Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

51쪽

Et 6 ti v EN TI A gipsis praeceptis intelligendum esse videlisei

quet collatione facta ea deserὸ apud utrumq; reperiuntur. Commedati ergo tres illi dialo gi orator ij nobis esse debet primo propter H-

μησιν i initati nem Aristotesicani deinde prescepta non vulgaria & puerilia: sed exquisica

Rad usum serensem maximὸ accommodata, & rhetorum mysteria, quae iidem patefaciunt. In primo enim libro, quae ipsius elό- quentiae dignitas, pretestantia, utilitas, mat ria,finis, causa efficiens, Cicero ostendit. In secundo probandi, delectandi, ino uendi rationes indicat: dc collocatione itidem Sc memoria agit. In tertio vero Elocutionis & Actionis atq; Pronunciationis doctrinam tradit. Praeter vero praecepta illa longὸ pulche rima atque utilissima etiam alia sunt, quae dialogos hosce commendant: ut utramq; in pabiem disputandi modus: ratio erudit8, puro. latino eleganter tradendi praecepta Rhetorica προῦπον, decorum in personis ad disserendum introductis obseruatum: usus denique homini politico necessarius. His tribus Dialogis rectἡ, opinor, orator perfectus ad Brutum subiungitur: in quo. v. luti compendio quoc ana omnia ea traduri tur, quae tribus illis in Dialogis de Oratore copiosis Cicero persecutus est. Primo enim instituti sui rationib' redditis,oratoris quandam Ideam & persectionem proponit. Deinde imperitorum quorundam de Lysia, Thm. cydide.

52쪽

MATHODUS. excide. Xenophonte, & aliis iudicia reiicit. Tum cur a plurimarum artium cognitione instructum probe paratumque esse Oratorem oporteat, ostendit. Postremo, cum de aliis oratorij officij partibus: tum vero maxime elocutione agit: δc quo illa pacto, a plat-losophorum , historicorum, poetarum, & aliorum disserat oratione: quot Sc quae dicendi genera: quibus illa in rebus usurpanda caiusmodi esse verborum structuras, composis

tiones, numeros oporteat, plenius atque pera

sectius, quam quisquam aliorum dicendi inagistrorum docet. Itaque notatu hoc in opere cognituque sunt dignet: oratoris perfecti descriptio: doctrina de dicendi generibus: artium atque disciplinarum enumerati O praeceptio denique de numerosa 5capta oratione: quae maxim8 a perito oratore imperitum separare atque seiungere solet. Ab hoc si discesserimus opere, commode cieeronis de utiliterque liber eiusdem de Claris oratori. Claris orato-bus, qui Brutus inscribitur, legi poterit. Ni URm i V r. hil enim, aut parum admodum, omnibus in artibus atque disciplinis praecepta prosunt: nisi clarorum virorum praeclara ad imitandum proposita exempla fuerint. Et Ciceronem no Demosthenem solum: verum eti*m i Platonem, Isocratem, atque alios quosdam imitando exprimire conatum fuisse: 8c vero

expressisse feliciter nouimus. Charus igitur Acceptusque Eloquentiae Studiosis hic esse

53쪽

quod oratores in illo cum Gr di,tum Roma ni recensentor: & quid in singulis praeclaria, laude atq; imitatione dignum: aut vitiosum contra ac fugiendum ostenditur. Devii ηο Eadem de causa&eiusdem authoris deo-ge ero ora- ptimo genere oratorum legendum fragmenaMr tum est propterea quod in eo Aschinis atq; , Demosthenis propositis exemplis doceturr quodnam Atticum & optimum dicendi genus: qui in bonorum oratorum loco numeroque habendi: non scilicet tenues,sicci; ieiuni, aridi: non etiam tumidi & inflati: sed qui auditores docet acutὸ: argutὸ delectant: mouent grauiter: humilia submisse: temperato mediocria: magna amplε proferunt. ripis cies Neq; interim eiusdem authoris negligen-ν-- da Topica sunt: in quibus arguine torum s des aperiuntur,& quae quibus sint ex locis eruendae sententiae, docetur. Itaq; sibi com- ., mendata ea praecepta Eloquῆtiae Studiosi habebunt: & quia quae singulis sint in Statibus

adhibenda atq; usurpanda argumenta ostendunt, ne quis incertis quasi sedibus sine ordine vi lo vagetur: & quia uno veluti in fasciculo comprehensa tenent ea: qui prolixὸ in Topicis Aristoteles est psecutus: maximὸ vero iuris atque lestum Studiosis prosunt,propterea quod ad Trebatium I. C. scripta ex iure Libri δὲ ra ciuili desumpta exempla habent. Denuone. Inuontionis vero libri,etsi multa praeclara

