Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

41쪽

ginariam solitum fuisse: eaq; re tantum emiscisse: ut inter Graeciae duces praecipuos locum nit imὸ postremum obtineret. Eadem ει Eloquentiae Studiosorum esse mens idem studium debet: ut siue recreandi,atque rela-κandi sese gratia aliquot in campis spacia cδ- sciant: siue necessitatis causa profectionem instituant: quae sese offerunt, considerent Mcontemplentur diligenter: qua ratione laudandum illud, hoc vituperandum cohitent: atque ita ingenij vim acuant, efficiantque,ut si vel ex tempore subitoq; dice dum, in promptu quae necessaria,& ad res accommodata, habeant. Postremo haec omnia studio acri Meιλeπονιιτ complecti oportet. Vt enim ignauia

atque socordia ingenij vires hebescunt Dia Se cura ac diligetia adhibita confirmari ea dem

cui que solent. Et si quid est, quo eos hodioqui vivunt, superarunt veteres : non mentis

cumen: non ingenij dexteritas: sed diligentia, sed labor, sed industria, sed studium a Gi dens, asre, intentum est. Demosthenes ve uidete verbis utar ) ΕΛ. --d iligentior quam ingeniosior extitit. Confirmare hoc opinor illud videtur,quod nemo ei eκ tempore ut diceret persuadere unquam potuit. Et tamen idem studio atque diligentia

tantum est assecutus: ut principem inter oratores Graecos locum obtineret. meris Iam vero ad memoria quod attinet 7 etianti

42쪽

ME Tiro Dux tatione,&auditorum partim: partim lectorum reperitione solet. Vnde Pythagoricum 'illud longe utilissimum praeceptum: lac prius in dulcem declinet lumina somnum: . Omnia quam longi repusaueiit acta diei. Demosthenes etiam cum a lese . tum aliis di-

in medium allatas rationes vesperi repexere: mandare memoriae: oratori ἡ tractaruest solitus. Deinde Emismo exercitatio crebra requiritur. Nihil enim ad excolendam confirmandatu que memoriam utilius, aut necessarium magis, quam oritionis aliqua partem, argumentationem, locum communem: aut

ex historicis& poetis memoriae aliquid mandare: 3c mandare quotidie: & ad verbum

mandas . Vteni in res cunctae aliae usu atquq exercita Pone meliores fiunt: ita & mediocris memoria eadem plurimum iuuatur : ill ad quoque efficitur: ut non iacit E ignoscere no- .

Postrem 6 actio etiam x pronunciatio BQ Amnis Goptima emendari atque corrigi exercitatio. -nc .. De aliisque rebus potest. Denegata Ciceroni a natura fuerunt non pauca ad Eloquentiam parandam necessaria. Gracilitas in eo fuit 8e infirmitas corporis: tenue & proc Tum colluies: sine remissioneat varietate, vi Vocis su rima, totiusque corporis contenti ne dixit omnia. Itaq; medici & amici eu hor- x xi sunt: ut floquentiae studia desereret. At h

43쪽

tionibus modicis, aliisque exercitiis, naturae impedimenta omnia superauit. Demosthenes quoque, ut Suidae verbis utamur, dinuέλ- μαλιην δ Mupiae diligentior quam ingeni otior extitit. vocis exilitate: linguae haesitantia: spi- , ritus angustia : laterum infirmitate laborauit: artis suae primam proferre literam non potuit. Veruntamen studio,diligentia atque exercitatione tantum effecit: ut optimὸ planissimeque post diceret: recteque de eodem auidam scripsisse videatur: alterum Demo lienem mathem: alterum industriam enixam esse . Hane deinde ad rem institutione. α conformatione est opus: ut magistri scili cet adhibeantur: qui in iis excellunt, quin deesse nobis videntur. Hinc Roscio Comoe do, & Tragoedo Asopo usus est Cicero: Demosthenes Satyro histrioni formandum sese , tradidit: & ut actionem componeret, gestuc que conformaret, ad speculum orationes reis. Citauit. Et si verum fateri volumus: nihil hoc nobis tempore obstat magist quam quod a- . Iiorum uti institutione: &dicetes audirς r

. cusamus: cum nemo tam sit orator ineptus:

quin aliquid ab eo discere possimus. Aliud

Ciceronis institutum fuit: qui uno eodem Ptempore, Antonium, Cottam, aliosque Oratores audiuit: in quibus omnibus praeclara quaedam laudeque digna: nonnulla medi ia, & serenda: non pauca vitipsa ac reir

hendenda fuerunt.

