장음표시 사용
21쪽
non de ara Domini ia 269. Ibidem versu a ac Non misisam prophe ias, ct ipsi currebant a non isquebo ad eos o Vsi prophaasam.. 269. .3I. Dabo legem meam in Oferibas eorum corde eorum scriba eam. EzechieliS cap. I 3. Uaprophemissi entibus , qui sequunturspiritum suum se
nihil υident. 27 ἀDanielis cap.I 2.ms autem doctifuerint, fulgebunt Pasissendor firmamenti qui ad iustitiam erudiunt mulsos, quasi sella in perpetuas Hernitases. 8 . Si honiae cap. 2. Et adorabunt eum viride Deo suo, omnes instigentium a s y. Malachiae p. I. Labia enim Sacerdotis custώientscientiami legem requirent ex ore eius. 28 S.
Ex nouo Testamento , librorum eius ordine seruato ΜΑnhaei cap. a. Vidimus Stellam
Cap.s. Iui autem feceris se Letieris hic
magnus vocasito in regno calorum ἀi8Α. p.r3. Omnis scraba doctus in regno ca-Cap. II. Vsum audite. 237. Cap.18. Si Ecclesiam non audieris ,si tibi tanquam Ethnicus,ct Publicanus . g. 238.26I.262.28y. Ibidem versu I8. Amen dico vobis quacunque alligaueritissuper terram runt ligata se in caelo. 26 I. Cap.ao. Evtprimo mane conducere ' rarios in Uneam suam. F. p.r i. Diliges Dominum Deum tuam ex toto corde tuo, M. Oproximum sicut
te Vsum. 36. Cap.23. Vos autem nolite vocari Rassi r us es enim Magister ve r ,
Lucae cap. I. Ad dandam scientia alm
describeretur vularesus regis. 2 6. p. I. Laxare retia vestra in capturam. Hi Io .
Cip.7. Et omnis populus audiens, O P. Micani iustificauerunt Deum, bapti tibaptisma Ioannis. 2924Cap.Io ur etras audit, audit.z I S. 38. Op 16. Habent Masen o Prophetas a diant illos. 273. Ioannis cap. I. Hic venit in testimonium , ut testimonium perhiberet de lamine ,
ut omnes crederent per illam. 292.
Cap.s. Si ego tesimonium perhibeo de mei o, testimonium meam Nn est verum. V 6 . Ibidem veri. ε . βη modo vos potestis credere ; qui gloriam ab inuicem accipiatis. Et ostiam, qua asin Deo est, non
quaritis. rys. p.6. Nemo pates venire ad me, nisiρο- ter qui misti me,traxerit eum. 7 .
Ibidem versu 4s. Est scriptum is pro b
iis, ct reum omnes docibilet Dei. I a. p.7. Si quis voluerit voluntatem eius saceret cognoscet de doctrina, virum ex Deo sit,an ego a me i olo Par. 276. p.8. Etsi ego resimoniam perlibeo de meipso, veram es testimonium meum; quia scio sede veni, o quo vado. D
ori cognosco eas , ct sequuntur me. V. 276. Ibidem versu 1 7. Si non facio opera 'aeris mei olite credere mihi. 263. p. II. M opera nonfecissem in eis, qua nemo alius sociis, peccatum νον huerent. 36S.CAPI 6. Cum autem veneris visitas ille veritatis , docebis vos omnem Veritatem. 28 .
Actuum Apostolorum cap.r . Visum est Spiritui Sancto se nobis ihil ultra im
θώ-i, Acut o quidam vestrorum poetarum dixerunt : Vsus emmor g
p. 26. Ad hoc enim apparvi tibi, is cora stimam te ministram, ore m rerum quae
22쪽
' qua vidisti , ct eorum quibus apparebo
Mi. assa Romanorum cap. I iners 17. Iustitia enim
Dei in eo recolatur ex fide i/ fidem. 85. Ibidem versii I 8. iam verimem Dei in iniustitia detinent. 36. Ibidem versu ao. Inoi ilia enim iUM , a creatara mundi, per ea quo Iasens intellecta conspiciantur empiterna quo que eius virtus, o diuinitas, ita vis
Versu a a. mentes enim se esse sapienses stultis usum. 2 6. pq. in θω contra spem credidit, o c.
nec considerauit corpussuum emsrtuum. pag. 36. Cap. Io. 2romodo eredem ei quem monaudierunt quomodo autem audisot sine
p. I . Omne autem quod non est ex sidepe sum es. 38 Cap. I S. zuacumque enim scripta sunt ad nostram doctrina sic riptasunt. 282. Primae Corinthiorum cap. 2. Non enim iudicaui me scire aliquid intervos , nisi I sim Christam hanc crucifixum. m. MIbidem versu 7. Sed loquimur Deis ἰω-
tiam in m sterio, quae usiondita es. 74 Ibidem versu Iy. Spiritualis autem iudicat omnia g.63. a II. 2 76.
