Statuta capitularia Ecclesiae Cathedralis Cracov - iensis: Mandato et ...

131쪽

dualitates in distributionibus villarum attendendas. Anno Domini l576. Die 5 setobris.

Cum in praesenti generalis Capituli conclusione seu alias intermino distributionis praestimoniorum, exorta fuisset quaedam contentio inter nonnullos Dominorum Constatres, quorum alter licet senio et vocatione inferior esset, gradu tamen et qualificatione longe superior, utpote in Ordine sacerdotali et actu cantans, Villam prο- tuno vacantem ad se legitime auxia qualificationem suam pertinere, sibi eam conferri et provideri alter vero itidem, etsi vocatione prior, gradu tamen Valde posterior, nimirum in Ordine subdiaconatus existens, eandem illam similiter ratione senii sui ad se pertinentem dari eam sibi et conferri postulabant et etiam contendebant, ita ut ea res ad iudicium et decisionem Venerabilis Capituli deveniret itaque Reverendi Domini Capitulum, praemissis de more deliberationibus mutuis, etsi nullum desuper Statutum expressum neque Decretum aut declarationem ullam viderent usquam contineri, tamen ad praesens vigore eiusdem Capituli generalis inamodi ratrum contentionem dirimere ac in posterum talibus diis et contentionibuariam praecludere volentes, inhaerendo Statuti capitularibus et veteri Ecclesiae consuetudini, tam de distributionibus quotidianis, quam etiam de aliis extraordinariis, quae conclusionum generalium Capitulorum, consolationum a rationibus proventuum communium, o aliis

etiam diversis nominibus appellantur, observari solitae, et quae iuxta qualificationem cuiusque Dominorum et graduum in sacris Ordinibus inter se distinctionem distribui solent, integre videlicet ut resectionea Hesbyteris cantantibus, eisdem vero nondum cantantibus et Diaconis dimidiate a Subdiaconis tertia earum pars ex more Veteri et Statutorum praescripto, conferri et distribui soleant. Item quoque habentes in consideratione Decreta capitularia sua, quibus clare Onstat qui provisionum et liberalitatis, quas Reverendissimi Domini Loes Ordinarii Constatribus de gremio Ecclesiae ex speciali gratia facere consueverunt, nulli alii, nisi qui in sacris Ordinibus constitutiet actu cantantes, capaces esse possunt et debent, atque ita superius descripti exemplis inhaerentes, idem quoque et in puοnibus,

132쪽

distributionibus et provisionibus villarum praestimonialium ex nune et deinceps perpetuis futuris temporibus fieri et observari debere

pronuntiaverunt ut videlicet Vacatione eorum occurrente, non Vocatione et senio, sed ordine sacro prior, seu alias non nisi qui in gradu incerdotali et actu antans fuerit constitutus, is demum ad provisionem et assecutionem Villae vacanti admitti debebit, iidem Reverendi Domini sancte sanciverunt, statuerunt et decreverunt, ut et Decreto praesenti mediante.

de explendis per residentes Dominos ad Altare maius nissis pro absentibus, et easdem Missas negligentibus, declaratio.

Franciscus rasinsivi Dei gratia Episcopus racoviensis, ignificamus praesentibus literi nostris oblatum esse nobis nomine Venerabilis Capituli nostri racoviensi Statutum infra scriptum, Sigillo eiusdem Capituli communitum et obsignatum, atque a nobis postulatum esse, ut in hoc ipsum Statutum consentiremus, illudque authο-ritate nostra ordinaria approbare et confirmare dignaremur. Cuius quidem Stainti de verbo ad verbum tenor sequitur et est eiusmodi: Statutum de explendis per residente Dominos ad Altare maius Missis pro absentibus, et easdem Missas negligentibus Praelatis et Canonicis in Ecclesia raooviensi, Anno 1577 in Capitulo urificationis Sanctae ariae facta declaratio. Quoniam non sine gravi Christi fidelium scandalo, ob negligentiam absentium raelatorum et Canonicorum ab hac Ecclesia Cracoriensi, celebratio Missarum ad Altare maius iuxta vicem seu turnum ordinarium hebdomadarum pro veteri et laudabili consuetudine, quemlibet eorum contigerit, intermittebatur: Reverendi Domini Capitulum in praesenti generali Capitulo Purificationis Beatae Mariae Virginis, Anno currenti celebrato huic rei occurrere volentes, Statuta duo, alterum olim Reverendissimi Domini Joannis Grossionis, quod incipit: Ρraelati et Canonici tantummodo racovienses etci, alterum vero tempore Olimietri