54쪽

bus causarum, aliisque rebus continent: ta- amen cuiudicio legendi sunt: quia adolescens s , . eos Cicero scripsit :& quae a praeceptoribus . in Scholis audiuerat, literarum monum et is

tradidit. Et quidem ipse quod a in loco hosce sibi adolescenti elapsos esse libros scribit. Vnde non mirum si quae his contraria aliis i Rhetoricis scriptis reperiantur. Atque haec de Ciceronis libris Rhetoricii m=.nisiana sint dicta. Ad Herenniana enim praecepta pDe pia. . quod attinet: illorum ego libenter lententia subscribo qui Ciceronis ea esse negat:& non sine rationibus negant. Sive vero Cornifich. sive Gallionis, siue alterius alicuiuS si di au- - thoris illa praecepta, utilia profecto su pi, s0- ' Ignituque necessaria , quia breuiter sunt de

Perspicuὸ, M orationis genere non impuro aut barbaro, sed latino tradita: & quae in ora- e. toris sunt posta munere pique officio , complectuntur omnia. In primo enim libro ossicium oratoris indicatur ostenditur materia: oratorij officij partes enumerantur & definiuntur: quot sint exordioru genera, Sequaxatione singulis in causarum generibus fiat. docetur: denarratio nuchm speciebus, tu in ivirtutibus agitur: diuisionis, sontentionis, atq; statuum praecepta tradu tur. In secundo ratio ad unam quamq; constitutione accom- modandae inuentionis aperitur' argumen- rationum Hrtutes atq; vitia notantur: perQ-.

55쪽

rationum praecepta explicantur. In tertio,ab soluta iudicialis gῆneris inuentione, de deliberativo & demonstrati9o tribus etiam offici j orator ij partibus dispbstione,pronunciatione, memoria: seorsim vero in quarto & postremo de Elocutione doctrina instituitur. Et quod hoc in authore singulare notatu quo dignum, non solum virtutes indicat: verum etiam quae vitia, & quomodo vitanda, pi num facit.

Quod si vero de Quintiliano quidnam sit

'sti utionei sentiendum vestrualiquis quaerat eum quo que non esse negligendum, ted legendum diligenter existimo: maximd iis, qui etiam mi-- nima,ad informandum tamen oratorem necessaria cognoscere & docere alios cupiunt. . Ab incunabulis enim puerilis doctring quendam ordinem praeceptoru repetit: nec etiam minuta illa. quae primis annis discimus, studia contemnit. Deinde in praeceptis traderidis ea ratione utitur, quae ad discendum faci-lὰ adolescentes excitare potest: non secus at- que ut de suo hoc nobis poeta largiatur , -fueris absinthia tetra medentes cu, n dare conantur, prius oras pocula circum, petrant mellis dulci'uoque liquore. Inter vere, alios libros commendati maximo eloquentiae Studiosis tertius, quartus, octauu S, nonus, decimus. undecimus esse debet: in quibus de artis scriptoribus,causarum g neribus, talibus, orationis partibus, elocution

56쪽

do, dicendo, parando, decoro, memoria, proanunciatione agitur: ut primo de educatione domestica & priuata. paedagogis, natura pu rorum : secundo, primis Rhetorum elementis. praeceptoris officio, exercitationibus primo instituendis: quinto argumenti S eorun idem que tram tione: sexto animorum in o tu

A facetiis: septimo dispositione: postremo

oratoris boni conditionibus, praeceptio instituitur.

Reliquus adhuc inter dicendi magistros ni rhHermogenes eth : scriptor neglectus hacte, Horius multis in Scholis ob breuitatem, subtili.

talem,obscuritatem: dignus tamen qui legatur Sc cognoscatur propter inuentionem , elocutionem, oratori j officij partes prςcipuas,

quas tribus ille in voluminibus complexus est. Primum enim de statibus doctrinam, Vtile in in consiliis cap endis: necessariam in 'causis disceptandis: omnibus denique hominum congressibus accommodata tradit: γ&de ciuili uni quaestionu constitutionibus. earundemque locis atque agit. De-γ inde in quatuor libris de inuentione, inueniendi rationem, non illam communem, sed sngularem orationis partium complectitur:&quibusnam ex locis inuenienda eXordia in libro primo: unde se mendae narrationes, in secundo: unde petendae partitiones, pro positione , confirmationes in tertio: cuius-

57쪽

modi argumentorum adhibendae conforma- riones in quarto &postremo libro docet. In tertio vero volumine elocutionis praecepta persequitur,&septem dicendi formas seu I- deas recenset, ita ut in singulis septem obseruanda esse doceat: --o sententias, uis tu tractandi modum, λιἔμr verba, miss/a Ornamenta , membra, σι δεσυν collocationem& structuram, αὐαπαυσω clausulas, & μ' numerum, qui ex utrisque constituitur. Le-

gelidus ergo & hic est author, propter pra cepta egregia propter docendi rationem breuem & acutam: propter inuentionem speciatim, & ad usum maximὸ accommodato institutam : propter denique Demosthenis lectionem,ex quo priceptorum petere exempla authori placuit. Ita ut non interim & D metrij Phaleraei de elocutione praecepta n gligantur.

