장음표시 사용
181쪽
lia alia subministrat: conelliant, quae orat ris pietatem , gratitudinem, veritatem, simplicitatem, candorem, integritatem indicat: motu S Ualent, non vehementes, sed lenes M aues: aemulatio, laetitia, molestia, gratia. Ita in genere causae iudiciali singuli status locos suos habent, ex quibus argumenta sumenda : & coniecturae, maxim. causae , effecta, coniuncta, testimonia: definitioni,definitiones, consequentia, antecedentia, repugnanstia, causie, effecta, quibus idem aut diuersum ostenditur: qualitati comparata praecipuἡ& aequitatis loci conueniunt: conciliant qui iustitiam, integritatem, religionem, fidem testatam faciunt : motus regnant in accusan do, odium. ira, indignatio: in defendendo, misericordia, amor, clementia. Secundo in delectu etiam loci, temporis, personarum est ratio habe da. Quemadmodu enim Medicus prudens, cum medicina adhibere vult aegro, non solum morbum ipsum,verum etiam naturam eiusdem, & tempus considerat: ita Morator bonus diligenter cogitabit, quo loco, tempore, apud quos verba faciat: ne aliena aut ingrata in medium argumenta adserat. 6. Praeee- Sextum est collocationis. Cognita causi intrum εοδε- uestigata quaestione : inuentis, collectis, notatis &ldelectis argumentis,in ea cura cogitationeque eloquentiae Studiosus versabitur, ut eadem ordine bono, non confuse a Gque perturbatὸ proponantur. Itaq; cum qu et
182쪽
METHODIS . . t 3 3. inueniuntur triplicia sint argumenta, docentia, moEentia, delectantia seu conciliantia:
ruet conciliant, in Exordiis potissimum: quetocent & probant, in narrationibus, confirmationibus , refutationibus : quae denique mouent. in amplificationibus 8c perorationibus sunt adhibe da. Deinde cum leuia sint alia,alia ponderosa,& in his ipsis quoque diu
crimen non paruum reperiatur: quae pondus in dicendo magnum non habent,in medio sunt collocanda: firmissima Vero aut ita principio, aut fine ponenda. Tu rpe enim est orationem decrescere: perniciosum, vel in principio,vbi magna attentio: vel in fine, ubi memoria maxime viget, leuia aut nugatoria adferre. Septimum tractationis est, 7.Praecepisquae diuersa apud dialecticos & oratores de prehenditur. Est enim breuis illorum, nuda, simplex, uniusmodi: horum copiosa, Uaria, multiformis : ut artificium tegatur: similitudinis vitetur satietas: argumetorum pundia occulantur, ne animaduerti ab auditoribus possint. Qua quidem de re pulchrum eatat praeceptu Quintiliani libro Institutio. Quintiliamnum quinto, capite decimo quarto : Locua ης ' -ς ples, inquit, & speciosa vult esse eloquentia, quorum nihil consequetur, si collusionibus certis,& crebris, & in una prop8 formam cadentibus concisa,&contemptu ex humilitate: Modium ex quadam seruitute: sc ex copia satietatem:&ex amplitudine fastidiu tulerit.
183쪽
ELon, EN TIAR Feratur igitur non semitis, sed campis: non, uti sontes angustis fistulis colliguntur, sed ut latissimi amnes totis vallibus fluat, ac sibi viam,si quando non acceperit, faciat,&c. Ve-
it oci σωροι- rum cum praeceptis hoc certis comprehen-ce γψπm di nequeat, utile cumprimis& necessarium
esse arsitror, ut Θμοι- ον, exemplorum Ioti, is A. cos in promptu eloquentiae Studiosi habe,ceorundemque collatione adhibita videant, quo pacto vari δ a Cicerone tractata argumenta fuerint. Poterit autε, ut mea quidem fert opinio, volumen eiuscemodi πονα- τι- in quinque partes distingui: quarum prima Exordiorum erit, in qua tractationes eloquentiae Studiosi notabunt in loco: I. Sententiaru, quibus in captanda bene uoletia Cicero a sua persona utitur. M. Quibus eandem a Iudicum aliorum mpersona conciliat. ID. Quibus reorum probitatem, innocentiam, miserias commendat. mi. mibus propter improbitatem, impu-i j . dentiam, crudelitatem, leuitatem. stultitiam, in odium atq; inuidiam aduersarios rapit. V. Quibus attentio pollicitatione rerum magnarum, difficilium,utilium,iu
rei tractandae vel propositione, vel diuisione.
184쪽
Mη Y Η D v s. s V II. Quibus tectὸ atque occultὸ, vel incausa turpi,vel auditorum cum persuasione, tum fastidio animi occupan.