Cap.3 .Non potui vobis loqui tanquam spiritualibus. 2 72.
Ibidem versu 7. Itaque ne o qui plantates aliquid, neque qai rigat , sed qui iu-
Ibidem versu 23. nia enim vestrasunt vos autem Christi: Chrisus autem Dei.
pag. 12. p.s. Cum eiusmodi nee esumsumere. pag. 286. Cap. 8. Scientia instat, charitas vero adificat. 3.1 9. Cap.9. Non alligabis os bovi trituranti. pag. I 6 Cap. ro. ne quod Uuis apponitur manducate. 286.
Cap.ra. Alii quidem per Spiritum datarsermo sapientia: aldi autem sermo scient απήδεα spiritum, M. I67.I84. Ibidem versu 18. D quo am quidemst seis mas in Ecclesia nimum Apostὰos,
heundo Prophetas, tertio Doctores, ompag. q. I 82. Secundae Corinthiorum cap.to Urm -- militiae nostrae non carnalia sunt, sed polentia Deo ad destructionem mm-gionum, consilia destrueutes, 'omnem altitudine extollentem se aduersis cientiam Dei in captiuitarem redigentes,
omnem intelinum in obsequium ei.
pag. 83. Io I. p. II. Et non mirram: ipse enim Satanas transfigurat se in Angelum lacis. 27 I. Ad Galatas cap. I. Sed licet nos, aut Ang las de caelo euangelizet vobis, praterquaquod euingelizavimus vobis , anath ma sit. 2 9. Ibidem versu II. Notum enim vobis facio, fratres, Euangelium, quod euam gelizatum est me, quia non est secum dum hominem, neque enim ego ab homine accepi illud eque didici, sed per reuelasionem esu Christ. 7. p.r. Deinde post annos quouordecimas endi Hieroselymam , circ. contulicum illis Euangelium.
Ad Ephesios cap .Et ipse dedit quo dam
quidem Apostolos, quosdam quiem Pr p ras , alios vero. Euangelissas , alio autem pastores o doctores ta consum marione anctorum in opus miniser ν, in ad casionem corporis Christi, donec occurramus omnes in unitatem fidei, oram ionis fili, Dei, in virum perfictum
in mensuram aetatis plenitudinis CV isti, ut iam non simus paruuli mantes er circumfera ur omni vento doctrianae in nequitia hominum, in asutia adcinumuentionem erroris.pag q. I. II. I 82.asy.2 8.
Secundet ad Timotheum eap. I. In quo positussum C pradicata o Apostolus, O ma regentium, a
ronabitur nisi legitime certauerit. 8s Cap.3. Omnisfriptura diuinitus in pirata, utilis est ad docendum , ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in iussi M.tu.3263. 92.383.
23쪽
Ad Titum eap.r. μια-m Psopina fine crimne esse secta plactentem eum, qui secumiuiis doctrinam est , Mesem sermonem ἱ ut potens si exhortari in doctriAa Sasra,st m, qai contradicum ,
Ad Hebraeos cap. II. Sia e fide aurem -- possibil est ρsuere Deo. Credere enim
sporira accedentem ad Deum quia est, inquirentibusse remunera oriψ.I24.
Epistolae primae Beati Ioannis Apolloli
24쪽
In quo sacrae doctrinae, seu Theologiae nantra causae, & attributiones explicantur.
Quid intelligatur sacrae dc trinae, seu Theologiae nomineis , quantaque sit eius antiquitas, & necenitas.