de Gamratis Episcoporum radoviensium, Anno Domini 1541, Die 140otobris, quod incipit: Ρlacuit Dominis eici in hac materia lata et

promulgata, in eum modum explicanda, amplianda norisque poenis au-

133쪽

genda unmimibus votis et sententii suis, sub rauhabitione tamen Reverendissimi in Christo atris et Domini Domini Franciso Masinari Des gratia Episcopi Craooviensis feliciter moderni decreverant. Inprimis in Capitulo ordinario septimanali, quod solet esse Feria sexta, aliquo Festo celebri non impedita, vel aliqua alia, in qua hoo septimaniae Capitulum celebrabitur, denuntiari debebit per eos quorum interest, septimanam celebrandarum Missarum canonicalium ad Altare maius iuxta turnum in talibus servari solitum Praelatum vel Canonicum uno ab Ecclesia absentem conoemere, ad quam quidem denuntiationem si aliquis ex raelatis vel Canonicis in illo Capitulo protuno praesentibus, pro illo absente, quem turnus celebrandarum Missarum ad Altare maius in illa ipsa septimana contingebat, se ae-cium hoc expleturum non declaraverit, tunc eo casu extraordinariustumus in praesenti Capitulo ad abolendas negligentias eiusmodi laudatus et constitutus locum habere debebit, ita quod Domini praesentes et residentes circa Ecclesiam, incipiendo a Reverendo Domino Decano et ita ad ultimum anonicum dextri Chori in se colesia, et demum a Reverendo Domino Archidiacono usque ad ultimum Canonicum sinistri Chori, extraordinario istos turnos supplendo Videlicet vicem abaentium a Missas eiusmodi per alios raelatos Vel Canonicos explere negligentium) ordine decantare ac in effectu X-plere teneantur et sint adstricti. Quod si praesens huiusmodi reelatus vel Canonicus extraordinarium hunc turnum suum propter asseetam valetudinem, vel si fori actuiresbyter non esset, aut si aliquam Occupationem explere non posset, tunc id per alium confratrem suum circa colesiam praesentem adimplere poterit et tenebitur. Ut autem Praelati et Canonici celebratiotii huiusmodi issarum vacantes Roabsentium uti dictum est vices in turnis hisce ordinariis obeuntes consolationem suam et uberiorem materiam largiendarum eleemosinarum haberent, rocuratores generales Capituli a decantatione singularum Missarum iraelato vel Canonico cantanti praesenti Pecuniam ex thesauro mensae capitularis uuam Marcam numeri et monetae polonicalia numerabunt in effectu. Ne autem ex ea re thesaurus ensae capitularis detrimentum patiatur, iidem rocuratores

Capituli per citationem sub titulo et sigillo Venerabilis Capituli Cmooriensi ad valvas eclesiae huius Cathedralis Creo lanm affigendam, unius mensis termino praefixo et assignato, negligentem me-

