장음표시 사용
171쪽
Ampelopra son. vici eia Porrum Porrastellum. Mamihium candidum. marrubium
ex eo quod putem, dii iam quod canis morsibus adiiersetur, nec tam lierbae similla Vpote statis nomen relatat. Quid autem Dioscorides , qtiics eum sequuntur crediderint, NicoIatis Diderit Nos Plinium Romano ista pensantem iudicio, rena cir ipsam audiamus: quam* S Dioscorides quidem,cum multa Balutes nomina eniimeret,inter quae de marrubium nigrum G, ct magnum mamibium et Isionis sanguis.Alios tame Cynos prasoti dicere Baluten affirmat: quod aliud nihil st caninum Porrum significar, ipsumi nomen ad rusticana simplicitatem manasse iam diximus.
Staclayn,quae tandem sic ignorare me fateor: pari qhrom, uel certe maiori norantia De sari Leonicetium arbitror. quippe qui et Stachyn ipsam ignoret, de unius, utpote momenti, Plinium credar erraser nec Plinη uerba,mentem l con*deret. Scripserat. io uolumine intantiis,marrubium a Graecis Prasion uocari,ct nigrum marrubi j genus inuenio notius illud dixerat, Φ ut indicandum esset.Ar. . 5 .dici. lib cum Ampeloprasum,hoc est, uiti cimi Portarum, quod nos uulgo Porrasitellum ii camus, Porri soths consare dixisset, continuo adnectens rubricit. Ea quo quae Staclara disitur, Porri similitudinem habet, Iongioribus soliis, Pluribus . Stachys quo4, inquit Plinius, Ut Ampeloprasus Porri similitudinem habet longioribus soliis. Si Graeci fio id est Marrubio similem Stachyn dixissent: cum exploratissimum habuisse se Plinius marrubium erat, quod latris parvis S obrotulis constet, tunc enim errasse Plinium credibile aliquando fuisset: si Stachyn ut Ampeloprasum Porro non compa rasseques simpliciter Porro similem dixisset. Verum quando porraceae herbae Stachyn adnu merat,s longiora illi Iia Φ Porro facit,quis iam dubitet non errasse Plinium inher e simi litudine,quam compertam habuisset Porro etenim non marrubio nulli ut ipse inquit ignom,longa sunt folia. Accedit quod qui Oetaeuum Galeniliti de simpli medicamentis latinum secit,Stachyn Porro similem eme interpretatus est. magnum ueritatis argumentum. Plinius, Seum,qui GaIenum interpretatus est qualiscunm ille fuerit) in eandem de Sta layconuenille
Iudicium M E ' O D A I Bain. de MARRU HIL S Marrubium duplex, folio herbaceo,&incisuris altioribus serram, unguetariis,ut Theophrastus est quaesito ad quaedam. Hoc & Candidum appellaueram. Alterum solio rotundiore, uehementer squalido, ut Sal uia &obscurius ferrato: quod quidem ego, aut Balloten ipsam, de qua diximus, aut ei ualde similem interpretor. Nam S medicinae congru Punt in Plinio. Iudicium HAR. VERGILII de Marrubiis.
Fecit Theophrastus lib.s de Plantarum historia marrub a duo genera. Alterum quod magis herbaeeum,magis incisuris diuisum milum haberet: quo qui pharmaca, S morborum remedia tractan in Miquihus uterentur. Alterum quod rotundiore dc squalidiore solio esset: quale in altero Saluia gener quod Spha celum nominant, uidetur, E in eo tenuioribus inci iuris. Videtur diuisio haec in hoc tantum marrubri genere facta ab eo fuisse. Quam uero Rinius, autore Castor in nigrium, δι candidum tradidi Balloten paulo ante descriptarii, S hoc manifeste complemtur. Nisiserte, quod hic colore tantum discrevit, eophrastus incisuris foliorum indicauit, E. praeter incisuras herbaceo colore S squalore: ut m his niger color, de candidus intelligeretur.Siquidem nigredo in plantarum selijs, plenior Sobscurior utredo intelligenda est,&in squalore cinereus Salbicans color in plantis pleterum uideriir.In quam par tem inclinat animus nobis: nee allud,sed aliter a Theophrasto 5 Plinio dictit fuisse de utro Mamuhio mistimamus. Fuit hoc olus in multo nominum honore apud ueteres, tiemadmodum multus in medicina etiam usiis, praesertiminiti laxandis liene S iecore cura disi totali moribis diuitiis,quae hoc capite a Dioscoride numerantur.
