Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

151쪽

nis exemi

yr E L OQ VENT LAEExplicationis vero exemplum idem no bis suppeditat cum Platonis in Menone δαυαμ stiar de reminiscentia locum tractat. Docere ibi Plato conatur, discere nihil aliud

Iu in Cicero I. Tuscul. ita explicat. Memoriana Plato recordationem esse vult superioris vitae. Nam in illo libro qui inscribitur Menon. Pusionem quenda Socrates interrogat qua dam geometrica de dimensione quadrati.Ad ea sic ille pondet ut puer: Sc tamen ita faciles interrogationes sunt, ut gradatim respondens eo perueniat, quasi geometrica diqdicisset. Ex quo effici vult Socrates, ut discere nihil aliud sit, quam recordari. Eadem ita

τι υ αἰ νησιryo h re, & c. Cui u s tal ista pu dCiceronem eodem in libro explicatio est. Docet quemvis, qui omnium rerum rudis ess videatur, beno in terraganti responderuem. declarare, se non tum illa discere, sed reminiscendo recognoscere,&c. Vbi in explicationci loci Platonici & authorem Cicero nominax opinionis deic/αμ-ια reminiscetiaria locum.

in quo disputatio illa tractatur indicat:& dic, Putationis capita atque argumenta sed praeis opu3 tantum notat: quae fuse fusunt ac

prolixe disputata contrahit. Vnde quo pacto

152쪽

henditiar: ut aut horis scilicet nome ponaturοῦ α Iocus unde sumpta disputatio notetur: argumenta praecipua proserantur: alia deniq; addantur, quae ad plenam atque perfectam cognitionem,uel etiam perspicuitate maiorem necessaria esse videntur. Imitationis porro exemplum in Phaedone Imitation est, ubi elegans atque erudita rn philos disputatio instituitur: & ne seste docetur, hominem sibi ipsi manus inferre. ωι - - E ' '

primum πραν ua, quaestionem ad disputans dum p ropositam continet: nefas est se ipsura hominem necare. Deinde ratio redditur, cur digna explicationa haec sit quaestio: quia μtramque in partem argumenta minimo co temnenda a doctis adferatur.Tum argumenta subiiciuntur: quod dij curam gerant hominum : quod quasi in custodia & statione

quadam ijdem collocati: neque aufugere inde debeant. Postremo. concluditur: sertasse ergo praeter rationem no est non ante quenquam decere semetipsum interficere, quam causam iustam Deus ipse dederit, & necessitatem aliquam imposuerit. Haec in Tuscula- nis Cicero hunc in modu imitatur. Vetat dominans ille in nobis Deus, iniussu hinc nos

su' domigrare. Cu vero causam iusta Deus

153쪽

H6 ELO Q ENTIAE ipse dederit,ut tunc Socrati,nunc Catoni, se pe multis: nae medius fidius vir sapiens laetus ex his tenebris in lucem illam excesserit. Nec tamen illa vincula carceris ruperit cleges enim vetant sed tanquam a Magistratu, aut ab aliqua potestate legitima, sic a Deo euois eatus atq ue emissus exierit. Vnde tectὸ & occulte factam esse imitationem constat primo breuitate. Quae enim prolixὸ eadem de quaestione apud Platonem in medium

adseruntur: ea Cicero contrahit &recenset breuiter. Deinde ac αρί- - ελλώψs: cum quae

de deorum disputat possessione Socrates , idem omittit. Tum Oaλε- - i qua

Platonicis exemplis Catonis & aliorum op

matione. Quod enim suo more Plato Ἀ-- dubitatione & κρυάhκωo occultὸ : πεποιθμως confidenter aperte,& ρον iureiurando Cic ro concludit. z- iisnu Sequitur porro ut quonam pacto in orat

Hasionis e- tionibus, aliorum oratorum, maximὸ vero

Demosthenis exempla Cicero expresserit, O- nemo ρ- stendatur. Conueniunt in multis Demosthems ct cice- nes & Cicero, inuetione potissimum & pro' sin bandi ratione: non etiam multum dispositionis atque collocationis prudentia differunt. Dissimilitudo praecipuὸ in elocutione deprehenditur. Vt enim non meis, sed Quintiliani, dicendi magistri acutissimi, hac in re verbis utari densior Demosthenes,copiosior Cicerop

154쪽

Cieero: ille concludit adstrictius, hie latius pugnat: ille acumine semper, hic frequenter pondere: illi nihil detrahi potest,huic nihil adiici: curae plus in illo , in hoc natum, Ac. Dissimilitudinis huius causa Reipublicae est forma , & conditio auditorum. Fuerunt enim docti, prudentes, ingenios, acuti Athenienses: qui doceri quam vel delectari, vel moueri maluerunt. Vnde illa in D mosthenis orationibus a se io artis & dicendi luminum occultatio: orationis breuitas: a gumentorum & sententiarum densitas. Romani vero homines fuerunt militares, non

tam literis &doctrina exculti ut Athenienses : nec docentem modo, verum etiam mouentem&delectatem oratorem probarunt.