're .s Trime nomine intelligatur totum aggregatum
Prioriculus meminit Scriptura, dum ait Sap. II. A magnitudine creara potuit creasor videri; de ad Roman.2. Inai- Italia enim usius, a creasura mundi , per ea, quae Ia sum , intellecta conspicium tur: se iserna quoque eius virlin. st diuisitas, ita Visint inexcusa les, Pertinet
ad Philosophos, qui solo naturae ductu, ac lumine, ex solis philosophicis principiis, accurataque libri creaturarum consideratione, potuerunt se se erigere in aliqualem Dei notitiam, quatenus est
author naturae, Prin vimque rerum om
men vetustissimuapud Graecos, in-dd traii*e ad Latinos , idemque sonat, vel significat, ac sermo de
Deo et unde quia varius , ac multiplex esse potest shrmo de Deo, ideo etiam multiplex Theologia distingui debet. Theologi a igitur latissime sumpta, alia est naturalis, alia supematuralis, saltem obiective,& p suppositive, quatenus ex habitu fidei
25쪽
, Bibliothecae Theologicie Lib. I
conclusit, praecipue in Timaeo, sic Aristotelectam in Metaphysici si quana libro Physicorum octavo, veram unius Dei cognitionern ,ex rebus inlarioribus, earumque motu comparauit,&docuit.
Hanc Theologiam Marcns-Vairo apud D. August. lib.6. de clivitate Dei cap. s. tripliciter diuisit, seu triplicon l. curarum, qui arcana. sua fit ut is ini luc- bant ; P scam, scit, natura Plitiosophorum , qui ut stati dixi solo rationis naturalis ductu aliqua de Deo inikstigabantur; ciuium denique, seu Poli- istam ad sacerdotes,&gubernatores populi pertinentem, quod illi potis finium ad diuinum cultum instruerentur. Primam praedictus auilior asserebat convenire Theatro,secundam Mundo,tertiam Vrbibus. Posterior, longeq; nobilior, ac prae stantior Theologia supernaturalis scilicet, est illa , quae diqiniui supponsi reuelatiotieris, quaeque primo, ac per suis desupernaturalibus agit mysterijs omnem intellectus creati naturalem fac pl- tatem superantibus, quae vel in scripturis sacris, vel indubitatis Ecclesiae traditionibus continentur. Ita ut in praesentinomine Theologiae supernaturalis, qua sacrae doctrinae nomine insignivit D. Thomas I. p. quaest.2- quamque sic de- . inceps cum illo vocabimus, nihil aliud intelligatur, nisi totum aggregatum ex
habitu fidei,& habitu Theologico.Cum enim Theologia sit scientia, ut dicetur
infra, quae ratiocinatur de Deo, rebus. que diuinis, oportet,quod concurrat ad illam aliqua cognitio per modum principiorum,& ex eis deducatur alia cognitio per moduin, conclusionis, sicut in omni scientia naturali, & in omni cognitione probatiua, aud diiqurtiua re quiruntur indispensabiliter aliqua prii .eipia ex quibus per consequentiam inseratur conclusio . Est autem diis enia,
tia inter Theol iam muralem, quam unico verbo Metaphystea appellamus, & Thecilogiami superisaturis sis Christianam x quod ii, Theologia natu
rali quidquid a Philosisbis cogno citur de Deo de habet per modulii conclusionis, & non per modum primi in co-gooscendo principit: id esse se habent dumtaxat creaturae,ianquam proprii cnfectus Dei, co quod pro praerenti it tu non possumus natur ili scientia Deum ςognoscere iii si cX creat*ri , in ri
cogniti oti rux via imienti in is somnuseniter appellamus. At vero Christiana
Theologia, ita arat cla Deo, reritatibus- quedistinis, ut pro miticipijis non amplius assumat creatur is, sed ipsis in Deui loquentem, si deique mysteria reti elan- tem, ex quibus postea tanquam cX proprijs principijs ratiocinando procedit : de nece .est, quod ita la/qt,quat diu peregrinamur a Domino, Theol gia nostra procedat lex credjtis; quia de Deo ut est in stipi , nue ut est a uilior supernaturalis gratiae , non possumus aliquid vel militimi in cognoscere, nisiber reuelationem diuitiata, & non excreaturis ordinis pure naturalis; de Deoi alueis, ut est ita, seipso, duplex.tant in habx tor rauclapio, vel per visionem claram Patriae in verbo diuino & increato, vel per Cbscuram cognitionem viae,qualis Est almis is fidei, in verbo diuitio creato, siue scripto, siue tradito.