DE BALLO TE HERBA, seu Marrubio nigro DIOS COR ID ES lib. 3. Balloten nomine alio nigrum marrubium, aut magnum uocant, sis
qui Nophthari; alij Nouanoscemin, alii Nosprasbn, alij thera, alii Noctilin,aut Nostelim, alij Nophrim, alij Gnorum, Romani Vlcerast
172쪽
riam aut Marrubium nigrum,alii Cantherinum, Aegyptii Aspho, a A
Ilionis sanguinem. Caules edit quadrangulos, nigroS,sabhirsutos, si plures ex una radice. Fol's maioribus in Marrubiq; laispidis, iniercedente spino, subrotundis, grave olentibus, Apiastro Proximis: unde aliqui
Corollarium B A R B A R I de Eallote. Ballote fruticosa est haema. Nee uideo, qui possim tueri Plinium, qui Barbarus conati,Graeci Porrumniarum uocant. Et infra. Bassole inquit, foliis est Poro senti cum ri maioribus nigrioribui . At Graeci non Horrum nigrum, ieci Iraarmobium nigrum Ballotem, sitne ulla controuersia cognominant. Ire solia ei sunt porracea, sed Marrubri 8c Citraginis. Deceptu assinitate nominum stat Prasisti metati, pro Prason legentem. Est autem Prason Porrum, Phalon Prasion Marrubium. Idem error a Plinio committitur in herba Stachye. Prasion Iudicium M. VERGILII de eadem. Deprehenderunt iam pridem Sc alii turpem Plini j in Ballote lapsum vergilius in lib.27. P. S. Porrum nigrum eam appellantis. Diu laetatus contra eukriptorem hic error est, qui nulla ratione excusari in homine potest, tam apertam Culpam,&ex culpa facilem criminationem habet: id nos relin αquimus, quod semel in iudicium delatum fuerit, ad nouam reuocare rei siuram asperius existimantes. Nec aliud honarum artium, praesertimque graecarum literarum cupidos monemus, * nullam re un* satis in eaorum professione illis diligentiam: exquo in unius tin literae mutatio sne, adi rictione detra moneue tantum uersiatur periculum, ut pro Mam1 Bhio, Porra aliquis alios doceat. Nota omnibus modo etiam Ballote est, Ballore, a soliorum similitudine Marrubium, a coloris diuerstate nigrum dicis: mrrubium. siquide candidus Marrubio, Ballosi uero niger caulis est, reliqua omnia similia et squalia habentibus:ut ex utriuis historia cognouisse lacile est Hanc Marrubium alterum Marrubium id est secundum,aliqui manifesta indicatione dixerunt: quoniam illud prius .hOe posterius sit: non nastinae ordine sed hominum honore & appellatione. Habet Ec Vlaeraria viectaria. appellatio alia, Certa ex usu & uiribus caussam: quemadmodum &ma rubium Cantherinum a Romanis dici potuit, eo pascerentur catherii. Caudierina TEMPERAΜENTVM Prasiij ex Ioanne Serapione cap. Farasio .rss.
Virtus eius prima est calida in secundo gradu, sicca in tertio in medio eius uersus finem. Et secunda uirtus est, que abstergit 3 re luit. Tertia, quae aperit opilationes hepacis 8c splenis,mundificat in pulmonem & peetias. Et quando ab estra abstoegit &re luit. Edulium ex Marrubio ex P L A τ 3 N AE lib. 3. dehonesta uoluptate.
