장음표시 사용
151쪽
136 De lege in communi,& eius causis.
nit it,doeet,de late probat Nauat r. illo cap. 13. n. 37.U Regmald. lib. i s. n. s . Probo,quia potest optimere:p bli is trarrigre florea suarum legum obligare ad pcenatu lustinendam , quin obliget sub culpa mortali in actu immediate ordinato. Quid enim vetat legem hoc. modo statuere Nam ad impostionem poenaequantumuis grauis videtur susticere, li culpa politica,
di ciuilis committatur, etiamsi non commitatur muris
taliMe altodibus enim murorum in bello lex imponi potest de vigilia luti poena vitae , quin ad vigilandum
sub mortali ob igetitui: neque tunc priuatio vita estptoprie poena, ted damuum. Exemplum item de poena imposita emactoribus calcetis hanc partem videtur
omnino connimare: nam vel illa poena flagellationis. Ee infamiae ob carςetis effiactionem imponitur a i publiea in defensionem sui tutis. ecne scilicti male noctui es audeant illud violare, quin in violMione eulpana uitalis committatur 3, sed eadem ratione dici potest de qualibet p*na imposita et imponi, inquam, , tepu-hliea in i esensiouem sui iuris, ne scilicet subditi au. deam illud viol te. Erco impostici poeiaae non arguit culpam. Si dicas cum Sanchea praelumi a re publica cui pam, sustincti non potest . quia aduersus communiorem sent ei mam lex praesumete non potest, iniqua cnim eliet t. praesumptio. Neque tiare potest legem ytaesumere culpam 3, de propter culpam, quam sentit
comm tti in ent actione careeras . imponere poenam
flagellationis,& infamia: ; de esse communiorem sen tentia in . de veriorem, nulla culpam mortale ibi eo aruiti. Quocirca Vasquea dio. I s s. p. 3. de nulla alia poeua, diu de poena moltis, Zc membri mutilatione exiit tinat ede indicium susticiem obligationis sub mortali. sed. vi bene dicit Nauatt.nihil ipeciale teperitur in perna motris, dc mutilationis, ratione cuius culpam moltalem debeat necessatio praesup nereide ita de omnibus est smiat mitet dicendum: consentit pli liate. Ausitis S ιι φιδε om. 1 l. 1 ιιι. c. a.daea 4.i ι Sed ubi ei es, exponere se aliquem perieulo mot-tis,vel inuti alionis, est peccatu ra: sed tali pelleulo ea. ponitur,qui transraeditus legem, cui est impostatae poena. Ei go peccat. Respondeo primo eum Nauarr.negando traiugies solem huius lexia exponete se periculo mortis, quia potest ea eucuspectione tr3n sedi legem. vi Menam erutet secundo dico subire periculum mortis aliquam do iterae, si ei tationabili causa fiat potes enim ali. quis ob aliquam strauem necessitatem sui, vel alte-cius tiansgredi legem Prohibentem sub poena motis eis. ne cibaria extrahantur .cinitate , dc tunc non peccate. etiamsi mraeulci mortis se exponat. Addo teriatio horum obligationem ex lege naturali prouenire, qua tenemur fugere periculum mortis non cx v losis postiuae. Ex his itisetet alliquis vectigalia iusta non debeti in
conscientia, si lex poenam imponat non soluentibusaia Nairari.ca avnam εο Se Angelus Duria pedagium. na. 8e quidem si verbis praeceptiuis immediate dite. Etia ad solusionem vectigalium lex seratur, nullo m go sustinenda est talas sententia , quia est praeeeptum de ae iusta de debita Regi: s veth non per vetba pia ceptiua, sed indissetentia statuantur, adhuc exist moesse soluenda non in vi testis humanae, sed in vi legis.
alatu talis determinatae tua Oedinatione, &deei et optineipis . uare naturali tenent ut subditi ad Ptinet. is sustentationem concurrere : qun autem modo M. eant coaeeurrere , assignat Planceps suo decreto. Facta e o tali assignatione debentui illa vectigalia Principi quia sunt eius, laeuil vedenti merem debetur pretium a lege taxatum, neque ipse potest extorquere maius. Neque illi minus reddi . quin peccet ut conita iustitiam, di aduersus legem naturalem pro hisbentem alienum accipete: de ita teret Sanchea Iib.6.
Sylve si .m agabella,s.quast. 3.maa. Callio si .aώι ιe-gc Pan. p. 8.14 Reitat satis Aeete argumentis pro prima de secunda sententia,quatenus nostrae aduersantur. Ad ptimum ptimae sententiae concedo non esse vincula inciditis imponenda absque necessitate cat cum legislatot vetbis praeceptiuia v ituriiudicauit necessario dupliei vinculci subditum ad obseruationem legis alligate,& timore pinnae, de horrore culpae. Ad secundum dico ex cognitione probabilitatis utriusque opinionis non inferti subditos Mobligatos, vel obligatos esse absoluth,sed solum sub piobabilitate,quam probabilitatem non intendit tollere Ie-ginator, ted illam immutatam relinquere. Ad ieitium fateor consuetudinem esse optimam legum interprete nego tamen esse talem consuet
dinem in legibus latia vettici praeceptiuo; siquidem
Ad quartum d quintum respondeo non esse nece Latiam in legissatore hum no cognitionem me aletnae ; quia non imponitur immediate ab homine, ted a Deo ptopter ita is gressionem humana praecepti. de diuitu in tuo inclus, ut in superiora puncto
dictum est. Ad ultimum concedo mitiorem interpretationem in dubio faciendam esserat eum lex praeceptiuis veIbis proceditPercludit dubium obligationis, de illam pro certo conitituit. Argumenta vero secundae sententiae nostram pri mam conclutionem probante at quatenus videntu Iaducitati ieeundae, illis satis ieiendum est.
Ad primum Seo de ratione legis esse obligationem
in conscientia, vel actum immediate ordinatum, vclia sultinendam poenam propter eius transgressioncm, si imponatur,vi dictum est. Ad secundam dico poenam regularitet imponi pet Pter culpam mortale mi at aliquando propter solam ciuilem .ec politicam,saepe enim conuenit reipublicae cogete subditos solo timo te poenae, ut contingit in religionibus , in quibus virtute obedientiae obligantur lauditi acceptandi , seu non non repugnandi peen aea superiotibus imponendae ob transgressionea reges
Ad tertiam nego esse expressam . vel laetiam pro babilitatem, eumpet verba communia, de indifferen ita lex imponitur. Ad quattum diuesitatem menatum plovenire ex diuersitate eulpae moralis ; suffieit, si adsit diuella culpa,ciuilis,& politica.
An lex humana obliget cum periculo cuiuscumque grauis nocumenti.
1 ciam perieuto viis lex summa obligare pMUL a Daclaratur Huando hae pMestas rines dasa sic 3 RU ηδε ν quaestim seu distinctione, quanda per ealiam non es annexum amo pracepti. I Ettum est legem humanam te obligare posse
ad actum, eui in pericula vitae annexum Potese m tempore peltis obligati assurae infimis & hello
ingruente cullodrie ciuitatem quia bonum commme
praeferendum est particulari. Goeitca Princeps , F nps quem est potestas regendi populum , poteMt te
exponece petieulo mortis . ne tota gens pereat, de a
iiter expositus tenetis subite illud periculum, quias ab illo periculo, de praecepto te exculate POsi ea,
152쪽
eo quod non via eris esse nugis obligatus, quam quiliis hel alius, non posset Princeps esca citer prouidere bono communi. Ut ergo huic bono prouideat, obligatis obedire eum peticulo vitae facta a gignatione. Nam
esseaeitet in alii, actionibus. Elgo. Utile dicta
esto ante assignationem, & praeeeptum non esses obligatus specialiter, posita a stignatione obligaris sine du
, Aduertendum tamen est hane potestatem non posse legislatotem exercete , nisi cum bonum commune viget: itaque non potest legislatot obligate subditos ad actum grauiter petieulosvira , nisi id nece latium sit bono communi; quia respublica non est domina vitae uotum subditor u.M. sed gubernatrix.& iniqua ellet gubematio, ii vitam priuatorum periculo exponeret, ab Lque necessitate boni communis. Dices saepe ad consitu indam alterius vitam .est ne .eessatium alterum se peticulo exponere. Ergo tune potetit respubliea te obligare, ut tali periculo expona tis e praecipue si tua vita non sit ita teipubliea neeest tia. Exemplum est in humano corpore, ubi membra unius principalis periculo exponuntur tib conseruationem principalioris. Rei pondeo coneedendo totum:casu, quo illius vita
Quae intentio requitatur in subdito , ut legi, & praecepto satisfaciat.
