장음표시 사용
211쪽
s IMPLIC rvpi Phaim a C cum assim a , aliquantulum calefactia Sc superposita,apostemata matuorat duritiem relaxat& mollificat. Userba etiam coctia cum radice sere ad consumptionem aqua apparebit quasi quaedam uis sitas:que superposita apost a maturat duruna reladi t & remollit Ex aqua, addita cera& oleo si optimum unguentum ad predictia . Aqua decollionis seminis ipsius herbs, ualet contra tussim siccam. Conseri ethicis .
Semina autem sacellata, S in oleo coeta, duriciem splenissoluunt 8c mollificant. De sata Malliae ex PALLADII lib. io. demense Ocitobri Hoc mense Malua serenda est, quae occursu hyemis ab incrementi longitudine reprimetur. Loco pingui delectatur. & humido gaudet. Leta omine transferuntur plantae eius, cum c perint solia quatuor habere, uel quin p. Melius comprehendit planta eius, quae tenera est: maior enim translata languebit. Sapor illius melior, si non transserantur: sed ne cito erigantur in caulem in medio earum glebulas conserunsiaut lapillos.
D ra ponenda est. Sarculo delectatur assiduo. Sic liberanda sunt har is,ne motum sentiant in radice. Si transferendis plantis nodum facias in radioce, sessiles fient. CONDITUR A Maluae ex D A τ I N AElib. n. de honesta uoluptate. Mirabuntur fortasse qui naturam maluar ignorant. me hanc harrbam inter edulia posuisse. Sed desinant mirari,S quantis laudibus extollenda maluae gens sit animaduertant. aluae duo genera Satiua & Sylvestris.& utra lau d Q. danda. Quae Althea dicitur, , alte surgat. Amplitudine iij discernans
tur. Saliua minor,hac Graeci a molliendo uentre uocauere. Omne
solum in quo seritur Malua, pinguescit Valetharchaerba contra omnes
aculeatos lictus praecipue uero scorpionum, Vespanum, apum, muriS δ'
rachnes. Quin &trita cum oleo, cuti extensa, hominem ab iniuria tali ρum bestiolarum defendit. Cruda illita uulneri, aculeos omnes mirahit. Ferunt hominem Omnibus morbis cariturum , si qualibet die ex succo maluae aliquid sorbeat. Valet item hic succus quan* stomacho aliquantulum inutilis contra bilem atram,& eam maxime, que iam ad insaniam ducit Elixatur tenetis maluae caulis ablata cima,& in patina more aspasragi positus, cum sale oleo Scaceto comeditur. Condiuntur & eo de modo flores. Nec insalubre hoc genus conditum habetur cum 8c calculosis, inflationi, & torminibus,& sacris ignibus medeatur.
212쪽
corum T O M V s Primus. ΣυCoriandrum .
Latins, Corium. Corianum . Coriandrum . Germanicae, Cori inde v. De ratione nominis Coriandri M .g VERGILIUS.
Redideritnt Coriandro alia in Graecis nomen secisse Cimices , qs folia caules olent Et qm insecta id rasci Corin vocet,idm olentε eos planta Corion nominaue rin Sunt contra quim Corianno grsci Dequenti ΦCorio Coriandruuoeensitis a Cimici Bus,sed quasi Cori Non.i.hebellite oculoN pupulas dicti fuisse uelint. κosa, em oculi pupu1I,& πιιζλ-,ν hebetare iidem es dicunt uerusit, periciores intelligent. Ab hoc em nihil quod ad oculos pertinear priuatim in Coriandro decernit.Omniu eius appellatiotiu prior illa in hoc &aliis medicinae scriptoribu frequentior est. Altera illa in comuniore sermonis usu fuistase,indicat in eucibus suis Aristophanes. uom aut nomine uoces, nota Omnibus planta est, semen*Pcipue adeoq; no ultra an is tractanda Numeria hoc ipso scriptore. s.uoluimine
213쪽
niter uenenarodore psertim deprehcdi,a similis uiuenti Cor sandro toto corpore sentia .meminit&Nieader in Alexipharinacis suis, quo loco interpres ei, sylvestri Coriadro ueneni maleficia ines ait: dab eo describit latioribus longioribu soliis, multis adnatis,&numerosia radice, copioso flore. Quodnestio an uerum sit:testante Plinio. Lo. uolumine eiusdem numeri capit non inueniri inter sylvestria oriandrum. De eo iterunt in .s. agendum nobis erit. Eiaa, CORIANDRI.
