장음표시 사용
21쪽
iraria, per quam etiam inutilis redderetur c0nalus intendentium pr0bare, Deum esse. Dicunt enim qu0d Deum esse n0n 0les per ali 0-uem inveniri, sed per s0lam iam fidei et revelati0nis es aceeplum.
Ad hoc autem m0li sunt pr0pler debilitatem ali 0num, quas aliqui inducebant ad pr0bandum Deum esse s l . Hanc eamdem opinionem
amplexati sun Gabriel Biel 2), Cardinalis Petrus de Alliae sa). et
omnes recentes Traditi0nalistae. Simili sere in err0re Versatur an lius, qui censet, Dei exsistentiam pr0bari minime p0sse ali 0 ne theo retica, sed esse credendam uli 0stula lum rationis praelieae. PROPOSITIO.
Dei exsistentia licet demonstrari nequeat demonstratione is a priori se nihilominus demonstrari in Viete potest a posteriori .
Prob. l. pars Pr0p0sili Dei/s est n0n habe causam in nulli, genere causae, neque at Sae sinati S, neque materialis, neque s0rmalis, neque eis distulis. Atqui dem0nstrati a priori tunc habetur quando res dem0nstratur per sua causas Erg exsistentia Dei nequi dem0nstrari dem0nstratione illa quam V 0cant a priori. Prob. 2. pars, nimirum qu0d exsistentia Dei dem0nstrari piissila posteriori, nempe per essecluS. et Sic pr0p0nitur ratio. x esse libus dem0nstrari p0les exsistentia alicuius causae, si esseclus sunt nobis magis noli, ei sunt esseclus pr0prii illius causae. Atqui r0s visibiles sunt sibi n0liores, et sunt pr0prii esse clus causae primae. Erg0 exi ebus visibilibus optime dem0nstrari p0les exsistentia Dei. gonfir lum deducend ad absurdum, e quod si ultra substantiam sensibilem n0n erit alia scibilis substantia, non erit alia scientia praeter a luralem luna auctoritate Concilii Vaticani ita alentis Sancta matur Ecclesia tenet e d0cel, Deum relum omnium principium et sinem, naturali humanae ali 0nis lumine a rebus realis ei loc0gnosci posse invisibilia enim ipsius a creatura uindi, per ea quae facta sunt, intellecta c0ns Diciuntur 3 4). a 3 ea dona doctrina adlui expliealius traditur a S. P. Pi0M' P. X in F irmula iurisiurandi iluam in Molii Proprio Merurum antistitim praescripsit. 0ccurritur difficultati. Neque n0s commovere dehol luod in Dd0 essentia et esse unum idemque sint. Nam hoc intelligendum est doesse secundum qu0d Deus subsisti in seips0, qu id n0bis est aestue ign0lum ac eius essentia; n in de esse, qui a significa compus ilionem
22쪽
intellectus secun dii in quod alicui essentiae vel naturae altribuimus exsistentiam. 0 sensu Deum esse demonstrari potest, dumm0do exrali 0nibus demonstrativis mens nostra determinetur ad sormandam circa Deum enuntiali 0nem, quae Ipsum exsistere affirmat Per illam quippe intellectus comp0sili 0nem n0n attribuimus De 3 esse secundum qu id in se subsistit, qu0d es inaccessum menti creatae, sed Secundum quod a n0bis intelligitur. Unde nomina quae a nobis tribuuntur Deo, n0n significant essentiam exsistentiam sapientiam, bonitalem prout in Dei sunt, sed pr0ul a n0bis c0ncipiuntur. Doctrinam pr0xime enodatam sic strictim complexus est S. Th0mas Duplex es dem0nstrali 0. Una quae est per causam et dicitur dem0nstrali propter quid et haec est per pri ira simpliciter. Alia est per fleelum, et dicitur dem0ustrali quia et haec est per aquae sunt pri0ra qu03d 08. Cum enim esse clus aliquis nobis es manifesti0r quam Sua causa, per esseclum pr0cedimus ad c igni li0nem causae. Ex qu0 libet aulem essectu potes dem instrari, proprium eius
