장음표시 사용
621쪽
sistentia in ramis arteriae 1inu sumptis, reperta, servet rationem excest a summae risiciorum, super maximam trunci sectionem tranSVersam, tunc uuantitas sanguinis, quocunque tempore in arteriam immissa iterum per orificia ramorum eodem tempore eiectae, foret aequalis, ne uidquam amplius latera arteriae sustinerent, quam si quiesceret sanguis, truncus, quamvis Conica figura incedens, non dilataretur, Omniaque in motu angitinis per arteriam quamcumque saerent, quemadmodum in primo illo casu annotavimus. Sed si limites modo determinatos, resistentia sangui. nis, in ramis existentis, transgrediatur, quantitas sanguinis quο-cunque tempore in truncum proiecta, per orificia ramorurn eoaena temporis intervallo iterum egrellam, mole superabit, indeque pars inomenti remanens, ab orificiis ramoruin reflexa, latera arteriae, sive eadem conicae, cylindraceae, aut alius figurae fuerint, inodo pressioni cedere queant, deinum feriet atque dilatabit. Talem vero ac tantam in ramis truncorum arteriosoruin esse sanguinisi resistentiam, ipsa ramorum capacitas ac plenitudo, cuin trunci X-
tensione comparata , Xtra omnem dubitandi aleam ponit: Ergo arteriaruin elasticarum diastole, resistentiae in ramis unice debetur neque conica earundem figura, quidquain eo confert. E. D.
PROPOSITIO II. Sangui suo per Venas motia, non a spatio angustiori
versus amplius, sed ab ampliori versus angustius
Ex inverso axiomate superius allato, argumentari licet in canale liquido repleto momentum quod per orificiuid accedentis rami communicatur, est momentum columnae, orificium pro basi, ct mediam ejus a principio canalis dis antiam, pro altitudine habentis atqui sumina talium cylindrorum, ramorum orificiis in vena quacunque superstructorum, integra sanguinis in ea contenti mole
aut columna maior est , Ergo momentorum disserentiam sive exi cessum, latera venae recipiunt. Quare intra venas ita resistent l,
sanguis movetur ab ainpliori spatio versus angustius. E. D.
622쪽
Ex his igitur generali quaedain laeoria de retardatione, acceleratione angiuinis , per vasa progredientis, sequenti ratione formari poterit. Sanguis a corde propulsus per arterias in tot tantosque ramos ea lege fertur, ut suo versus extreina motu, in alia atque alia a corde distantia tardius moveatur, neque aliter e truticis in ramos decurrat, quam acuti rivulos, dum in plures ac ampliores alveos Xcurrunt, lento magis motu aquam vehere, idemUS.
do ipsa a rum distributio ac struetur suadet, tam in toto arteriarum systemate, quam in arteria, singulis corporis visceribus aut partibus quibusdam dicata, celeritatem sanguinis, qua hic per eandem, nondum in ramos divisam , impetu a corii delato propellitur, post ramos ex se jam dimisses, tanto fore minorem,quanto maiores pluresve fuerint rami, qui inde discesserunt. Neque tamen conicana extremarum arteriarum figuram motumque sanguinis per easdem a spatio ampliori versus angustius tendentem , hic obiici posse existimo. Si quidem in toto arteriarum systemate, hae Iipsae prout sensui patent, non aliam ob causim i1lam figuram induunt, quam quod post ramos dimissos, tenuiores ac graciliores evadere debeant unde cum arteriae Xtremae, ulterioris in ramos divisionis expertes, ab omnibus praedicentur, nulla certe probabibulate conicam figuram, ipsis tribuere possumus.
Neque etiam ea in arteriis facta sanguinis retardatio, impedit, quo minus a sanguine propulso eaedem distendantur, quemadmodum ex iis, quae in superiori scholio dicita fuerunt, facile videi eest talis enim in arteriis ita dispositis etiam deprehenderetur, quamvis neque distractiles neque eontractiles essent potius igitur momentum sanguinis hic respiciendum erit, quod, dum ob plenitudinem arteriarum toties nominatam, inVariatum permanet, sive celerius sive tardius Ilud fuerit, harum latera elastica, aeque ferit atque distendit. Hoc tamen modo dum Vanduntur, Vi eorum,. quae 3 s monita fuerunt, priorem illam retardationem quodammodo simul augent, sicuti rursus coarctatae, pristinam restituunt. Atque haec altera retardaciorus causa, cuin elatere intra arterias en S
623쪽
in paulatimque deficiente, aequalia decrementa capit, ipsaque tanto maiorem in cordis vicinia esse stum edit, quo maior est anguinis quantitas, quam sensim expansae arteriae, intra sinum suum recipiunt atque recondunt. Clamobrem utraque eo discrimi-11e, sanguinena progredientem assicit 'a teriarum structura ac inr mos divisio, rudita legem superius traditam fucit, ut sanguis e sus Atrema progrediens, o cliori maotu fetatur Colatra vero altera retardatibnis causa, ab elatere χXpansione arteriarum maiori mi norique proficiscens, tanto minu priorem retardationem auget,
quanto magis elater Versus extrema disiainuitur, ipseque finguis eo prppellitur.