Radice breuiusculatisrba est, admodu fibrata, caulibus ramis nauistiis,mado semine ac firmo 8c diutino. Sub canis ortum salescit. De satu Coriandri COLUMELLA
Sinape S Soriandrum, nec minus Eruca & Ozymu ita uti sata sunt. sua sede imota permanent: ne est eorum cultus alius, in ut stercorataruncetur. Possunt autem, non solum Autumno sed & Vere conseri. Eadem sere PALLADIVS Martio mense. Ab hoc mense, usi in Octobrem totum Coriandrum seritur. Amat terra pinguem. Sed 8c macro solo nascitur. Semen melius putatur, quod uetustius fuerit. Delectatur humore. Salum bene, cum olere quocum nascitur. Semen melius putatur quod uetustius fuerit. De Coriandri TEMPERAM ENTO.
Vim refrigeratoriam habet: ut inquit Dioscorides. Galeno S alijsap
paret ex contrariis uirtutibus constare.
D V I R E s & iuvamenta eius ex Dioscoride. Illitum cum pane,aut polenta,ignibus sacris,& ulceribus qus serpunt
Epinyetidas cum melle, uel uua passa, testium inflammationes, cars bunculosin sanat.
Cum faba seesa, si mas &tubercula discutit.
Tineas interaneorum expellit, semen cum passe potum. Genituram adauget. Largius tamen sumptum, mentem non sine periculo mouet. Quare continuo&copiosiore usu abstinendum. Succus cum cerasa,spumaue argenti, necnon aceto 8c ros acto illitus, ardentes summae cutis inflammationes emendat. Ex P L 1 N I O lib. 2O. capitC. ZO. Valet contra serpentium genus unum, quod amphisbaenas uocat, Potum impositum . SanatWalia uulnera, pinyctidam, &pustulas, tritum. Sic &omnes tumores,collectiones ιν cum melle,aut uua passa. Panos
Semen ex aqua potum,s Iutionem uentris stringit. Seminis grana tria in tertianis deuorari, iubet aliqui ante accessionem, uel pilara illini fronti Sunt qui & ante QIis ornam ceruicalibus subiici essicaciter putent. Vis magna ad refrigerandos ardores uiridi.
214쪽
corum T O M V s Primus. ao,VIcera quo quae serpunt sanat cum messe, uel uua passa. AItem testeS, ambusta carbunculos, ros cum lacte mulieris, epipho iras oculorum uentris S intcstinorum fluxiones Semen ex aqua potum bibitur in choleris curia Ruta. Pellit animalia interaneoim cum mali Punici succo, et oleo seme potu Xenocrates tradit re imira; si uera est menstrua contineri uno die, si v num granurti biberint foeminae: biduo, si duo:5 totidem diebus, quot grana sumpserint. M. Vareo, Coriandro subtrito cum aceto, car inem incorruptam aestate seruari putat. E X M A C R O. Depellere uentre
Lumbricos . tinea solet si trita bibatur
Cum vino: uel si mixta sumataraceto EX IOANNE VIGONIO.
Coriandrum quidam dicunt esse frigidum S sieeum: quidam uero calidum. Abessiecta emcognosci rirrcalidum esse: quia iactolitatem &schrophialas resoluit. Ex alio enim latere osten dunt esse frigidum siccum. Quia sumptum post cibum, cibi uapores Compescit, dc uapores ad caput ascendentes,prohibet. Ideo decoctio eius,cum sarina fabam,5 oleo resaceo, &myrtino ad ignem de omnibus faciendo emplastrum solidum, apostemata testiculorum calida potentissime resoluit, dolorem mitigando Et succus eius,cum succo Lae acie Sinarita nis, S albumine ovi, SoΙeo rosam ompha cino, omnibus simul conquassatis,apostematibus calidis S heresepelatis,uehement opitulat.