causam esse, Si lamen ellectus sunt magis noli quoad 0s quia cum ellectus dependea a causa, p0sito effectu, necesse est 3USam prae- exsistere. Unde eum esse secundum qu0d 0n est per se n ilum
qu0ad 0s, demonstrabile est per esseclus nobis n0l0s s 1 . SOLVUNTUR DIFFICULTATES. 0ppon. ' Medium dem0nstrationis es desinili 3 seu qu0d quid est. Atqui de De n0n 0ssumus scire quid est, nempe habere desi
Res p. Dist. vi Medium dem0ustrali 0nis si desinitio, si dem0nsirali es per pri0ra simpliciter, id est propter quid Cone Si dem in- Sirali est per pri0ra qu0ad nos, nempe quia, Subdist. Medium dem instrali 0nis est quid rei Reg. Est quid n0 minis, 'no. Explico. Licet ala s0lulio paleat ex dictis; lamen placet eam confirmare verbis . Th0uiae qui disticultati sic occurril Cum de-m0nStratur causa per esseclum necesse est uti esse tu l0c desiuili 0nis causae ad dem0nstrandum causam esse ei 0 maxime c0n lingit in De0, quia ad pr0bandum aliquid esse, necesse est accipere pr0 medio quid ignisi ea n0men, n0n aulem qu0d quid est quia quaesti quid est sequitur ad quaesii0nem an est. 0mina aule in Dei imp inuntur ab essest libus. Unde dem instrando Deum esse per esseclum, accipere p0ssumus pro medi quid significat 00 0men Deus , 2). 0ppon. . Causa nequit dem0nstrari per esseclus n0n pr0p0rli 0-nal08. Atqui creaturae sunt esseclus n0n prop0rli 0uali causae inlinilae. Erg Deum esse n0n 0les demonstrari ex essectibus.
l 1 p. q. 2, 3. 2. 2 l . . , a 2 ad 2.
23쪽
Res p. Dist. mai. Causa nequi demonstrari per esseclus non pr0p0rli 0nal0s, deSi per tales esseclus n0n 0gn iscitur perseel natura causae, Cono. 0n 0gn0scitur exsistentia causae, Reg. Explico. Cum causa dem0nstratur per effectum h0 poles dupliciter c0ntingere. Vel esseclus est eiusdem naturae ac causa, uti c0ntingi in causis univ0cis, et tunc per esseclum n0n 0lum c0gnoscimus exsistentiam, sed etiam naturam causae, id est acquirimus persectamc0gnili , num causae Vel esseclus n0n 0n Veni in natura cum causa, uti accidi in causis aequiv icis, et tunc per esseclum cogn0scimus solum exsistentiam causae, non Ver eius naturam, id est acquirimus imperfectam omnino signitionem au Sae. Cogniti autem causae eo imperfecti 0r est, u magis esseclus desicili Virtute propriae causae. Sic ex esse libus Dei 0les dem0nstrari, Deum esse licet per e0s non persecte p0ssimus eum cogn0scere Secundum Suam essentiam. Quare 0mnis esseclus habet cum sua causa pr0p0rli 0nem habitudinis seu 0rdinis, secus non p0sse ab illa pr0duci; sed non omnis esseclus habet