44쪽

Nis ergo ut mea fert opinio) modis inge-inia mediocria excolenda, atq; acuenda conis

firmanda memoria: actio denique 3c pronunciatio ita instituenda: visi non laudem masgnam , saltem locum qualemcunque apud auditores inueniati 'Reliquum tertium &postremum homi. num est genus, eorum scilicet, qui nec ab in

gans acumine. celeritate, ubertate,seecundiatate: nec firmitudine memoriae: nec linguae

solutione. aut aliis sunt rebus instructi & parati, quae ad Eloquentiam necessarid requiri&solent, & debent. In quibus non audire Oissallae parentes, qui nimium liberos interdum amanti. non discipulorum spectare copiam at ς'r μ. que multitudinem : non lucellum aut quM- x zis hiasticulum propositum habere: sed eorum, qui da. fidei sunt nostrae crediti & commissi, utilitatem considerare oportet. Itaque Apollonius ille Rhetor placet: qui, licet mercede doceret discipulos, ad Eloquentiam tamen ineptos Irorsus, non admittebat: sed eas ad artes ab-egabat: ad quas apti maximὸ3c idonei esse videbantur. Qui enim quasi nouerca, non

matre natura Utuntur: qui ea, quae natura largitur sola praestare nequeunt: qui vitiose inepteque faciunt omnia: ad qua suis alias artes facilius quam Eloquentiam admitti possunt. Etenim aliis in artibus satis esse videtur: si quis partem solum aliquam mentis habeat: ut quae traduntur percipere: percopia me.

45쪽

sa EL o uor T N Υ Τ Α moriae mandare queat: non linguae spectatur solutio: non verborum elegantia, splendor,

copia requiritur: non linguae celeritas desiis deratur: no actio postulatur apta 8cco minois da. In oratore vero haec omnia flagitantur: M

vel doctissimus exploditur orator: si parum in iis felix extiterit.

De arte se praeceptis dicendi doctrinam cur,ct quibus Aga ex autho-nseus Erycenda.

CAP. V. ACTEN vs de ingeniis dictum ratoriis:& quibus illa modis exaploranda: explorata excita da, conafirmanda, acuenda, reiicienda, a que repudianda inepta prorsus os esum estivillia Sequitur de secundo institutae Methodi capite, arte scilicet & praeceptis ut agatur. Ut enim in nuda praeceptorum cognitione. Mdoctrinae quadam consormatione postam ese Eloquentiam minimὸ existimadum est:

ita nec contemnenda haec eadem est prorsus atque negligenda: cum illa veluti intra canis cellos ac limites natura contineatur praecla ra: mediocris acuatur, timetur , ad frugem bonam perducatur: ea denique,quae in ora toris sunt munere atque officio posita,citius.

facilius rectius, felicius fiant omnia. Nequa vero huic obstare Fo test: quod cum oratio . hea

46쪽

sies suas scripserunt oratores: de artis praece Ptis minimὸ cogitasse videntur. Nam se Muisiici etiam sine ungulorum modorum obseris litatione scitὸ modulantur: & no eadessa, qua in scholis pueri ratione, carmina poetae scribunt: nec quia illa, quae de ritὸ iunge dis stulabis sunt a Grammaticis tradita praecepta 'non repetimus: iccirco minus rectὸ sc gram- maticἡ legimus. De arte ergo dicendi hoc agendum in ca- In Mi. mpite, ostendendumque erit. quibusnam illa gnoscedati Potissim uin ex aut horibus petenda atque viri. Fim discenda sit. Esh enim iudicio hic magno opus: propter peruersum, deprauatum, per niciosum quorundam institutum. Etenim .'

Teperiuntur nonnulli, qui dicendi praeceptano quidem negligunt: sed ex compendiolis, di rivulis quam fontibus haurire malunt. Quidam non optimos, sed pessimos scripto- . res legunt: de quibus illud comvnodὸ usu pari posse videtur, quod de Stoicis Cicero

scribit: cognoscenda eorum praecepta esse, si suis, no dicere, sed obmutescere cupiat. Non canἡ inutile hoc esse videtur: ut, quod aliis in artibus fieri videmus, Eloquentiae Studiosi summa qu1dam capita certa methodo incompendium contracta habeant. Compen- compenscdia enim tyrones quasi viae ignaros manu ducunt: ne rudis quis sit & ignarus prorsus amtis efficiunt: memoriam iuuant plurimum: . . '

ad distendum deniquo ad secatas exsit si

47쪽

Quemadmodu enim mercatores per transennam videmus quaedam specta da praetereuntibus proponere, ut eos alliciant: cum longo interim meliora atque preciosiora recondita habeant: Ita praeceptores fideles ac industrij in compendiis breuiter 8e succinct8 artis alicuius proponere praecepta solent: non eum in finem, ut a fontibus discipulos abducant: sed ad eosdem legendos potius excitent, ac inflamment. Verum hic etiam atque etiam cauendum est : ne dispendia illa compendia D eo en- fiant: haecque tria obseruanda . Primum, ut His quae Ob- in magna multitudine &vanstate compens siruania. diorum unum aliquod deligatur ac retmeatur: praetereantur alia. Nihil enim est quod magis hominis ingenium atque Femoriam perturbet: quam authorum multitudo, varietas, diuersitas. Deinde quia in varietate Meopia difficilis admodum esse delectus solet: illa reliquis sunt compendia anteponendar quae a fontibus ipsis quam proxime absunt: sententiis de praeceptis, verbis, docendi via ac ratione. Tum ut non contenti illis simus, sed Uidam doctrinam ex ipsis tantibus hauriamus necesse est. Etenim qui selis compendiis contenti. sontes ipsos negligunt: nec pie nam sibi cognitionem unquam comparant: nec ea quae necessitas flagitat, praestare ponsunt. Denique quod pessimum & pernicio a. sissimum est inanem magnae scientiaepe suasionem induunt. Hinc Cicero Rhetoricam