Hinc copia in Cicerone maior magis dicendi cum lumina, tu praecepta exposita. Quod 'discrimen iacit E ij deprehendent, qui cum alias Ciceronis orationes, tum vero maxim δin Antonium habitas, cu Demosthenis conferre Philippicis voluerint. Vt enim Philip- Demosthe-pum Macedonum Regem Demosthenes inta imitatio sectatur,& non amici, sed hostis loco haben i' Phi π dum docet: ita suis in Philippicis contra Ans ἴk.- ώd tonium Cicero agit, eundemque hostein ess preh&itur.

se declarandum probat. Vt ille Atheniensium, ita populi Romani hic propositam li- bertatem habet. Verum discrimen tractatione eae: & quae breuiter, dense, neruose a Demosthene contra Philippum adse- i

155쪽

ta EL o QN INTI AE runtur, eadem copiosius, illuminatὸ nia Lmaiori cum animorum motu a Cicerone tra

ctantur.

Vbi primo propositio ponitur τῆ - a tentioni accommodata, propter rei difficula. tatem& magnitudinem quam dubita tione sua indicat orator. Deinde defuncto, rum laus & commendatio ab adiunctis, hoe est, pueritiae studiis,& rebus praeclar8 sortinterque gestis in bello sumitur. Tum Etsbia occupatione tacitae obiectioni occurritur. Sequod uicti illi sint atque caesi , με. οἱ culpae translatione partim in Thebanos, partim foetu nam aduersam excusatur. Quarto in enumeratio causarum impellentium instituitur,&mori maluisse milites honestἡ, Ituepiter vivere ostenditur cum propter Reipublicae formam &disciplinam, tum exempla praeclara maiorum suorum. Postremὀ conis 'solatio adfertur, a vitae breuis & diuturno gloriae comparatione : praemiis parentum: Iepultura honorifica desumpta. Hunc,ut diis, xi, locum in I . Philippica imitatur ibi . Sed facile est bene agere cum iis, a quibus etiam tacentibus flagitari videmur. Illud admira- bilius & maius, maximeque proprium Se is natu,

156쪽

status sapientis est, grata eorum vIrtute meis moria prosequi, qui pro patria vitam profuderunt, Sec. Vbi primo attentionis gratia reitia agnitudine ridis, voto indicat orator. Deis inde quaenam potissimum in caesis laudare velit docilitatis causa ostendit.Tertio eorunisdem in Rempublicam promerita praeclara recenset . Quarto de honoribus atque praemiis Igit. Quinto ad consolationem progreditur. &eam in quatuor personarum geri ra distributam mortis genere, ab honoribus , sepultura magnifiea, parentum sanguineque iunctorum praemiis sumit. Tandem locum totum sententiae expositione concludit. Imitatur ergo Demosthenem, sed tecto& liberὸ cum quaedam addit,quae in illo non

reperiuntur: nonnulla breuiter & nuda αεν- γέσει exponit, quae συγκρί ν comparatione fa-

Ha exaggeravit Demosthenes : alia amplὸ adhibita distributione tractat. Ex his ergo exemplis eloquentiae Studiz s,.-όδε s intelligent. quoi nodo aliorum imitatio eru eadem βριditd, occulto & liberἡ tristituenda st . Vel eruditia et terum hi ipsi quoque modi utiliter adhiberi po' mctan

terunt, cum in docendo aut dicendo repetenda nobis & tractanda eadem erunt: ubi δ' 'μ temporis, loci, auditorum ratio habenda: via tandum fastidium : non eodem eadem mo-

do proponenda . Exemplum huius rei egre, pium nobis orationes illae duae Ciceronis

suppeditant,quas post reditum situm orator

157쪽

comparatis ad Quirites &Senatum habuit. Conueniunt orationi. ci inter se re ipsa: persona dicentis : causis im-gis , , , possentibus & mouentibus : discrimen audia .riaia ν 3 xorqs seciunt diuersi. In partibus quoq; sin sedilum. gulis, similitudines aliquae & dissimilitudianes deprehenduntur.Beneficiorurn enumeratio utriusque in orationis principio instituitur: sed in altera illa quae ad Senatum est habita, euitatum fastidium est primo τῆ breuitate: dum quae pluribus sunt exposita in priore bratmneobreuiter & conglobatim orator proponit Deinde μετα λῆordinis immutatione. Quod enim in Consi mationis principio an id de parentum , deo. rum,ciuium,Senatus beneficiis dixit orator: in exordio postea adfert. Ita in altera orationis parte Confirmatione eadem, sed non eodem modo argumenta adhibentur, obserua ta ordinis commutatione, additione, copia& longitudine. Exiiij sui causas in priore oam ratione secundo loco exposuit: in posteriore quarto & postremo recenset. Ibi Gabinij ω Pisonis breuiter se tectἡ mentionem facit: hic copiose utriusque vitam describit,& vi

luperat. Quaedam denique de Respublicae tempore periculoso addit,quq in illa ad Quiarites omissa fuerant. Eodem modo si perorationum comparatio instituatur : in sit milietudine disserentia aliqua &dissimilitudo inauenietur. Egit in oratione ad Quirites restitutionis suae authoribus gratias: argumenta praea

