Petri Apiani Cosmographia,

51쪽

Vemadmodii meridiana linea vulgari inuentione ducedasit,paucissimis verbis demostrabo: Fac igiturioifficio D. broru' lapicidaru regula,quae amussis dicitur superficie plana arcipolita ad aequistantia horizotis,in qua stipe filii

Sole radiante obserua Vmbrae stili ferrei κtremitate, ibi notetur a super quas c,centro,expande circinu, describe portione circuli vel semicirculu. Post meridie terii diligeter obserua umbrae stili extremitatem,quae ad eande circuli peripheriam deficiat in puncto b.Portio itam arcus inter , b,pscta,in duas partes aequales diuidatur in puncto d.Tandem acta linea d, c,e,quantucunm,habebi linea meridiana,qua ducere decreueras,Vt euidentissimepatet in figura sequenti.

Idem aliter per organum speciale.

E instrumentu rimulate huic libello insertu , meridiana

linea in quavis habitatione omni diei hora facile discernes si prius particulare instrum et declaratione diligeter Dspe. Reris.Est ita hoc infrumetu diuisu ire duo, se inferius re1uperius hemisphaeria e linea videlicet horizontalF quae

quide linea breuibus quibus da dissinet spaciolis quorusnnula ac trovi' ad-66.gradu,Vnu tantii gradu,reliquavero in tracti petrie sin ad

limbu Xteriore quinos gradus repraesentat, di horizontis diuisionyde finiunt. Huiusmodi inqua diuisionis numerum opportune de Lo. in 14.1ubnotaui .Porro singulis denariis ascendunt curua cocursim in mitti petentes haerii de lineae azimuth denosm eoru gra. insuperiorinemisphaerio distinguut.Centrii quidemstrumenti tene' locu orietis &occidetis extremitates Vero circa limbu, meridie septentrione. Huic tande instrumeto adiacet duae scaIa eκiguae ab eκtremitatib horizotis cliametri ascendetes,quas altitudinis scalas haud temere quispia appellauerit quarii naqwno gra. corinet.Sunt aut azimuth circuli eκeuntes a

CL Tyri Lς Vnsti Voca binorizonte, di sunt circuli positiois

verticale di directiois, a germana nostra lingua possit dici multinaussi Zenith sue verteκ est punctu directe super caput alicuius.Ηac de particulari declaratione,nunc commoditatem dc usum eius di emus.

53쪽

Fo. XXIIII

Bserua diligeter Solis altitudinem per prima capitis Non L

per quinta eiusdem, horam aequinoctiale pro die oblato,d temporis eodem momento in quo meridianam linea ducere velis. Filo sic libere dependete,trigono inuariato manetessiste pedem circini in punctum trigoni cui filumipencliculi innectitur, re alio eκtento in notam intersectionis vendiculi,&lines aequidistantis signi aut gradus Solis pro dato die,hoc est,in punctunora iam inuentae,ec eam circini eκtensione immota serua Deinde inogredere praecedens instrumentu,8 supputa altitudinem solis per pro potitione prima Non inuenta in scalis altitudinum, di imprime notas, quibus cordam subtilem, regulamentum,aut occultam lineam supereRtendito In punctum igitur limbi 8 cordae attactus, in parte dextra pes Vnus circini immittatur,8 circino inuariato describe circulum occultu versus sinistram vis ad contactum corda aut regulae, ibim pinge nota,mo enim illa inter circulos verticales,seu azimuthales, optatum aziomuth indicabit. abito gardii verticali,seu Elmuthali, accipe asserem aequalis superficiei e polite quadratu cuius singula latera in duas aequas partes diuidito. Sint ital diuisionis notae, a b c d 8ca c, b d rectis consnectantur lineis quis inuicem dispescant in e signo adiectos angulos, erit tam signum orientis c, occidetis, , meridiei,d Vero septentrionis. Deinde distensis circini pedibus,e e centro quantumuis describe circuolum qui orthogonali linearum sectione in quattuor quadrante secetur. Easde denti quarta diuide moreAstronomico in partes seu gradus. 9.. postea in e centro, fige stilum teretem orthogonaliter Tandem ad aequi distantiam horizontis coaptabit aream planam,super qua pone quadrdotum illud, ita uti punctum versus meridiem, d vero Septentrionem Versus porrigatur.Post haec verifica quadratu donec umbra stili sup gradumverticalem prius e radris solaribus obseruatu coincidat .Et latus a aut oppositu assumitur pro vera linea meridiana. Cui adiungatur regu lamentsi,d agatur linea infinitae longitudinis,quod oportebat inuenire.