esset teipublicae maxime necestiria , tua verδ minime: neque hoc est exponete tu mi vitam ob alterius vitae eon seriisti nem,sed ob eon seruationem boni communis : quia se licet alterius vita bono communi est ne
cessaria, tua vero non. Aduello tamen non ob quam
eumque eonuenientiam posse rempublicam te petieulo vita exponere: est enim haee obligatio summbat,dui,& dissicilis. de ideli non saei te imponenda, sed solom ob extremam, vel grauem boni communis neeessitatem au vel b esto obligatus non sis exponere vitam alterius vitae conseruationem: poteris tamen id praenate, quia est opus magnae charitatis, cedere proprio
Q uda si periculum vitae annexum non sit actioniplaeeeptae,sed uel a natura, vel ab extriniaeo incutitur; tune distinguendu est, uti distinximus tract. a.di peceat. disp. I. .'. s. s. si enim res aliqua init insece mala sit, nopotetit timore mollis honestati; hac enim de causa mentiri no potes, neque sortii eati, neque oceiderer etsi seias mollem subitu tum, ni sacras. Eodem modo non item tibi mandueate idolo oblata , vel cella te ab audi. tione Miise , vel ieiunium violare, si in eontemptumieligionis hae actiones expostulentur , quia tune esset religionem contemnete , quod est intrinsece malum. Aliae ueto ractiones sunt solo iure positiuo,sue diuino,
siue Melesiastico praeceptae:& hae aliae sunt speetales,
alia communes, si speetales sunt, quaeque sngulos te spieitint .non obligant eum graui detrimento vitae,imhneque honoris . aut rei familiatis. Non enim teneris eum gratii horum detrimento, ieiunare, audire Missas, soluete deeimas, communieate in Pal. hate,&e. At sactiones communes sint, hoc est pertinentes ad communem ritum sic tamentorum: ut est obse tuatio sgilli, eonsecratio in vitaque specie . & in pane aetymo in Eeeles a Latini, eelebrate vestibiis factis, miseere aqua vino.& similia texistimo cum p ticulo vitae obseruan. das esse . quia hae obseruatio pettinet ad bonum eommune religionis. quod prae se tendum est cuilibet speetali temporali euiusuis: S de aliquibui actionibus estres omni eerta , ob nullum enim peticulum .violati potest fgillum consessionis, neque eonsectatio seti in una speei et sed hoe nulla alia ratione.nisi quia peltinet
ad litum eεmunem, & rectam saeramentorum administrationem. Sed haee ratio etiam militat, etsi non ita
Vppono ptim b . Plaeepta, seu leges, aliae sunti assumatiuae,aliae negatiuae. Affimatiuae sunt,quae actum aliquem post tuum imperani et negatiuae, quae
1 Suppono secundb, aliquos distinguere duplicem
intentionem, aliam saciendi, vel omittendi rem praeceptam ; aliam satisfaciendi piae cepto imposito 1 di. cunt enim te posse habere intentionem audiendi sacrum die se sto , quod est res praecepta; non tamen habere intentionem latis faetendi praecepto amposito. Ateredo hoe esse i inpossibile,nisi ex is norantia procedas: nam si semel habeas io tentionem esse acem saeteriditem praeceptam, sinus etiam habes intentionem prae cepto satisfaciendi: nam praecepto fit satis sol malitat in actu exercito emetendo, quidquid pra pitur.3 Tertio suppono te peccare, di in voluntate trans. gredi praeceptum . si ita rem imperatam eaequoris, ut velis non exequi, s polles aut nis timor poenae adesse;
quia talis voluntas est voluntas contraria praecepto. Secus veth dicendum est, quando eam conditionatami
voluntatem non habes, sed solum absolutam ire plendi praeceptum esto in intellectu diuino uetum siseeluso
timore menae te non exequutur una praeceptum ; quia Deus neminem condemnat propter voluntatem quam
habitu ius foret, sed propter voluntate quam de praesenti habet contrariam legi. Quat id suppono aliud esse non violare praecep um, aliuὰ implete illud. Ad non violandum praeceptum, nulla per se intentio requititur, secus vero ad illud imis plendum. Explieo tam in praeseptis negat tu is . quam Hrmatiuis; eblius enim , do i miens, di omnino oblitus nullam habet intentionem , & tamen non violat praeceptum , sue negativum , siue postiuum sit; quia violari non possunt absque cognitione, de libertate. At diei non potest .illa piae eepta implere, quia ad praecepta implenda. iieuti ad .iolanda tequi litur liber. tas ; trumnae enim actiones, non animales praecipiun- ema dis castra Summ.Mor Pars I.
153쪽
143 De lege in communi & eius Catili S.
tiat. Ergo requirit ut voluntas saltem Aciendi opus procucum. Est autem maxima di fierentia inter praecepta negatina , de politiua : nam negativa cum non requirant actionem, impleri pollunt tine ulla intentione, & voluntate ; eo enim ipso, quo quis surtum non commitiatit, dicit ut praeceptum non furandi implete : at s praeceptum est aflirmativum. cum requirat actionem liberam , impleti non potest absque voluntate : de in his omnis Doctores eo aut niunt, & videli potest vasque E
ue Pi ima dissicultas est in praeceptis assit mali uis, an inoitus, re sne voluntate possis illa implere, ita et maneas deo bligatus. v bi gratia, assiliis coactus saetificio Mistae , alieotione requista adimplendum praeceptum .manes ne de obligatus & idem est de voto, iuramento, di poenitentia, si ex vi horum esses obligatus audire Millam : vi bene notauit sanchez supra ; quia sint qu,si quaedam speciales leges, pracepta. Et quidem si eo,ctio non trillat libertatem , sed illam diminuat , ut contingit, quando proced: t ex metu ; censeo tanquam certum pia ce to seri satis, quia est actio simplicitet libera, Se ita tenet Azot tom. t .an vi moraliti, lib. O .cap. t r. ιν est. q. Thom.Sanc beet lib. i. in Deea Q. cap. 13. ntinet. . Salas Aour.'. deierabs ελα 3 DO
di . t . ri M. i panes. I O.n n. s . ubi bene dicit pueros satisfacere Missae praecepto , si audiant eum debita atten tione , quamuis nollent illam audire,nisi fi igella time rent, . n m. s. absoluth dicit metum grauem non obstare adimpletioni piaecepti. At si coactio omnino libertatem tollit,ita ut veth inuitus, Ge eoactus saeti fieto assistat. eiistimo probabilios te non satisfacete praeceiapto,neque doobligatum manere audiendi saerum: ita tenet Molia. tragiat. s. de iustit. disp. 3 g. ia num. I. Aroetum. i. ib. .es x.an ε .c.es lib. t xv. I a. quast.s. Suar. 3οm .i a 3 .part. aio. 8 f h. 3 versi circa posteriorem par
Ratio est , quia impleti non potest praeceptum, quin
effetatui opus praeceptum: at piaeceptum non est tibi impositum de opere aliquo neeellario , sed de opere, quod in tua sitim sit uoluntate. Ergo dum non est cis opus , quod omittere pollis , placemum non imples.
ptum morasit r. noe est , in voluntate, implete tamen re ipsa. t aut excusatus maneas iterum Miliam audire:
si ii ii tibi esset preeeptum ieiunandi impolitum, ecinuitus ieiunaret. & si in voluntate 'aecepto non sati,saeetes, satisfaceres tamen rei re ipia: siquidem in re ipsa non transgrederis praeceptum ieiuniit ac proindes non ieiunantibus centura ellet imposita, illam nullo modo contra lieres. Item si praeceptum taberes erogandi eleemosynaim .de inuitos dares, se abligati H esse, ite tum dandi,sicuti s deberes testitutionem sacete,& in uitiis, aut alienus mente restituetes, cen et tibi obli gatio restituendi. Ergo. Respondeo neque in voluntate, neque in te te implete praeceptum ; quia non secisti rem praeceptam: quae est auditio libera lacti. in praecepto ieiunii se adicendum est . quia non requirit actum, sed negationem . idem te potest sine ulla voluntate te ipsa imple. ti.etsi non impleat ut moraliter. Praeceptum vel 1 eleemosrnae, eis non impleas, quando inuatus tribuis , at facis vi res ita mutentur , ut cesset omnino obligatio illinit nam obligatio dandae eleemosyna preveniebat ex necessitate piu peris, supposta in te facultate sue- cur tendi: quando autem aliqua ex his citeum stantiis descit, cest at piaeceptum. Idem prolsus est in tessitutione: nam licet ei non satis acetes inuite teddendo ablatum: at reddito ablato. cessat tibi obligatio aliudi eddendi, quia iam cessat teientio rei alienae,quae erat conditio neces latia ad restitutionis obligationem I ad summum enim obligati potes te esse contentum de tali redditione. Ex quo fit ebrium . vel dot mientem recitantem orationem aliquam debitam ex voto . vel praerepto. praecepto non satisfacere , quia non est actio illa, quae imperatur: ita Omnes Doctoi es, ut dieit Salas de I A.