tradens

48쪽

tradens compendium in Partitionibus oratoriis, haec tibi, inquit, quq exposui, sint quasi indicia fontium illoruin, ad quos si nobis dacibus aliisve perueneris, haec melius,& mulisto maiora alia cognosces. Quam ergo in erudiendo filio suo viam ac rationem est: Cicero secutus: eam nos quoq; sequemur: & unum aliquod compendium, non multa legemus:

deligemus id, quod ad fontes ipsos proxiinis

accedere videtur: eo denique non contenti, plura, maiora, meliora ex ipsis fontibus hauriemus.

Et sane si compendium aliquod Rheto meae quaerimus: non equidem doctissimorum virorum labores improbo: non studium de diligentiam contemnor non parui eruditio. nem atque do etrinam facio non scripta praeclara de Studiosorum manibus excutienda atque remouenda esse censeo. At interim ita pisis, ista legi velim: ne aureolae illae partitiones oratονiaeta oratoriae negligantur: in quibus quae de oraa ceronutoris vi, oratione & quae stione fasse sunt ac ea

nodatὸ ab aliis dicendi magistris tradi a , dilucidὸ atque perspicuὸ Cicero proposuit, itaque poetae obseruauit: uuicquid praecipies,ello breuis: ut cito diri Percipiunt animi dociles,teneant, fideles. A partitionibus igitur oratoriis initium se mendum esse in dicendi praeceptis Ciceronianis arbitror. Sed his non contenti, ad fontes ipsos accedendum, de quibusnam

tionea

49쪽

e Orici li. Aristo.

authoribus,quq sint petenda ac notada pratcepta, ostende dum erit: initio sumpto ab AAristotele : de cuius libris tribus t Rhetoricis. quid sit sentiendum, Cicero libro de Inuenistione secundo ostendit. Veteres quidem,inquit, artis scriptores usque a principe illo a que inuentore Tisia repetitos, unum inlota eum conduxit Aristoteles,& nominatim cua iusque praecepta magna conquisita cura pera spicu8 conscripsit, atque enodata diligenter exposuit: ac tantum inuentoribus ipsis sua. uitate & breuitate dicendi praestitit: ut nemo illorum praecepta ex ipsorum libris cognoscat: sed omnes qui, quod illi praecipiant,ve lint intelligere, ad hunc, quasi ad quendarn

multo commodiorem explicatorem, reue

tantur. Haec ille. Ex quibus facile quo sint habenda loco Aristotelis Rhetorica praecepta, intelligitur. Et sanὸ cum tria sint quia

dicendi artem constituunt, ac in oratore necessarid requirutur: ut primo ad docendum; delectandum, mouendum accommodata inueniat: deinde inuenta politd, composit ornath, copiose eloquatur: tum haec eadem non solum ordine, sed etiam momento quodam atque iudiciti dispenset ac disponat: nihil horum est omnium , quod non pleno, perseeta, optimaque methodo ab Aristotelo in tribus illis de arte dicendi libris traditu ita atque explicatum sit. Primo siquidem in li

bro de iis qui ad fidem sunt faciendam & do

cendum

50쪽

.. METHOD. V s. t νeendum accommodata agit: & quibus ex locis argumenta atque sententiae eruendae: siue in deliberationem aliquid cadat: sue ex ornari debeat: siue in iudicium veniat, pla- inum facit. In secundo vero libro de animo

rum motu ac perturbatione: conciliandi etiam ratione secundum aetates, mores, fortuisnam copiose & diligenter agit. In tertio d nique &postremo elocutionis atque dispositionis pretcepta tradit: omissa memoria, quad natura potius datur, quam arte paratur: hreuiter etiam ac obiter quasi pronunciatio nis praeceptis indicatis. Hoc ergo sngulare notatuque dignum in Aristotele: quod eruis dite & subtiliter artis dicendi praecepta tra dit : quod non ad docendum, verum etiam

mouendum atque delectandum accommo

data copiose persequitur: quod de oratoriae . Orationis virtutibus praecipuis agit: quod collocandi atque disponendi singulis in orationis partibus rationem monstrat. Acceditri illud, quod nisi hisce Aristotelicis praec Ptis cognitis, nemo Ciceronis scripta Rhesrorica cum fructu vel ipse legere, vel explicare aliis potest. Vt enim d tres de Oratore ad Quintum clare.αλδε fratrem scriptos dialogos accedam ipse Cice Oratore di ro in epistolis ad Atticum Aristotelico more, re . eos esse confectos fatetur. Quod non de ratione solum&consuetudine illa Aristotelicam utramque partem disputandi: verum etiam