Deo ordine, modo, iudicio in Rhetor impraeceptis cognoscendis, colligem

CAP. VI. Reuiter dicendi Magistros tum Graecos, tum Romanos vobis indicare, & quq apud singulos reperiantur . ostendere conatus sum.

Ruliquum est, ut quo ordine, modo, iudicio.

58쪽

NE T II o D 's . . eorundem scripta legenda, colligenda, refe- vrenda in loco S, ad usum transferenda com- monstrem. Neq; ςnim authores isti omnes simul & uno eodemq; tempore: neq; confuse.&tumultuarie: neq; sine iudicio ab Eloquentiae Studiosis cognoscendi & adhibe di sunt: sed ordo tenendus: & obseruandus modus: de iudicium adhibendum: Sc denique diligen . ter considerandus usus est. Ad ordinem ergo primum quod attinetii ordo in mono omnia uno legi atq; cognosci tempore vel . ςwΜ Hye.. possunt,uel debent: sed initium faciendum a facilioribus atq; breuioribus: cuiusnodi par titiones sunt oratoriae Ciceronis, Sc Herenniani magistri praecepta. Ab bis deinde ad disticiliora erit progredi edum: ut Aristotelica, Hermogenica,& a Cicerone in tribus det oratore dialogis, oratore perfecto ,& aliis libris tradita: quae eruditis atque exercitatis

magis,quam tyronibus prosunt. . . O . a

Modus vero secundo loco ita in iisdem M. MAE . ast instituendus: ut tantum quis ine sumat MumnoM' ex iis : quantum necesse sese habere existimat. Aliud enim est in studio aliquo certo

vitae suae quasi tabernaculum collocare : a

liud ad usum&vitae genus certum studi uia aliquod accommodare. Illis negligendum est nihihinuestiganda atque inquirenda Omnia, 1 etiam minima, quae a dicendi magistris sunt tradita: his satis est ea quae ad propositum

studiorum sinem atque scopum pecessar

59쪽

EL O cs E N Ti AE esse & utilia videntur, cognita habere. Vt e go modo bono in Rhetorum legendis libris

versemur, tria opinor, necessaria erunt. Pri-

mum: ut quia oratoris hoc est munus & officium , ut doceat, moueat, delectet: distincto cognoscat quaestionum 3e statuum primo doctrinam. Deinde genera locorum .eX quia bus docentia, delectantia, mouentia arguis menta depromenda. Tertio inuentorum aris gumentorum singulis in orationis partibus collocationem & tractationem. Qia arco Elocutionis bonae virtutes, seu Ideas. Quinto Pronunciandi atque agendi rationem. Sexto ad memoriam quae pertinent. His enim sex

quasi capitibus comprehendi atque distin gui omnia ea posse videntur: quae fuso sunt ac copiose a dicendi magistris in Rhetoricis

voluminibus tradita. Alterum, quia non satis est cognita praecepta habere: verum etiam ad eorundem re spicere usum,& memoriς consulere oportet: Qtile est animaduersa ad suos locos, & quasi cellulas quasdam comportare: & quae abe L se in uno aliquo, desiderarique videntur eπaliis complere. Nihil enim simul inuentum, de expolitum atque perfectum est: non ple-nὸ omnes perfecteque tradunt omnia: imo ne quidem omnia uno eodemque tradere in opere cupiunt. Interdum illorum quibuncum vivunt, rationem in scribendo habent:

rion nunquam ingeniis suis indulgent: saepe,

60쪽

stricti negotiis, manu imponere postremam scriptis suis non possunt. Itaque quod libro de Inuentione secundo in arte dicendi seri benda facere sese Cicero affirmat: in discenis da notanda que eadem nobis quoque faciendum, operaqcie danda: vi omnibus in unum locum coaetis scriptoribus, quod quisque eommodissim δ praecipere videtur, excerp inus,& ex variis ingeniis excelletissima quΠ- .

que libemus. . m

Poterunt autem loci communes Loiam κοι artis & praeceptorum tales institui: . I. De Eloquentiae utilitate: sit necne m' pera illi danda. 1I. De causa Eloquentiae efficiento: arte ne & doctrina: an usu & exercit tione paretur: an a natura illa detur hominibus. III. De oratoris materia, sinita ne illa. an

infinita. EIIII. De oratoris fine.

V. De oratoris officio: quot illud in parta Hus consistat. et v I. De statibus, quot illi, & quomodo in uestigandi atque cognoscendi. sVII. De locorum generibus: quot, di a quiabus initium in inueniendis argumentis sumendum.

m. De locoru genere & attribuintis variis, a quib' arguincia po