clesiam animc meditandi tea diuinas, ti Sacerdos interim adeat altare . ad celebrandum Mul.e saetificium, non satisfacere praecepto audiendae Missae , quia non habuit intentionem audiendi sacrum,uel solum medi. iandi. At crederem vere praecepto sati,sectiteu4 attentione requisita saeto intersuit: quia im et it sacro non violenter, sed libete. Ergo habuit voluntatem audien-Ai faetum ;haee enim voluntas separati non potuit ab
illa motali, re religiosa piaesentia. Neque obstat cum primit m accessit ad Eeesesam non habuisse animum audiendi sietum;putabat enim vel non esse faciendum saetum, vel non sole illi praesentem debita attentione: sed iacto iam sacro si ipse debita intentione assistit.
iam vult saerum audire,neque intentio meditandi
esse illi intentioni potest. 8 Secunda diffieultas est, an necessatiδ debeas habere
intentionem satis iaciendi praecepto, vi praecepto iatu saetas,& deobligatus maneas lin qua re exiit imo necessarium non esse te habete voluntatem expressam satisfaciendi praeeeptor nam etiams ex ignorantia praeeepti, rem praeceptam fixo. quatis,peaecepto satisfaci taliter prod de obligatus il lo manea . Verbi gratia , ignoras elle diem sestum. 8e hae ignorantia stante audis sacrum I postea vel 1 cog nosei, este diem sestum, non teneris aliud factum audite, sed poteris reputat e te piaeeerto satisfecisse: ita
est , quia impletio praeepti, est exequutio rei ptaece .ptae, sed ignorans esse impositum praeceptum , exe.quetis libere tem praeceptam. Ergo satis facis prae
9 Dieet. Praeceptum impleri non potest sne eo iatione. Ergo si ignotans praeceptum, secisti rem praeceptam praecepto non satisfacis. Antecedens probo Tum quia praeceptum obligat ad sui notitiam: qui enim ne gligens est in cognoseetidis praceptis sibi impositi,, peeeat: sed hoe nulla alia ratione vetum est, ni si quia
impleri non possint sine eognitione. Ergo tum etiam, quia ignorans praeceptum non facit actum obedientiae. Ergo praeeeptum non implet. Item s debetes restitue ie centum pauperibus ob male parta, di huius obligationis immemor totidem in eleemosynas tribuas , adhuc non extinguis debitum. Eigo fgnum est ad praece. pti adimpletionem necessaliam esse praeeepti cogniti nem 1 & ex uoluuiate illi satisfaciendi exeeutionem proeedere. Propter hanc Obiectionem sylvest Oreb iis
mra Z. cap. 3 3 οι. i 98. censent te debere intentionem habere
154쪽
habere sits, eiendi praecepto. saltem in virtute, & te. putat probabile Petrus de Ledesma sam. de furament. iratu . de Etit aristia,cap. 17 post ioA. usio pacile tamen respondetur praeceptum per se,& re, gularitet impleti non polle fine cognitione , ideoque obligit ag sui notitiam : per acciὸens tamen , de easu implet ut absque cognitione illius. solum ex eogniticine, se notitia rei quae praecepta eli,& voluntate faeiendi illanx quin si voluntas saetendi,quatenus praecepta est. Coin veth vrgetur non esse tunc opus obedientiae, eoncedo non esse opus obedientiae sot malis, esse t men opus obedientiae mater alis quod susticit ad prae-eepti adimpletionem,taliter, quia deobligatus omni lio maneas, neque enim praeepta obligani ad opus ex. te inum ex motivo obedientiae faetendum,alias qui au diret Missam ob vanam gloriam praecepto non satis Liaeetet, sed solum obligant ad rem praeceptam exequen-
tim,quae eum exequi possi absque cognitione praxe-pti praecepio fit satis. in obligitionibus autem iustitiae secus est dicendum ; ntin enim sine cognitione obligationis exequi rem praeceptam potes, quia res praecepta est solutio, ni ia donatio : solutio aute in nece stat id inuoluit cognitionem obligationis, de voluntatem sati faetendi, quibus descientibus et it donatio liberalis aepto inde debitum non extinguit. & ita tenet Santheg
in praedictu casu te sussilientet satissaeere posse . etsi in particulati ignores obligationem : neque volunta tem speetaliter habeas satisfaciendi, si tamen aliquan do in genere voluisti , ut si casu aliquam obligati nem habeas restituendi. eleemosynae a te faciendae imeo illius subrogentur. Nam tune illae eleemosynae non propita eleemosynae & donationes liberales iunt, sed solutiones debiti,cum ex voluntate satissaeiendi deblato procedant.
ii Sed quid dieengum .eum non solum ignarus prae.
eepti. rem praeceptam exequeris ri sed animo expresso non satisfaciendi praecepto set talem rem, satisfacis ne tune praecepto. Verbi gratia, audis Mistam, vel recitas horas eanonieas,nolens illa tit i sta vel recitatione praecepto satis Aeete, sed potius intendens iterum recitate. vel aliam Missam audire. Manes ne obligatus,ae si Missam non audisses, vel horas non recitasse, plutes sentium te obligatum manere. se Nauart.
de est quidem probabilis satis. Prim,quia praecepti s tisfactio qua talis est, debet esse uoluntatia, e libeta, quia praeceptum est de actione humana: sed qui non vult illa recitatione praecepto satissaeere, non habet voluntati implendi praeeeptum. Ergo. Seeundo ae tis
non operatur ultra agentis intentionem. . non omnis, certum , et t. in agris,gri acquirenci .amin Sed intentio
huius agentis est, non satisfacere praeeepto illa actione. Ergo de factri non suisfacit. Tettib executio rei praeceptae est exeentio rei debitae r eum autem ex deuoti ne audis Missam,aut horas recitas, non potes diei temdebitam exeqni: nam illa Mittae auditio, & reeitatio prout . te procedit,non procedit, ut debita sed Deo li-hetaliter donata. Ergo pireepto non satisfacis.
Dicet vetum esse, te non procedere,videbitam: at
quia in se debita est, admitti a Deo, ut debitam. Sed
eonti atquia illa numero actio non erat debiti Eigo non est necessari uin quod Deus. ut deb:tam illam admittat. Item Deus non admittit nostras actiones,ms quatenus a nobis plocedoni,sed illa actiones a te procedunt animo liberali, se gratuito. Ergo non admittuntur a Deo. videbitae. Et confirmo vatias exemplis: s enim ex vo. to, &suraniento deberes Mistam audiae quotidie, de tempore,quo audis Mistim, habetes animum non satis.
Leletidi illa Mista, sed alia quam existimas audite,defacto satissaeis, quia pon imples promissionem Deo sactam,sed alium cultum liberalem Deo piastas. Item si ex poenitentia a Consessario iniuncta, deberes Misisam audite , de audis Mista in , non vi poenitentiae sati saeta a, sed .t amico placeas,qui a te Mulam expostulauit; non satisfacis placepto. Deliade s debeas centum Petro de tritidem dones animo i berali,nolens. ut illa donata computentur pro de b.to , debitum itu egium
manet. Idemque est si pro Mista dicenda stipendium aecepisses, de vellet gratis Millam dicere, non eati p. guetra debitum. Ergo i gnum est non poste satis nee te praecepto, sine uoluntate satisfaciendi illi. Tandem quia leges,& praecepta obligatii subditos illa implete: ergo obligant,ut id velint, quia ira plenda sunt humano, & voltin ratio modo.
