Principia medicinae

41쪽

Sect. ET ORBI S. I, confirmatur. Hi referri debent vapor sul

phuris accensi, et parietum nuper calce X-tructorum.

Quaedam iasmata morbifica, uti variolarum et Orbillorum, aliarum regionum indigenae, per aerem propagantur, sese in o pore humano multiplicant, iterumque viri bus auctis exeunt ad eosdem morbos propagandos. Aliquando magis, aliquando minus, secundum aeris et corporum dispositionem , agunt, sed nunquam omnino debellantur.

Cogitatione depingi, sed non demonstrari

possunt, diversae aeris mutationes, ab ipsis salinis , oleosis et aquosis particulis inter se coniunctis, et fortasse in Orruptionem quamdam aliquando tendentibus Haud sanae philosophiae incongruum videtur, multos referre morbos solis et lunae attractioni, et materie subtili noxiae cum radiis luminis ab his advectae. Haec morbisca Suvia agunt in super ficiem corporis secundum copiam, subtilitatem , Celeritatem, motum , et figuram particularum; et ad sanguinem deferuntur, Q. Pe- primas vias , a viscida et fermentationem prormovente saliva; ado, e poros Cutis sed praecipue , tio, e vasa bibula pulmonum, o majorem superficiem, mucum illinentem, et nisum Contra aerem in Xpiratione.

8. Confert quam maxime ad morbos pro-

42쪽

ducendos evacuationum naturalium defectus, vel suppressio. Retentio foecum producit satus, Cruditates, inflationem praecordiorum, dolores ventriculi et capitis urinae, hydropem, anas arcam , et febres perspirabilis materiae, torporem, gravitatem, tussim, rheumatismum, febres, Omnesque fere Or- hos mensium phthisin vomitum, vel sputum sanguinis, Chlorossim hystericam affectionem , achexiam, hecticam febrem, C. :haemorrhoidum , asthmata , hypochondri cum malum , pleuritidem et peripneumo niam lochiorum, pathemata hysterica dolores ventris, inflammationes, febres, purpuram. Hi morbi origine habent vel aptethoraci vel a particulis acribus retentis, vel ab utrisque. 9. Uti in sanitate, ita in morbis, viZ. tibne capitis, podagra rheumatismo, sta- hieo erysipelate , variolis , morbillis , u-honibus pestilentialibus, fiunt salutares ad

erueriora evacuationes, quibus repulsis, saeviora quam antea eXCitantur symptomata, O majorem noxiarum particularum propimquitatem, et corruptionem stagnatione auc

ta ma

vo. In alimentis duplici modo peccatur, copia et qualitate. Nimia satietas ventriculum distendit, motum vermicularem impedit, et vicinas par-m Oinprimit, hinc cruditas, satus, acida

43쪽

vel putrida secundum naturam alimentorum fermentatio, vomitus, diarrhoea, graVedo, dolorque Capitis , et lethora. Sed nimia abstinentia peiora mala CCer sit, debilitatem ventriculi, ciborum ejectionem , evacuationum obstructionem, humorum Credinem , putrefactionem , et febres periculosissimas. Acida immoderate sumpta ventriculum debilitant , alvum Constipant, Chylum et humore coagulant, Omnesque secretiones impediunt. Dulcia facillime acescunt, humores glutinosos reddunt, vermes produCUnt, et dentes Corrumpunt Tenacia, qualia omnia farinacea panis non fermentatus, liga menta et tendines animalium, Caro vel piscis induratae fumata vel salita, Caseus noVUS, et pus pistorium, Chylum nimis viscidum praebent hinc morbi primarum viarum Ubstructiones , cachetia leucophlegmatia et corbutus Spiritus fermentati humores agulant , fibras excitant , et molem humo rum augentri hinc Cirrhossitates omnium

viseerum , sed praecipue ventriculi , hydrops, atrophia, paralysis, apoplexia, et febris hectica. D. Vigiliae nimis protractae laedunt ner-VOS , perspirationem impediunt, fibras a Xant, et humores Cres reddunt. Hinc plerique morbi Chronici. I a. Hae causae morbificae , aliaeque quot- quot

44쪽

quot sunt, agunt in vasa et humores vel mechanicis viribus , quatenus solida corpora vel chymicis viribus, quatenus qualitates quaΩdam corpus nostrum respicienties possident.