Μaliubia est quod Graeci propter amaritudine ita uocat,a abus Scine primas herbas conumerat cui semina folia trita cotra se cies pshini,pe exoris,&lateris dolores,vissimve sedatis Ex utro marrub o minuta fimciso,&farinasiabacto, fiat omelis,atis oleoi patella frictis, in prima mesa ad salubritate uescimuruubricos fugare credui,&ob hac re pueris apponi sole
173쪽
Marrubri no mine, quae se aeus intelliga L
Vinum Marrubii multi utile putant ad omnia intestina uitia, maς xime ad tussim. Cum vindemiam facies Mamibii caules teucros, madito me de locis incultis &maeris legito, eosin in sole siccato. Deinde lascicustos facito, tomice palmea,aut iuncea ligato S in seriam mittito,ita ut Uinsculum extet: in musti dulcis sextarios. a oo. Marrubii libras. viu .adiicito. Ut simul cum musto deseruescat. Postea eximito Marrubium, purgastum uitium diligenter oblinito. Eiusdem uini descriptio per DIOSCO t DE 31 libro quinto. Marrubii adulti solia tundito sextarios o fio m musti metretam deo mittito,&reliqua consimiliter facito. Conuenit hoc uinum pectoris ui ρ omnibus quibus Marrubium. Genuina pictura II A R R V B ΙΙ, ex perito herbario HIERONYMO. Marrubium Germanis diebam, quod morbo eius nominis, pueris admodii procliui ac familiari auxilio st. Et habetur duplex. Mas.& Foemina Mas subniger. similis maiori Urticae, nisi quod in uirore obscurior apparet, A minime comburit. Foemina, his rotundis, pallidis, caule rotundo cubitali. dicorum obseruantia est, ut in Marrub' appellatione ei nullus adiungatur sexus, S frequenter formina intelligant. Interdum marem maseculis, mellam foeminis administrant, De Mareubii pr parationem SERAPIONE. Marrubium quando est siccum, decoquitur in aqua cum semine suo: sed quando est humidum, teritur& exprimitur succus eius. Et sumisit stle quidem, qui accipitur ex fol's eius post est desiccatus in sole resbluitur in melle.& administratur ad uisium acuendum. Et fit cum eo stemustatorium tetericis, ad mundificandum colorem cures. Et admiscetur cum medicinis ad dolorem auris antiquum.
Huius solias cra,cum semine decocta in aqua aut uitidium succus,datur cum melle suspiriosis, tussientibus,& ad tabitudinem redactis. Crassam e pectore pituitam cum sicca Iri elicit. Mulieribus a partu non purgatis datur, ut menstrua & secundas ex se
Item in dissicili partu, 8 his qui uenena hauseruia aut a serpentibus demorsi sunt. Vestram. Destu laedit. Folia cum melle illinuntur sordidis ulceribus Purgandis. Pterygia, nomascysistunt.
174쪽
Primus. Orum, T O M vLaterum dolores mitigant. ASuccus folias contusis expressius,5c te coalmis, ad eadem pollet.
Cum uino Se melle illitus, oculorum claritatem adiuuat. Naribus,regium morbum ex Purgat Aurium doloribus conuenienter instillatur per se aut cum rosa eo. Ex A P v L E I S, adgrauem mssim.
Herbam marrubium coques ex aqua, et dabis eis hibere,qui grauiter tussiuiit, sanabit mirifice. Ad sΥ Μ ACHI dolorem. Herbae Marrubii succus potus, stomachi dolorem tollet: si febricitat, ex aqua potus fatiis eleuat se.
Herbae Marrubii. Absinthi j. & Lupinorum paria pondera m aqua
mulsa meta cum uino bis, aut ter in umbilico posita, necat lambricos Ad CONDYLOMATA. Herbam Marrubium combure ei in cinerem instica sanabit. VENENO ac pio pellendo. Si quis uenenum sumpsit, herbae manubii succum dabis ex uino ueo teri: di utit nam uenenum, Act s CABIE ' uel impetigines.
