장음표시 사용
81쪽
Sest. FEBRILIBUS. 61 vel cito finiuntur, vel facile sananturi 8. Ob has causas merito mihi displicet et rejicitur haec antiqua morborum divisio quamvis Hippocratis ante aevum ortum habuit, a Caelio Aureliano et Araeteo praeCipue exculta, et a plerisque practicis ad hoQusque tempus in auxilium vocata fuit.
De morbis febrilibus et non febrilibus.1. ED naturae et usui magis CCommo datum est, morbos in febriles et non febriles deducere. Febriles appellantur , ubi
febris Comes morborum Continuus est; non
febriles , ubi febris dividua est, et plerum que abest. I. Hae morborum divisio priorem longe praestat quia, '. Perpauci morbi per o tum cursum modo febriles, modo non febriles quamvis nonnulli sunt, qualis heumatismus , tussis, phthisis pulmonalis, C.
Sed haec est perpetua summi opificis in suis operibus ratio , qui dissita genera speciebus
intermediis conjungit, ut nihil appareat avulsum, sed omnia omnibus cohaereant. do, Nunquam incertus, morbo incipiente, fieri potest medicus, utrum morbus ad genus febrile , vel non febrile relegandus sit. 3tio,
Limites inter febriles et non febriles pulsu
82쪽
exacte notantur. to Nulla inest repugnantia inter morbo febriles nulla inter morbos non febriles sed, e Contrario, in multis conveniunt sto, Nullus fieri potest morbus, qui non vel inter febriles vel inter non febriles enumerandus est. 3. Ob has rationes itaque servanda est haec generalis divisio in morbo febriles et non febriles; quia commoda antecedentis divisionis omnia possidet, et praeterea sua propria adiungit secum enim adfert summam in prognosi et medela utilitatem.
. Incipiam a morbis febrilibus, . Quia idea morbi febrilis, id est motus fluidorum aucti, simplicior est idea morbi non febrilis,il est vitiatorum solidorum' et fluidorum. a. Quia natura saepissime , sine auxilio medici, uti apparet in rusticis , illi medetur.3. Quia plerumque facilius est moderari,
De febre in genere., Uia febris comitatur omnes acuto et E plerosque Chronicos morbos Circa fiaem , ita ut nemo fere sine febre fato fungatur , quumque tam abdita sit ejus natura, et tam diversae de illa opiniones , licet pamcis de febribus in genere disserere. s. Ad
83쪽
et Ad veritatem in tam dissicili , confusa,
et diversis opinionibus adumbrata quaestione , placet more mathematico procedere, qui aqualitatibus Corporum semper et ubique Con- Comitantibus, Cognitis, et Concessis, ad horum naturam incognitam detegendam proricedit. 3. Consideranti varia et innumera febrium*mplomata patebit, in unaquaque febre semper et ubique adesse fiequentem pulsum et Calorem auctum, cum laessione unius vel plurium functionum naturalium , animalium vel vitalium. Nulla praeter hae symptomata omnium febrium genera comitantur ideo
que his apte definitur febris. q. Frequentia pulsus primo a Sylvio inter
symptomata febrium pathognomoni a numerabatur. Sed caloris majus minusve Ugmentum aeque inter hae locum meretur, via in omni febre et in unoquoque febris stadio, immo in rigoribus, detegitur Laessio funCtionum merito inter notas febrium pathogno monicas Collocatur, quia semper adest nonnulla, et febrem ab accelerato per motum
vinumve sanguinis cursu distinguit sed haec laesio nullis certis insignitur symptomatibus: ergo a prioribus solis deducenda est febrium
s. Celeritas et frequentia pulsus a Citatiore sanguinis motu oritur. Citatior an guinis motus a stequentioribus cordis On-
84쪽
is DEMOR Bis arses tractionibus Cordis contractio frequentiora celeriore liquidi nervosi in xbras Contractiles influxu. Celerior liquidi nervos motus
a mente ita e necessitate determinante , a sensatione cujusdam stimuli in toto sangui ne Cor, et Vasa, vel in parte aliqua ner vos, et hin cor per Consensum , afficientis. 6. Causae irritantes febrificae vel nascuntur in corpore , vel intus ingeruntur, vel externe applicantur. Intus nascuntur ex animi pathematibus violentis, terrore imprimis et ira, nimio motu , calore externo, balneis nimis calidis, perspiratione intercepta, pure, exanthematibus retropulsis , biliosis et Corruptis sordibus in primis viis. Intus ingeruntur venena, ibi vel potus acres, iasmata, Contagium. Externe appli Cantur compressiones , Orrodentia et Causii Ca medicamenta , instrumenta vulnerantia, lacerantia vel ut gentia, quae nervos et nervosas parte lae dunt.