Vires mechanicae agunt numero , tenuitate,

figura et pondere particularum. Ad hanc classem reducuntur sales caustici et venenati animalium vel vegetabilium; Huvia mineralia e terrae visceribus; spiritus acidi minerales; fumi e carbonibus vel sulphure; Suvia e muris Calcariis nuper extructis et venena minera lia, vel medicamenta veneni vim habentia. Vires hymicae multifariam agunt, sed praecipue, . Adunando et coagulando humores , uti particulae frigorificae, spiritus fermentati, acida omnia, perspirabilis materia retenta, et quaedam febrifica iasmata. a. Separando et dissolvendo humores, uti particulae, calidae aquosae, scorbuticae, quaedam salium et venenorum species , quaedam ias mala febrilia, omniaque fere pestifera. 3. Acidam fermentationem in primis viis excitando, uti vegetabilia acescentiae, Omnia dulcia, vinum austerum, et aCida. q. utridam fermentationem intra vasa producendo, ut putrida Suvia. s. lios motus fermentativos in sanguine concitando, quibus multiplicantur causae morbificae, uti accidit in aesti caninae, lue venerea, scabie, morbillis, variolis omnibusque morbis contagiosis.

45쪽

De causis praedisponentibus

r Ffectus causarum remotarum vel dimi-

nuuntur vel augentur secundum nato ram corporis quod occupant. Hin caularum

praedisponentium notitia scit necesiaria est. a. Omnibus morbis obnoxia maxime est infirmitas minime firmitas. 3. Figura corporis externa ad quosdam praedisponit morbos, uti cervix longa, et thorax angusta planaque ad phthissim brevis e vix ad apoplexiam; obosita ad asthma , et gracilitas ad laterum dolores. . Ubi fibrae nimis strictae et elasticae Circulationem accelerant, Calorem augent, sanguinem Compingunt et adunant, rubrorum

globulorum quantitatem et inflammabilitatem adaugent, lethoram producunt, et serum glutinosum reddunt ibi disponitur Corpus ad inflammationes, pleuri sim, rheumatismUm, et febres acutas inflammatorias. Ubi, Contra, quos sanguinis pars praevalet et lentescit, deficiuntque secretiones ob nimis la Xam fibrarum compagem in hoc solidorum et fluidorum statu pertimescendae sunt Ca-Chextae hydropes, tumores oedematosi, intermittentes , remittentes , et febres lentae nervosae dictae. Hinc temperamentorum di

versorum morbi deducendi sunt.1. Fabri-

46쪽

s. Fabrica delicata, nervis voluptates et dolores exquisite sentientibus donata , haemop-tys et phthisi pulmonali saepe tentatur. 6. Sanguis dissolutus, minime cohaerens, lividus, cito putrescens, et in Crassamentum serumque minime secedens, Corbulo, lallos haemorrhagiis , dysenteria maligna, et febribus putridis tentatur.

. Ut divitiis, ita morbis parentum liberi

succedunt. A quadam enim haereditaria solidorum et vasorum minimorum structura praedisponitur corpus ad hysteri cum et hy-POChondriacum malum, Calculum phthissim, epilepsiam, strumam, rheumatismum, et podagram.

8. Nonnulli morbi aliis morbis viam sternunt; ut asthma, hydropi remittens vel intermittens febris, malo hysterico vel hypo Chondriacob tumori lienis et hydropi co lica, paralysi variolae et morbilli, oculo rum inflammationi et phthisi Pars aliqua, semel vitiata vel debilitata morbo , a leviori

causa semper postea vitiatur. si Diversae aetates diversis morbis oppor- uitiac sunt Aetas infantilis dentitioni, ver mibus rachitidi, morbo ab acido, Convulsionibus et strumis Acutis morbis, adoles

centia sed longis, uti tussi, scabiei, hydrapi, asthmati, obstructionibus, senectus patet. 1 o. Praedisponuntur foeminae ad Chlorosin, hysteri cum malum, lethoram di motus

47쪽

Sect. s. ET MORBI τ α spasticos convulsivos, morbos nerVO S, et pathemata animi violentiora.

De causis morborum proximis. a. Ausarum proximarum, effectus mor- bosos immediate Xcitantium , notitia medico utilissima est, quia in affectionis et remediorum Cognitionem amplissimam eum deducit. I. Antiqui medici in causis proximis adeo hallucinati sunt, ut Empirici hanc quaestio nem quasi incomprehensibilem , ideoque supervacuam , reiecerint. Huic disputantium errori et discordiae originem praebuerunt inscitia circuitus sanguinis, et parum usitata, ob superstitionem, Cadaverum inspectio. Neque melius merentur de medicina recentiores , qui morbos deduxerunt ab alkali acudove intra venas, quia non adhuc certi eX- perimentis Constat, aikalinos vel acidos fastles humoribus nostris fanis vel morbosis ines se; deleterio aliquo furibundo archeo discursivo spirituum motu calidi innati defecturi qualitate humorum malignari aliisque ineptiis.