Herbae marrubii decocti aqua corpus lauato scabiem discutit, &im Petiginem tollit.
Ad PULMONIS extensionem. Herbam Marrubium ex mel Ie coctam sumat. mire curabitur. Ad omnem D v R s C L E M. Herba marrubium tuta cum axungia.&imposita, mire sanato Ad lassitudinem & languorem ab opere contractum. Si quis ab opere lassus inciderat in languor m. dc Deruorum habuerit dolorem, herbae Marrubia succo, cum oleo ros ac Permixto Perunges
eum: sine mora sanabitur EMPLATEARIO.
Folia Pressi praecipue usui conueniunt medicinae cortices radici S : secundario herba ipsa, &semina collecta suspensa: quae possunt seruari per annum in magna Gracia. Haberit enim uirtutem dissoluendi 8 cos sumendi ex qualitatibus suis. Ex amaritudine suadiuretica sui it, dis 1 α
Contra lumbricos datur puluis eius cum melle Contra uermes succus inlacitur auribus Cotra duriciem splenis cortex radicis clam harina maceratur per qiu in dies in uino &oleo posi mo um fit decoctio, & colaturae additur cera, Ss oleum fis unguentum.
Contra stranguriam 8c ditariam datur uinum decoctionis eius: uel fifemplastrum ex eo, dc imponitur supra Pectinem.
175쪽
C Idem fieri potest in colica passione ex frigida caussa
Contra haemorroides inflatas δἴ non fluentes, fiat encat ita a, ex aqua salmacina. 8c itino decollionis harisae. Post fiat suppositum ex puluere Eius co cito cum melle. Vel fiat decoctilo pulueris eius, uel eius succus in oleo niustellino, & bombyx intincta superponamr. Ex IOANNE VIGONIO Recipe soliorum Pras . florum rorismarini manip. s. dulcis radicisse. Petrosilent,ana. m. s. liqviricis mundatae drach. X. Pastularum, prunora, iuiubaria anaunc. i. se. comunium drach.V. de duabus radicibus unc. ii 3. cum aqua,& Parum uini granatorum. Bulliant Omnia us ad consum mationem mediae parti S:deinde colentur, & dulcorentur cum Tuccham sussicietati &sumat Patiens ad quantitatem medi3 cyathi, quia mirabili φter sanat colicam &sit angui iam Ex HIERO NYMO Herbario. Aqua Marrubii confortat sectum in utero. Purgat 8c mundat uulnera. Pota pellit phantasmata, S malam mnia. Sanat omnes tumores illita.
D Et hydropi si laborantibus si ibuenit, si contineat se ab humidis, & alia
nimia Potione. Ingenium 8c memoriam confortat,& acuit. AUTORES ET DESCRIPTORES. Dioscorides, lib. 3. Plinius. libro uicesimo, capite.22.
Theophrastus libro sexto, capite.
Serapion capite. PS. D LATEARLUS.
Macer, dilatione Marrubium. Platina dehonesta uoluptate. lib. 3. Marcellus Vergilius Hermolaus Barbarus. Nicolaus Leoni nug. Pandulphus Collinutius. Ioannes Vigonius. Hieronymus herbarius.
176쪽
Rhapsiodi a XXVI. EDERA' terrestrem uulgus hodie herbariorum graece uos
Latine terrestrem Hederam. Hederam pluviaticam. Sterilem Hede ram 8c terrae Coronam.