134쪽

latum aut Canonicum ad reponendam et in manus eorundem meuratorum rasolvendam decem arcarum pecuniae monetae et numeri

polonicalis poenam, quam succubuit ob intermissam per eum, uti moris est, quinque issarum ad Altare maius celebrationem, itare, eumque ad satisfaciendum sine omni dilatione anthoritate capitulari cogere debebunt. Ex quibus quidem decem arcis quinque thesauro Mensae capitularis loco earum quae ex eodem thesauro, uti praemissum est, Xpositae fuerint inferrent, reliqua vero quinque arca pro luminaribus eclesiae convertent. Quod si in hac decem Μarcarum summa exsolvenda iidem Canonici modo suprascripto per Capitulum in termino condemnati, remissi aut contumaces fuerint, tunc carere debebunt distributionibus quotidianis, optione etiam et provisione illarum praestimonialium et Domorum canonicalium, sed et censuris ecclesiasticis, praesertini vero hi, qui adhuc in sacris non

essent, arbitrio Capituli ad id ompelli poterint, usque ad plenariam

poenae suprascriptae decem arcariam exsolutionem. Si ero ex residentibus aliquis raelatorum vel Canonicorum onus praelati Straordinarii turni per se vel per alium Fratrem non expleverit aut X-plere contempserit, arbitrio Capituli aliquot septimanarum distributionibus quotidiani carere debebit. Procurator vero generalis 'pituli pro sua conscientia super his omnibus et singulis diligentissime Superintendat, ne in posterum ullae negligentiae in decantandis is Ris canonicalibus ad Altare malu committantur. Quae quidem omnia et singula in praesenti Deoreis expressa praefati Reverendi Domini Capitulum robur perpetuae firmitatis habere voluerunt, et pro con firmatione illius ad Reverendissimum Dominum Loo Ordinarium no-Strum nunc in Bogoci commorantem remittentes, et postquam con 'firmatum fuerit, in Codicem Statutorum Eoolesiae referendum et

inscribendum mandaverunt.

Ex rotocollo Actorum Venerabilis Capituli Ecclesiae Caste

dralis racoviensis descriptum Valentinus Brgostonshi Notarius. Nos itaque praenominatus piscopus praeinsertum Statutum uti iustum et legitimum esse perspicientes, in illud a si ipgi praesentes in Capitulo generali de ii in memorat Statuto facta est mentio, interfuissemus, libenter consentimus, ipsumque austoritate nostraordinaria approbamus et confirmamus, decernentes, ut vim et robur perpetuae firmitatis obtineat. In uina rei fidem et evidens testimo-

135쪽

nium praesentes literas manu propria subscripsimus et sigilli noatri subimpressione communiri mandavimus. Datum in Arce nostra Bo-gancinensi Dioecesis nostrae, Die prima ensis Martii, Anno Domini

Millesimo Quingentesimo Septuagesimo septimo. raesentibus Reverendis et Venerabilibus, Generosis et Nobilibus Joanne MaainfriCantore racorienai, Joanne Meliogki J. U. Decano Sandominensi, Laurentio Pontificio Philosophiae et Medicinae Doctoribus, ad colesiam Collegiatam S. Michaelis Craooriae Custode, histo nostro, Paulo ostiogki, Alberto Sgydlowski racoviensi, Gotardo Wroblewski Meldensi, Floriano os Soarbimiriensi Canonicis, euo Piο- trowski raeposito poroviensi, Hebano ac moiali nostro iecenat, Sinnista Braeshi Vexillifero issegrodensi Capitaneo nostro Bogantinensi, Jacobo Zabicri Succamerario Zakroesmensi, Praefecto Curiae nostrae, Martino rgeborowski Curiae nostrae ctorum Notario, Laurenti Naropinski et Joanne alibowski, caeterisque familiaribus nostris ad praemissa testibus.

XXVII.

Da suadiutoribus admittandis ad Eeelasiam ordinatio Anno Domini l578. Sexta Fabruarii.