. Quod causae hae febrificae operantur irritando et spasmodicas Contractiones CXCi tando , quam clarissime patet a primis e brium symptomatibus , nempe Constricta et sicca Cute, vasis disparentibus, horripilatio ne alvi adstrictione, urina limpida fatuum retentione lumborum dolore, vomitu, pulsu
Hae causae febrium proximae neque indolis habendae sunt acidae secundum Et mulierum s
85쪽
s est . FEBRILIBUS. 6sterum , neque aikalinae secundum Bagii vium; quia non adhu certis experimentis patet quod acida vel aikalina humoribus nostris vel sanis vel morbossis instini. Attamen
de nonnullarum causarum natura Constat:
de quam plurimis adhuc ambigitur, et semper fortasse de illis lites agentur; quia ad
intimam earum naturam et essentiam moni enetrare queat imbecillus hominis intel-
0. Hisce causis , naturae humanae inimi Cis, ex physica quadam necessitate insurgit febris, quae , aucto motu progressivo et in testino adiuta , particulas Cohaerentes diri mit, viscidas attenuat , superfluas vaCuat , Obstructiones aperit, emunctoria deobstruit, intemperatos humores temperat et corrigit, et postremo e Corpore expellit uti patet critibus omnium febrium, sed earum prae- Cipue , ubi materia caustica ab interioribus partibus ad exteriores relegatur. Io. Sed non motu solo operatur febris.
Calorem semper 1bi associat ergo de hujus
origine et stetit paucis inquirendum , praesertim , quando de illis non adhuc Constat. II. Calor duplicem in febribus originem agnoscit. Oritur enim, 1'. Ab attritu sui dorum Contra vasa, praesertim minima, et contra ipsa fluida ado, Continua hurnorum in putredinem proclivitate. I a Calor ab attritu provenit, a Quia
86쪽
attritus Corporum elasticorum calorem gignit a. Quo major VelOCitas , o, Caeteris paribus, major calor. 3. Quo minor velo Citas , O minor Calor, done motu omni
Cessante , Orpus ad aeris Circumambientis statum reducitur. q. Omnia stimulantia, quam quam in se non calida, Calorem augent. 13. Calor aliam praeter attritum agnoscit causam , quia neque in homine morbos , neque sano , CalOT Xacte quadrat augmento vel diminutioni motus, uti patet Xperimentis thermometro factis Assuimenda est itaque alia , nempe proClivitas humorum in pu
tredinem , praesertim in febribus putridis;
quia I. Putredinem semper sequitur calor. a. Quo magis putridus morbus, eo major calor. 3. Calor per dies aliquot post mortem durat. q. utrescentibus in hydrope humoribus Calor supervenit. s. Neque putredo sola uiscit ad Calorem explicandum , quia calor semper excitatur vino et spiritibus fermentatione productis, inter remedia summeantis prica enumerandis. Iq. Hin attritus et nisus in putredinem Caloris rata sis' causae deveniunt. Major attritus Oritur a majore velocitate vel dens late fluidorum major putrefactio a peCuliari fluidorum stat , vel ab ipsa febris au
fari non a motu sanguinis acceleratoci motus enim impedit putrefactionem. Quo gradu unus vel alter, vel uterque increscit vel de
87쪽
oes FEBRI LIBUR η Crescit , eodem gradu augetur vel distinuitur
I s. Calor auctus causas febriles felicissime eXpugnat , glutinosos et Viscosos humores dissolvendo cohaerentes particulas Colliquando superfluas imminuendo, fibras rigida re laxando et flexiles reddendo , mundibria obstructa expediendo sales et olea circula tioni inepta per poros ejiCiendo, et sangui nem impactosque humores discutiendo, vel
16. Ergo febris, id est pulsus citatior et
Calor auctior , respectu ad Causam morbificam habito , semper salutaris est; effectus enim causae morbificae ad ipsam tollendam apprime concinnatur. in febris apte clarissimo Sydentiam definitur , maturae, Conamen materiae morbificae, corpori vales de inimicae , exterminationem in aegri stati lutem in ope molientis. DIT. Febris ergo, quae semper ad Causas morbificas quadrat , non , si fieri potest , extinguenda , sed potius ad harum expulsionem
I 8. Sed febris, cum nimis forti vel de bili pulsu uncta, a suo scopo aberrat, et