Hinc flectus qui n0n habet eamdem naturam quam causa, diciturn 0n pr0p0rli 0nalus secundum naturam; et per ipsum c0nsequenter n0np0les cognosci natura causae, cum dispares sint natura. 0ppon. 3. Si ex creaturis p0sse c0gn0sci Dei exsistentia, c0gn0sceremus simul per creaturas Dei essentiam cum in unum idemque secundum rem. Atqui divina essentia est n0bis ign0la. Ergo n0n de-m0n Stratur ex creaturis exsistentia Dei. Res p. Dist. mai. Si ex creaturis c0gn0sceremus esse Dei in qu0 subsistit c ignosceremus etiam Dei essentiam, Cone Si 0gnosceremus esse, ii id unda Veritatem prop0sitionis assii mantis, Deum exsistere, Subdist. Ex creaturis c ign0sceremus di Vinam essentiam perfecte, Reg. Imperfecte et deficienter, Con . Explico in Deo essentia si unum idemque cum ill , esse in quo Deus subsistit, cum Deus si ipsum esse subsistens; ideoque siquis intueretur lio esse Dei, videre etiam eius essentiam. Verum esse quand0que denota comitosili sinem intellectus, et esse universa lissimum, quod primi concipitur ab intellectu nostro ei de omnibus praedicatur si uando assii mamus alis luit esse, praescindendo a sua
natura deletui in ala et per illam allii malionem restioni lemus lua sli 0 ni an re est, non autem luaestioni quid res est. Dua de re quand0 0 esse praedicatur de Deo, luia ex Pr a luris demonstra-Vimus Deum exsistere non propterea cognus il nus Dei is, ni iam splincreaturae per tuas Deum intelligimus silia similitudines Dei maxini dissimilares. Ex diutis facile intelligitur , Thomas. sui consi initi dillic ullati sic respondi i Ens et esse dici lili ilupliciter. Dilallit illi enim signi licui essentiam rei sive actum essen dici iluando siue iri se si gnificat veritatem propositionis .... Cum ergo dicat Dama, eluis, illuul
24쪽
esse Dei es n0bis manifestum accipitur esse Dei se eundo m0d0, eln0n prim0. Prim enim m0d es idem esse Dei, quod est substantia et sicut eius substantia si ign0la, ita et esse. Secund autem mod0 scimus qu0niam Deus est, qu0niam hanc prop0sili 0nem in intellectun0stro concipimus ex es ectibus ipsius lin. 0ppon. 4. ' Deus supera omnem sensum. Atqui ea quae Sensum excedunt indem0nstrabilia sunt intellectui, qui accipi c0gni li0nem a sensibus. Erg exsistentia Dei nequi dem0nstrari. ReSp. DiSt. mai. Deus supera omnem sensum ita lamen ut eius esseclus ex quibus Dei exsistentia demonstratur sensibiles Sini, Cone. Ita ui eius esseelus n0n allingantur sensibus, Reg. Explico. Deus ulp0le ens maxime spirituale non p0les directe e pr0pri c0nceptu intestigi ab intellectu n0stro, cuius pr0prium biectum est quid dilas rei malerialis abstractu cognita. 00 autem n0n impedit, qu0 minus intellectus n0ster per res a De creatas, quae ensibiles sunt, dem0nsiret, Deum esse, et per persecti0nes creaturarum in aliqualem c0gnili inem divinarum persectionum ascendat. 0ppon. .' Ut intelleolus ex creaturis inserat Dei exsistentiam, debel creaturas cognoscere ut aliquid relativum. Atqui cogniti relativi supp0uit 0nee plum abs0luli, nempe alterius iermini. rg0. ReSp. Dist. mai. Debel creaturas c0gn0scere ut aliquid retali xum 00guili 0ne desiuila el perseela Reg. 60gnili 0ne impersecta et indeterminata, Cone Contradisi. min. et Reg. CONS. Explico. Relativa seu ermini relati innis, qu0rum unus c0gn0Scitur per alium, n0n praesupp0nuntur c0gnili in primi actu c0gnili in isn0Strae, quae ab imperfecta notitia ad persectam pr0greditur, sed ille terminus prius cogn0scitur, qui prius intellectum determinal C0ntrae igniti alterius termini, quae comparatur per anal Isim sive intellectus sive ali 0nis, unc morescit, cum p0S faciam analysim circa primum terminum instituitur comparali 