ra Nihilominus plobabilius existimo te illa Missae
illa voluntas, qua vis non satisfacete praecepto,inem c axest,& nullo modo obstat, quominus praecepto satisfacias . quia tibi praeceptum imponit ut tantum de Missae
auditione , & reeitatione libera tali die facienda. Non enim tibi impetatur audire factum, aut horas canoni eas recitate ,ex intentione satisfaciendi praecepto, nul- tibi enim extat piaeeeptum de tali intentione. Et con-
fimo. Si lata esset censura aduersus illos,qui die festo
Missam non audiunt, vel holas canonicas non recitant: qui hoe mogo audiret Missam, Se horas ea nonicas reeitaret Aensura ira vitaret, quia vete Millam audiuit,&hotas recitauit. Ergo signum est illam voluntatem non
obstare praeepti satiss.ctioni Qunei tea aduerteiadum est aliqua praecepta postiua esse.quae lichi sint de actibus exteriotibus, aliquam specialem intentionem, de voluntatem necessarid ad sui constitutionem expostu.
lant;alia vero non ,reeitati enim horatum requirit in
tentionem colenili Deum illa acti et quate si breuiatium legeres gratia addiscendi, vel docendi alios,non
satissaeetes praeeepto,quia illa recitatio non est oratio. Idem est in administratione saeramentorum is absque intentione saeiengi.quod saeit Eeclesia , verba prias e-tas ; esset enim talis prolatio, ficti,de veibalis, non ve ra sacramentorum ministratio. In his etgri non solam actio extericit soa etiam intentio rettinet ad tem prae ceptam: at in praecepto audien fli Mis,in nulla aba intelio praeter voluntatem audi ridi seu assislei, di sieri se . expostulatur. Vnde s habeas voluntatem audiem di Mi stam , vel reeitangi horas eanonicas ex motiuncolendi Deum , etiams expressam habeas voluntatemnori satisfaciendi illa reeitatione . de Missae auditione, vete satissaeis qdia esseis quidquid tibi praeeipitur. 3 Diees, si exemiendo 'pus, quod mihi praee tu est. praecepto satisfacio. Ergo non possum hisere voluntatem non satis iaciensi:at in praesenti ea se supponitur me habere illam voluntatem.& experientia con
155쪽
i4o De lege in communi,& et Us Catis 1 S.
stat plutes habere. Ergo signum est illo Opete praecepto
non seti latis. Respondeo voluntatem, quam habes non satissa. ciendi, procedere ex ignorantia , qua credis illa voluntate exequendi rem praeceptam, non fieri satis piaecepto,ac proinde ex se effcacem non esse, nec destrue re priorem voluntatem , qua rem praeceptam exeque- tisin qua piaecepto satissaeis. Ubia es secundo. Eigo non teneor mutare illam voluntatem non satis saerendi praecepto , ut praecepto
satissaeiam,sed pote io toto die illam habete siquidem non Obstat praecepit satisfactioni. Respondeo non obstare piaecepti Ecclesiasti ei satis.
actioni atque aded eae vi illius te non este obligatum mutare uoluntatem at Obstat praecepto diuino, quo tibi prohibetur nolitio no implendi Ecclesiasticum praeceptum' quapropter debes ab illa voluntate eestate Mita docet Suareae illo ιιb. . cap. 16. sem. l l .ct I a. Salaavi Ieg.disp. 9 secti .n. 3 3. Bonaei ira disp. l. q. .punct. I O. fine. Sinchea tis.1 .eap. i ynam. i4 Ex quo patet solotio ad illam interrogationem , an scilicet peceatum committas audiens Mistam , vel tecitans horas intentione non sati,saciendi: si enim nulla alia Missa tibi restaret audienda . neque tempus, in quo iterum postes horas canonicas recitare, sine dubiti pecea res,non quidem in
re, sed in affectu i quia scilicet affectum habes non satisfaciendi piscepto Ecclesiasti eo: at si testat et alia Misia δε tempus superesset iterum te eitandi. & haberes voluntatem audiendi illam Missam. Ae iterum horas recitandi in ullum peecatum committis: & ita tenet Suar. supra, Ae Sane hea num. a,.s I s.
34 Neque obstant argumenta pro prima sententia. Ad primum dies,praecepti satisfactionem, qua talis est .liberam est e debete ineque huie libertati obstat no sitio satisfacien3i praecepto procedens ex ignorantia, si de facto dat ut absoluta libertas exequendi quidquid
raeceptum est. Ad secundum concedo actum non operari ultra imienticinem α gentis, sed quando voluntatem habes audiendi Mistam . & non satisfaciendi praecepto , duplicem voluntatem habes, aliam ineffeacem non satissa etendi in quae ex ignorantia procedit, aliam emeatem satisfaciendi: in concutsu autem huius duplicis voluntatis, vincit voluntas esseax . utpote planeipalior. Secundo tespondeo actum non petari ultra intentionem ageniis, quando ab ipso sendet actus . & eflectus : at satis facete praecepto, si semel exequaris, quad. quid tibi praeceptum est, non est in tua potestite. Ad tertium concedo executionem praeepti esse exe- euilonem rei debitae, non tamen este necessarium ut te proeedat formaliter, ut debita,quia praeceptum Diari
obligat, vi sotinalem intentionem Obediendi habeas. suffeti, si a te procedat, quae debita est. Ac lieet illa actio numero absolute non sit debita; quia tamen prima est. ideo debita est. Huie modo operandi no stat asteiactu, ille tuus ineficax non satissae tendi praecepto: tum quia pice edit ex ignotantia,qua clegis non satisfacere: tum & praecipue quia non destriait affectum esseaeem ponendi quidquid tibi mandatum est. Eodem modo
Dens acceptat illud opust acceptati inquam illud opus tanquam debitum. S se in re executum ; liola tamen tanquam debilum in tuo affectu inemeaci. Ad eonfimatione ni de Mista debita ex voto , di iυ. t amento te spodet Suarea lib. ..e haris ea meis cap. 16.num. 8. Si audias voluntate non satis aciendi voto, sed intendas aliam Missam audire,ut voto satisfacias,tacite te prorogate votum , vel nouum votum sacete, quia cum obligatio voti a te dependeat, potes pro libito illam tibi de nouo imponere : at obligatio praeeipii Ecclesiasti et,cἰim a superioris voluntate otiatur,tieque linitia potestate sit illam plorogate: si semel illi sati se. eisti, nihil manet satisfaciendum in hoclest probabile.
sed piobabilius est,quod dicit Sancti tib. I .in De J.eap. 3 ina m. I 8. te integre satis eisse voto, quantumuis habeas intentionem alio opere satisfaciendi,quia veteptae stas quidquid voluisti, neque tu eum illam volunt a tem habe, non satis iaciendi voto per illud opus, iniendis de nouo vovete etsi possis, sed solum intendis pii oti voto per aliud opus a te faciendum satissaeete. Eigo stam satis eisti,nihil testat tibi satisfaciendum. Ad exen plum de poenitentia iniuncta distingui po testi vel osseis Missam pro amico , vel in tuorum me. catotum satisfactionem. Si in tuotu peccatorum satisfactionem , etiamsi noli habeas animum talis faciendi obligationi tibi impositae, integie satis sicis,quia effeta quidquid tibi est mandatum M ita docet Sancti. n. 1 . At s in satisfactionem peccatorum amici os bras, videris non satisfacere, quia non praestas, quidquid tibi mandatum emtibi enim non solum mandatum eli Missam audire.sed audire in satisfactionem tuorum pecca. torum, quia pro tuis,& non pro alterius peccatis Misia in poenitentiam iniuncta est. Vetum si Confestativi expresse tibi non praecepit pris tuis peccatis Missamoilesii , sed absolute Missam iniunxit in poenitentiam a existimo esse satis probabile te satisfacere praeepto pcenitentiae audiendo Missana quantumuis pio amico offeras quia esicis quicquid tibi mandatum est. Ciserte autem pro tuis peceatis, non inuoluitur in poenitentia i nam licet pro tuis peeeatis opus poenale si iniunctum,poterat iniungi,ut illud pto animabus puris ga torii osse ites. Item aliud est gnis praecepti; aliud res praecepta. Fateor, inquam, pCenitentiam iniungi. vetuis pereatis satisfacias mon tamen satisfactionem tuo tum peceatorum cadete sub praeeepto, quia non est materia praecepti .sed filiis praecepti: alias si in statu mot talis peccati poenitentiam aὰ impleres , praecepto noneensebeii, satisfecisse:quod est contra communem sen
Ad exemplum de debito iam dictum est in superioridi meus tale non extingui liberali donatione, quia ex debito non debetur donatio, sed solutio. Ag .ltimum Concedo leges obligate sub/itos, ut illi, sati faciant δε eonsequenter, ut habeant voluntatem satisfaciendi , quam tamen habet quicunque rem praeceptam exequinat, eis edi ignorantia ipse credat non habere.