: igitur gil. nostrum propositum dissi eridus est dupIex allens is, si uopo sininus considerare, quod intellectus noster dupliciter feratur circa res a Deo reuelatas ;priinti assentiendo immedi te ipsis veritatibus a Deo reuelatis pro pter auctoritatem diuinae t elationis , tanquam propter rationem formalem,& medium assentiendi . Secundos:x his primis asserisibus ', adsibius etiam ubi
opus fuerit, alius nat'raliis istensbo
inserendo aliquas conclusioties per ciscursum. Et quidem primi assensus pertinent ad fidem diuinam. sintque ipsi .met assensus fidei, qui tali eorrespondet habitus fidei; secundi. rviassensus εἰ ut deducti ex primis sum propiae assensus Theolagici, dctrix eorte caulet hahi tus Theologiae ; ita ut habitus fidei habi-
26쪽
habitiun Theologiae se habeat, sicut habitus principiorum, qui etiam dicitur
habitus intellectus,ad habitum scientiae. Et licet utrique assensus conuenienter appellari possint nomine doctrinae sacrae,primi quidem, quia immediate ve statur circa diuinam authoritatem docentem, secundi vero, quia originem ab illa trahunt, S in illam ultimo ta dem resoluuntur; nihilominus Samerita lius per sacram doctrinam intelligitur,totum aggregatum ex fide,& Theologia, seu ex primis, S secundis assensibus, quatenus integrant v in suram doctrinam, veluti unam, ac perfectam scientiam, constantem ex suis princi-Hjs, & conclusionibus, ad similitudinem unius scientiae naturalis, v. g. Physicae, vel Mathematicae, quae cAescit
simul de integratur ex principi js in coimclusionibus. Dixi ex quia licet prima principia ita illa rationODrmali, qua stibiectum, S praedic,
tum dicuntur liabere necessa iamin immediatam inter se connexionem , ne
queant esse pars integralis habitus scie- tilici; aut quid ad eum pertinens,sed ficspectat ad haritum in ectus, seu primorum principiorum, ranquam obiectum formale ipsius; tamen si conlid rentur eiusmodi principia, quatenus informam syllogisti eam redacta, sunt illativa conclusionum, sic pertinent ad illum habitum, cuius conclusionum sunt illativa. Vnde etiam aduertendum est, quod si sumatur habitus Theologicus praeci
se, quatenus versatur circa coclusiones, pertinentque consequenter ad sacram doctrinam, tanquam pars ad suum t
rum, quod ut iam diximus coalescit eη ipso, di habitu fidei; diuersimode potest dici procedere eiusmodi habitum ex principiis fidei;&doctrinam sacra, pro ut includit utrumque habitum fidei , & Theologiae, procedere item ex
fidei principijs. Ille enim prior habitus dici maest procedere ex principiis fidei,
non tanquam ex crenitionibus suos asis sus int Tantibus, sed selum ad illos
pαrequisitis in genere causae essicientis; at vero doctrina sacra dici in test procedere ex ijsdem principiis, tanquam intrinsece integrantibus ipsam, ad inserendum ex ipsis praedictas coclusiones; sicuti proportione sertiata, alio modo caput humanum dici potest , esse caput aliorum membrorum in homine, & alio esse caput hominis; nam primo modo est caput, non ut pars aliorum membrorum a sucundo vero modo est caput, ut pars integralis corporis litimam. Quod totum pertinet potius ad modum Io- quendi,quam ad rem ipsam: sacra enim doctrina praecise prout est scientia,non distinguitur ab habitu Theologico, sed est eadem penitus cum illo. Secus vero si consideretur, prout se extendit ad quamcumque cognitionem diuinam su- pematuraliter hiuitam , atque adeo ad habitum etiam, vel astensum fidei immediatum, cum enim talis habitus , vel
assensus distinguantur specie ab habitu Theologico, secundum quod est scientia; ab illo etiam distinguetur sacra doctrina modo statim dicto considerata , saltem per modum includentis , ab ineliis . Porro supernaturalis haec Theol gia, siue doctri Quomodocumque su-niatiir, vel pro habitu fidei,vel pro simplici habitu scientifico, vel denique pro regato ex utroque, pro ut his omnibus modis sumi posse , nemini dubium esse debet, haec, inquam, sacra doctrina suscipit magis, & minus, ut satis patet ex eo , quod inter Cattholicos alij sint alijs in ea doctiores, ac perfectiores plerique enim statim tenent Camechisimum, fidemque implicitam plurium fidei veritatum, ut imperiti & rudes, qui etiam ex principiis taci inserui aliquas conclusiones maxime in ordine ad pra-xim, ut statim dicetur cap. tertioin ideo dicuntur Theologi sircundum quid, &improprie: alii vero multo doctiores, praeterquam quod fidem habent magis explicitam, legeruire insuper Seripturas, Concilia, Sanctorum Patrum libros, ita ut plurimorum etiam discursuit admix-Α a tione
27쪽
. Bibliothecae Theologicae Lib. I.
