Principia medicinae

71쪽

Sect 3 ET ORBIs sicere; quia humores minus inquinantur, et Corpus minus labefactatur. 16. Ossicium est medici impetum morbi a

parte magis necessaria ad partem minus necessariam Vertere. 17. Evacuationes per alvum, Cutem, et renes nunquam excitandae, nisi materia ex- Cretioni antea aptetur, et viae ad hanc emittendam propriae patesCant.18. Quando ingravescunt symptomata, ad illorum mitigationem, posthabita morbi ausa, remedia dirigenda sunt. Hae sympto mata saepe indicant remedia Causam morbi

foventia. In hac Contraindicatione maXimo periculo semper occurrendum. 19. Non retardandae, sed promovendae sunt criticae evacuationes , praecipue si defciat naturari neque prudentis medici est,

aliquid novi moliri circa dies cris maxime

dicataS.ao Neque Cubantis luxuriae subscribe re , neque tortoris vicem exhibere medico

21. Quo brevior morbus, eo victus te nuior quo longior, eo minus tenuis. aa. In febrium vel dolorum accessionibus, a cibo abstinendum est; quia tunc nulla fieri potest nutritio, et cibus plerumque cor rumpitur. 23. Quo vires sunt magis consumptae, eo

rebus infirmissimis magis opus est, et parci Ori

72쪽

Quo vires magis Constant, eo valentiori materiae, et majori Copiae indulgendum. taque tendum materiae genere pro viribus modusque ab omnibus pro genere sumendus,

LIBER

73쪽

LIBEM SECUNDUS.

DE MORBIS FEBRILIBUS.

De morborum in diversa genera divisione., NIBUS quae pertinent ad univer- a morborum genera absolutis , ad singulorum Curationes veniam. Sed operis nostri ordo requirit, ut prius in distinctas et separatas classes redigam morbos, quo DCiblius generales eorum proprietates et distributio animo Concipiantur. et morbi distinguuntur in simplices et Compositos. Simplices per se existunt; sed compositicum aliis morbis Conjunguntur, uti e bres Cum lue venerea, Corbulo, vel vermibus CompliCatae. 3. In idiopathicos et symptomaticos. Ubi morbus primarius, neque ab alio dependet, idiopathicus quando ab aliis originem ducit, tun symptomaticus dicitur uti convulsiones a vermibus vel dentitione Cephalal gia ab affecto ventriculo, C. Summa Utilitatis est in praxi haec distinctio. Dci . In

74쪽

q. n contagiosos et non Contagiosos Contagiossi, quales febrei variolae , morbilli, pestis, dysenteria, scabies, lepra, lues Vene Tea, ita vocantur, quia materia morbifica ab uno in alterum propygatur hoc dupliciter fit, vel per Contactum, vel per aerem. s. In Continuos et intermittentes. Prio res, quales febres Continentes phthissis, scabies, C. perpetuo amigunt posteriores, qualos febres intermittentes, pilepsia, arthritis, C. p.ost breviorem vel longiorem temporis intermissionem postea redeunt. Hicitus reditusque vel regularis vel irregularis; hin intermittentes rursum in periodicos et irregulares dividuntur. 6. In benignos et malignos. Priores facillime; posteriores , ut febres malignae, Cancer sphacelus, &c dissicillime medelae auscultant.

. In hereditarios , qui liberis a parentibus transmittuntur; et adventitios, qui si ne ulla labe hereditaria adveniunt. edelae facilius cedunt posteriores quam priores. 8. In salutares et exitiales In priore classe recensentur di arrhoea vel vomitus ab acri materia in primis viis intermittente Vernales, haemorrhoides, profluvium acris muci enaribus, C. In posteriore febres ab animi pathematibus , vermes, venena, nervi laesi,&C. Aegrotanti convenit ut medicus hos recte distinguere valeat.