Cum de receptionibus et inductione in hanc colesiam Cathedralem Craooviensem Dominorum Coadiutorum ad raelaturas seu Canonicatus ac Praebendas illius, simulque de seniis, tali in horo, locoque ac voce in Capitulo atque aliis praerogativis ipsorum mota nuper, videlicet in receptione Venerabilis cmini Sebastiani me-ginshi Coadiutoris Canonicatus huius colesiae fundi Gorha, in hoo Venerabili conseAsu quaestio exortaque fuisset an Videlicet tales Domini Coadiutores, licet more veteri in hanc colesiam recipi et induci soliti sunt, debeant etiam stalla in horo, locum et vocem in Capitulo, dum eorum Ρrincipales Aunt superstites, habere aut etiam aliquibus praerogativis in hac eclesia vel optionibus e provisionibus domorum aut villarum uti frui et gaudere Reverendi Domini Capitulum eam quaestionem, quae quidem non parvi momenti esse videtur, in hoc Capitulo generali determinare volentes, ad eum modum definiendum et decidendum putaverunt, declarante Coadiutoris

136쪽

nomen strictiori modo accipiendum esse et intelligi debere, neque aliquem Coadiutorem, etiamsi in Sacris Ordinibus fuerit constitutus, aliqua alia praerogativa uti et gaudere posse, quam quod certam spem habeat de futura nocessione ad beneficium seu Canonicatum in evenium mortis Benefactoris sui, cui in Coadiutorem datus est, et si quid praeterea ex proventibus seu decimis illius benefiosi habeat sibi permum rincipalem assignatum et literis eiusmodi Coadiutoriae per 86dem Apostolicam approbatum, confirmatum, iis tantummodo contentu esse debebit et utetur. Sed vivente rincipali suo, nemini eoadiutori neque tallo in horo, neque loco et voce in Capitulo uti minime licebit, etiamsi uti praemissum est, sit in Sacris Ordinibus constitutus, praeterea Senium seu praerogativam ad domos et villas optandas non nisi post mortem usque sui rincipalis habebit, atque ad eum modum de omnibus Dominis Coadiutoribus tenendum et sentiendum futuri temporibus decreverunt, statuerunt ac definiverunt atque ooncluserunt. Decedente autem ex hac mortali vita aliquo possessore principali, tum demum Coadiutor ipsius, etiamsi posterius in Coadlatorem fuerit receptus et in Ecclesiam introductus, stallum in horo, laeum et vocem in Capitulo, Senium etiam et praerogativam ad domos et villas optandas ante alios Coadiutores, quamVis prius recepius habere et retinere debebit, iamque . extuno annumerandus erit et adscribendus Reverendis Dominis raelatis et Canonicis, totique Venerabili Capitulo huius Ecclesiae, uti verus et legitimus Canonicua eiusdem ui successit possessor. Quod quidem Reverendi Domini eapitulares in posterum firmiter tenendum ac observandum atque inuecutione semper habendum decreverunt, statuerunt et concluserunt.

CXXVIII.

de quinque issis explandis. Anno Domini l57s. Die undaeima nati.

Cum demissis cantandis, hebdomadisque per Dominos iuxta ordinem ipsorum tenendis, tractatus nonnulli haberentur, compluresque ex Dominia expostulassent, quod ea arca, quae ab eiusmodi hebdomada se alias ab eius quinque issis cantandis solvitur, violari 80leant, idque propterea solum, quod unam aut alteram earum hebdomadarius ex aliquo etiam legali impedimento per se ipsum eam non

137쪽

explevisset itaque Reverendi ad eum modum negotium ho declarandum voluerunt et praesenti conclusione declararunt: quod in casu tali, ubi hebdomadarius legitimo aliquo et gravi impedimento praepeditus, unam aut alteram issam ex praedictis quinque per se ipsum explere non possit, per alium tamen Confratrem eam vel eas explevisset, extuno integram arcam nihilominu habere debet. Caeterem do tali legitimo impedimento non ipse duntaxat Procurator Capituli, sed ipsum Venerabile Capitulum ordinarium cognoscendo, deinde eamque potestatem habere debet, num tali arca praefata sit numeranda vel deneganda.

Distributiones in olivam et amygdala singulis septimanis faciendae. Anno 57s. Die undaeima nati.