Mulier ut cito pariat. Co adri seminis grana.u. aut.ij. in linteolo muri sido de tela alligato puer,aut puella uirgo, ad semur sinistru, Ppe ingueri teneatret mox iit peractus fuerit partus, pueri remedium cito luatur,ne intestina sequantur. De NOCUMENTIs Soriandri ex Dioscoseide libro sexto. Non potest ob odorem latere Coriandrum . cena haustum masperat,& ebrietati similem eum turpi loquacitate furorem ficit. Toto corporreeius qui id hausit Coriandri etiarn odor sentitur
Remedio in , cum Irino oleo. quo in alijs pr nostratum est modo, id eduxeris, curn absinthio meracum uinum: Dec itidem per se potum utileel EBibuntur contra Coriandrum utiliter etiam Ouorum putamina inses ipse confracita trita .8c cum muria diluta. Quinetiam muria ipsa per se hibitur,falsum P gallinaceorum,anserisue esculentum ius,& cum lupina pastum. A v τ o R E S. Dioscorides lib. 3. cap. 5s. Palladius. Vinius lib. 2o. p. i Apuleius cap. Ios. Macer. Ioan Vigonius . Columella lib. Q. cap. 3. S 3
215쪽
PLACITA AVTORVM de Basili N De inuone nominis Ozymi Baptista Pius,commentarijs super horto Columellae. O N O C I M. A legendum est, sed Ozyma pro herba odora re condimentis idonea, quae derivatur ab . . ., quod est,redolere. In hortiSiatorum celerrime nascitur Ozymummihil illo frecundius . Cum maledictis ac Probris serendum precipiunt, laetius proueniet. Haec Pli e
216쪽
nius libro uicesimo primo Columella item libro duodecimo. Circa Iduu A
matas Ogynaa seruntur: quorum cum semen obrutum est, diligenter inculcatur Pavicula, uel cylindro. Nam si terram suspensam relinquas, Plaerum comina pitur De hoc quo Persius. Cum bene discincto cantauerit Ozyma uernae. Nunc error eorum corrigendus, qui idem putant O Tymia esse. quod Ocimum. Nec refert Plinium dicere, O ma celeriter prouenire. Non enim Omnia quae prospera eueniunt, ocima dici debent. Nos Ozy o P*ymum muni lingua uernaculae dicimus Basilicum: ocimum uero inter pabulao ocimum Tia numeratur: tantum ab Ozymo distans, quantum ab Eridano Hypanis. De Ozymo Plinius meminit lib. ai. inter hortensia: de Ocimo ue stro libro decimo Huo. Controuersa de O C I FI O ex
ocimum Chrysippus grauiter increpuit, inutile esse Scens stomacho, urini,oculorum qilocli claritati: propterea insaniam facere, Ec lethargos, Sc iocinoris uitia: ideo ea pras iaaspernati. Hominibus quoque fugiendum censet A ciunt quictam, tritum si operiatur lapide, scorpionem gignere. Commanducatum,&in sole positum, uermes afferre. Alii ue ro, si eodem feriatur quispiam scorpione, qui ederit ocimum, sanari non posse. Quinimo tradunt aliqui, manipulo ocimi cum cancris decem marinis , vel fluuialibus trito, conue nire ad eum scorpiones a proximo omnes. Diodorus in empiricis etiam pediculos facere Ocimi cibum. Secuta aetas alacriter defendit. Nam id esse capras, nec minus quam meiatham 8c Ru tam , scorpionum terrestrium ictibus, marinorum uenenis mederi, cum uino, addito ace- to exiguo. Vsu quoque compertum, deficientibus in aceto odoratum salutarem esse. Item Blet Italicis,&inflammatis,&refrigera fioni. Illitum capitis doloribus,cum taceo, t myr Leo, aut aceto. Item oculorum epiphoris impositum ex uino. Stomacho quo esse utile. In Bationes, &rudium ex aceto dii luere sumptum.Aluum sistere impositiIrri, urinam ciere, sic&morbo regio S hydropicis prodesse. Choleras eo & desti lationes stomachi inhiberi, Ergo etiam Coeliacis Philistis dedit: S coctum clysentericis, &Colicis Plistonicas. Aliqui Stena
smo, Ssanguinem eYscreantibus in uino. Extinguit quo lactis prouentum. Auribus ut lissimum infantium , praecipue cum adipe anserino . Semen tritum de haustum naribus, ster nutamen La mouet, Sc Zestillationes capiti quom illitum .vuluas pumat in cibo ex acet Verrucas mixto sutorio atramento, tollir. Venerem stimulat: ideo N equis, asinis ad missurae tempore ingerisur.