Puvc Tu M X vi II. An actu, qui sit peccatum, possit legi,
, D Atio dubitandi est , quia omne praeceptum est I de opere bono Ergo ut ei sat satis,opus bonum
debet exequi,quia debet exeqni opus,quod est impera. tum. Ergo non potest fieri ei satis opere malo, quia pus malum non est imperatum. Neque obstat si dieas piscepto latiiseri debere opere bono ex se, no tamen est nece Ilatium esse bonum ex circunstantiis I auditio
enim Mi ssae δε largitio eleemosynae bona sunt,illi que
videtur praecepto Missae N eleemosynae satis senieti a s ob prauum finem vitientur. Non . inquam, obstat. quia si opus extereum prauo fine vitiatur, absolute vitiosum est . & peceatum i sed Ae peccato nunquam estriaeceptum
156쪽
praeceptum. Ergo illa auditione Mulae, de eleemos Inanon sit latis praecepto , qua non eli opus praeceptum.
vitroicis etiam ex circuns lamia extrinseca. Ergo. Et ita tenet Ant .a. 2. anus . s.cap. . o. f. a. ubi dicit non fatis-ccei e praecepto audiendi Millam qui aecedunt ad Eecusaua, ut videant, vel videantur ab aniatos ibus tuis, ita debent ait accedere ad orandum,& tunc a se removete debent cogit ilones temporales ad Deum Oran dum e contentii Maior an . uionia. i s. qu. 3. ραδειν postpri vc. Aiatim. Ibi is configianae,3.1 diab. 4 iathiauan. r. s. ι .3 1.ω- a.dist. i q. r.
a Nihilominus tenenda eii ut certa commu lis ten Lentia, iape M , inquam ex se hono. vitiato lamen ex tine.
vel ex alia eitcuns lanii extrinseca neti iatia potie pi a ceti' oh m,uυ,,quia praeenum hianianum. Qiuili am- petat actus substantiam uri modum i qui ncce sinius non e Ih ad eius extetiolem hone Itatem. Tum quia aetas . se factus pertinet 1ufileienter ad cultum Dei extrante- cum . N ad rectam Eeclena. N reipublica gube allo. nem : modus autem alius operandi edi trans us,etsi ina xime sit interior . pei accidens eli. Ope Ii place Ptia, α sorte extra hum inati, iurisdictionem. Eigo quicumque ille sit , obstue non potest executi ova o Pella pIa
Dixi legem , & ptreeptum imperate actus substam
tiam , non modum, liti non ut nec latius ad subdiam tiam actus praereptusam aliqualido aliquia modua pet-tinet at substantiam praecepti . di tunc uoci solum ies extrinseea pet se . sed veli ita illo modo mandatur. Exempli causa , mandatur alicui recitatio horarum, consequentet mandatui intentio eo tendi Deum,de at tentio requisita ad orationem,quia sine hae antentimnein attentione non est recitatio, qirae vetana: ut M. ne dicit Suaaerion, his religib. c. 26. item mandatar alicui sacramentum conseisionis recipere , limul mandatur intentionem hae te illud recipiendi ,& d lorem de peceatis consessis, quia sine his non recipiet sacramentum. Aliquando uc id modus est e xtrinsecus operi praerepto. Uetbi gratia . praeeepto audiendi Mis.
sam,dandi eleemosynam . ecimmunIcandi .erat mi ei cis
est finis vana gloriae. Quoei rea si ob vanamgloriam,
vel turpem amorem audias iactum. eleemosynam iii huas .ccmmunices, latis facis praecepto , quia rem praeceptam exequeris. Non enim ex vi talis praeeepti illeptimus finis adiunctus piohibet ut , sed aliunde : de ita
3 Neque obstat ratio dubitandi. Fateor,inquam auditionem Millae de eleemos 1 nam ob finem prauum vitiosam este, sed non elle vitiosam intrinsece, sed extrin- seeh : vitium autem exitio secum non obstat praecepti. satissae tona . quia non obitat, quominus auditio Micia, fle eleemosyna de se bona sit quae solum est matella praecepti. Ad confirmationem ex NI. r. a.dico facientem ex ti, more praeceptum lias nsu facturus, non unpleaeptae
ceptum in affectu,& quoad Deum,bene tamen in effe- .ctu, se quoad Ecclesiam. Ad azias veth leges tespondeo cum D.Thom.relato a Sancheet M M. . dic a b ualea tis 3.de legib- .c. Io. n. s. duplicem elle voluntatem , seu intentionem I g natoris , aliam de re praeceptara iam de fine obtinendo petpraeceptum. Prima intentio . & volutitas est forma mistianteea legis,& ideo qui aduersus illam proce ait, peccat iii legem. secunda veid est extrinseea,ti ideo peccans in illam non censetur legem transgredi. Ex his innitur,li ex poenitentia voto, aut iuramen to Obligatus sis eleemosynam facete, vel Millam audire, Ie Oti vanam glutiam h me praeliea,te satisfaces e vo-tia, tu amento, pinnitentiae, quia hae omnia obligant instat eur .ldam legis,& praecepti,& de poenitentia do.
Sed obiicies, volo intendisti tem gratam Deo osse rore,qula est actus reIigionis. Poenitetitia init radit Coimsellatius,ut latissaeias Deci pto peccatis: sed hae obtineti non potiunt actu vitioso. Ergo non satisfacis voto, di poenitentiae pet actuin vitiosum. iRespondeo te non satisLeere fini intento per votum & poenitetitiam,vi conuine u obiectio; satisfacere .utem materia voti, fle premitentiae, si iem de se statam Deo. ἐκ honestam osse ias . e si vitiatam extritis eca cir-eunstantia: quia finis exit inse. in voti, L p uitent ae sub votum , α poeniteritiam non eadit, sicut neque cadit sub lege finis extrinseras leg s:alua ' i laute, d litiose in die ieiunii eomederet , seruans formam sta tutam ab Ecelesia. non seruatet ieiunium,quia non sese, uat finem elui exit in eum,qui est,carnein aliqua ine dia maeetate r quod est omnino salsum.
PvNcτvM XIX Vtriim possis unico actu pluribus praeceptis, de obligationibus satisfacere.
. 8 Prabasiliis o seri salia vicie,s Panhentia. s Guid direndum sactum Dei ι . qtii plurabas obliga rionibus site tim ι natim susti facera polia IM, MAsmirion. rastandetur. I CI oblig1tiones sunt iustitis , cinum est ap.3 omisones unico actu satisfieii non posse diuerss obligationibus; impli eat enim tem debitam titulo iustitiae, alio titulo iustitiae debeti, qui a s ex iustitia debita est,
alio titulo debeti non potest . cum super eande in rem duci tituli iustitiae eadere non possint. Ex quo At,s debes Pelio centum ex pi omissione acceptata, vel ex eontractu, de insuper committis delictum , quo tenetia centum date Petto , non satisfacis vllique
157쪽
bligationi dando centum , 1 ed neeessatio debes date illam ex poenitentia debeas, non satisfacete dansso ea, ducentos. quae debes restituere ob ine ratum ablaticinem , quia velum i obligationes snt diuersitum virtutum, seu illa eLrgitio non est donatio liberalis,& conleque et ex diuersii praeceptis unico actu pluribus obligationi- Deque eleemosina. Sed est solutio,&restitutio dibiti bus fieti potest satia , quia non implicat rem debitam se Sane her nam c.
uno titulci alio diuello debeti: non enim implicat rem g Tertio inteio cum eodem Sanch. te non satis secet debitam titulo iustitiae , debeti etiam ex utito, de pinnitentia praecepto, de debitam ex praecepto temperantiae, debeti etiam ex votα Ratio eit , quia obligatio voti, pinnitentiae dc alterius praecepti politi ui ex legi natoris intentione pendet , qua rebus iam debitis alio titulo alligati potest. At eum debitum iustitiae ex ipsa rei na- ut a citiatur,& in aqualitate rei ad rem sundetur , ne quit dupl. x obligatio iustitiae super eandem rem cad te. ita Media Cod a si aef. q, st. . .ers coraliarae'
Ex liae doctrina in se itur, si uoueas ieiunare in Quadragesima . satisfacere re praecepto Ecclesiae , dc volo, It m ii vou eas restituete debitum , dare eleemosy nam indigenii. satis eis vii leo actu duplici obligationi:
setiit obligatu, reeitate orietum di ut num ratione Otidinis laeti, de hene1ieii , utrique titulo satisfacit unica Iecitatione ; quia lupet eandem is .it etiam illa duplex obligatio cecidit. Qibe cimnia elata sunt,& mana sella.