tione reddant ex proseta fidei nostrae
rationem omni poscenti, illam expli- eando, confirmando, persuadendo, &contra aduersarios defendendo: hosque simpliciter, & maxime propriε doctores sacros, vel Theologos appellamus; iuxta illud I. Corinth.cap. I a. Nunquid
omnes doctores , nunqvid omnes Prophe
los , quo aran verὸ pastores, cst doctores in opus numserj. Vnde etiam illud D. gustini lib. I 4.de Trinitate cap. I. dicem iis , scientia Theologica non omnes Ddeles praeditos esse, sicut habitu fidei, sed quosdam dumtaxat: Hac scientia , inquit,'pollent fideles pluris quam-xis polleaut i a fide plurimum,auiud emmest scire, quid credere debeamus, quod δε- rei sides, aliud autem scire 1κemadmodum hac ipsum, θ ρys opituletur, o contra ima pios defendatur, quam proprio appetiare vacabulo scientiam videtur Apsolus. Itaque per fidem nude simpliciter credimus, & profitemur nos credere hoc vel illud, quia Deus dixit, vel per Ecclesia nobis reuelauit; at vero per scientiam
Theolcetiar proprie sumptam, qualis est in veris Ecclesiae pastoribus, & doctis eatholicisque Theol is , qui diuturno studio assiduisque laboribus, fauento Deo, di supposira fide, illam sibi pepe.
reriint; per hanc, iuquam, partim ea assertionibus fidei partim ex aliis etiam rebus naturaliter notis ratiocinado, admiscentur discursus. ex presessio, & redduntur fidei rationes ,rk fides gignitur, nutritur, defenditur, rist oratur, inquit. eodem loco .citato mi u Augustinus. Quanulis etia inter clarissimos Theo. logos, Ecclesiaeque doctores, varii assi huc sint eruditiones gradus, sicut differt stella a stella in claritate et . ad C rinth. cap. II. Quod satis patet ex speciosis titulis, Scencom ij quibus ab intitio naisntis Ecclesiae plures relebrati sunt Patres in unoquoque saeculo, ut vi dere est apud Magistrum Graii ina sacri ordinis PCaedicatorum Catholicarum o praescriptionum lib. . controuersia prima generalissima de Patrum sensu c authoritate, ubi sistillatim illa reseri, & curioso lectore raci IE consuli possitnt. 3
De antiquitare sacra doctrinae, ria
Ex dictis superiori capite facile in
telligitur sacram doctrinam, vel Theologiam quomodocumque conssederatam, si spectetur causa eius efficies prima , nullum alium habere potuisse doctorem, S authorem, quam Deum euius solo innititur testimonio, elim sede veritatibus omnem intelleistus creati virtutem naturalem superantibus; unde etiam ex Apostolo a. ad Τimoth. cap.3. vocatur a D. Thoma, scientia diuinitus inspirata, seu doctrina secundum reu
Difficultas igitur in praesenti tot Gest, de prima eius origine quo ad antiquitatent,seu temporis prioritatem: pro cuius resolutione dico Sacram doctrianam , vel eiacetiam, ab ipsis mundi incunabulis, simul ac primus parens creatus est, exordium habuisse; non δε-llim ea ratione, qua Adamus, una cum alijs gratia dormiaecepit a Deo cogniationem fidei cina nunc profitemur quoad generaliora.' praecipua illius ameam , alioqui sine fide impossibile ei fuisset placci e De ad Hebraeos I ISed etiam quia valde verisimile est, illum plures ex praemissis reuelatis, Si fide diuina creditis conclusiones argumentando deduxisse , iam ut filios sam facilius scientiam salutis doceret; quam ut ipsi e stantes & firmi in vera religione pe manerent , dubi ue vel scrupulis tum suis, timi aliorum occin rere fidei h stes, quibus Ecclesia nunquam caruir, suffieienter eonfiirare posteriae: nisi velimus dicere Deum tune fidelibus suis, eorumque Ecclesiae defitisse, nec omnia ad salutem necessaria suificienter itulis prouidisse; quod est valde absit esui& contra id, quosasterit D. Gregorius mi LIq. in Euans. docens, Patremf milias,
28쪽
milias , qui exijt primo mane, & circa