158쪽

METHODV s.' 13ita praecipua repetiit: occurrit iis qui de suo . in Rempublicam studio dubitare videbantur.Idem in alterius ad Senatum habitae ora- tionis peroratione sed dissimili ratione facit: o& similitudinem vitat, primo αλ Gomissione eorum quae de ulciscendis hostibus & referenda gratia allata suerant. Deinde

exemplorum comparationis additione. Po- fremo βραχυοῖ breuitate, & moderatione quadam. Quae enim ibi copiose dicta erant, ' de animo immutato, de remuneratione,& liis: ea hoc in loco contrahuntur & proponuntur breuiter.

De Myti exercitatione, cur ab Eloquentia:

Studiosis siti infiituenda: quamobrem difficilis: dis cultas ea

CAP. XV. . st Vinque ad Eloquentiam paran- dam necessaria esse de principio di

xi: naturae bonitatem: praeceptorum cognitionem: variam varia- rum rerum scientiam : imitationem bono rum: usum denique atq; exercitationem. Ita- Sylo exereiaque absolutis quatuor partibus prioribus, rarionis Hi- reliquum est, ut ad quintam & postremam, styli scilicet exercitatione progrediar. Quam quidem commendare pluribus necesse non

159쪽

ELost VrNTIAE habeo: eum ut in aliis rebus omnibus exeretis a tione & usu operis cuiusque aestimari persectionem nouimus: ita quoque mancam etis e naturam: inutilia praecepta: infrugiferam rerum magnarum scientiam: inanem denique imitationem constet, nisi ad usum haec eadem translata accommodataque fuerint. Neque quicquam ad styli facere magis comis mendationem videtur, quam quod idem optimus dicendi effector. opifex, magister, ab optimo dicendi magisti o Cicerone appellatur, & verὸ appellatur. Multa enim magnaque ille secum commoda adfert: omnia ea suppeditat, quae ad eloquentiam parandam sunt necessaria: oratoris ingenium acuit: sententias prudentes & eruditas subministrat: verba pura, lem, tersa largitur: collocationem venustam & concinnam efficit: ut nihil de pronunciatione iam se memoria dicam. Verum non optimus modo, dicendi magi-stpr stylus , sed etiam praestantissimus vocatur, comparatione facta eorum, quae in bono quoque oratore requiruntur. Praeesarum

est praeelarὸ ab ingenio instructum esse: a

tis tenere praecepta, pulchrum: multarum rerum cognitionem habere, eximium: egregios suis in scriptis authores exprimere, la dabile . At primae interim partes in eloquen- . tiae studio styli tribuendae esse exercitationi videntur, ut quae illa omnia aut meliora reddit & confirmat: aut emendat atque corri

160쪽

: iut ad usum transferre docet Iam vero ut stylo nihil utilius est aut ne. Si os pro cessarium magis: ita nihil quoque est . quod ρ σι μαab eloquentiae Studiosis magis negligatur.

Reperion turenim non pauci, qui suam inlear ' gendo & auscultando diligentiam,assiduit tem, constantiam praeceptoribus probant: at interim stylum in manus sumere:quae vel ex aliis audiuerunt, vel ipsi legerunt domi, scri- bendo 3e dicendo exprimere recusant. Fieri

hoc propter difficultatem & laborem solet. quem,ut Crassus libro de Oratore primo scribit, plerique fagiunt. Nihil enim laboriosius aut diffieilius styli est exercitatione, propterea quod multa requirit: verborum copiam magnam: iudicium acre, non solum in senis 'tentiis, verum etiam verbis se dicendi luminibus. Oportet sententias singulas aptis voeabulis proferre: oportet distincta ornamenta adhibere : oportet scire quae simpliciter sint 8e sine cultu producenda: aut ornanda, amplificanda. exaggeranda. Ad hasee dissicultates & illud accedit, quod qui scribunt. plerunq; negligenter scribunt: non de arsumento cogitant: no eidem conuenientes lenis rentias, aut ad docendum,mouendum,det Oandum accomodatas seligunt: non easdem ponderant, sed numerant; non veterum inseribendo sibi rationes & exempla proponunt : in linguae deniq; volubilitate aut pronuentia verborum hanc esse positam exerciis