75쪽

y. In sanabiles et insanabiles. In poste

riore classe numerantur paralysis antiqua , mania inveterat , asthma in senibus, polypus hydrops, Cirrhus viscerum, Calculus,&C. Horum notitia in prognossi facienda Lmodum necessaria est. Io In recidivos et non recidivos. Priores sunt ophthalmiae , intermittentes febres, hydropes, C. posteriores sunt variolae , morbilli, pestis, lues venerea, C. o. Ιnendemicos, epidemicos, et spor, dicos; et in acutos et chroniCOS.

De endemicis, videmicis, et sporadicis morbis Ndemicus appellatur morbus, qui L a certam regionem , vel Certas in Cadem regione plagas infestat, statis tempes tatibus plus minus grassatur, et a causis ibi Communibus originem ducit. a. Hae causae deduci possunt, L. A regionibus soli ventisque diversimodo Xpossitis. a. Ab earum vicinitate ad mare, lacus,

vel paludes. . A nimis alto vel profundo loci situ. q. A diversa natura soli vel lutei, vel palustris, vel sabulosi. . A diversitate

aquarum, quae diversis particulis mineralibus, salinis, oleossis, vel terrestribus repletae sunt. 6. A diet hisce locis propria.

76쪽

et taedium vitae, accolis maris altici scor-butus in Flandria febres intermittentes hYdrocele et sarcocele in Gallia arbonensi plica in Polonia melancholia hypochon driaca in Hispania epilepsia in Hetruria; strumosus Colli tumor in Alpium iugis per-niones in regionibus septentrionalibus pestis in Aegyptori paralysis species , Berberi dicta, in plagis Asiae Calidis; tetani species

in India vermes intra Cutem progeniti in Guinea; et lues venere in eruvia. q. orbus qui apparet, grassatur per populum, et postea cessat, epidemicus appel

latur.

s. Morbus epidemicus ejusdem constitutionis , iisdem fere symptomatibus, UtCun- Ue Varient Orpora, stipatur, et iisdem tollitur remedii ; sed plane diversus , et in symptomatibus et medela, ab epidemicis diversae Constitutionis. 6. Epidemici, omnibus anni temporibus, sed plerumque vere et autumno, sese monstrant. Hinc in vernales et autumnales dividuntur. Vernales , uti variolae', morbilli pleuritis , c. adveniunt mense Januari , saeviUnt vere , et dessinunt circa solstitium

aestivum Autumnales contra, quale qUar' tanae , pestis , holera morbus , dysenteria SC. tun incipiunt; autumno maximas edunt ἴZSeS, Ct advzntante hyeme evanescunt.

T. Cons

77쪽

Sest FEBRILIBUS. II . Constitutione epidemica ad suum vi gorem procedente evanesCunto plerUmque quotquot tun conspiciebantur , alii morbi: recedente , rursus in lucem prodeunt. Si alius Comitetur morbus, genium epide mici

8. Originem ducunt epidemici a causa generali omnibusque Communi, id est pero. Quod aeris qualitates sensibus manifestae epi-demicos excitan . ex hoc manifestatur, quod

Certas anni tempestates Certi in genere Comitantur morbi epidemici. Sed similes aeris qualitates manifestae non semper similibus

stipantur morbis: in inter Causas morborum epidemicorum frequentissimas enum e randae sunt abditae aeris qualitates , quales particulae putridae et Yhuationes e ter rae visceribus. 9. Quia medela variat in variis epidemi- Cis, ut quod uni CCOmnaodetur, alteri pla ne funestum deveniat, tarde et summa Cum cautela in remediis applicandis proceden dum est. Qui aliter facit carnificii non medici, partibus fungitur. Io. ethodus medendi in novo et in-Cognito morbo detegitur , . Similitudine ad Cognito morbos. 2. Inquissitione exacta in Causas producentes et praedisponentes. 3. Sincluta attentione ad naturam .symptomata et Crissim morbi. q. Observatione juvantium

juriaedentium

II. Mor

78쪽

sunt, qui nullo non tempore Contingunt, paucos adoriuntur , et ab epidemicis vel endemicis discrepant. Originem trahunt a causis soli aegro propriis, nempe erroribus dictae, motus vel quietis , somni vel vigi- iarum, pathematum animi, Xaetorum vel

retentorum.