horam tertiam, sextam, nonam, undecimam, conducere Operarios in vineam suam, ut habetur Matth.ao. esse Deum
conditorem nostrum, qui in uniuersalem Gelasiam, a mundi huius initio usque in finem, ad erudiendam plebem side-uam , praedicatores conIregare, ac mistere
non desistit ἱ quia ct prius per Patres , ct
postmodum per ιegis doctores, cr Prophetas, ad extremum ver. per Apostolos umplebis Da mores excoluit, quasiper operarios in vineae caum labor it. Qi md prius docuerat Theodoretus lib. de curatione affectionum Graecarum , Theologiam videlicet una cum primis ortam
fuisse parentibus , indinue ad posteros deductam, & nouis ritibus, ac quasi luminibus illustratam; Gilbertus quoque Genebrardus Chronographia Parisijs cxcusa Is 8 s. eiusdem originem ac proingressum per singulas aetates plenissime
Et certe, ut ab Origine mundi vera fides , veraque Ecclesia nunquam defeeit in terris, licet magis in uno, quam in alio floruerit tempore; sic etiam te nendum cst in illa pro quocumque statueonsiderata, hoc est, tam legis naturae , quam legis Mosaicae,& Euagelicae suos nunquam defuisse doctores, ac Theologos sacros, qui fidei doctrinam, aut sineleripto, aut in scripturis tam veteris , quam noui testamenti traditam explicarem, ac desenderent, quamlim opus esset , ad consummationem Sanctorum, id est, salutem fidelium; ct Ῥι non circumferrentur omni vento dominae in nequitia hominum, in astutia ad cinumuentionem
erroris I ad Ephes. q. Loquendo igitur de rebus Ecclesiae antediluuianis usque ad Noachum;pos sunt inter praecipuos illius doctores, ac Theolreos annumerari Protoparens Α- damus, Seth, Enoch, Enos, nan,Malaleel, Iared, MathusAem, omnes iustitiae praecones, ac principes populi Dei. Adiluuio usque ad egressum populi Is raelitici ex Aegyptiaca seruitute, fuerunt Noe, Abraham , Melchisedech, Isaac, Iacob, Ioseph, Iob, caeterique Patriarchae, & Sancti legis naturae . Abc- gressu populi Israelitici usque ad Reges , quo tempore primum incaepit lex scripta; praeter Moysem , qui primus
sacram doctrinam litteris consignauit. vi fuerunt innumeri Sacerdotes, Scribae, ac Legis periti, ita etiam plures inter illos sacrae doctrinae, ac Theologiae prose res fuisse non est dubitandum ;cum tunc maxime floreret vera religio, ae fides; nec Scribae iudicandi duntaxat curam, aut munus haberent, sed potissi. mum, sacras scripturas,3d legem Mosa cam interprctandi, unde etiam nomikoi, de nomodidashaloi segnis Doctores sunt
appellati; quod totum sine Theologiae, elauisque stientiae ope praestari non po
A Regibus autem, usilue ad aduentum Christi Domini, inter insigniores Theologos recenseri potest, ingens ille
celebrium Prophetarum numerus , qui toto illo tempore vixerunt; etsi enim nullo unquam saeculo Prophetae defuerint, nam anic legem scriptam propheta fuit Adamus, qui Genes. 2. in extasi cognouit connubium Christi cum E elesia,& illud suo cum Eva praesignauit. Henoch etiam spiritu Propheticosuit imbutus, de quo B. Iudas in tua Ita pistola v. r . scribit: Prophetauit autemes dehisseptimus ab Adam Henoch dices: Ecce venit Dominus in Sactis millibus Dis furere iudicium erc. Noc etiam propheta fuit, qui praedixit diluuium, & arcam aedificauit, qua illud evasit. Abraham praeterea de multis futuris a Deo fuit edoctus, de Isaac filio, quem erat habiturus , dh Christo ex eius semine nascituro &c. Isaac etiam, di Iacob prophetae fuerunt, quorum prophetiae narrantur Genes.16. a T. &49. Etsi, inquam,
res in unoquoque saeculo ita se habuerint; nihilominus tamen in lege Mosai- ea, totoque praesertim illo temporis interuallo I Regibus ad aduentum Christi, longe plures floruerunt Prophctae , inter quos illi, quorum scripta habemus in sacris litteris , Isaias, Ieremias,