0 inter utrumque et deprehenditur retali 0. Siquidem si ad relati0nem tuler du0s termin0s 0ntuendam necessaria flare uiri usque ei mini praecognili 0, mens n0Stranumquam p0sse nec iudicare nec rali 00inari, mnesque c0gniti0nes n0Sirae reV0carentur ad simpli stem apprehensi0nem. Sic in c0gnoscen-d0 0n pr0 cederemus ab actu imperseel0, ides a simplici apprehensi0ne quid dilalis ad aelum intellectus c0mp0 neniis e dividentis, et ad elum ali 0nis deduceniis veritalem ignotam a Veritale aliqua c0gnila qu0d esset 0lam dialecticam subvertere. In e quippe casu n0Stra implex apprehensio, quae unico actu statim cogn0Scere Utrumque terminum relati0nis, virlualiter e eminenter c0nlinere iudieium
25쪽
oppon. 6. Nullus c0nceptus est communis De et creaturis. Al qui si ila est, nihil pr0bari p0lest ex creaturis de De0. Ergo exsistentia Dei non demonstratur ex creaturis. Resp. Dis l. mai. ullus c inceptus est communis De ei creaturis, c0mmuni late uni vocali 0nis, Cono. immuni lete anal0giae, Reg
ticulo disputata sunt, facilem viam paran ad solvendum pr0blemam0 pr0p0Silum. Declaravimus quippe Dei exsistentiam pi0hari p0sse omnino uel uelabiliter ex rebus visibilibus ab ips0 0ndilis, quae sunt n0bis n0liores, et sunt insuper esseclus proprii causae primae. Iam Ver0, lalui argumentorum genere, qu utendum est ad 0ncludendum, Deum esse, nulla dissicultas inveniri p0les in assignandis ali 0-nibus, quae Deum exsistere evidenter dem0ustrant, cum haec Veritas ex principiis cuilibet 0mini n0lissimis immediat et sine ulla inquisiti in deuueatur. Unde dicta est Veritas naturaliter inserta in omnium animis, quia iuxta Tullium uiues h imines sine doctrina habent ex ipsa natura anticipali 0nem quamdam e praenotionem Dei. Diversa argumentorum ratio Argumenta, quibus Deum esse P0ncluditur, s0len a n0nnullis in res classes distribui, nimirum in metaphysica, physica et moralia Argumentum metaphysicum ellici ut rex rebus visibilibus exsistentibus, et ex principii causalitatis. Dicitur argumentum mel a physicum, non quia a pri0ri pr000dit, qu0d in Dei exsistentia demonstranda in inime lieri posse ostendimus; sed plia quae Sumuntur ad probandum certitudinem mellia physicam sibi vindicani fixe abs0lulam sive hypotheticam. Argumentum in Sicum, qu0d etiam physic0-lh00l0gicum nomiliari solet, luodque tantopere SS. Ecclesiae Patribus cordi fuit concluditur ex miro plegantique r-dine, qui in mundi hoc adspectabili es prodit. Demum argumentum morale deducitur ex communi consensu omni lim elatu in omniumque p0put 0rum in hac veritat agn0scenda ac praedicanda. Argumenta . Thomae. Doctor ngelicus in Siluuii a theologica quinque argumentis probat, Deum esse, lu0rum luatuor prima ad Pare V0cari p0ssunt, quae mel althysica a n ibis superius dicta sunt: ul limum vero reducitur ad illud, luod physicu- theologicum nominavi
5 demum ex ordine mundi. os irimu exponomus haec . Titulliae argumenta, et subinde alis tua alia addemus.
26쪽
Exsistit ii rerum natura primum ens immobile, primum em- ciens, neceSSarium, maxime bonum Seu optimum, primum gubernans per intellectum, ei ultimii fini omnium qui est DeuS; quare Dei exsistentia quinque potissimum iis probatur.
