Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

31쪽

gentis,quod attinet: tria omnino consideranda esse videntur. Primum quonam pacto ad

capessenda Eloquentiae studia illi sint susci-

tandi, atque inflammandi. Deinde quomodo iidem ne pereant, sed ad frugem perueniant bonam, custodiendi. Postremo, qua arte atque industria ingenia illorum excolen de97Meu da, augenda, exornanda. Ad eloquentiae igi- tur studium ingenia praeclara ut suscitentur, amore primo opus est & cupiditate,& admis

a sit a. ratione dicendi facultatis. Neque enim quicquam reperitur, quod adolescentum bonorum magis cursum retardet, quam praepropera ad altiora studia festinatio, ex deprauaro atq; corrupto imperitorum iudicio,exemplis eorum, qui doctrinaequandam opinionem habent: ambitione denique aut avaritia orta. Sunt enim a natura auidi laudis,gl riae cupidi adolescentes: aliorum etiam exenvi lis 3cauthoritate magis mouentur , quam rationibus atque argumentis ducuntur. Vt . ergo ad eloquentiae tractanda studia indolis preteclarae adolescςntes excitentur,amore primum opus est, & admiratione Eloquentiae.

Taur=com Itaque laudanda primo Eloquentia ipsa ve- ' πις io eis ris atque propriis generis sui laudibus erit. r ς' -- Ostendendum, quod lib. de Inuentione pri- mo Cicero facit, hinc ad Rempublicam pluo rima commoda venire: hinc ad ipsos qui eam adepti sun laudem, honorem, dignitate cori :guere: hinc certissimum atque tutissimum

Praecis

32쪽

METHOD Vs. is praesidium parari: hinc non soldm animali- bus brutis: sed ipsis hominibus homines anatecellere. Considerandum quod Socrates aispud Xenophontem affirmat: μνυ πι-

ri .Proferenda & alia quae de eloquentiae laudibus apud Aristotelem lib. Rhet. I. cap. 6. Ciceronem libro de Oratore r. & 2.3c in Proceis mio lib. de Inuentione: Quintilianum lib. In stit. Oratoriarum secundo, capite i7. &alios reperiuntur neque parum ingenia praeclara erigunt, incendunt, inflammant. Excitauit hoc Ciceronem: qui cum ad Poetica studia aptus esset: carmina etiam benὸ multa iam

scripsisset: tame ubi Eloquentiam viam quasi compediosam ad gloriam esse intellexit: eius sese studio totum dedidit: & non Romae solum: verum etiam in Asia: & dicendi Magistros audiuit:&. declamando sese exercuit a si duo. Demosthenes quoq; summa eiusdem eum dignitate, tum utilitate motus, ita illi s se tradidit : ut nec valetudinis: nec rei fami-

tiaris: nec aliorum curam ullam gereret.

Alter modus ad Eloquentiae capessenda studia ingenia praeclara excitandi in laude Se miram pre commendatione non ipsius rei, Eloquentiae μ' scilicet, sed personae consistit. Aristoteles libro Rhetoricorum secundo adolescentiam gloriae studio duci: non pecuniae trahi cupiis ditate affirmat. Quintilianus etiam discipulos sibi tradi ambitiosos cupit: proptereae

33쪽

quod diligentiae mater: virtutum praeclaria rum altrix atq, nutrix laudis esse cupiditas is Iet. Laude ergo, non reprehensione: non poeonis, sed praemiis praeclara sunt ingenia excitanda . Quemadmodum enim asino animali ignavo, seruili,abiecto, verbera &fustes ad hi bere cogimur: equos contra generosos accla Inationibus laude excitamus: ita erectisssunt excelsisque ingeniis praediti, nulla re imagis atque parentum, praeceptoruim magia stratus laude .accenduntur : ut praeclarum quid & arduum suscipiant. Addidit haec Ci- 'ceroni adhuc puero stimulum : cum condiis stipulis admirationi esset,& ab iisdem hόnoris quasi causa domum ἡ Schola deduceret tur: parentum vero in sese ora oculosq; c'nis uerteret. Et Demosthenem susurro delecta . tum fui se legimus aquam ferentis mulie Eulae, insusurrantisque alteri: hic est ille Demosthenes: illico etiam sese erexisse: ut etiam ab aliis conspici posset.b utilis. Tertius modus ad Eloquentiam alios ex citandi in aemulatione est positu Mquae maxim8 adolescentum conatus in studiis praeis, claros promouere atque prouehere let. Α-ristotelem ferunt interrogatum, quonam in do egregiὸ discipuli proficerent, respondi nse: si equisones imitarentur bonos, qui cumge erosis equis ignavos coniungere solent: ut si una alantur, eorum eκemplis ad laborex excitemur. Et revera nihil ad eloquentiam compa

34쪽

METHOD Vs, a, 'comparandam utilius eis: quam eorum ob oculos exempla coniti ruere: qui eloquentiq