29쪽
6 Bibliothecae Theologicae Lib. I.
Daniel , Esechiel , qui prophetae mai
res appellanti ir, Sc duc ecim minores,
sic dicti, quod illi prolixius scripserint,
hi vero breuius; ut suo Ioco fusius tr
Tandem ut post aduentum Cluisti
Domini, carpit Ecclesia magis, ac magis crescere eaque crescente, & inual scente aduersus Idololatriam Marpit etiaSatanas copias suas ardentius instruere, quibus illam oppugnaret, excitatis unoquoque fere saeculo innumeris haereticis ; has quoque ob causas Dei sapientia prouidit de sacris doctoribus, Theologis, qui eo magis subtiliter, ac
simul eminenter res diuinas exponem &ab infidelium nebulis vendicarent.
Sic Eusebius lib. s. Histor. Ecclesiast.
cap. I o. & II. resert sub S. Marco Euam
gelista, apertam fuisse Alexandriae sch Iam Theologiae, in qua erudirenturdeles de diuinis Mysterijs: Primisque tribus saeculis usque ad exortam haere sim Arrianam Theologiae laude patigiamum floruerunt Hierotheus, & Dionysius Areopagita, ut satis patet ex eius operibus, de quibus infra lib. s. deinde
Pantaenus, & Clemens Alexandrinus , quorum primus Scholam Alexandriae sub D.Μarco prius apertam restaurauit, secundus vero Theologiae ineos ad dialecticor li artem disputationibus distincte pertractauit,ut colligitur ex ἈHi
ronymo lib. de Scriptor. Ecclesiast. Postea clim a principio quarti saeculi, usque ad finem septimi, sitnestae po- tillimum Arianorum, & Pelagianorum pestes in orbe Christiano gra suentur, exciti sunt diuinitus viri Theologi praestantissimi, qui Theologiam in aciem
adhuc apertiorem educerent, Athanatius, de quo Pliotius ad fratrem suum Tharasium ait,is sermonibas Gique locutione ela res est, ct brems, est plex sAcatus tamen, cst alius, cr argumentari nibus omnino vehemens, est in his tanta
ubertas , ut admirabilis fit 1 inicis avitem methodis nihil tenuiter, nihil iuueniliter,
ut pueri, ct rudes, sed Philosophice, sta magnissia utitur . Basissius , Epluem Syrus, Epiphanius, Theodoretus,Grem rii Nissemis, & Nansiansenus, Cyrillus
Alexandrinus, Ioannes ciuisostomus,& alij inter Graecos. Inter Latinos vero Hilarius, Ambrosius, Hieronymus, Aligustinus in dialecticis versitus egregie , adeo ut haeretici palam dicerent illum non esse audiendum, sed fugiendu,
quemadmodum ipse notat lib. q. contra Cresconium cap. I 3. ProsperiSalui nus, Fulgentius , Cassi orus, Gregorius Magnus, & alij plures.' Septimo deinde saeculchri in Hibnia ab Isidoro Hispalensi, eiusque diiciapulis Theologia conseruata est ad usum; ita & in Anglia a Venerabili Beda te cuius schola plerique docti viti prodierunt, inter quos fuit Albinus, si te ut, alij notant) Alcninus, quo a Caroli, Magno Francorum Rege adhibito ad instituendam Parisiensem academiam , mirum et st, quot illa peperit Theologos insignes ; ut usque ad annum Domi ni ri M. tilatuer, sub Alexandro III, vix alicuius nominis Theologus alibi extaret, quam in Gallia ; quando ctiam Reuerendissimus Episcopus Parisiensis Petrus Lombardus uniuersam Theol
gizim certa via, ac methodo colligere studuit, cunctas eius materio perquatuor sententiaram libros Scholastice dispones, praestansque inter Latinos,quod iam anth Beatus Damascenus circa annum Christi octingentesimum praestiterat inter Greeos. Vndh per Antonomasiam Magister Sententiarum appellari caepit, eiusque textus vi pose comtinens ipsam Osinem totius Scolasticae Theologiae, quae eat Sanctorum Pa-πum , Diui praesertim Augustini fontibus derivata est ad nos,summam sibi in omnibus Scholis auctoritatem vendicauit; ut pote quem alij doctissimi viri,
vel commentari, vel imitari caeperunt. Denique, cum ad exiens duodecimum saeculum ita res Theologica processisset, incepit liberali S. Ludovici Galliarum Regis pietate vividiores α-
semere vires. Nam tunc extitere Al
xander Alensis, Albertus Magnus, &
30쪽
tandem Doctor Angelicus D.Thomas, omnium Theologorum facile princeps, si non prioritate temporis, certe sublimitate, claritate, & soliditate doctrinae, qui nouum alium a Magistro Theologiae ordinem cogitauit, de circa annum Domini 126 o. sub Alexandro IV. maxima studios um utilitate,& sapientum plati tu protulit, & vulgauit summam Theologicam, qua Sanetus Doctor, ut dicitur omne tulit punctum, & viam a reliquis omnibus praeclusit , augustius, aut plenius , aut breuius in eo genere aliquid faciendi. Unde merito Ioannes XXII. Ponti M.ix. cum D. Thoma Sanctorum numero adscribi mandasset, diuinitus in haec vota prorupisse dicitur. Beatus Thomas alia ed dissset mi
racula, va inquisque articulus eorumclaros
scripsit, habendus pro miraculo est.
