro me de e eo alipia aliis stipendium a Me taxatum .s Campyores modicis ratione eamby admianua.m sicite co-- ρυμπι incrementum aliquod, non Ialamis sed pluribus ex causis, titulis. x o Cas fores ad minutum stipendium meren-
ων edens cuniam auream, vel argenteam proavis iue iam aream pro aurea spvel aetemea.
I a C- Asores Depositaris, qui Ioluunt pro eo, qui apud V pecuniam depositam non habent , possum ab eo consequi dimidiumscuti
pro singulis centum,pauloltus,vel minusin ramium obligationis.
x3 Fidelissior in aliquo contractu adhibitus, pro Mei me citra culpam potest incrementum aliquod consequι. γ
Hum aliquod percipere a creditoribus eo rum,qui pecunias apudVfosis seuerunt. Is Muruames ex o io, an O quando in n. Hum aliquod reciperem LI 6 Lucrum perceptum ex mat--obligatis.
i et Campseres Depositam,si inpenatium eis conisurum Aa Reptis. non pinum consepra stipendium aliquod ab alyn ct idem dicendum est de mustiantibus ex incis. is campseres, O minuanter ex incis in supra possum pignus accipere in dasa pecunia A
AD huius rei explicationem est adnota
ex Romos. Col.in suo tractate camb. cap. 9. 3 3.& 36. Salon. . tract. q. 3. arti unico de camb. ad minuta vers. Obserueis
Ossicii: & vers cambium ratione custodiae,
Scae. commerc. ct cmb. g. i. q. T. p. a. ampl. 3 per totam,& ex alijs, quod ex campseribus cambia realiaexercentibus,quida illa exercent tanquam ex officio, domos, officinas, mensas, ac varia pecuniarum genera parata, & exposlia habentes cuicunque cambire volanti. quidam vero sunt cais psores, qui non ex ossicio.pecunias cam.
biunt,sed occasione aliqua cambiendi ipsis oblata. Unique viuem caulsares, siue ex
offeto tales sint, siuehon; sed sunt personae
priuatae,diuiduntur in eampliores ad minutum in in eampseres per litteras. Imo ad nundinas non tollim pecuniarum, verum etiam, & mercium solent concurre mercatores aliqui,qui scientes in eis multas me ces fore emedas, & emptores pecunijs imdigere,mediante publica auctoritate,ac facultate a Magistratibus eis tributa, ossicina aperiunt, parant mensas, ingentemque pecuniarum quantitatem exponunt, offerentes se, ac obligantes ad conserendam pecuniam omnibus mercatoribus ad nutuinas illas concurrentibus: ea tamen lege, ut cambium soluant iuxta commune pretium fori ex eo loco, in quo tales nundinae fiunt,
di pecunia recipitur,in eum locum, ubi illa a camplario restitui debet, de insuper aliquod aliud incrementu tatione dictae obligationis. Quiquidem campsoles appellantur proprie Numularij,seu Bancheiij,&ex
ossicio dicuntur tales, ut ex Arist. lib. I. PO Iit.cap. 6. Couar. & alijs probat Ioan.de Salas in suo tract. de camb. b. I sub nuin. I. Dantur quoque campsores, Numulari,
a seu Bancherii, depositarij, apud quos deponsitur mercatoriim pecuniae,& a quibus reddiuntur ijs, quibus a pecuniarum D minis fuerit ordinatum, aliquid ratione custodiae, ac laboris, quem sustinent in eius. modi pecuniis custodiendis, di soluendis' litteris, quae illis soluendae traduntur,reci. pientes.Horum Depositarioru adhuc duae sunt species: nam quidam dicunuar depositari, ex publico os o, Rei p. ac Magistra. tibus lassicientem cautione praestantes pro custodiendis, ac fideliter soluendis pecvnijs apud ipses depositis citra omne stipudi inruatque ideo gratis r quidam vero non
sunt depositarii ex publico ossicio, sed per-
lanae priuatae custodientes mercatorum pe cunias, di illas soluentes, quibus mercatores ipsi praeceperint; pro quorum custodia, ct eorum laboribus incrementum aliquod ad boni viri, & expertorum arbitrium eisdesoluitur,ut habetur ex Romoal. Col. Salon.& alijs Doctor. supra relatis. His breuiter sic adnotatis in hac re duo faciemus. Priamo certa ab incertis separabimus. Se cudo dubia persuas qq.diluemus. Circa primum
59쪽
66 Comment. in Procemium ExtratianPij ripae V Prima Conclusio- oCErtuna est apud omnes, eambium ad
minutum esse licitum. Probatur, quia huiusmodi cambium Reip. est valde utile, ac necessarium, tum ad sacilius comparandas res venales parui valoris, ac eleemosynas pauperibus elargiendas: tum etiam adcommodius traijciendas pecunias ex uno Ioco ad alium. Ita Conrad. de contr. q. 99.