Iaude,aut clarent,aut claruerunt. Eiuscemo-

di accensus aemulatione Cicero fuit: si cuni ut alios nunc silentio eiusdem temporis o-xatores inuoluam IJortensi uim in soro do minari: post vero aliquid de suo studio rea mittere videret: ita ad Eloquetiata arii muni 'intendere coepit: ut Horten' facilὸ post tua . minibus obstrueret. Et Demosthenem non irarum haec eadem instam mavit aemulatio: cum studiorum socios Asionem Athenienissem, &Theopompum Chium : συκχου νο o- iratores haberet praeclaros: Hi peridem. AEa schinem, Dynarchum, Phocionem: maxi-Hε vero Callistratum ob benε feliciterquo , Oropiorum actam causam, ab omnibus laus dari,& honorificἡ domum deduci animada

His ergo tribus, opinor, modis : rei ipsius

laude : commendatione personae : claroruin Acharorum aemulatione. praeclara ingenia

excitari poterunt : ut eloquentiae sibi curaeeordique esse stsidia patiantur. Quoniam cua rationi

vero non minor ut ille ait) esst virtu . quam e re aia ii, quaerere, parta tueri: id rc stare nunc vides genia cohsi tur: ut quo pacto explorata iam excitataque matura conseruanda sit 3c confirmanda os et dam. Qua quidem in re medi eorum extant praecepta: de aere:vi clarus ille sit,non turbi.

dus. corruptusi foetidas, niosus,' mentis

35쪽

quem aequalem illi vigiliis, non tempore, sed

effectu esse volunt. De motu, quem ante, i non post cibum, eumque moderatum requita, runt. Neque contemnenda haec sunt a viris

optimis doctissimisque doctὸ & utiliter aer Tempe ita. dita. Sed primas tenere partes temperantia videtur: quae ingenij & naturae bonae custos est x conservatrix. Neq; enim fieri potest,ut mentis sarta tecta vis maneat: res, & feliciter apprehendantur: 3c diiudicentur rectὸ: de firmiter retineantur: si intemperantia, libi dinibus, voluptatibus mens labefactata: suo moti loco sensus fuerint . Adhibuit hanc naturae indolisque praeclarae quasi cust' diam Demosthenes , quem ad aquam non solum dicere, verum etiam scribere solitum fuisse. Demades affirmauit. Non eandem Cicero neglexit: quem raro Solis ante obitum accubuisse : valetudinis quoque diligentem habuisse rationem legimus. Morumpra. Atque hic quidem primus conseruandra indolis bonae, & ad Eloquentiae studia a

commodatae modus est: in temperantia moderatoque rerum usu positus. Alter, qui sub sequitur, ad Pitae atq4 morum rationem per

Et ut quo quaeque melior est ac fer: tilior terra, eo facilius herbulis quibusdam noxiis, limoque multo obducitur: ita ple-i runque ingenia priclara minimὸ vulgaribus

laboraret

36쪽

- MATH o DV s. ' 23 Iaborare vitiis solent. Itaque praeceptis salutaribus illa sunt imbuenda: ne neglecta .rebus cum suis,tum alienis noceat. Plurimum enim armata obest improbitas: .

ιπια οπλα εμνα. Grachorum praeterea, alio

Tumque non paucorum abundὸ exempla testantur: nihil perniciosius natura esse egregia, indoleque praeclara,si instructa illa ab Eloquentia: a morum vero probitate minimo Parata, omnisque expers virluxis gς hon satis extiterit. lTertium custodire munus in discendi via M.thodus atque ratione commoda consistit. Etenim qui erectis excelsisque suot ingeniis praediti: dum subito unoq; tempore multa, im Om- .nia distendo assequi conantur: tumultuaria varia q; lectione ingenij aciem hebetant: mes Horiam obtundunt: nec ad solidam Vnquam eruditionem atque doctrinam perueniunt. Itaque sequi hac in reEloquentiae Studiosos Naturam omnium prudelissimam oportet. quae nee simul omnia: nec uno eodemque in loco cuncta producit: sed suo quaeque loco, modo,tempore seorsim ac separ xim profert: , atq; ita instituere studia: ut indigesta eorum quae discenda multitudo.varietas,diuersitas, ingenium praeclarum no aut obruax, aut de- iforme quasi,monstrosumque reddat. Atque haec de indole praeclara custodien- au-οδεμ da&conseruanda breuiter sint dicta : restat, mra ira Vx quon/m p cto excolenda eadem,ostenda. η ada.

37쪽

xur. Latet enim quasi consopita somnoque

oppressa natura : ideoq; diligentia,arte,exeris citatione assidua est excitanda. Habenas sae Pe lλxat: ac propterea coercenda doctrina Mindustria. Non raro ριλα-- quadam apr Posito scopo aberrat, ae reuocanda est. Aliis quando quae meliora fieri arte poterant Mcultura adhibita,eadem neglecta minus corrimo sὸ prof rt. Praeclara indole praeditus Pisso fuit: laudem eadem de causa minimὸ conis temnendam M. Glabrio habuit. At uterque quia laborem fogit: quia eκercitationem intermisit: quia a natura concessum bonum non aluit : ad gloriam peruenire magna'

non potuit. Et lan8 quantum naturam bonam arS iuuet atque exercitatio: vel ex duabus illis omes oratorij partibus, inuention scilicet, δι Elocutione facile deprehenditur. Quemadmodum enim agri fertiles: & sese

te S uberes atque foecundae non fruges solum emittunt: verum etiam lolium, carduo lapis