Pars altera Narrationum exempla Sc tra. ctationes continebit. i. Attributi personarum. II. Locorum. TIII. Actionum &impi ἡ, intemperante R. uarὸ, stultd factorum. III I. δεοι ν consiliorum 8c cogitationum. V. Πω, agendi modi.
Pars tertia Confirmationum erit, & propter varietatem atque copiam secundum granera causarum atque materias distinguetur: ita ut locus sit: I. Consultationum de honoribus & pratam iis, benὸ de nobis aut Rcpublica
II, De Poenis &suppliciis. m. De Electione Imperatoris, Cosulis,&e.1m. De Bello suscipiendo&gerendo. v. De Pace colenda. VI. De Legibus,edictis, decretis,actis, mandatis. VII. Demonstrativi generis, de celebrandis de exaggerandis beneficiis. Vm.De Laude eruditionis ac doctrinae. LX. De Commendatione eloquentiae, iuris ciuilis, poestos.
185쪽
tues E Do Q v E N aer Asix. De Re militari. '.' D. x I. De Agriculturae laudibus. XII. Personaruin, de patria,parentibus, mducatione, vitae genere, morio, Sequae hanc secuta. XIII. De rebus gestis & sapienter, sortiter. iustῆ,temperater, liberaliter factis. x IIII. De Reprehensione personaru,patriae, parent educationis,uiti generis. x v. De Vituperatione factorum stultε, tu. mid iniusti, libidinose, auarὸ. ixv I. De Gratulatione.
xvi I. Iudicialis generis in statu coniectur ii, de insidiis, vi,ambitu,parricidio. xv III. In definitiuo, de bello, improbitate.
popularitate, vi , armis, repulsione, deiectione. XI x. In qualitate, de caede,bonorum Occus. patione& possessione, damnati ne, pinna, vi, ignominia, contumelia.' Pars quarta Resutationum, congesta Sc digesta exempla habebit, & quidem in deliberationibus atque consultationibus loci erui: a... De Honorum & praemiorum distribu
I i. , De Poenis&suppliciis. Io. De Magistratus certi electione.
v I. De Legibus,edictis,decretis. VII. De
186쪽
η M g Υ Η o D V S. VII. De iis, quae improbὸ, imprudenter, inoiustδ. auari facta dicuntur.
sidiarum, ambitus, fraudationis, fur . D ti eculatus,attentatae pudicitiae, ciuitatis falso vindicatae. I x. In Definitivo de vi, ambitu, pace,beneficio, popularitate, iracundia.
x. In Qualitate: de nece, imperata pecu-- αι nia, munere, bonoru acquisitione,
ciuitate, poenis & praemiis,&c. Quinta & postrema pars Perorationum exemplis absoluetur: ubi locus erit: I. In Deliberativo genere sententiae explicationis . . iIΙ. προωaris, cohortationis.
LII. Uzoσώπιωρ, pollicitati is grati animi. defensionis,&c. II II. In Demonstrativo gratiarum actionis. V. Laudationis. VI. Adhortationis. v II. In Iudiciali enumerationis. v III. Animoru motus atq; perturbationis. 'IIosce generales maximὸ locos in orati nibus Ciceronis qui adhibuerint: facilὸ, opunor, quomodo oratorid & variὸ sint tracta da argumenta,intelligent. l. . . loctauum praeceptum Elocutionis est, si- 8. Prae sono qua reliqua omnia exigui ponderis mo- ei cuti vis, mentici; esse videntur. Hoc enim oratoris mu
nus est atq; officium proprium: ut quae rudia
187쪽
sunt&inculta. ornet ac vestiat, &λ ἐν υ --ματισμενον, conformatione quadam sadtam orationem ad ferat. Consistit autem Elocutio, omnis. in verbis, ornamentis. structura, numeris, periodis, quae tum rectὸ, decorὸ, atque laudabiliter adhibentur, cum ipsarum rerum& sententiarum singulis in causarum generi-D realitii bus ratio habetur. In genere deliberativo,cuoneri. εω- de rebus magnis atq; grauibus consultati nes institu utur, sentetiarum magis pondus, grauitas & breuitas, quam magnus orationis
splendor requiritur; quia sapiens consilium: quia no vni, sed pluribus dicendum: quia apparatas nimius artem dc diligentiam modi tiliaq; verba hic erunt pura, grauia, perspicua: ornamenta non nimis illustria: ut permissi nes, interrogationes, precationes, communicationes, προλνω, prouocationes V - dubitationes,confessiones, pollicitationes, pr teritiones, asseverationes: structura non neglecta quidem, sed non elegans nimis,concinna, exquisita: numeri non insignes : periodi Demonstra- breues, no longae & circumdutiae. In generim o eris re demostrativo, quia suauitas maximis quἱ----' iitur &-, verba adhibebuntur elegantia, pura, latina, λῖφωνα, quae suauε sonum
habent,transata,immutata: ornamenta,quet d. venustam, gratam. concinnam oratione red- dunt, ut agnominationes, conuersiones,complexiones , circuli, similiter conclusa, eodem alio do cadentia: item interrogationes,subiectiones.