De acutis et chroiulcis morbis. .' η Αjoris momenti est divisio morbo-J VJ rum in acutos et Chronicos. Orbi acuti vel breves appellantur, quando Cito vel tollunt hominem , vel ipsi cito finiuntur: Chronici vel longi, sub quibus neque

sanitas in propinquo, neque exitium est. a. Acuti morbi proveniunt a materia quadam acri corporique inimica , humoribu' permixta aut procreata vel a vasorum Em- b uctione, irritationem XCitante Unde motus pastici vel febriles, cito vel sanitate vel morte terminandi, plerumque excitantur.3. Sed chronicorum longe alia ratio est. Materia enim lentescens, et non admodum acris vel Copiosa, a solidis , praecipue viribus digerentibus , debilitatis plerumqUe progenita, neque per Canales secretorios trans

missa, minutissima vasa, ubi languescit ci

79쪽

Sest a d EBRILIBUS. 'culatio humorum et sensatio , gradatim in- farcit hinc nulla irritatio , ideoque nulla febris excitatur. Sub finem morbi, quando

humores stagnantes et Vasa corrumpuntur,

saepe oritur febrilis motus sed frustra Eiectis enim hoc motu particulis Corruptis novae denuo succedunt, done natura , irrito Conamine labefactata , tandem fatiscat. laxis autem solidis plerosque morbo Chronicos provenire , dehinc apparet, quod in senibus et tempore hyemali progignuntur ,

et motu Corporis Curantur.

q. orbi acuti, praecipue intermittentes, in chronicos degenerant; et nonnulli chro nici uti paralyses, pilepsiae, et obstructiones , superveniente febre , saepe Curantur Hinc si1militudinem nonnulli inter Causas ac torum et Chronicorum morborum statuerunt; sed falluntur Chronici enim non causas sed effectus acutorum pro suis Causis proximis ,

agnoscunt et acutus non oritur a Causa

chronici liberatae, sed hunc liberat suis viri bus mechanicis , vel Chymicis. agis ad

rem videntur nonnullorum Chronicorum pa-roxysmi , quia a causa stimulante nati, revera sunt naturae conatus ad acutum morbum e citandum.

s. Quia natura raro quidquam perficit in Curatione morborum Chronicorum ob debilitatem solidorum , insenssibilitatem nerVO-rum , et obstructiones extra circulationem fere

80쪽

fere positas, tota res arti committitur, Cujus ossicium est humores fluidos reddere,

evacuare, et tun fibras roborare.

6. Longus morbus Cum penitus insidet, dissicilius in genere curatur, saltem in hisce septentrionalibus plagis, quam acutUS; quamvis in hoc breve spatium est intra quod, si auxilium non profuerit , aeger Xtinguitur, in illo et deliberationi et mutationi reme diorum tempus patet. In acuto quoque sola plerumque fere vitiantur fluida in longo vitia fluidorum vitia solidorum semper Comitantur hic sola arte ille et natura et arte oppugnatur. 7. Haec divisio , uti manca et dissicilis quando morbi in ordinem digerendi, me rito Culpatur. q. lurimi enim morbi modo

acuti, modo longi sunt, quales febres Continentes et intermittentes , febris hectica epilepsia , popleXia , paralysii , C. ad , Haeret medicus , morbo incipiente , utrum ad acutos vel Chronicos referendus 1l. tio, Morbo finito, non adhuc semper de ordine Constat tempore, genera determinante, nondum Circumscripto. to, ala plane repugnantia , quales morbi cum citato et morbi Cum tardo pulsu, in eundem ordinem redi

guntur sto , Nonnulli morbi , quales dolores rheumatici, tussis, odontalgia distillatio, dolor colicus , C. neque acuti dici possunt, quia non perimunt ό neque utique longi, quia Vel