Ioan.de Salas de camb. dub. 3. sub num. I. cum aliis innumeris sere,quos allegant,dicentes, hoc cambium esse verum, & proprium cambium, omnium antiquissimum. Rationes autem pro hac conclusione patebunt ex insta dicendis. Ampliatur haec coclusio primo, ut cam- bium admini tum adeo sit licitum,ut in eo nulla possit usura cadere r siquidem in tali cambio mutuum nec explicitum, nec implicitum considerari potest, cum nulla c5 currat temporis dilatio, quam necessario
mutuum exigit: at ubi mutuum non interuenit contractus numquam potest dici usui rius:cum vi ura sit lucrum ex mutans seu inpletium mutui,ac vlus rei mutuato η recth, declarat Scac.d.q. F.sub num. 22.vers. Hoc
cambium est. Secundo ampliatur, ut cambium ad mis nutum sit licitum, siue fiat pecuniae expen dibilis in aliam in uno,& eodem loco expindibilem: suae fiat pecuniae expendibilis in is
aliam in tali loco non expendibilem, nec recept am: & siue fiat pecuniae aureae in au ICam siue aureae in argenteam, vel greain &c cotta: quoniam campsor id agit in gratiam calii plitans, ct multos habet titulos, Pi Opter ques potest ex huiusmodi cambio lucrum conla qui ut habetur ex Molin.de . contr. disp. 399. Los eZ lib. 2. Ins r. cap. MIoan. de Salas eo. tradi. libro 3. Romoald. Col. de camb. cap. q. Fillluc. tom. z. qq. morat.trach. 3 .cap s. per totum,&nos im radicemus concl. 3.&q.kq. . Sic ampliata limitatur eadem conclusio, 6 ut ita demum carebium ad minutum sit licitum,si duae concurias,t ι onditiones:quanam prima est, ut serii tur aequalitas in v
fra dicemus concl. r.eo sal od campsor non plus increnieti pro tua mercede percipiat, quanta Ri p. sit laxatum, a consuetudine, vel a rei itis in hoc exercitio suerit proba tum, ut habetur ex Romoald. Col. loco cistato , os p. q. unde quamuis in cambio minuto non possit interuenire vlura, ut supra diximus, in eo tamen potest cadere iniustitia, si non seruetur aequalitas, vel fiat exincessus in mercede recipienda, ut habetur ex Medina tom. I.tit. de reb. per usuri ac - iquis. q. 9. in princ. quem refert,&sequitur Scac. d. q. . sub num. 12.
CErtum est eambium ad minutiam,stia
cupreliqua carebia realia, cum sintcqntractus si h in inati, & praecipvh reducantur ad contractus pei mutationis , seu .c mptionis, ac venditionis, vi q. I o. supra
ostendimus; atqtie ideo sitit actus iustitiae
commutatiuae, quemadmodum in contractu vcditionis, re in alijs commutetionibus, cui contractis iustus censeatur, necesse est,
ut interueniat aequalitas, ac comminsura.
tio inter id,quod datur,& id pro quo datur ita in cambio seruanda est aequalitas circa
valorem monerarum, quae iunt commutan- Idaeut aut tanti valoris sit,quod datur, quanati id, quod recipitur: & quod campior raatione cambi j non recipiat a campisario ali . quod incrementum ultra suam mercedem, a lege, vel a consuetudine,&cem mi hominum usu, vel Periti iudicio taxata, ut supra probauimus, q. praeced. limia unica ex Romos. Col.& ex alijs Doctoraupra cita. tis quibus adde Filii uc.d.ciaci. 3 F. inap. S.