De causa finali, seu neceb irate, o misitate sacrae doctrina .
CVm utile, vel necessarium pro ut
in praesenti sumitur, sit idem , ac illud, quod refertur in finem ; satis constat idem esse, agere de causa finali sacrae doctrinae, ac de necessitate, di utilitate eiusdem. Pro cuius dii sicuit.itis i inione distingunt Theologi I. p. q. a. duplex necessarium, aliud absolute,siue
ad esse; aliud secundum quid, siue ad
melius esse. Ruisus aliud necessarium omnibus, aliud singulis. Tertio alia sunt obiecta, quae solo lumine naturali cognosci possunt, fuere tamen ait Oreuelata; alia vero, quae sola reueluti
ne diuina cognosci possunt. Denique aliud est loqui de sacra docti ina generaliter, & in uniueram ; aliud de illa , secundum quod tali via, vel metbodo ab aliquo tradita fuit; his breuiter insi-
. Dico .primb, stante ordinatione diuina , & hominis. Heliatione ad statum. superuaturalem, necessariu hominibus
quae ratione turmana inuestigantur, aliauam instructionem diuinam, de sacramoctrinam , qua ad cognosiccndas Diurimas veritates institueremur. Sic enim multis sacrae scripturae locis testatu .habemus plura esse hominibus reuelata , quae erant supra facultatem naturae,&quae alioqui absque diuina re uelatione erant penitus ignota . Eccles. I 3. Pluriam supra sensem homitiis Uunsa sunt tibi.
I. Corinth. 2. Lonuimur Dei sapientiam in m erio, quae abscondita es, quam nemo principum huius se δε nouit . Et ad Galatas I. Notum υobis facio euangelia , quod non ab homine accesti neque didici ,
sed per reuelationem Iesu Chrisii . alibique passim. Et quamuis ratione probari non possit,hominem de facto eleuatum,& ordinatum sius se ad statum ,& finem supematuralem : nam hoc ipsum noroniti reuelatione, & instructione diuina potuit innotescerer hac tamen ordinatione , & eleuatione supposita demonstrative infertur necessitas doctrinae s crae in uniuersum, de qlia loquimuri praesenti. Non enim potest homo op rari ad beatitiidinem,suumque ultimum filium supernaturalem asseqtiendum, nisi illum a media ad ipsius consecutionein
necessaria praec Gnoscat, ut per se co
stati sed noces le est hominem taliter Operari, si quidem fides nos docet salutem hominis de facto consistere in beatitudine sit pernaturali assequenda ab Mdultis . per quaed.im media ab ip sis adhibenda , ergo necesse est ut illa praec gnoscat. Non potest autem homo praecognoscere, talem sit ma finem,& media. ad illum adipiscendum , absque diuina reuelatione d instructione, cum
enim baec dependeant a sola Dei voluntate, non postunt cerio cognosti.nisi ipso reuelante : sed ex stiperiori dis studebet totum illud praecognoscere ut a sequatur, ergo ael hoc requiritur diuina
reuelatio. At doctrina fundatae in. hac diuitia reuelatione, est praeper philosi
pilicas discipliras, igitur si ipsi esto cessaria vi dei iistrativo probant v m uiosi sit in molt etiam ni s