est pabuli genus idem P L I N IG
Apud antiquos erat pabuli genus, quod Cato ocimum uocat, quo sistebant aluum bubus. Id erat e pabulis, segete uiridi desectabantequam gelaret. Sura Manilius id aliter interpretatur, Sc tradit labar modios dos
Cem, uiciae duos, tantundem Sc eruiliae in iugero autumno misceri, &seri solitos. Melius auena graeca, cui non cadit semen admixta. Hoc uocitatum Ocymum , boum caussa seri solitum,Varro appellatum a levitate proueniendi, a graeco quod est 1άω dicunt.
Nihil Ocymo secundius. Cum maledictis ac probris serendum prim
217쪽
Tum quo cy procis , riguo inspersia novali,
OEyma comprimito, et grauibus densato cylindris, Exurat sata ne resoluti pulueris aestu, Paruulus aut pulex irrepens dente lacessat, Neu formica rapax populari semina possit. De Ozymoscitu qui dignissima, ex HERMOσLAI HARBARI Corollario.
Orimum prorumpit e terra celerrime, tarer particulatim, contra ΦοIux: caeterum, Primo parte inferiore, demum superiore: quo fit ut diutius quo floreat Qxiemadmodum Fa-ha,&Heliotropitim. Radix una descenditin altitudinem crassis,&admodum lignota. Caeteror a lateribus exiles ac prolixae. Semini cortem obducitur. Vini Ocimo aqua datur meri die: cum caetera matutinis rigentur. Feruenti quoin aqua sparsum, maturius prouenire dici O mum. canem exalbescit. Differre uidetur Ocymum ab Ocimo, in Ocymum pabuli Sis paginis quoddam genus est uocatum: abocys uerbo,quod ualet cito, ut Varroni placet: taue ab eo quod citat aluum bubus, 3 ideo tis datur, Ut purgentur. Pabularium S Catoni Grat Ocymum,sed sistebat eo bubus aluum Id erat e segete uiridi desedia ante* gelaret. Qua si manibus carpendum,non falcula secandum,ut renascatur Ocymum,Caro praecipit. Sura manilius, aliter interpretatur, S tradit Fabae modios decem,uicio duos, tantundem S Erui liae in iugerum: melius S auena Graeca, cui non caditsemen addita misceri, Sautumno B um caussa seri solitos: hoc apud antiquos Ocymum uocatum. De Ocimo sunt qui seribant caprasidaspernari, ct insaniam facere. Tritum si operiatur lapide, Scorpionem gigni. Ma- D nipulo eius cum cancris decem marinis,uel fluviatilibus trito, conuenire ad eum Scorpiones a proximo omnes. In cibo pediculos iacere. Capras id esitare, atri uolunt. Habetur oesylus
ocimum stre ocimum, quod aliud eli* Acinos. Acinos, quemadmotum Socimoides a Ro-wluestre. manis ocimastrum uocari Dioscorides existimat. Illud monendi sumus, de sylve Ocimo nihil scripsisse Dioscoridem, de Ocimoide nihil Plinium. Martialis de Otimo seripsisse rem
miram dicitur: v modo purpureos, modo albos, modo roseos stores pariat: S si ex eo se mine frequenter fatum sit, nunc in Seipyllum, nunc in Sisymbrium abire solitum. Recentio res Graeci, qui de Rustica re scripserunt Basilicori, Sc misedulon appellant ocimum: tan eam cuna eo stemma discordiam inesse praedicant, ut si pultario subiectum sit, nec mulierid iat, furorum, ut nun* cibo manus admoliatur, prius* subductum fuerit: ut fortasse huc alluserit Persius poeta illo uersu. Dum ne deterius sapiat Panutia baudis, Cum bene distincto cantauerit ocima uernae. pro, excantauerit, hoc est, cantando excluserit. Nam S Varro, Plautus , ut ait Nonius, EXcantare usurpant pro eXcIudere. meretriculam quandam Corinthi ocimum uocatam legimus in comoediis: sicut aliam Abrotonum: quore Themistoelis mater fuit nomine. Quan sunt qui Euterpem uocatam scribatit, re aliam Thryallidem, S aliam Sisymbrium: Saliam
Μeconidem, Saliam Herpyllidem, S aliam myrrinem.