Pas, alias que fugibus inimicissimas herbas Producunt: ita scingenia praeclara, si neglia gantur: si nimium sibi ipsis confidant: nota aliorum sibi ob oculos exempla constituant.

aut ad artis respiciant formam: inuenire quiadem non pauca: sed leuia, nugatoria, sae po' uoque perniciosa solent. Eadem etiam in ςxplicando ubertatis Se incunditatis ingenii ultura requiritur. Est indolis praeclarae signum, verborum copia & exuPerantia: Ora

38쪽

foris suturi stylus luxurians atque redundans magis, quam sterilis. aridus, exanguis dicendi magistris placet. Verum amputati ne hic est opus: opus est arte: exercitatione est opus: ut, quemadmodum in vitibus atque arborib' superflua resecari videmus : ita scienter, moderat ἡ, commodὸ ubertate viamur: parua submisse; grauiter magna: teinpemediocria proferamus. Exemplo nobis esse princeps oratorum Cicero potest: suius primis annis notata verborum redundanti3; dicendi animaduersa licentia quaed3m iuuenilis: Asiaticum & deprehensum & reprelio sum orationis genus: post vero emendatu Matque correctum seliciter fuit, Et haec quidem ad praeclarorum ingςnio mductib-rum culturam pertinent : sequitur de me- . diocribus ut agamus. Non enim spes ompis ni se in eIO infringi: non languescere industria : non conatus retardari eorum debet, in quibus quae Mi '---:

Praeclara, excellentia, eximia in aliis, mediocria reperiuntur: ingenium , memoria, linis

guae solutio, laterum firmitudo, & quae huius sunt generis alia. Principes Philosophoruin extiterut Plato & Aristoteles, sed etiam alij his inferiores sua laude no caruerunt. Homeri &Marones omnes esse poetae nequeut: si non interim parum se delectant, & pro- sunt. Inter Oratores veluti lumina quaedam coruscant Cicero & Demosthenes: attam pa

bis corundem splendor minime deterrun

39쪽

z: ta .. pς -0 sonsilium sequamur, qui monet: ut

. ad se imma semper contendamus : sin vero nos sortὸ aut natura nostra, aut praestantis ingeni j vis defecerit: eum quem possumus Cursum teneamus, primaqῆ sequendo etiam in secundis & tertiis consistere honestum aDque laudabile ducamus. Cursores denique imitemur: si dum in postremis hirere erub

scunt: primos vero cursu aut anteuertere aut assequi nequeunt: in eo sunt occupati inter medios ut reperiantur. Ita Curioni, cum Oratoriis virtutibus aliis careret, propter unicam verborum elegantiam & copiam, locus inter illius temporis oratores datus est. Cas

em etiam & QNarium aliquas in foro Romano partes obtinuisse legimus propter in dioeritatem quandam atque actionem, qua, sese probabant. Sit igitur in mediocris ingenij ac naturas praeceptis hoc primum : ut Oratoris quasi

quaedam idea ob oculos constituatur: quaeratur persectio: non vero interim mediocritas negligatur,aut Eloquentiae studium omisne abiiciatur: si quod fores naturae desidera- Medioerha- tum bonum fuerit. Alterum erit: ut quae sunt, .et ' i'-m diocria, meliora reddantur in duos ait, ' stria, labore, institutione: vitiosa limenturas corrigantur doctrinae consormatione, M' exercia

40쪽

exercitatione crebra atque assidua. Et quidqm ad ingenij ac memoriae vel emendationem , vel confirmationem quod attinet: tradita quaedam a medicis esse nostris ad acuendum ingenium, &confirmadam memoriam accommodata: de quibus liberum ego cui. que iudicium relinquo: cum mei hoc tempore sit instituti: ea saltem indicare, quae in adolescentum esse cura,studio, diligentia,indusiria posita videntur. Primo ergo ad ing nij vim conseruandam, atque acuendam V Ietudine commoda est opus: quae temperan- tia in cibo & potu: voluptatum fuga: exemcitatione moderata conseruariis. Deinde μα- Mars Sc disciplina necessaria est. Verum Gnim illud est Empedoclis ρμνασα . Eoque nomine felices merito censendi sunt ij : qui in urbe aliqua celebri aut Acad mla audire viros doctos & prudentes pos sunt. Neque temerὸ Romanos adolescentu-Ios suos senibus commendasse censendum est: quorum doctrina& colloquiis quotidianis acuerentur, & confirmarentur. Tum αμελίτου meditatio non parum eandem ad rem Ponderis momentique adferre solet, & cogutatio diligens atq; assidua, quae ingeniorum veluti pabulum quoddam est. Philopem nem quendam Achaeorum praetorem Plutarchus scribit: etiam procul metu hostis remoto solum iter facientem, situs atque formam locorum convmplari: aciem instruere im