Prob. pro p. Arg. l.μη qu0d deducitur ex n0li 0ne primi m0l0ris imm0bilis, qu0dque iuxta S. Th imam celeris argumentis manifestius evidentiusque est. Antequam argumentum pr0p0namus, n0landum os ex Phil0s0ph0, 0lentiam in un0 00demque subieci antevertere actum, cum pr0gressi sal de p0lentia in actum; verum in abs0lulae0nsideralione elum esse pri0rem p0lentia, clim nihil de p0lentiae vehatur ad elum nisi per aliqu0d qu0d sit in actu. En pulcherrima Phil0s0phi Verba Semper enim ex e qu0d 0lentia est, sit acluens ab actu exsistente, ut h0m ex h0mine musicus ex music0 Semper aliquo primo mo Venie. Movens autem diu iam si s l) His n0lalis, sic c0n0luditur ali 0 Manifestum est, dari in rebus naturalibus ac mundanis motum mulali0nemque lum siricle ad pr0prie dictam, quae est uetus imperfecti, lum late di clam, quae c0mpleolitur pr0gressi0nem de p0lentia in actum, et dicitur uotus perfecti. Atqui omne qu0d 0vetur ab ali m0velur, et omne qu0d de p0lentia redueitur in adium, id c insequitur vi stulis in actu, cum nihil dare queat qu0d 0n habet. Ergo rerum universarum molus e mulali utrile et die illi sic explistari p0ssit, praesupp0 nil aliqu0d ens, qu0d ita sit in actu, ut nullo m0d diei 0ssi esse in p0le ulla secus indige bi ali movente sine sine et sic m0lus a mulati in ilium haberen0n 0SSel, cum actus absol ι te loquendo polentiam antecedat. Tale autem ens, quod la est in actu, ut sit expers uinis p0lentiae, nequilm0Veri, ideoque est m0vens imm0bile, et illud dicimus Deum 2). 0ccurritur theis. Huc atque illuc se verian lice allisti, minime eludent vim atque eviden lem meae iam huius simplieissimi argumenti. Nam qu0d aiunt m0lum esse maleriae essentialem, ita ut 0rp0ra m0Veanlur, et res mutentur Vi essentiae suae et n0n ab ali 0 h00 est lapingue et sibi pugnans, ut lar argument sil e0s haudquaquam intelligere, quae verbis illis subieeta sit se lentia. Siquidem si m0lus esse de essentia maleriae, dicendum foret, materiam sine c0nceptuum pugna n0n 0sse quiescere, cum in illa hyp ilhesi quies e materia ex
27쪽
0pposito dicerentur. Immo n0n 0lum motus sed ipse nisu seu conatus ad 0lum nequi adstrui maleriae essenii alis; nam si esse deessenii maleriae, certam definitamque directi0nem sibi vindicaret ide0que maleria n0n esse indisserens ut quaqua Versu m0Veretur. Ad 0siram rem scite Clari ius e Si allistus allirmaverit, m0lum mni
tradictionem supp0nere ullam materiam quiescere, qu0d sane ita est 3bS0num, ut nullus atheus, quod hactenus n0vimus, id supp0nere uerit ausus a, 1 . Alliei quippe minime intelligunt actualem in ilum et mulationem n0n 0sse constituere essentiam alicuius rei, cum m0lus e mula li0, quae accidentia sunt, substantiam et primum esse rei subaudiant, eique persecti0nem secundariam et secundum quemdam essendi m0dum impertiant. Sed lania est apud impi0s 0 Divinitalis os0res licentia nugandi, et garriendi impunitas lArg. 2. μ' qu0d 0ncluditur ex n0li in causae Isidientis. Ad argumenti intelligentiam