188쪽
AMETHODUS. Ictiones superlationes,sub monitiones peris narum fimo nes, exul tationes, dabitatione , demon strationes, En commoratio Res, exclamationes, digressiones: structara exquisita & accurata, sine asperrtate, sine vocalium coitione, sine consonantium eollisione: numeri suaves ac iucundi: periodi venustae Se concinnae, moderatὸ, non nimis
vel breues,vel longae. In iudiciali deniq; gm rudiciatus nere locum habebunt verba ampla, signifi- η - rcantia, sonantia, plena, modificata, immuta- μ'
modata, contentionem & clamores postulantia: visunt geminationes,repetitione , iterationes, contrariorum oppositiones, interr gaiiunes acres, sompellation*s, exclamationes, detestationes, execrationes, sermocin tiones: verborum structuro & coagmentationes viriles, non muliebre ho* est,concinnae nimis atq; accuratae : num ζα deniq; atq; ambitus asperitati, acrimoniae, amplitudini
magis quana concinnitati,Venustati, delectet, tioni accommodati. ri De Emendationes piorum, cum Aust Iborum, tum anorum.
Vartus in styli exercitatione locus . censurae est 3e emedationi assigna-: tus ,& assignatus necessario I:pro a
189쪽
saperioribus, ceatur ab eloqlietici studui ss, qui in corrigendo vel nimis sunt diligeri te Ac superstitiosi; vel φιλ. Γὰ quadani , aut negligentia limam in iis, quae scripserui, mo ramque non adhibent. Praeclata violetini a. Atarati iis de Quintilio: mendatο- sirint si quid recitares; corrige, sodes, 'rubono usia - Hoc hoc, nelius lepos e negares A te expertoifrustra delere iubebat, . : .p:.m. . 'Et male tornatos incudi reddere versus. 'Si defendere delictum, quam venere malles, . Nullum , lira*erbu, aut operasuviebat inane. t uuin sine riuali tea π tua solus amares. Vir bonus ρο prudens versus 'repreheniat iners culpabit duros es momtis allinet atrum t c- Transuerso calamo signum: ambitiosa reddet π-ὀ Urnamentur post m claris lucem dare coget . . rArguet ambigue dictum emutanda notabit. i t-i Fiet Aristarebius nec dicet,cur ego amicum
sendam in nugis' hae nugae seria ducenti, In mala derisum semel exceptum is misere. NQuem quidem integrὸ recitare locum placuit propterea, quod egregiὸ ille & discipulorum, vi praeceptoru bonorum ac fidelium in emendando officium exprimit. Est enim illorum munus scripto um suorum censores atque emendatoreS quaerere, non ea amare Be laudare:& quaerere viros bonos ac prudentes, non adulatores, aut indoctos: & errata agnoscere, no defendere: & amore noti odio
corae ectores prosequid horrum emeodandi la-
190쪽
r METHODYs. bores atque molestias libenter, non grauat/in se recipere: emendare prudenter & fideliter: errata indicare liberἡ: inutilia,otiosa, inertia in inuentione: dura in collocatione in elo . . curione incompta, reprehendere, resecare. 'transuerso calamo inducere: laude excitare bonos: relinquere eos, qui aut inepti promsus, aut obtemperare atque corrigere errata. sua recusant. Verum ut 8e hac in re eloque tiae Studiosorum conatus praeclaros iuuetuac promoueam, paucis quo ordine, modo Seiudicio illis sit in scriptorum emendatione
utendum.indicare conabor. Primum ergo ab eo,qui sua corrigere conis L
stituit, requiritur, ut, quae scripta sunt semeI, Scripta duua capite omnia diligenter relegat,& de singu- gφη triis quasi in consilium eat: ut vel Cleantis ill lucernam oleant, vel de morsum, quod aiunt, S 'unguemfapiant. Sunt autem in recognitidine ista consideranda, atque ponderanda prumum sententiarum genera , virum bonae illae de utiles, & aptae: non ineptae, leves, Du-- Degatoriae, inutiles sint: deinde verba: tum mo i lumina & ornamenta: quarto copo sitio &structura,numeri, periodi: quin' 'to tractatio. Alterum quod in e ir mendando necessariu est, ut emedationis ino indidos cognitos eloquentiae Studiosus habeat: quorum quinque sunt. Primus est Uzώεωr, additionis, ut illis, quae in verbis aut senten-