Porro sangui nem hised legibus ad extremas arterias delatum, i
mediate ex arteriis in minimas venas, absque tot diverticulis, ab antiquioribus pariter ac recentioribus, panam suppositis, transire
conservationi periodicae sangui ais revolui nis, unice est con se me. Hae itaque venae, praesertim angi uni rubicundo vehendo destinatae, robore tunicarum, arteriis impares factae, in e ansos I9 magis ac dilatatos sinus suos, sanguinem recipiunt, dum interea pars tenuioris serosque laticis, per ostia minora lymphaticarum venarum, percolatur. Quamobrem plura hic conchirrere arbitror, quae sanguinis in venasin transfundendi xiam transgress motuira, magis quam in arteriis, retardare queunt. Ipse enim tenuiori mobiliorique senapha albicante privatus, in venis sive minoribus sive maioribus, arteriis ubique capacioribus, hasce ob causis lentius movetur, quam quidem per socias arterias fieri, dictum fuit. Altera taenen retardatione Macceleratione illa, quam in arterii diastole sustoleque calfantur, venae prae plenitudine equidem tensae, non trimen elasticae destituuntur. Potius enim ea sanguinis acceleratio,
quam ipsarum structura ac in ramos aes a distributio, superius silp- peditaVit, in utroque venarum genere, hisce legibus stabilitur Quo
plures atque maiores venae in unum truncum confluunt, eo celeritus sangui per truncum profluit, itaque prout ab extremis versiis plagam cordis, ramorum venosorum numeritS c quantitas inmi- nititur, ita velocitas sanguinis augetUr.
624쪽
Quemad1 nodum vero sanguis rubietineus tenuior lympha privarus, ad notum magis ineptus maest, ita per eiusdein eo iuxtionem, in venis cordi vicinis iteram Delebratam momenti oc celeritatis amissae Pars restituitur. Licet enim in tot amoue variis lympharicarum venarum deviationibus, dum in itinere uo modo per glandulas transire, modo in ampliora lymphae ctvlique receptacula, inseri debent, celeritas ivmphae per em commotae, multoties
muterur Attamen ob Deci mentem ear dem lenitudInem de
integro momento, in iisdem minimis, lamel acianguinis arterioli impetu concepto, nequidqIIam perit, ita, ut e tot ramulis ramisque collestis exorti ivmphactearum venarum trunci, integram g tam Irim motus ac quantitatem lymphae abstrinpinan pro pristina mobilitate lanautas restituenda, cordi reddant. XI. Me de minus ordinariis vasorum lympliaticorum regetibus dicta iterunt, pariter de motu sanguinis intra venas, modo in ampliore cerebri sinus, modo in quor dam parcitu & viscerum cellulas se exonerantes sunt accipienda. Quoties enim haec ita
contam aere deprehenduntur, sanguinem in progressu suo, contra modum alias consuetium, retardari existimandum est, ita tamen. ut inde rursus digressas sanguis, imomento aut celeriori aut tardiori, per antea tralitas leges, rursas incedat. m. Ilater ea quae sanguinis progressam mutare querint, reserendis equoque sunt insignes, a passim in corpore obviae vasorum anastomines. Quorsum referendae sunt copiosae istae ramorum ab arteria Celtae egressorum, d partibus cinis dicator un inosculationes itemque in ignis illa communicatio parocidum intemarum cum vertebralibus arteriis, quae interiectae sic dictae cervicali ope contingit pariterque quam plure aliae, Pae in arteriis venisque
uteri palinon , ac alionum viscerum. Paesertim ceracea materia repletis, conspiciuntur mutuae vasoriun insertiones, quas hic Irariter considerare par est.Ac sicuti ex antea dictis lacile demonstrari potest, quod rami inaequali ratione distributi, alia atque aliac Vritate sanguinem propellant ita ad palam est, uniam tot di
625쪽
versam n celeritam combinataruinesse effectum, in simplix quaedam ex iisdem collecta proveniat.