n0landum est, plures causas p0Sse c0n Venire ad aliquem esseclum vel per se vel per accidens, id est esse inter se, et essentiali lor vel acciden latile sub0rdinatas. Causae dicuntur essentialiter sub0rdinatae, si una depende ab altera in causand0, sicut baculus n0n 0 vel nisi dependenter a manu vel si sunt diversi ordinis e persecli0nis Vel denique si omnes simul conveniunt adesIeclum et una n0n agat absque alia Ε 0ntrarii causae sub ii dinantur accidentaliter, si ipsis c0ndili0nes opp0silae conveniunt. Sic Petrus n0n producit Ioannem, nisi fuerit ab ali 0 0mine pr0ductus: allamen in producendo non depende a su patre. In causis essentialiter sub ,rdinalis cum omnes una agere debeant, n0n 0les dari pr0cessus in infinitum daretur enim inlinitum actu, qu id est impossibile. In causis vero accidentaliter sub0rdinalis licet, iuxta Philo-S0phum dari possit processus in infinitum lamen et hoc esse n inp0lesl, nisi admittatur aliquod aeternum, id est causa unis trinis et invariabilis talis processus. am cum omnia, quae processu continentur, Sin c0ntingentia, non possunt per se sempiternitatem illani ellicere e0
tu id mutabilia e deseelibilia vel p0ssibilia debeant redue ad aliis iidi inmutabile et necessarium, ut possint in dulatione permanere. Ergo Sub0rdinali accidentalis causarum vigere nos pii sine subordinatione essentiali, cum causae mobiles immobili subiici obstant 2 . His ita praemonilis, sic ellicitur argumenti conclusio tu istissensibilibus videmus esse ordinem causarum ellicientium, nec lamen aliquid est causa su ipsius, quia esset prius seipso. Sed in causis elli
sl Truiti de 'eaeisleuce et des alti unus de Dieu in m. l. Plia p. V. Illi Oriimpetulantiam atque inscitiam re irrentium ad motum essentialem materiae elei anter exagitat Card. I, Pol is Ν .c, Iuli-Lucres lili. IV. v. lath et seil.
2 CL S. Tuov. l. p. q. 2 a 3 ad 2.
28쪽
cientibus essentialiter i clinatis pr0cedi nequi in infinitum 1 . Ergo
ad millenda est aliqua causa iliciens prima, quam Deum dicimus. Haec argumentandi rati eamdem Vim reline in causis per accidens ordinalis, in quibus a Issi il080ph c0nceditur pr0cessus in inlinilum. Siquidem innes istae causae desicientes et mulabiles reducendae sunt in quamdam causam uni Vel Salem, primam et immutabilem, cum clus abs0lule 0que nil p0tentiam antevertat. Aps 3.μη Ducitur ex noli 0ne eulis p0ssibilis et essessarii, et lapi 0p0nitur. In rebus sensibilibus Videmus quaedam, quae possibilia sunt esse et non SSe, cum generentur et corrumpantur. Atqui haec p0ssibilitas et c0ntingentia evidenter supp0nil exsistentiam entis 3b-s0lule necessarii. Erg0. Pr0p0sili minor sic esticitur. Si mnia contingenter exsisterent, p08Sent omnia non exsistere ideoque esse in p0lentia biectiva. Iam ver hoc repugnantiam involvit, nam si omnia
essent in p0lentia, nihil p0sse ad exsistentiam pervenire nisi dicere velimus, iis p0ssibile largiri vel sibi psi vel aliis exsistentiam. rg0
ad millendum mnino est ens neceSS3rium.