Corpus, quod a periculo vindicare conatur, pessum dat. Si motui accelerato associatur pulsus validus et fortis, attritus fit magnus, Calor augetur, expanduntur fluida , vasa comprimuntur, secretiones impediuntur, humo
88쪽
res in m nimis vasis stagnant, et in Concretione v Cosas inflammatorias abeunt hinc inflammationes, abs es susci gangraena, mors. Si motui accelerato ungitur debilitas pulsus, momentum fluidorum non valet Causa mor-bificas subigere , et aeger Cito XtinguitUr. 19. Effectus Caloris nimis aucti est expulsi aquosae partis humorum solidorum 1ccatioci salium attenuatio et acrimonia oleorum liquefactio , in venas absorptio, attenuatio , et ad acrimoniam rancidam proclivitas: hinc fibrae rigidae, minimorum vasorum adunatio , sudor , urina Colorata et foetida , irruatio et exesi tenerrimorum vasorum, dolores, Convulsiones , mors Calorem ad gradum Centesimum septimum thermometrii
renheltiani assurgere, sine ullo periculo, saepe mihi contigit videre. Io Effectus Caloris nimis remisit, quod rarissime in febribus accidit, sunt obstructiones in partibus a Corde remotissimis, horrores et rigores, obstructiones perspirabilis materiae, determinatio humorum ab exterioribus ad interiora , impotentia ad Causam morbificam distatuendam vel suppurationem
ai. Ad hos excessiis vel defectus febrium Corrigendos in auxilium vocatur, et in his plerumque Versatur ars Raro causarum febrificarum naturas perspectas habet sed rarius penes illam est has tollere, vel immediate eli-
89쪽
minare. Nonnunquam tamen Causas morbificas , uti laessiones externas, venena, sordes biliosas , pus , vermes , o C. tollere nonnunquam in superficiem Corporis Xternam ejicere, uti eruptiones retropulsas , Valet. Hae Certissima et expeditissima febris me dela. 22. Sed quando solis viribus aucti motus et Caloris , quod plerumque accidit, eradi Canda est causa febrificari ossicium medici est has temperare ne nimis superent, vel nimis torpeant. ediam viam ab utroque Xtremo aeque distantem sola experientia, non ratio, docebit.
23. Si in debito moderamine amiam sint
motus et calor , nihil medico restat , nisi vires sustinere , et dimatas tenues particula re stituere Cibo et potu idone , ton debita quantitate adminIstrato. et . Febricitantibus optime convenit cibus humidus et sorbilis, ex acescentibus vegetabilibus praeparatus , et qui sua natura levissi mus est. Satius est parva quantitate et debitis intervallis Cibum aegrotanti praebere, ne
23 .magnae inter antiquos movebantur lite , quando primum dari debeat. Plerique tarde dabant, nempe quarto, quinto , vel se to die. In rebus multum inter se differentibus , ob diversiitatem morbi , aetatis , Coeli, temporis anni, Consuetudinis , nullum per'
90쪽
petuum temporis sie praeceptum potest. Maturius est dandus pueris et senibus, quam adolescentibus aestate quam hyeme morbo qui plus virium aufert laute viventi, quam tern-perato itemque Coelo digestioni magis δε- venti Monitum Celsi semper et ubique servandum est , ut aegri vires subinde assidens medicus inspiciat, et quamdiu supererunt, abstinentia pugnet; si imbecillittatem vereri coeperit, cibo subveniat. 26. Febrem semper fere Comitatur sitis, index deficientiae aquos laticisci vel acrimoniae in sanguine. Merito ergo culpandi sunt omnes fere antiqui medici , qui , a falsa opinione , quod omnibus febricitantibus nimis humor alienus erat, potiones primis diebus
non dabant , et ita omCio Ortorum , non medicorum , fungebantur. Sitim optime pellit potus aquosus tepidus , succo vegetabili aces Centissi impregnatus, et debitis intervallis haustus , ne gravetur stomachus.
27. Si nimis excedunt aut desciunt ut sus vel Calor , moderandi sunt pulsus nimis validus et plenus depletur abstinentia, sanguinis ex venis detractione, et alvi lotionibus ductione, quoad vires sustinere possunt. a 8 Si pulsus nimis debilis , excitandus
est diei magis nutriente et refocillante Xjusculis tenuissimis, vino et medi Camentis Cardiaci , evitatis omnibus evacuationibuS.