Neque tamen iam specialius in illos inquiram mechaniimos quos varii scriptores, in hoc illaque viscere, Va1e, aut glandula, alitiisque partibus annotarunt. Illud in praesenti reliquum erit, ut ea saltem obstacula, quae contra traditas a me accelerationum Ec retardationum leges, ex hypothesi ij theoria CL GEORG. ERN STAΗ-LII, proferri queunt, removeam. Celeberrimus enim eiusdem Euctor, praeter motum saris uinis progressivum, in Xtremis corporis nostin vasis locisque mosioribus, ipsi languini, alium accedere motum,eundemque alternis vicibus dilatatorium constrictoritim, ab alterna quadam remissione& restitutione , debitae eorundem tentionis oriri, asserit Sa noui nem enim, non immedia at in minimas ransire venas, sed in peculiarem substantiam pOmlam, ostiis soris venarima ac tribulorum secretoriorum instructam, motuque tonico illo gaudentem, tranSfundi, arbitratur
Quo pacto finguinem, in remittentem a tensione sua, WrelaXatam orosam illam substantiam, transmissum, per dilatatam eandem rursusque coaretatam, ita transprimi reprimique ipsum, existinat, ut venarum ac reliquorum ductuum ostia, ve ampliora sint sive angustiora, portiones sanguinis quae crassitie, tenUitate, aliaque ratione aptae sunt, intra se recipiant. Cui quidem moles tantum ille adscribit, ut ab eo moltura per venas, solutionem a divisionem sanguinis, secretionem minialem, ab eodemque aut integro aut laesti. sanitatem dc ructum, maxime dependere opineturim iam pluribus qniram, an talli toni remissio ct restirunci altema in alis corporis nostri, anguine prorsus repletis, locum habeat , itemque, a cui tam elasticitatis quam repletioni S p portionata inseparabili menstra, si ipsa vasorum tenso G- S, qtam suis quippe rationibus innitentia contra traditam theoriam Pignant. Ne pariter pluribus urgebo, quod nulla racione de motu illo tonico senis Convinci queanta, quemadmod*n quinque silentio praetereo, quod nus dari queat ratio quamobrem
626쪽
tonicus Malternus ille motus, in vasis maioribus, rapsertim venis, multo copiosioribus d nervis de fibris tonicis, rohumoribusque instructis, non competat, ita, ut in vena animalis vivi, sive denudata, sive secta, neqrndem ipsius vestigium, ulla ratione percipi queat. De eo sol una ero sollicitasse an alternus ille Lotus tonicus, cum legibus hydraulicis ad circulum sanguinis revocatis, conciliari queat.
Scilicet liquid pressa nituntur quaquaversum si ergo sanguis ex
arteriis ad porosam celeberrimi auctoris substantiam perveniens, in eandem, a tensione sua remittentem ac dilatatam, influidi; sanguis quoque, qui Cum pressione quadam in Venis continetur, magis magisque retrorsum nititur, propterea quod ille iam minus ab alias in-iequente sanguine arterioso, pellatur. Quamobrem diastole hac tonica durante, directus sanguinis Per venas progressus, cessabitet itemque, cum ob similem rationem pateat, ipso systoles ionicae tempore nihil ex arteriis in praedi stam substantiam transmitti posse, angitis pariter intra arterias, hujus ipsius intervallo non progredietur Quibus legibus semper aut in arteriis aut in venis stubsistet sanguis inde cum sola systole tonica sanguis hoc pacto ad venas propellatur, diastole vero nihil eo derivetur, corruit quoque totus auricularum mechaniimus, fluctuat sanguis, inaequalis redditur secretio animalis ; quae quidem cuncta, circulo sanguinis contrariantur. Ac pluribus quidem ratiociniis ad destruendum motum illum accesserium, opus non esse arbitror, hoc saltem addens, quod huius motus tonici usum ac necessitatem, satis refutet, promptus ille aquae, in quandam arteriam cadaVeris, syphone proiectae, per venam reditus, 1mulque testetur, solam vasorum plenitudinem, motumque progresssivum, ad sa0guinem in venas protrudenduin, Omniaque reliqua provolvenda, sufficere.