Placuit Domini ooneorditer id concludendum, ut ad occurrendum aliquibus exorbitantiis et odiosis dissidiorum contentionibus, exinno deinceps distributiones in oleum et amygdala, quorumIin capite Quadragegimae pars dimidia, et rursus in medio Quadragesimae altera pars distribui solet, iam deinceps futuris temporibus singulis septi mani Quadragesimae distribuantur, et inter Dominos praesentes et

residentes expendantur.

sappalia a novis canoniel semel solvantur. Anna nomini 57s. hic delabris.

Habita longa satis a iterum atque iterum repetita deliberatione et mutuo tractatu, Reverendi Domini Capitulum super et de secundaria Cappalium seu alias iucundi ingressus solutione circa receptiones in Ecclesiam hanc cathedralem Reverendorum Dominorum raelatorum et Canonicorum ad raelaturas et Canonicatus tam ex permutatione, quam etiam nova provisione fiendas, toties quoties aliquis Dominorum in Ecclesiam inductus fuerit, facienda et praestanda, Statutum desuper editum a in odio antiquo Statutorum descriptum observandum esse, neque aliquatenus immutandum aut infringendum, concluserunt, contentosque se esse dixerunt Reverendi Dο-

138쪽

mini in una solutione Cappalium per Fratrem raelatum aut Cano-nionae in prima sui receptione facta, licet eundem aliquoties induciet eoipa tam per commutationem raelaturae pro alia raelatura, an Canonicatus pro alio Canonicatu, seu etiam per novam provisionem contigerit, quandoquidem exstant in Acti capitularibu ea de re reoentia exempla, eo tamen specialiter expresa et observato quod si videlioet aliquis Dominus raelatus seu Canonicus raelaturam aut eanonieatum dimiserit et resignaverit, ita quod de Ecclesia per huiusmodi resignationem exiverit, membrumque huiuA oclesiae atque lim' esse desierit, atque postea licet brevi interveniente tempore idem Dominus raelatus aut Canonicus in eadem colesia Cathedrali raelaturam seu Canonicatum quemcunque quocunque modo assecutus fuerit, possessionemque palus obtinuerit, talis eo quod iam de eclesia exiverat, ad solutionem eoundariam huiusmodi Cappalium tenebitur eritque adstrictus, quod firmiter et inviolabiliter tenendum, semperque et perpetuo observandum, unanimibus voti et sententiis decreverunt et concluserunt. Notarius tamen capitularis et Vi- earii iura sua toties quoties aliquis Dominorum recipitur, sive de Ecclesia exiverit, sive non habere debebunt.

aderatio poenae decem arearum pro non expletis quinque issis. Anno Domini 57s. Die Moetobris.

Quum nimis grave esse Videbatur, pro non expletis quinque Missis ad Altare maius a non residentibus, seu ex aliqua causa rationabili ab Eoolesia absentibus Dominis raelatis et Canonicia Cra- coviensibus, iuxta antiqua Statuta eiusdem Ecclesiae et declarationem eorundem Statutorum ante biennium, Anno videlicet Domini 1577 die 5 Februarii factam et promulgatam, quae incipit: Quoniam non sine gravi Christi fidelium scandalo' etc., decem arcas pecuniae poenae exigere: Reverendi Domini in praesenti generali Capitulo 8. Hiohaelis Archangeli congregati, persuasione ad id Reverendissimi Domini est Mysgkowski Dei gratia Epigoopi Cracoviensis

seliciter moderni adducti, consulenteaque hac in parte mutuae et fraterea inter se charitati, ad unam tantummodo marcam numeri et

139쪽

monetae Olonicalis poenam hanc moderandam reatringendam a redigendam decreverunt, prout moderarunt, restrinxerunt ac redigerunt,

ita quod huiusmodi arca pecuniae Canonio Cracoriensi quinque Μissas ad Altare maius pro Canonico absente adimplenti, una cum alia arca capitulari quae etiam vigore praesentia Statuti singulis septimania tam in ordinarii quam etiam extraordinariis tureia Canonico celebranti dari et numerari debebit per rocuratorem generalem Capituli numerabitur in effectu In potestate tamen et libero arbitrio erit Canonici issas huiusmodi celebrantis, arcam hanc ab absente Fratre pro neglectis sive non expletis quinque issis per rocuratorem Capituli exigendam, in favorem eiusdem Fratris absentia dimittere. In reliquis aliis praedictam declarationem et Statuta antiqua in hoc genere promulgata, a laudabiles consuetudines huius colesiae salva et intacta omnino iidem Reverendi Domini

Capitulares reliquerant, reservaverunt, relinquunt et resereant praesenti S.