3 Dubium tamen est explicate , quando de Leto su.
pelueniens oti lagatio tu dat s spei actum debitum, quando vero expostulet alium.
Respondeo erat a regula definiti non posse, sed eae, euia Graiis collige dum esse , quia ex voluntate , ociuientione legis totis pendet: si enim circunstantiae denotent legi latcirem velle exige te actu in non deb tiam, manebis tunc obligatus illum praestare,neque pinteris actu debito satisfacete. At s et leuns antiae den tent contentum esse actu alias debito , latis facis illo vitique oblig itioni,de obligationi denuo impostae , de
tamen . quotiet distincta oblisatio superuenit , disi inctu in actum expostulat, quia sic communiter legistit . res intendunt, ut bene dieit sanehez supra. Et in easu dubio sie est interpretandum, quia interpretatio fieti
debet ex communiter contingentibus.
politum praeceptum tectiandi bis caleulos virgineos,&habetes votum quotidie .vel di bus sis is illos recitan dl , n ara satia saceres praeceato confess ril recitatione debita ex voto , quia consessarius nisi clate se explieet; ad tem non debitam intendit te obligare,praecipue cum obligatio ilua eriti dissatio imposita,nrin sit alligata diei; scd p es,quando tibi plaeuetit,satisneere. idem est saliqua ieiunia absolute imponeret, non satisfacetes ieiuniis ex piae cepio Ecelesiae, aut uoto debitis Muia intendit tibi cibligationem imponere de re alias non de
num. de alis ab eisdein telati. Verum ti consessatius dicat : Sine ulis diebus hoc mense audiaet saetumi ex benigna inter pietatione censetur Missa debita ex praecepto diebus festiuit, contentus est 3: neque enim cen. sendus est oblid te ad audiendum duplex sactum dimbus. i. st is, quia est graue onus: quod non es, credendumini p. se ite , nisi manifestet, ae proinde diebus fessis, unico s.croati lito . satissae 1 virique obligationi. oe
Seeundo insero. Si voveas dare eleemosi ira vesvoto, vel poenitent ae,de danda eleemosyna,s des fiaia tribus , avis, Oe parentibus talii et indigentibus, ut leoneatis illis subuenite, quia illa non erit proprie elemmosyna,sed solutio debiti legalis ad quam pei iudicem potes compelii, casu quo diues sis. ιtem quia non estela gitio pauperi i pauper enuti non est , qui ius habet postulandi alurent a s ut ex aliis probat Suidus riai
men .HI I .vitiast 37 a nAm. .inia ad ii. Velum s aliis consi inguineis a lupi a relatis eleemosynam tribuas . a tisfacie, voto.& i cenitentiae iniunctae , quiancti ten
ris ex de nitia leguli illis alimenta piabere, ut probat
Quat:. insito , quid dicetidani sit de eleemosyna
data patiperi grauiter , aut extreme an3igenti: an, i quam,tali eleemolyna satisficias Eleemos)nae debitae
ex voto, vel iura, entia 3 videtis quidom non satis sacere,quia illa eleemosyna est debita ex praecepto misericordiae 1 sed qost debita sunt alio praecepto. Lon censetis vovete neque tibi in poenitentiam iniungi , nisi exprimantu . Ergo. Et con himo. Ido optam a Milla a dita in die scito, non satisfaeas pili Mida debita ex voia' to . N poenitentii,os vexas pio voto & ponitentia amplieate quia is a Mula non cecidit soti voto , di poenitentia i siquidem non est in tua potestat e stum, tacete, quod non si debita, de quω illa non fiat satis praece pio Eeclesae. Sed similitet non est in tua potestatefacere , quod pauperi extreme, vel glauiter indigenti eleemosvna non debeatur ex ptaecepto miserico idiae. Ergo illa eleemosyna non potest hera latis eleem Olynae debitae ex vino , de poenitentia. sie Medita a Cod. ae s
8 Verum in hoc easu probabilius censeo satis seti pcenitentiae , te votu illa eleemosyna data extreme indigenti sic tradit Henric Δs.s.da premi cap. ai. num . . ia
est debita illa eleemosyna ex praeeepto ana sericordiae ab oline, sed ex suppositione . quod non possi, alia via necissitati pauperis subuenile. Quod e stat mana se ite . Nam si debita testituenda pauperibus tali pauperi tribucres , cellaret tibi ol,ligatio dandi eleemosynam: quia Laee sola in adest , dum noti potes alia via eius ne cessitati prouidere. Sed in easu praelemi potes recessintati paupeiis subuenite eleemosyna debita ex voto , depa intentia. Eigo alia eleemosyna ex praecepto miser cordiae non debetur. Ex quo manet 1 nlota ratio in eo
trarium a Milla enim in die selio absolute est Aebita, etiam quacunque suppositione facta secus de eleem syna indigenti. 9. Quinto insertur quid dicendum.eum pro multiplicatione tituli te a multiplicanda est, ου. p. debes dare pauperibus centum ob iniuste ablata, alia centum ex voto ; alia ex poenitentiar si centum largiatis eumam ex his obligationibus satisfacies.Omnabor est imposit, bile quia non debes soldm centum, sed ter centum. Ee quidem s deereuisti uni illatum.obligationum satisfacere.illi satissaei est qui, illud opus de se est imtegie latas saetorium , piri qualibet illarum Obligati num; solum etgo indistebat determinatione,ut potius uni oblig itioni prae alii satisfacerest hane autem de
terminationem a tua intenti De hahet .Eigo.Et videtur
158쪽
sb. i. in cauleap. 4 .num s. Bonacina d/θ. a.de tegib. a Dixi te posse eodem tempore satissaeete fluith Pagi ptiui .i c. m. in . Limitanda tamen est haec din praeceptis per plures actus, si actus saetas, quale, exi cti ina, ne stiperioribus eontiadicat pro obligationibus, guntur a piaeceptis, Nam pluris Doctotes eae istuti,ne quae a loeo.& tempore absoluuntur, de a tua voluntate regulariter hoc esse impossibile: quia non potes pluti- pendet illorum satisfactio. Alias lua intentio,& appli' bus acti Ombus incumbere ea attentione, quae a piaeee-eatio nihili deseruitet. Quod dixerim, ut intelligas, si ptis exigitur: qua de causa dicunt te non polle satis si die selli uo audiasu actum, intentione lati sacrendi vo- ceIe praecepto audiendi Miltimui simul .elissati, laee io, intendens aliud audite intentione satisfaciendi Ecelesae praecepto . voto non satisfacis, sed Ecclesiae praecepto;quia illa Milla non sub voto couiprenenia tuit, sed sub praeepto, utpote debita. Qubd s deereuisti omnibus tibi igationibus satissa cere, cum si impossibile satis faeete integre, satisfaciaec modo, quo possis nam actus, qui non valet, ut agitur,debet valete meliori modo . quo potest, ut tradunt D Octotes in cunica. 9.idem qώοque,dι disponsas. impuber.
n. s. 3c constat ex ipso textu. Qilocirca is praelunii distinguen diatra est: aut opus est sivi. ibile, aut in diuisibi-ltis opus est diuisibile. Ut eleemosyna, e largiaris cen.
tum, eum debeas ter centum, pto furto. voto, Id pC Mitentia, satisfacies pro rata palli cuius idet debiti: manebit tamen cuiu, libet debiti pars in soluta, cui onus habebis satisfaetendi: qua eum illa largitio pecuniae ars possit omnibu, debitis integre satis Leeie, de potest
cuiuslibet parti . illa pars manebit satisfacta. Si ve id opus indivisibilest .vt ieiunium,vel Missa. de intendos Omnibus obligationibus uno solo sacro satisfacere, cum tria debeas, reputandus es urgentiori obligationi satisfacete, ob rationem dictam: quia cum illa Milla non postit diuidi in si isticticinem p u tum obligati num; sed ne eelsa, id uni tantum deueat impendi: &ex tua expressi intentione non signetur una prae alia, asstis mand im est , vigentiora obliga tona satissaeete: quia se valet actu . meliori modo quo potest. Quate cum haeceptum Ecclesiast euiti piaeualeat voto, de votum Praevaleat praecepto Consellarii, censebetis plius Eeclesast leo praeeepto , deinde voto satisfacete,& terti poenitentiae.