Arg. .R ' In rebus invenitur aliquid magis vel minus b0num verum, et n0bile. Atqui magis e minus, quae dicuntur per participali 0nem, praedicantur de diversis Secundum qu0d diversim0de appropinquant ad aliquid ii id dicitur per essentiam qu0dque maxime estens, bonum, Verum et n0bile. Erg0 datur aliquid verissimum, plimum n ibilissimum, et maxime ens et hoc dicimus Deum. duatuor argumenta revocantur ad unum. Propositaeon li0nes et harum similes sic p0ssunt c0nssari in unicum argumentum. Omne qu0d exsistit vel es ens m0bile, Vel immobile vel productum velim produclum Vel 0n lingens vel necessarium vel nilum vel iusi- nilum. Atqui repugnal, mnia esse m0bilia, producta, conlingentia, finita. Ergo ad millendum est ens imm0bile, impruduclum, necessa rium, infinitum ei 00 dicimus Deum. Prop0sili mai0r ex eo elucet qu0d partili illa c0mpleta sit, ide0que iure excluditur tertium membrum. Pr0 positio min0r remanet probala ex diciis. Rali ducta ab ille aclo sic perstringitur a B Alberi Magn0:ε Deum esse ratio naturalis dictat, quae per est eclum in cogniti0nem causae pervenit. Omne namque causatum indiget ali ut sit, et iterum illud ali ut sit et ita erit in infinitum pr0cedere, vel erit ibi circulus vel pervenietur ad aliquid qu0d sit causa omnium Circulus autem non est in rebus singulis quoniam p0rtere aliquid esse prius et p0slerius seips0 nec erit pr0cessus in infinitum, quia universitas causa lorum l0la causala est sive sit nil sive sit instilla. Ergo indige ali ui sit, qu0d erit extra universilalem causal0rum; et hoc Deus est, ex quo uunt omnia s 2 .
29쪽
Arg. 5 R qu0d ducitur ex mir elegantique i dine qui viget in omnibus rebus mundanis et v 0cari S0le physic0- theolo yieum. Sic possumus illud pr0p0nere In summa rerum mundanarum multitudine, Varie late vicissitudine, ac mulati ine ineffabilis splendet pulcritudo, et i do admirabilis conflanter effulget. Atqui pulcritudo et permanens rit inter c0ntraria et dissonantia concipi nequit sine aliqua infinita, suprema, et independenti intelligentia, quae singula ad propri0s dirigal sines, et mnia eliam quae liber p0llen arbitrio ad 00mmunem rdine finem, et mnes p0SSibiles praevidere p0ssi casus etiam a libet 0rum agentium virtute dependentes, et a nemine in sua 0rdinali 0 ne praepediri. rg ad millenda es suprema quaedam mens, in simila et impr0ducia intelligentia gubernali ix ac rectrix Iunium, quam Deum n0minamus h lmp0SSibile est, alioquinas, aliqua c0ntraria et diss0nantia in unum i dinem concordare semper Vel pluries, nisi alicuius gubernali0ne, ex qua uinibus e singulis tribuitur ut ad
certum sinem tendant; sed in mundo videmus res diversarum naturarum in unum I dinem c0n00rdare n0n rar et a caSU, Sed ut semper
vel in mai0ri parte. Op0rlet et g esse aliquid, cuius providentia mundus gubernatur; et 00 dicimus Deum ab l). Prop0sila nuper rati et alii eos pervellit, qui Deum negant, e0qu0d mnia in mundo emere ac fortuito casu contingere blaterant, et nonnull0s ali0s coargui inter qu0s adnumerandus est antius, qui c0ncedunt, h00 argumeni probari necessitalem alicuius intelligentiae gubernatricis; sed negant, exinde ellici, huiusmodi intelligentiam esse infinitae perseeli 0nis ac virtutis. ua assertione nihil levius sutiliusque in medium afferri p0lest siquidem n0n quae Vi mens, Sed in simila et mn in independens requiritur, ut in lania rerum discrepantium et opp0silarum varietate omnes p0ssibiles casus alea praevidere et a nullo p0lentiore agente impediri a statui ordine persequendi , praesertim si ordinentur ad linem agentia libera. 0uare argumentum 10 nun 0lum apud S. 'atrus celebratum sui sed saepissime ab ipsis ethnicis phil0s 3Iiliis usurpatum, qui rebantur, at Superque esse, ad Dei exsistentiam demonstrandam cun- tueri admirabilem mundi machinam eiusque membra, caelum, terras, maria, ei horum insignia solem lunam, et stellas. Sullici audire Tullium ita l0quentem Ouid enim pules esse iam aperium, lanulli epet Spicuum, cum caelum suspeximus, caelestiaque contemplati sulnus quam esse ali lu0d numen praestantissimae mentis quo haec reguntur'. . . uod qui dubito haud sane intelligo, cur non idem sol silaut nullus si dubitari possit. Duid enim est hoc illo videntius η 2).Ε paulo inserius ei si luis in donnim alis luam au ill gymnasium.