Vulgariter. Ouinbel reb. Chamςcisis descriptio apud Dioscoridem & Plinium sic habet. Cha Ph.li., i ea.
mecii s solio est Hederae tenuiore, longiusculo ramulis quinis, senisue, dodrantalibus .foliosis flore molae albae simili, candidiore ac tenuiore, gustu supramodu amaro, radice tenui, cadida inutili . Nascitur in cultis . E L A T L N E historia. Elatine folia habeth clxine, minora rotundiora, pilosa, semipedal1σ
177쪽
5s s r Μ P L, I C r V μ Pharm C hus ramulis quinis, senisue a radice, soliosis.gustu adstringitibus. Nausicitur in segetibus Sc cultis. Nec alip sere Plinius lib. 27. capite s. Iam utra descriptio uerius respondeat . quequo propius attigerit sco si Pum barbarorum ne scholae, an neothericorum hodie priuata iudicia in tuo esse arbitrio loctior uolumus. Nobis sanc, ut in iuniorum sententiam inclinat animus ita cum non habeant nisi paucissimos qui eum errorem primi sibi persuadent deprehendisse se Propter uniam inquam Sc alteru, ueterum fidem tot seculis receptam, temere damnare non possumus. Verum de hiis & in Hederis Plura.
Erigidae S siccae fertur esse complexionis. Et vir tem habet mundis scandi,exiccandi. incamandi 8 uulngra consolidandi. IVVA MENTA eius quae inscribitur Cham arcistas Bibunt conuenientissime ischiadici folia, tribus obolis, in aquae cya this tribus tricenis, quadragenis p diebus. Eodem pota modo senis, aut septenis diebus regium morbum Purgant. D ELATINES IUVAMENTA. Oculorum fluctionibus, ct inflamationibus auxiliatu solijs cum postenta tritiS N impositis Eadem coeta sorbitionis usii dysenteriam sistit . Vulgatae Hederae terrestris iuvamenta ex
Sanguis hirci ex ea diutius nutriti, calculosiS potenter medetur. Et cum Larido Elleboro φ contusa unamquam tineam capitis despellit.
Ex HIERONYMO herbario. Aqua aut decoctio terrestris Hederae pondere unc. h. confert mulieribus tumore membrorum aut uentris laborantibus.
Idem praestabit si epithimetur,idip bis in die.
178쪽
V FR A GIAE Hermolaus Barbarus in Sarsi DF Dioscoridis . siememinit. Pampinuissimilis est, solio tantum minore,acm i S serrato, et lentiusculo quam nostri hqrbari, Eusea iam appellant, minus fruticosia, flore luteolo, prccipus claritatis ad omnia uitia oculorum. Veteribus in/ Lusius compertam existimant:quemadmodum illam, quae Cartofilago diei tur a uulnerar s. Nos Cerato Phylacen uocadam Putamus: quia partem oeulorum Coatoiden, hoc est, Corneam defendat, faluti percutiam restituat soliis Seriphu uel potius Roris marini, aut Lini quoi , capitulis arentibus, cirris subluteis Plura apud rec tiores non lego
179쪽
rus. Semen eius, Linosipermon uocatur. Olco
seminibus exprestis, ces, &retrimenta quo in ipsa reponuntur:saginando iumetorum gesneri, praecipue bubus, obesitate la insignibus
Uni genera. Lini genera Cholorcium, quod tamen Sara donicu uocant Greci. Est&Aegyptiu: a quo Xylinae uestes. quas Sc Gos pinas dixere. Hoc iurisperiti Laneam ligneam appellant. Encomion Lini ex P L, L N II praefatione. libro de
D Vtaeonfessis ordiamur utilitatibus, quae
non solum terras omnes uerumetiam maria re