O mi explicatio per MARCELLVM Vel lium.
Est ocimo quemadmodum 8 plaeris aliis, in ruris S hortorum disciplina, eadem quae
uirtutis humanae sertuna Sc ratio. maleficio enim A iniuriis meliorescit. VN: illa inserim Dio aliquo ruta, aut a Principibus neglecta, maleve habita, nihil eπ suo censu amittit, sed quod in serro, metallis atris fit, longo attritu subinde magis nitet, & speciosior serian
emergit: Sic etiam non dissimili ratione Asparagus laetior iii census prouenit. Gaudet cal cari alteri pede crocus, pereundo laetior prouenit Crispum nunquam in hortis fiet A pium, nisi cum est natum incrementum eius, superuoluto cylindro coerceat olitor Rutam eum conseritur malectictis prosequuntur qui actsunt: nec aliter maiore bonitate nasci id o ius antiquitas credidit Ex hoc genere ocimum est: gaudetq; & ipsum cum obrutum terra semen est, pavicula, uel cylindro alligenter in Icari. Nam si terram suspensam reliquoit olito facillime totum cora umpitur Sperit. Quod uix credat aliquis,seruenti aqua consPe sum, celerius etiam prouenit.
218쪽
corum T O M V S Primus. μ' Pronunciata Barbarorum de Ozymo. A
Ozymum, id est, Basilicum, multas habet species. Nam est commune, quod ubi* inuenitur laus sol 's. Et est Gariositatum stri moribus soliis, minoribus Gariositis, redolens, S citratum, Omnibus solqslatioribus, odorem habens citri: quod Arabice Turungen uocatur. Quis dam Fluuiale uocant.
O mum quoddam est Gariositatum, quoddam comune, &quod'dam latum. Plus atris, quo Citrarium uocatur. Ozymum Gariosita φ Krusue Basilientum, est illud quod ab avioribus laudat: Citrarium, & commune uis Geos, Bin ruperatur . Gariositatum competit medicinae, & herba. 8c semen: cum 'autem simpliciter ponitur in medicina, semen debet intelligi, S potissisimum in electuar is: sed in unguentis S emplastris herba intelligitur.
HISTORIA OZYMI EX Serapione CAP. 3 FO mum Ginofilatum secundum Isaac Ebenam ram, tia habet par Mus Basilienua, quo Ret color est inter uirorem glaucedinem: & odor huius herbae est similis odori Gariosiorum: stipes eius est quadrangulus, cuius color est sicut color soliorum ipsius :& semen eius est minimu, nigrum,& colligitur in mense Iunio. Cozymum non Garioselatum, est arbustam paruum, & habet solia Cap. im coloris nigri, similia soliis Herendarog, maiora latiora. Omesticum Ozyma, habet latastata ramulos uirides, quadrangu los: 8c color floris eius est albus: &semen eius est sicut semen Ozymi, di est calidum Sc siccum in secundo. Aperit opilationes cerebri. 8c conia
Teste Hippocrate lib. clerone uidius S lib. 1 de passionibus, quae accidunt homini extra corpus, siccat, calvicit. &sistit:censetur inter ea quae
T E M P E R A M E N T V Μ, &complexio eius A VICENNA lib. de uiribus cordis.