l Conti uisent. lib. l. cap. X lu, versum uiti m. 2 De nat. Deorum, lib. I l, cap. it.
30쪽
au 0rum Venelul, cum videat omnium rerum rationem, m0dum,
diseiplinam, n0n pussit ea sine causa fieri iudicare, sed esse aliquem intelligat, qui praesit et cui pareatur: mull0 magis in laniis moli 0-nibus, antisque vicissitudinibus tam multarum rerum atque laniarum ordinibus, in quibus nihil unquam immensa et infinita Venustas men-lila sit sta luat essesse est ab aliqua mente tant0s naturae molus gubernari. . . An Ver si d0mum magnam pulcramque Videris, non possis adduci, ut eliam si d0minum non Videas, muribus illam et mustellis aedificalam putes lanium ver ornatum mundi, tantam 3-rietatem pulcri ludinemque rerum caelestium, tantam Vim ei magnitudinem maris atque errarum si tuum ac n0n Deorum immortalium
domicilium pules, n0nne desipere videare l). Verum l0nge n0bilius diviniusque hanc eamdem ali0nem sic describit et vel uli sub cul0s 0nit S. Augustinus Interr0ga pulcri ludinem terrae, interr0ga pulcritudinem maris, interroga pulcritudinem dilatali et dissus aeris, interroga pulcritudinem caeli, interroga ordinem siderum, interroga s0lem sui g0re suo diem clarificantem inier-r0ga lunam splend0re subsequentis n0clis lenebras temperantem, interr0ga animalia, quae m0 ventur in aquis, quae m0Ventur in terris, quae V0lilant in aere . . . interr0ga ista. Resp0nden libi omnia: Ecce Vide, pulcra sumus Pulcri lud0 0rum c0nsessi e trum Isia pulcra
mulabilia quis secti, nisi ine0mmutabilis Pulcher 3 23.
Argumentum murale. Doctrina communi 0minum c0nsensu admissa, pr Vera haberi debel. Atqui talis si sententia, quae d0cet Deum exsistere. rg0. Propositi mai0r exinde c0nstat, qu0d flectus universalissimus, conflans, ineluctabilis riri nequeat nisi a c0nsimili causa. Iam Ver causa universalis, constans et ineluctabilis est ipsa natura, quae n0 ad err0rem impellere nequii. Prop0sili min0r elucet ex historia lolius humani generis, ex qua c0nsiali 0 pul0Simile etiam barbar0S, ali 0nes omnes quantum Vis ut 0ribus esset alas et a cultu abh0rrentes aliqua divini numinis noli 0n fuisse imbulas. Ut enim lesiis est Plutarchus e Si terras obeas, in Venire p0ssis urbe muriS, lilleris, legibus, d0mibus, pibus, num i Smale carentes, gymnaSi 0rum e theali 0rum nescias uri,qui templis Diisque carentem, quae precibuS,
mala Sacris avertere nitatur, nem unquam vidi s a). Neque huius argumenti vis infringitur Vel debilitatur asserendo,c0nsensum illum oriri p0luisse ex c0nsuetudine et ex praeiudicata h0minum pini0ne. am haec rei explicandae alii exitum quemdam
reperire l0SSel, si ageretur Vel de re, quae c0mmunem i3plum Su-
l TULLILS, loc. it. cap. V cs etiam eap. XXVll. 2 Sermones ad populum, Serm. 24 l. 3 Adversus Col0tem picureum.