CXXXII.

De seminatione agrorum relinquenda tempore vacantiarum. Anno

Domini l57s. Dis Veneris is elabris.

De seminatione hiemalium in illis praestimonialibus hoc anno, in qu nimis aera et intempestiva seminatio cum propter imbres continuos, tum propter tardam messium collectionem contigit, Reverendi Domini Capitulum volentes aliquid certi constituere, disco diasque Fratrum, quae de facili interveniente aliouiua praestimonii Vacatione non modo tempore messis futurae, sed etiam tempore seminationis, incisus mutationibus praestimoniorum exoriri possint, amputare, ad eum modum definiendum et Statutum desuper editum declarandum putaverunt ut quandoquidem ad hane diem vix dimidia pars seminationum in praestimoniis, in quibus mutationes Dominorum egentium laesae sunt, absoluta sit, Domini noviter provisi, quisque in suo praedio adnotet et observet quantitatem grani et agrorum per antecessorem suum, sive visum sive defunctum, seminationem factam, et de eius tantummodo medietate tempore messis proxima eidem respondere teneri debeat. De residuis ver agris et

campis, quos ipsimet Domini egentes etsi quidem grano ab an-

140쪽

teressore suo accepto, ut Statutum disponit, quia tum labore, opera et satam suis eiusmodi sementem facturi sunt tales onseminabunt; anteeessoribus suis ex eiusmodi seminatis tempore messis futurae nihilomnino respondere tenebuntur neque debebunt idque semper in posterum tenendum et observandum unanimibus votis decreverunt et concluserunti

CXXXIII.

de reeipiendis noviter ad Eeelesiam Statutum. Anno 580. Die Fabruarii.

Cum frequenter de inductione testium, qui et quales esse debeant ad probandam nobilitatem circa receptionem raelatorum et eanonicorum huius colesiae, in hoo Venerabili Capitulo quaestio exoriretur, ad probationemque et iuramenta huiusmodi praestantes per abusum quendam etiam ignoti quandoque testes admitterentur Reverendi Domini in hoc generali Capitulo congregati, innitentes Statutis Regni et veterem consuetudinem hac in parte innovantes, con-eordibus sententiis decreverunt perpetuis temporibus observandum:

ut raelati et Canonio huius eclesiae Cathedralis ad probandam nobilitatem suam eiusmodi testes vero Nobiles et bonae famae indueant, qui aut de domo aut de stirpe eorum paterna procreati, aute sanguinei, vel saltem in illo alatinatu, in quo praedicti raelati et anonici nati sunt, bene possessionati, aut etiam fratres sint de gremio Capituli, omnibusque liquido constet, praedictorum testium nobilitatem iuxta praeseriptum Statutorum Regni irreprehensibilem esse laterrogari autem debent praedicti testes post praestitum iuramentum dicentes veritatem de natalibus raelati aut Canonio ad clesiam recipiendi, iuxta tenorem Statuti Serenissimi olim lexandri Regis Radomiae editi, quod Statutum sub titulo Nobilium continetur, videlicet utrum raelatus ille aut Canonicus de nobili familia in Regno oloniae sit progenitus utrum uterque parens illius

nobilis praedictorumque parentum ac itidem Viarum nomina X- primantur, stemmataque ostendantur. An eius parentes iuxta morem

riviae et onsuetudinem Nobilitatis in Castro, Oppido vel illa haereditaria habitarint, viventes legibus et iuribus Regni Nobilium

An exercuerint artes et actiones, quas communiter cives et qui in