Est tamen verum,quod quando campis-ῖ res se obligant alicui Reip. seu Magistratui, aut aliquibus particularibus mercatoribus illius
60쪽
illisu Reipseu alterius Ioel ad eambiendunt
quocunque volente, cum huiusmodi caniplares remaneant sic obligati,possunt cani. bire non solum pro mercede currenti; sed etiam pro maiori in aliqua moderata quatilitate a peritis in arte taxata, cum haec obsi. gatio pretio sit aestimabilis di secus si non
esset obligatio ; quoniam eo casu eiura iniustitiam non posset excedere mercedem, te. confitetudine, vel Peritorum in arte iv. Zeio constitutam, ut patet ex ijs, quae habentur ex Maccde commerc. & camb. S. I. G.7. p.2. ampl. I. num. . & ex inta dicen. -,qseq.ciarius patebit.
CEitum est, eampsorem ex oscio, ra
tione cambii ad in utum lici re percipere posse a campisariis incrementum aliquod, concurrentibus conditionibus in Proxima conclusione relatis, ut habetur ex Valet 2.2.disp. .q. 13. p. q.&ex alii , quos refert, & sequitur Ioan . de Salas, de camb. dub. 3. m. a. Etenimoficium sic susce aptum includit obligationem cambiendi,&xampsores huiusinodi pericula subcunt,obsequia impendunt in viiIitatem eorum, qui cambio accipiunt, labores sustinent inpe. nijs varii generis congregandis, conquirendis, di asservandis, ac numerandis ingratiam cambio accipientium. Item cam, psores ad minutum incrementum illud petacipere possunt ratione interesse. Danielii msaepe saepius pecuniam auream, vel argen. ream,& recipiunt aeream: dant aliquando pecunias ubi maiorem aestimationem ha- Dent, alias in alio Ioco paruae aestimationis recipientes: & quandoque dant pecuniam pulcram, expendibilem,recepturi veterem, di inespendi byem . Item dant scutum auri purissimi a 4.c uactorum, vi recipiant scutum aureum inferioris ligae, qui quamuis habeat eudem valorem legalem est tamen minoris preti j ratione materiae r denique dant pecuniam antiquam, & raram, reci- merues nouam, ut late habetur ex Filliue.
obsequium, beneficium, & utilitatem cam: puriorum, & ad ea exhibenda eampssores
non teneantur, nisi ratione officii, suustoculdubio pretio aestimabilia: & ideo ra. tione laus cambis possunt reve incremen. si aliquod pircipere, ut hab titrix Doet G.h.mxcitatis,&ca L 'ss. lib. a cn lust. &
Molin.de conriaet dii p. 399. &ex alijs. Ampliatui haec conclutio, ut locum sibi Iovendicet siue camplor auream pecuniam det,ut aeream recipiat,aut magnam pro m nutarive e contra minutam pro magna, aut aeream pro aurea, vel argentea cambiat. Nam quamuis cum dat auream, & magna,
recepturus aeream, argenteam, ac minutam
plures habeat causas uxigendi lucru, quam clim dat aeream,& minutam, & recipiat auis ream, & magnam; nihilominus semper ius habet percipiendi luctum in mercedem sui ossicis, propter pericula,labores, &expen. sas in ossicio praestando,& ob obsequium,
quod in alium conseri, cum utrumque natin gratiam cambio petentis: siquidem qui dat auream, ut aeream, S minutam mone, tam recipiat,proculdubio aerea, ac nilauta indiget ad minutas res comparandas, &non aurea,vi recte inquit Ioan . de Salas de camb. b. 3 .sub num. 2. vei s. Notat autem, ubi contraria soluit,& ante i plum Lessi occicitato, Grass. tom. I. decis. lib. 2. cap. II o. num. I 2.& alii.VndE Gabr. in A. sent. d. II. q. II. M. a. ait, quod campser cum dat auream pro aerea , exi it duos, vel tres num. mos;cum vero dat aeream pro aurea,tecipit
Secundo ampliatur eadem conclusio,viri quae diximus de campistibus ex ossicio Iocum sibi vendicent in cami sbribus Depositariis ex ossicio. Hi enim mercedem merentur pro custodia pecuniarum, quas apud se depositas habent,& pio aliis laboribus in pecuniis numerandis: & ialuper si eampsor depositarius est ex ossicio, ratione ossicii debetur ei maius stipendium : nam ossicium sic susceptiim includit obligatio. nem suscipiendi deposito mercatorum pecunias,& periculis se exponit,iuxta ea,quae sipra adnotauimus ad probandam nostram conclusionem. Qnω si Depositarius non sit ex ossicio, tunc, quia non habet tot tit Iohminorem mercedem meretui.