54쪽

e mefῆ Equitur alia xeZacta meae meridians inuetio,quae eandem Uss interdiu ec noctu per organu viatorium quod Vulgo Com l , 3;rat passus dicitur Z in quovis plano dicto citius in hunc fere mo

Sin aum inuenire docet .Pone igitur super plano normato Compassum ad aequi distantiam horizontis,itam eius lingula quae magnetis idiotropiam gerit stigmatice: lingui neutrorsum declinans,adtingue coueniat.Cui iam applica regulam, ita ut na eκtremitas regule, ad Ausrum altera ad Aquiloinem spectet 8 si longitudinis infinitae lineam directam secundum latus regulae Ut moris est traduκeris habebis listneam meridianam quam quaerebas. Quae res ut clarius intelligatur,acocipe figuram sequentem

De Ventis Caput. XV.

Entus est exhalatio calidaec sicca in visceribus terrς

generata,quae cum egressia lateraliter circa terra mouetur,8 Ventus nominatur .E . 2 eorum sunt, quibus Veteres nautae fuerunt Vsi,nomina .Quoru quast

tuor Cardinales seu principales sunt, reliqui omnes collaterales vocitantur. Primus ital Ventoru Cardinalis est Auster, meridionalis,calidus humidus .mmuatur aeri, sanguineus, fulmineus,facit plitui a latissimas, largas nutrit nubes, pestilentiam ec aegritudines multas progenerat. Austroafricus aereus, gritudme dc pluuirs facit. Euroauster Vero aereus, aegri tudines diiubes prouocat. Quartus Ventorum Septentrionalis cardi. nalis Aust o oppositus, frigidus, siccus,melancholicu S, comparatur terre negat pluuias,coseruat sanitatem, facit frigora arida, flores di ter. xae fructu stadit Aquilo gelidus d siccus, terreus, sine pluuia, laedit flo, res Circius terretis,frigidus, d siccus, facit Ventorum iros, nivium ecventorum coagulationem. Ab exortu aequinoctiali flat Subsolanus, car, clinat s ignius,cholericus,caliduce siccuS,temperatus,suauis,purus ec

55쪽

subtilis,nutrit nubes,etiam corpora insanitate custodist flores producit. ΗeIespontius vero solstialis aestiuus omnia desiccat .Postremo in aequὶ toris occasu Fauonius frigidus di humidus phlegmaticus, frigora rela Nat, flore educit, morbos, pluuias resonitus tonitri'drum facit Eamdem vere collaterales,scilicet Africus Occhorus naturamhabent.

Harum rerum hanc sume

figur

ationcm. Eur Auster Zuydoost Auster

Boreas Noordtoost Septentrionaeis Circius

56쪽

PRIMA PAR sDe Periaecis, Antaecis, Antipodibus sue Antich. thonibus,Perissetis, Amphissetis.

Μnis igitur terra quadrifariam diuiditur Atructores enim puta Cleomedes latri, faciunt sub quolibet meridianora ad quemlibet punctum

cuiusuis meridiani quatuor habitationes ,habentes quandam inter se rationem seu proportioonem. Quarum primam nos incolimus . Etiam

pro prima habitatione potest accipi quilibet loocus seu punctus in toto terrarum orbe.Alteram

habitant illi qui Persoeci,id est, circumcolae ap. pellantur . Tertiam vero habitationem Aniceci id est, anticolae possit. dent. Quartam Z Vltimam regionem seu habitationem homines quos

Antichthones siue Antipodes VocitamuS,tenent.