Atque haec in praesenti sufficianis specialem enim viscerum per-Iustrationem, & de secretione animali doctrinam, temoue quae oac prolatis pathologiae inservire queunt, alii lcmpori reser
627쪽
629쪽
Imperscrutabile illud Asclepiadeae objeditu artis, cupis accupatae perlustrationi iiinumera dudina insudarim Eruditorturi capita, hinnani machina corporis, Omnem initteret admirationem, si mechanica structura perpetuo , qui ex itide fluit motu destitueretur. Motus ergo a Sapientissimo Conditore in primis rerum principiis proficuus illi censebatur. Aditinc vero obtinendum anotum partium requirebatur flexilitas Totam proinde corpus ex partibus constitui debuit inlinis, separatis, singulariliquido plenis Solida autem cum fluidis ita provide misceri oportuit, iit unumquodque ageret in alterutrum. Quodsi enim fluida notu solido. rum ulterius propulsa re protrusa tandem Xhalarent, brevi per res animal ob totalem solidorum detritionem. E contrario si solida fluidorus motu extensa, attenuata, Xcoriata, tandem dehiscerent, inevitabilis corporis interitus adesset, ob putredinem, quam solidis immobilibus nimius lividoriun amaaxus brevi conciliaret. Ideo non fluida tantum uri suam in sol da exserunt, eadem premendo, prolongando dilatando, certa motus directione instruendos sed reciproce a solidis per hypomochlia, per trochleas
cartilagineas, per fascias tam musculosas quam membranosas moventur, pelluntur, coercentur, certo motus gradu determinati .
Sic uitatae selidorum vires corpus animatum in flatu vivo conservant. Et haec est oscillatio illa vitalis elastica, in qua quid αquantus non latet Hac videlicet omnis corporis nostri mechani. sinus absolvitur quopropter istis omnibus, qui co us humanum scientiae suae objectum elegere, maximopere attendenda, quam loquidem eadem negle sta nil nisi inanes Opiniones, agmenta, cnescio quae de animae vi in corpus insomnia in lucem sunt productari.
630쪽
Mihi Dissertationein conscripturo Inauguralem haec de motu solidorum atque fluidorum corporis nostri reciproco arrisit materia, eo quod eandem prae multis aliis pertractione dignam missertationi Inaugurali, qua Autorem prima artis sitae divulgare de-eet principia, apprime congruamin adaequatam judicavi. Quodsi jam ea, qua decet, cura atque studio, huic satis 1cere vellem labori, duplex mihi pertractandum foret argumentum, alterum quippe de fluidorum vi in solidas alterum de selidorum vi
in fluida corporis nostri Quum vero prius argumentum jam ab aliis , posterius a nemine adhucdum in Academia nostra solidius examinatum meminerim alteram ill in oscillationis vitalis partem, solidorum scilicet δί in specie viscerum vim in fluida iniquirere animum induXi. Quanquam jam probe norim, meam in his literis scientiam illorum eruditioni Virorum imparem, adeoque hanc meam Dissertationem ipserum labori minus fore aequalena; Tua tamen, Lectoo benevolet humanitas certa me suffulcit spe, fore, ut quicquid a Medicinae ivrone primi speciminis loco in lucem producatur, id omne aequi ioni consulas. Si quae ergo in Dissertatione obvenerint palatui tuo grata , iis utere mecum; sin minus, culpam non tam in me, quam in exiguo, quo Dissertationem conscribens vexatus fui, tempori spatio reponas, obsecro. Methodum in scribendo legi illam Geometrarum facillimam, qua ex notioribus magis atque magis semper ignota deteguntur, idoue ideo potis limum, ut materia per se aliquantum difficilis pernaturalem probo nexu cohaerentem scribendi rationem percepta facilior redderetur .Externas autem Veritatum denominationes, quales v. o. si111t: Definitio, ostulatum, Axioma Theorema, c. studio
omis1, ne illorum, qui Mathesi&methodo sic dictae Mathematicae infensi sunt, odium incurrerein ' Vale, Lector benevole lac fave
Vir expoenentis lima, D. Orsim us jam praeiecti exercita utri Magni duca-tus Lituaniae castrensis Medicus a latere fautor noster honoratissimus Disiuertationem de Itu sanguinis per arterias atque venas Regionioati hubuit, Anno 7is. Et vir bratae memoriae D. yoh Gorisbe