Pleuere, se itur, ac dici neo inter fiuges, ne inter hortensia potest Linum. Sed in qua non occurret uitae partae quodue miraculum masius harrbam esse quae admoueat Aegyptum latalis in tantum ut Galerius a Delo Siciliae me xandriam septima die peruenerit, Babillius se oXta ambo pro fit, aestate uero proxima Valerius Marianus ex praetor is senatoribus,am oteolis nono die lenissimo flatu et Haerbam esse. quae Gadsis Herculis columnas septimo die Ostiam assierat. 8c citeriorem Hispaniam quarto prouinciam Narbonensem tertio, Aseleam altero: quod etiam mollissimo flatu coligit C. F L. A C C O legato Vibii Crispi proconsalis Audax uita , scelerum plena, aliquid seri, ut uentos procellasque recipiat : & pa orum ine fluctibus ilis ueha. Iam uero nec uela satiS esse maiora nauigης, sed quamuis amplis tudini antemnarum singule arbores issiciant, stiper eas tamen addi uelorum alia uesa, Pris
180쪽
corum T O M V S Primus. ιγιter alia in proris. 8c alia in puppibus Pandi, ac tot modis prouoca stri mortem. Deiatq; tam paruo semine nasci, quod orbem teriarum ultro, citro portet tam gracili avena tam non alic a terra tolli ne v id uiribus suis nere. sed pastum, lusum ,&in molliciem lanae coactum , iniuria naturae ac summa audacia,&quo peruenire nulla execratio sufficit, contra
inuentorem dictium suo loco a nobis, cui satis non sitit hominem iii ter ramori, nisi periret 8e insepultus. At nos priore libro imbres & flatus cauendOS frugum causia,fructus*, Pr monebamus: Ecce serimr homi σnis manu: metitur eiusdem hominis ingenio, quod uontos in mari os Ptet. Praeterea ut scia nus favisi e poenas. nihil gignitur facilius: ut sentias mus nolente id fieri natura urit agrium deteriorem ipsum iacit. De I N I fatione S generibus eius, S quomodo perficiatur,&de Mappis,& Lino non ardente: dc quando primum in Theatris Uela. Seritur sabulosis locis maxime, uno ν sulco, nec mu s festinat aliud Vere fatum, aestate uellitur: & hanc quoin terrae iniuriam iacit. Ignos 1cat tamen aliquis Aegypto serenti, ut Arabiae, Indiar merces appo tet: ita ne &Galliae censentur hoc reditur Montesch mari oppositos esse non est sitis. &a latere Oceani obstare ipsum quod uocant inane. Castduro, Caleti, utem, Bituriges, ultimi hominum existimati mori ni, imo uero Galliae uniuerta uela texunt. Iam quidem A transrhenani hostes, nec pulchriorem aliam uestem eorum foeminae nouere. Qua adsmonitione succurrit quod M. Varro tradit, in Semanorum familia gentilitium esse, foeminas linea ueste non uti. In Germania autem de 1 Si,&sab terra ict opus agunt . Similiter in Italia, ratione alia. Nam inter Padum, Ticinum p amnes subiacent abiterna. In Europa Lino palma secunda. In uicino enim Hallionis capessunt retouina, 8c in Aemilia uia seuentina candore. Hallionis semper crudis Duentina praeseruntur: retouinis tenuitas summa, dens tas . Candor aeque ut Duentinis, sed Ianugo nulla. Quod apud alios gratiam, apud alios Oileiasionem habet. Neruositas filo aequalior pene in araneis, tinnitus cum dente libeat experiri: ideo duplex quam caeteris precium. Et Hispania citerior hasbet Olendorem Lini praecipuum, torrentis in quo Politur natura, qui alluit Tarraconem. Et tenuitas mira, ibi primum carbasis repertis: nam dudum ex eadem Hispania Zoelicum uenit in Italiam, plagis utilis io
mum. Civitas ea Callaeciae & Oceano propinqua. Est sua gloria & mano in Campania, ad piseium & alitum capturam. Eadem & plagis
materia . Neo enim minores cunctis animalibus insidias, in nobismet ipsis Lino tendimus. Sed cumanae plagae concidunt apros, & hae, case sue asperi ferri aciem uincunt. Vidimus in iam tantae tenuitatis, ut anustum hominis cum epidromis transirent, uno Portante multitudinem qua festas cingerentur. Nec id maxime mirum, sed singula earum sta