ANtipodes dicuntur, qui nobis e diametro vestigia obvertunt, disimilem coeli verticem aeque ut nos vident.Et cum illis nihil commune habemus,sed contraria omnino quia cum nobis Sol aestaotem efficit,illos dura hγem opprimit.E cu apud nos dies habetur,Antipodibus certe nowesscitur:contra,quando illis dies est,nobis redditur nox.Quado nos diem agim' longissimu ,apud illos no longissima,breuissimal dies statuitur.Quos tame Lactatius Fir.vir alias imprimis eruditus,lib. 3.ca. 24.pueriliter errans,suis stramineis doκvisi argumentis esse negat,derideti mathematicos, qui terra sequantu ad maκimas sui partes sphaericam me dicunt, quod etia certissimis ostensionibus d subtilitate geometrica demonstrant, id quod κperimentis quo satis cognitum est.Quem sequutus est Augusti .lib. 6.ca.9. de Ct. dei.uc scribes: Qui ero di Antipodas esse fabulantur,id est, homines a contraria parte ubi Sol oritur quando occidit nobis aduersa pedibus calcare vestigia, nulla ratione credendu est. Non utit hoc dubites suauisTLector,quod Apostoli Christi inter se mussient Antipodes, qui conuersis inter se peodibus stare solent si Iacobus maior frater Ioannis Euangelisita filius Zebedaei auram spiramet inc ilitia,ubi nunc corpus ipsius Vt dicunt re quiescit,sicut Thomas Apostolus in India superiori. Certe Indi quia diametrantur fere Mispanorum sunt Antipodes e vestigia Hispanis, ct econtra Hispani Indis obvertunt,ec terram aeque calcare solentaquis non adeo praecise secundum dimetientem, tamen hac in re nihil distare Videntur, Antipodest dici debent. Hoc idem verissimus ille Strabo auctor non publicandus affirmat,dicens: Antipodes inter se quodamo modo esse nestri non sumus.De quibus lege Plinium natural hist.lib. Mca,67.Volateranumte omnes fere Geographos.

57쪽

e De Pericecis. Erisci siue circumcola dicuntur,qui eodem sub meridiano eodent parallelo circulo manent umque illis communia fere omnia habemus, quum eandem simul onam incolamus. Et paria nobiscum agunt anni tempora,scilicet hyemem,estatem,autumnu,&Ver.Pariter dieru noctium diuersitates,hoc est incrementari decrementa,& huiusemodi alia Hoc tamen discriminis est, quod cum Sol nobis diem emcit apud illos noctem esse ratio ipsa demonstrat Tamen non eodem tem potis momento occidit nobis Sol di illis oritur e De Anioecis. AN toeci siue Antico dicuntur,qui in eode circulo meridiano nostro lateri astant,latitudine austrina latitudini nostrae aequale cossimiliter a qualem longitudine habetes.Qui etiam paria nobiscutempora agunt,sed non pariter. . De Perisclis. PEristri dicuntur qui sub polis mundi constituti sunt ata dicti ratioe Vmbrae,quia illis molarum more per medium anni curricula vino

bra circumuoluitur. 2De Amphiserjs. hiscit vero dicuntur manentes sub aequinoctiali circulo uuox SQ uuattuor Vmbris Verberat. I

Ecce habitationes ante dictas

58쪽

Quo differiit ansula,Peninsula, Isthmus kContinens. Caput XVII.