Q od si nulli obligationi deeleuisti satisfacete, sed
illatum immemor opus Aebitum variis obligationibus exequetis,tune sequenga est decisio legis , eum exstim νibus. f. de solusianis. ubi dieitute si debitis snι omnino Jaalsa, nee qtii viam decrevit, etii debis asasi iacere velis. censesur omnibus pro rata saris facera ;s aiatem alιerim sit grauius, censetur gratiis . Excipe debitum ex iustitiarhuie enim necessarid tequititur intentio sati saeten liralias erit donatio liberalis,& non solutio, ut saepe in sinperio libust dictum est. Consentiunt in his Sancher, &Bariaci δεμα.
ΡvN TvM XX. Vtrum pluribus actibus eodem tempore factis postis satisfacere pluribus
. a D Espondeo posse . s actus saetas, quales exigun. I tur a quolibet praecepto; quia efficis. quidquid per praecepta exigitur. Ergo satissaeis illis idiuersias
re pracepto recitandi horas canonicas , quia attenti Umus actionis, attentionem alietius impedit. se syl- ueli oba Musa istie. Angelus ter o famis, m. s. ita milla vierbo festimorum. ii vinia Mess. n. 3 9. Rosella
verum tute optimo hae doctrina ab aliis Doctori. bus,praecipue Nauas L Aaoi, Hentique et, sualeet, sar in chea,& Boiiacina non admitti iur: non enim potent a intellectiva ita lim. tata est, ut nequeat duplici actionismul attendere de experientia eo ut at recitantem cataculia uligineum , vel horas canonicas poste iusti eientel testifieati de omnibus,qus in Milla coligerunti Signum etgo est manifes iam attendis te sufficienter. Ad jeno a requiti in supradictas actionibus diuelsam attentio nem , sed unam: non enim ii eceste est, ut ad verba,de sensum illorum, quae in Mista,vel horis canonicis proseruntur , attendas , susticit si attendas ad Deum ; qua attentici utrique operi conuenit,& suffciens est.
PvNC TvM XXI. Quando censeatur peccare impedimentum apponens, vel non tollens lega,vel praecepto adimplendis.
a Respondetur quastioni sus distinctione . O Hymatis
Proponatiar obiere cy fit sinis.1 CEmper videris peccare, quoties impedimentum
cI apponis executioni praeceptae . vel iam impedimentum appositum non tollis, vel apponendum noti remoues: quia superior praeeipiens finem.smul etiam,& media censetur praecipere. Sed est medium nece starium temovete impedimenta, quae executioni praecein prae obstant, vel iam polita temouere.Ergo si id Mon facis, peccas.1 Caeterum haec doctrina ita generalitet sumpta veril
non est:non enim ex communicatus tenetur ex vi prae-eepit audiendi lissam,absolutionem quae tete ex communicationis, ut plures Doctores 3ocent, quos reset in materia Eucharistiae in fine,ubi de praecepto audiendi Missam neque tenet ut diues non laborate, ut possit ieiunium seruare, neque peregrinationem in altu diem disserte .ut censent plutes.Quoeitea distinguendum est inter praecepta naturalia ,& positiva; & assirmandum praecepta naturalia per se obligate omnia impedimet ta illorum exeeutioni obstantia temouere εἴ dc media. quae ad illorum exeeutionem per se neeessaria sunt, apis ponere:quia eum obligatio holum praecepto tu ex ipsis rebus nascatur,nequit limitata esse obligatio pto uno, vel altero medio , aut impedimento,& non pio omnibus. Vnde exequens osse tum iudici, Consessalii , AA- uocati, tenetur addiscere,quae neeessaria sunt ad illius tectam executionem, Je rem uere impedimenta quae obstate visa fuerint. Et obligatus lege charitatis suecur. tete indigenti, eleemosy na corporali .vel spii ituali cotis
recti ne tenetur media neeeslatia apponere, de impedimenta , quae videt obstare remouere, quia hae obligatio ex ipsa rei natura nascitui r de si natura praescribit absolute finem,& media necessatia ad illu praeseribere debet
159쪽
i44 De lege in communi,& eius causis.
debet. Quare nisi iusta aliqua causa intercedat excusa ti ius, praeceptum ad haee omnia ponenda, vel te mouenda obligat.Neque in horum p creeptotum impedimentis video elle inter Doctores distensonem: solum
enim est dissenso pro susscienti eausa excusationis. At tu praeceptis posui uis seeus dicendum est e Mnenim ex vi horum praeceptotum teneris omnia media, quae videm ut aliquo modo necessaria ad illius execuistionem apponere , vel impedimenta remouere ; quia non Obligant eum tanto gravamine: cum enim horum
obligatio ex voluntate legislatotis proe at,poterit imgislatot illorum obligationem statuere sub conditione. quhd libet, de expeditus existas,non vero imperate tibi expeditionem. Quod exemplo de excommunicatione Pro praecepto audien .si Missam, de exemplo peregit tianis pio ptaeeepto ieiunis illustiari potest. Quae autem snt media apponeti quaeve impedimenta rem istienda pro executi ne horum praeceptorum,non videt ut posse certa regula definiri aliqua enim sunt grauiora praecepta , alia leuiora,& se media apponunt, vel impedimenta remouent ploximiora , vel remotiora quare ex modo , quo quodlibet praeceptum ieeeptum
est , peti debet haec obligatio. st docet Thora. sane
3 Vettim etsi hoc ita st,credo omnia illa media,quae per se,& intrinsece, seu er natura rei necessatia sunt ad illotum exeetitionem, te obligatum esse apponere, &omnia illa impedimenta, quae per se , & ex natura rei
obstant, remouere. Caetera vero petenda sunt ex eon. suetudine, Ac modo quo praeeeptum Ieceptum est. Primam patiem probo. tum ratione superius posta; praecipietis enim finem,eonsequentet prae emere censendus est , quae ad illius executionem necessaria sunt: alias
noti esseae iter finem intendet, sed diminute procedetitum exemplis.si enim die festiuo nolis a lecto surgere.& Eeelesiam agite . sed ludo occupari, peceas contra praeceptum audiendi Missam. Item s obligatus horas
canonicas recitare, proiicias Breuiarium aut nolis ha bere, peccas :quia haec Omnia sunt media per se, de in . trinseeeneeessaria ad illorum praeoptorum executio.
nem 1 & se tenent suptagicti Doctores. Qua ratione Aieunt,s aliquis die festiuo, vel nocte proxima se ine-hriaret. praeuidens impediendum este a Missae auditio
ne, peccare .eum se inebriat contra praeeeptum audienis
di Missam .quia apponit impedimentum per se obstans
Diaei, si die festiuo, vel nocte proxima te inebriares:
quia tune iam censetur moralitet adesse praeceptum,aeptoinde elseaciam habete temouendi impedimenta obstantia illius executioni. At s antequam dies praeepti adueniat vel quas in proxima st,te inebriares, vel
cibum nocivum sumeres,ex quo praeuideres infirmita tem tibi obuentutam.& impedimentum apponendum reeitationi hora tum,Missae,& ieiunio; non videtis, sic aduersus haec praecepta peccare:quia non videntur extendi ad media, & impedimenta ita remotar & doeet Salas,& sancti. v . Adde aliquos Doctores, etsi eo cedant te inebriantem die, quo est praeceptum audiem di saerum, vel reeitandi horas ex qua inebriatione impeditur eorum executio, merare aduersus hae praete-pta. At admittunt sumentem vinum , aut nocivum csebum , praeuidentem ob morbum se omisso tum Missas.
horas,& ieiunia aduersiis haee praeeepta non peccate. se Heliriq.tib. s. q. I l. ninn. in cum.lis . p, quamuis non ex ptimat. si id saeiat era die,quo urget praeceptum. Pit Medi. r.q. I in sumo in is Mat. 3 prae ι.. cap. 14 O. M. O i. de eodem die loquitur.& dieit non Peccare eontra Draeceptum ieiunii. eum qui iter saeit, ut inuisat concubinam, seu ami eam, vel Iahorat in venaticine , vel in ludo pilae, praeuidens inde si te, ut die illo non possit ieiunare. & Τhom. Sauchus .sum cap. a 3 . reserens hanc sententiam,non videtur ab illa gissentire, solum enim dieit obligare,ne haee impedimenta in laudem ieiunii apponantur,hoe est ex intentione violandi illud: consentit Ioan . Sanch. ἁisp. sq.select.n. χO.& addit , etiamsi sint ex intentione non seruandite. iunium , adhuc non peccare, quia illa non est intentio violandi ieiunium , eum obligat, sed intentio excinsaedi se a ieiunii obligatione, leu apponendi causam
ex sentem et quaerere autem causam ea cusantem ab
obligatione praecepti, non videtur esse contra praeiseeptum.