Rasilicon est calidum & siccum in primo. Habet aut aromaticitatem et stiplicitate, cum subtilitate. Praeter haec etia est in ipso superflua humidinias. Lstificat aut Cum proprietate: quam adiuuat aromaticitas,sti placitati&subtiliationias ciata Vinaliter tamen usus eius non est in Isti fitatione laudabilis Quonia substantia nutritiua, qus est in ip . contrariat ipsiuς medicinali substantiae. Etenim stubstantia medicinalis evicit quae dicta sunt: nutrimentalis uero ianguine rurbidum at melancholicum genestrat:& illa sit perfluitas insuper quae est in ipso, ustat inflatione in uenis.
Vires eius Sciuuamenta ex DIOS CORIDE.
In copiosiore cibo oculoru aciem hebetat.
219쪽
s r Μ P L 1 C i v μ Pharmast C Aluum mollit. Spiritum mouet. Urinam Pellit.
Aegre tamen conscitur. Illitum cum polline polentae, aceto&ros acco, pulmonum inflammastionibus auxilio est. Draconis marini. 8c scorpionis ictibus per se prodest. 8c cum uino Chio oculorum doloribus. Sureus uisiis caliginem abstergit. Destillationes exiccat. Semen potum conuenit insanientibus. dissicili urinae,inflatis P. Naribus haustum subinde mouet sternutamenta. Quod idem herba efficit. Sed oculos praemi necessum est cum sternutamentum urget Sunt qui in cibis abdicandum censeant. Quandoquidcio manducastum. 8c in sele positum, uermiculoS gignat. Aphri autem adflcium, si feriantur a scorpione, qui Ozymon ed si nullo conflictari dolore.
Dixit Isaac. Confert stomacho frigido, & facit digeri cibum notam, Et confert hepasi 8 cordi D Dixit Aleumesuai. Aperit opilationes cerebri, & conseri cardiacae quae est aphlegmate 8c melancholia. Dixit Sindis . Auget choleras: SI consere harmorroidibus. Dixit Alcalame.Et magis temperatum Maio na, nec est in eodesiccitate tantum, EX PLATEARIO
Contra Ruxum uetris ex frigiditate fit tu ualet,cu modico puluere Ascaciae.&decoctum in aqua pluuiali, 8c potum Matricem mundificat,&menstrua prouocat decoctilo ipsius herbae in aqua.& si fiat ex ea fomentum circa pudenda. Idem facit cocta in uino &oleo.
Eadem fere Cataplasmata ualet contra tenasmonem. Constaunu . AUT RE s. nae DESCRIPTORES.
Dio eorides, lib. 2. Plinius lib. zo. cap. it. lib. IS. Ca P. Columella in horto suo. Simon Ianuensis. Baptista Pius. Scriptor Pandectarum. Hermolaus Barbarus. Serapion. Marcellus Vergilius. Avicenna dc uiribus cordis. Platearius. Hatina lib. de honesta uoluptate.
220쪽
Lilium Conuallis, uel sylvestre Lili uiri.
rLII Conuallii nomen apud Barbaros tantummodo lego apud Dioscoridem nusqua, quod equidem obseruarim. Quamobrem tantisper hic uulgata Herbaria morati stimus, donec uel ex lec Eone oostra, uel ab doctis herbarijs, fide aliquid dignius ac certius perdiscere ornus. Maluimus enim ingenue fateri,quod ignoramus, quam temerario austu, nouare quicquam, uel priuato nomine inscribere, cuius non ante, aut certas rationes, aut probabiles fallem coniectaras haberemus. Vidiscam tamen quod sentio, mihi unius generis multae species esse apparent,
Narcissus, Flores Martis alba illa Ligustra referentes,&Lilium Conuallis omnes liliacei generis: quasdam sylvestres quas da quo domesticas, quasdam odoratas, alias odoris expertes. Licet id coniicere, partim m