B aquis igitur cum omnis terra quadrifaria sece. tur,Aut fit Insula,autPeninsula,autIsthmus,aut Continens. Insula ital est ea pars terrae, quae a maioribus terrae partibus seiuncta Vndit aquis alluitur.Vt Rhodus,Sicilia,Corsica aprobana, Iaua,America, Anglia, Issanda . Peninsula seu Chersonesus quae plane Insula non est necu cotionens,sed undique fere aquis clausa,aliqua tamen angustia continenti annectitur. Et sunt quattuor insigniores. Vt Peloponnesus arκ totius Graeciae quondam dicta,nunc Rutem Horaea dicitur in mari mediterraneo sta.Aurea Chersonesus in mari Indico meridionali Cimbrica in mare Germanicum sese eκten dit Thaurica Chersonesus in pontumEuκmum circa Bosphorum4hracium procurrit, ubi di oeotis eκonerat pontum,circa quam etiam Danubius cantatissimus Rhetiam, Boiariam olim a Rhomanis 8 Graucis Vindelicia dicta strami Pannoniam, Datiam 8 Μisiam praetero fluens,pontum subitet emoritur. Isthmus dicitur terra inter duo ma. ria conclusa, proprie tamen iter ad Chersonesum porrigit. Vt Corin thiacus inter Achaiam 8 Peloponnesum quem nauigabili alveo DemetriuireR,Dictator Caesar, C.princeps Domitius, Nero, infausto ut Omnium patuit eκitu incepto,perfodere tentaverunt. De quibus lege PlY.nat.hist.lib. .ca . . Dorsum Arabiae inter Sinum Arabicu&mare Aegγptiacu Dania' ducit iter ad Cumbros,e tota Italia. Continens dicitur omnis terra solida siue fiκa, quae nec Insules, nec Peninsula,nec Isthmus est.Sed tota sibi constat 8 cohaeret, aliquantulu tameniquod nullius est mometi inibus maris fracta cospicitur.VtΜisnia dulcis patria.Samnia.BOhemia, Boiaria,Datia,Turingia,Pannonia, Sueuia.dic.

Fcce luminariam diuisionem.

Aut Insula. ut America,Sicilia,Iaua,Rhodus.

L Cimbrica Chersonesus.c Chorinthiacus.

Aut Isthmus Dorsum Arabiata

idem istiusmodi diuisionis formulam propter Tyrunculos qui in principiis Geogr aphiae minus versati sunt, hic coram subiunxi.

Omnis terra est-

59쪽

De usu Tabularum PtoL Et qualiter unicuiusq; regionis,loci, aut oppidi situs, in illis sit inuente diis.

Caput . XVIII

Nuestigaturus tam alicuius oppidi stum in tabulis Ptholemaei,elicta imprimis gradus longitudinis, latitudihis eae abaco regionum prouinciarum di oppidorum, qui frequenti dissipositione hoc modo ordinantur ut loco primo eorum nominibus scripta cernantur: Deinde in directo cuiuslibet loci sime oppidi scribitur primo ordine eius longitudo in gradibus 8c mi tis Iecundo autem ordine eius latitudo scribitur consimiliter in araclibitas minutis: Quibus habitis quaere in tabula sibi comoetenti lon itudinis quidem gradus in capite tabulae seu parte Septentrionali consiε militer in pede seu meridionali parte Gradus vero latitudinis cenis part quaere in reliquis duobus lateribus parte scilicet Orientali Moc cidentali, Ut certior reddaris,terminissgria delebilia adiicito: Dein de eaepande filum super puncta longitudinis in superiori di parte inferi or filo sic inuariato, fac ut alius aliud per puncta latitudinis filum eκ tendat, locus in quo fila sese intersecuerint, erit locus aut situs oppidi i l. aius,aut habitationis, quam inuestigare optaueras.

60쪽

Ecce formulam, usum, atque structuram Tabularum Ptolomaei, cum quibusdam locis, in quibus studiosus Geographiae se satis exercere potest.

pars superior. pars inserior. MERIDIES P R P habet in longitudine.32., in latitudine. O.4.Lγptetigum habet in longitudine. 2'.s . in latitudine.. .r . Leflanigum habet in longitudineHo ro in latitudine.si im