3. Causae morborum proximae investigandae sunt, . A natura et viribus Causa-Tum remotiam praecognitis. Q. A diversis Inor

48쪽

u DE SANITATE. Pars II morbi symptomatibus inter se collatis , et ad

unam simplicem causam severo ratiocinio ducentibus. . A remediis et perniciossis et salutaribus, durante morbo, applicatis. q. mortuorum sectione. In posteriore Cavendum estne effectus causerum pro ipssis causis habeantur. q. Ingenue tamen Confitendum est, ausas quae morbos immediate excitant plerumque dissiciles , aliquando inscrutabiles esse, ob abditam subtilissimam suam naturam , ipsarum mutabilitatem, et Co atenationem essectuum qui a causis remotis pendent ideoque illas non semper scientia Comprehenodunt, sed coniectura saepe persequuntur medici. In tam incerta et obscura quaestione, verecundia et dissidentia potius quam opinionis tenacitas mortalibus Caecis Conveniunt. Quam plurimas vero generales Causas Xpe rientia Confirmavit.

s. Inter has ob frequentiam merito primum locum occupant ases vel stagnati nes diversorum humorum. Stasis vel stagnatio sanguinis producit febres inflammatorias, secundum partes affectas, discrepantes seri, spasmos, rheumatismos Cutos et Chronicos, hydropes, anasarcam, lippitudinem , tussim, dolores dentium: lymphae , hydrope , tumores glandularum liquidi nervosi, vertiginem, popleriam, et paralysim. 6. Νimia sanguinis copia, a nutriente dieta, quiete , et vacuationum suppressione , priar

49쪽

Seil. ET ORBI 2 αν orta , Vasa totius Corporis , sed praecipue viscerum abdominalium, ubi segnior Circu latio , distendit et infarcit hinc debilitas , gravitas , capitis dolor, insomnia turbulenta, respiratio dissicilis, malum hystericum et hypochondriacum, polyposae concretiones inflammationes, febreS. .mimia salium acrium in sanguine Coinpia, a diei salita , liquoribus fermentatis,

medicamentis Calidis et evacuationibus suppressis, generata , originem praebet multis morbis, vi Z. Cutaneis eruptionibus, heum, tismo, podagrae, defluxionibus acribus, do loribus colicis, marasmo, et febri hecticae

Ab acidis salibus in primis viis stabulantibus oriuntur flatus, distentiones , anXietateS, tormina ventris, foeces viridae, debilitas, tinea Capitis, in infantibus, diarrhoea, et in adultis venter plerumque constipatus 8. Plurimae Causae remotae , praecipue se briles, agunt in Corpus adunando vel dissolvendo sanguinem A nimia adunatione producuntur obstructiones , dolores, inflammaritiones, polyposae concretiones , secretionum naturalium diminutio , febres inflammatoriae a nimia dissolutione , secessus in vasa lateralia serosa, maculae purpureae, freque te sanguinis irruptiones, corbutica symp- tomata, et febres malignae putridae.

9. Tumores interni duri , cirrhosi, diversorum viscerum destruendo functionem,

50쪽

partis affectae vitiando sanguinem, et Comprimendo vasa vicina , varios morbos, si1cuti hydropes, asthmata, flatus, variaque secundum locos affectos symptomata, XCitant. IO. Suppurationes ternae multorum morborum causae existunt, quales sunt febres hecticae cum remissione et exacerba tione, sudores nocturni, marcor, et apperitus prostratus.11. Calculi in vesica felle vel ductu conbmuni cholidocho , nauseam , icterum , Ο-mitum , dolorem in dextro hypochondrio alvi obstructionem et respirationem dissici

in renibus , ureteris et vesicae dolores inflammationes , vomitus , ulcera , urinam sanguineam, et urinae suppressionem , exci

tant.

1 et Polypi saepissime occupantes thalamos Cordis , arteriam pulmonalem , uterina vas et sinus erebri, subitas palpitationes, dolorem pectori infixum , inaequales et intermittentes pulsus, anxietatem dyspnoeam et li-pothymiam, Concitant. 13. A vermibus inprimis sit praecipue

nidulantibus originem trahunt tormina e tris , febres erraticae , Convulsiones, appetiatus auctus, et erosiones intestinorum.