Ego vero hese extens ni aequiescere non possum,seut neque Salassu docta ioca a. ades. 3.disp.aseia. 9. n. rig. acquiestit: imh absolute dicit esse falsam sententiam Medinae,& ab omnibus leprobaramis intellige ab antiquis Doctoribus: nam ieeentiores aliqui eam approbant. θ Moueor, quia nullam differentiam inuenio inter inebriantem se, & ex ptoposto dormire u lentem die,quo debet audire Missam,& inter eden rem cibum noxium, ex quo praeuidet impedimentum esse
apponendum, quo minus Missam audire possis,utrumque enim impedimentum aeque obstat praeepti exec
tioni: s igitui in eo, qui se inebriat,vel dormite vult, Omnes admittunt omissionem Missae imputati in eausa, ita Hebet imputati et,qui eibum sumit,ex quo infirmitas,& impegimentum nascitur,quominus audire Mi Liam possit. Item nullam iste differentiam inuenio in eo, qui die sessivo vult ludere, tempore, quo Missa dicenda est, vel in eo qui vult ludo pilae, vel alio laboranon necessario,neque honesto Meupati ex quo viola
tio thiunij est sequenda. In utroque enim casu impedimentum apponitur praecepti exemtioni per causam, cuius positio nulla ratione honestatur. Neque hoe ti-gidum,& aurum alicui debet videri, sed rationi multum eon tme. Ratio enim dictat, ut quando viget praeceptum,vel iam est in pendenti, ut urgeat,tem ueamur quae illius executionem impediunt, di apponantur qua ad illius executionem necessaria sunt. Quando vetδ praeceptum non actu obligat, neque pro. xime est ut obliget, facilius permitti potest non prohi here causas obstantes illius eaecutioni te in hoe sensi sustineti potest eomedentem cibum noxium,vel me centem actionem , ex qua actione executio praeeepti Missae ieiunii, reeitationis ire pe/ieda est, non peccatu Ium aduersus hac placepta; i,inquam,illa faciat, non eo die,quo praeceptum oecurrit. vel in proximo est,ut Oceutrat,sed aliquibus diebus antecedentibus. 4 Dices. Ergo asticola,vel alius ossicialis non potetie laborare die ieiunii, neque peregrinationem aliquam arere,aut honestum aliquod opus , de pium exercere,
si inde sciat ampotentem reddi ad ieiunandum di shoc potest, poterit etiam ludo pilae , & venationi se
comittere,quin peccet. potetit etiam illa omnia exercete . seiens impediendum esse ,b auditione Missae de reeitatione horarum Haec obiectio probat se eundam partem nostrae eonclusionis, sciliret plura esse impedimenta,quae ex consuetudine, de communi Doctorum
sentetia apponi absque eulpa possunt executioni prae. cepti meque illa sunt cesenda impe3imema,sed exemiaptiones ipsusmet praecepti, praceptum enim ieiuni j, v. g obligat vacantes otio , non laborantes: quare qui die ieiunii laborat,etiam in labore sibi non necessimo. ntin videtur comprehensus sub praecepto. Alias dicendum esset teneti agricolas, abros lignarios,& sertarios diuites,quἱque sacile laborem excusare possunt labore cessate, vi ieiunium seruent .' quod est contra receptam sententiam, ut tradit Ioann. Sane hea disp. 14. . selis. num. 4. Ea3em ratione peregrinantes, vel se flagellantes. aliaque opera pia exercentes, quibus eum compati non potest ieiunis obseruatio,vident ut excusati.
160쪽
on l. i s. re r9. Atiost. - EAchivi. i. p.de iratimo u. 8 9. Alieni 1.ρα . ιιι 18. quast. 3. Ioarin. Saneh. dis 3 4. n. I a quia piae ceptum lioe solum illum labolem , idetur te nouoe, qui neque ne ec starius est , neque honestus. Undecent eo non excusitum eum, qui ludo pilae, de venationi se committit. Α ptaecepto autem audieridi Mutato, I horaium te eitatione . cum urget .censeo exeolaium non fore eum , qui labori quantuimus piose eYeiceat: nisi a s illud ex eleendum obligatus ex chaistitate sit; praecepta enim illa remouent omnia impedi- merita, quae absque graui detrimento tui, vel proximio mitia pollunt.
PuNcetv ia XXll. in quibus sit potestas leges ciuiles
o De . N obligatione, quam inducit. lermonem sectius : pergamus inuetigare causam eius sustiis
Primo sex ponendum est ut omnino cellum, esse in hominibus potestate leges serenai, quia i ne illa commanitas hominum gubernati no pollet: nam Ut dixit Sapiens prouexb. ii jubi oti est gubernator ,eorruit po. Pultis,sed gubertia tot exercere Odicium non potest, nisim . di s legibus. Ergo ues ab alio debet illas recipale, vel ipIe, ii supremo, sit, debet alias condere. a Hauc autem potestatem serendi legem nullus habet a natura, iura natura omnes homines fecit liberos, nemini enim potestatem . & iurisdietionem politi eam in alium eoneelsit. Restat ergo i solum ipsa communi: as hominum ii ibeat a natura hane potellatem: hane autem habent, eo ipso, quo pluies similiae .elitii se se inuleum iuuare , de inter se vinculo societatis uniri: nam sine potestate se tendi leges, non pollunt an pace,& iustitia gubetuati, di conseruati. Quaptopter per vitam potentiam non potest impediit hae e potestas.
Verum quia communitas iudicauit se rectius gubet-nari polle, aliquo si naulati,vel aliquibus,quam omnibus et quia si omnes ad tegimen sui cor cutiet ent, esset Non leuis emasu so , Ie eontinua perturbatio, praecipue si esset mapna hominum multitudo; ideo totam suam potesti em tia ollulat in unum vel in plures aliquos de terminatos, qui regere. N gubernate te publiea in possent, potestate ab illa aceepta: de in has omnes sere cos
E, sis insertur,quem liber Regem potestatem basere eondendi leges a te publiea immidiate e constat ex supradictis Dodotibus, & deciditur in m. p. f. de eos iartitioni, minet iam, ι. 3. noti Isim .f. de omin. taris, εe triclunt ibi Dochotes.& On nistae in cap. per vene alti /M . a/.. filivsim tigitimi. Ratio est manifesta, quia mn hinet a propita natura, eum haec omnibus comis munis sit . N nu 'la sit ratro, quare magis via, 'nam aberi hane potetiae ena . de iurisdictionem pol ti- eam concesserit. Habet ergo ipsam et communi
blica habetet hane potestate, ellet respubliea superiet Rege, di posset Regem pro libeto hae potestate priua. te, quod videtur falsum. Eigo signum e ita Deo habe tu Respondeo omnem potestatem regiam a Deo e fleimmediate , sed non itide insertur in alio prius immediate non fuisse, fuit quidem immediate in ipsa communitate, a qua in Regem transata suit. Sed hae priolitas non obstat,quominus in Rege immediate a Deo sit potestas. tum quia non est alia potestas in Rege aquam illa potestas,quae fuit in communitate:tum quia ipsemet Deus sua speetali piovidentia hane translationem, seu successione iti ordinauit. Adde supposita polestate in Rege Rex getit vicem Dei,quia quidquid Rex imperat, Deus imperat exequi. Ad se eundum nego absoluth rempublicam manere supeliotem illo, in quem transtulit potestatem , hae enim translationein abdicauit a se dominium . & se Regi subiecit i sicuti s ie Vindeles alicui in sit num manetes quidem supposita venditione inferior,etsi antea non esses, neque polles facti venditione illum d minio tui priuare : se proportionaliter in republieaeontingit,ficta suae potestatis translatione. Sed quia hac potessas in variis personis residere potest , ideo expendendae sunt in quibus dubium est 1es dete. Dubitatur, inquam pilinum de Pontifice m-peratore respi ctu totius orbis, Rege, Ac Regina .cui ius iegni competit id e communitatibus nemini subiectis, de alii, qui Regi subduntur. de magis ratibus, de patre- familias , de marito respectu uxoris. De singulis ergo examinandum est, qua ratione ius habeant condendi leges eluites.
inig dieetidum de Pontifice, de Imperatore
respectu totius orbis. a Pam rem non habere pot/LTalem e dendi leges ei itis
I Ommunis, uera sententia est pontificem non habere potestatem serendi leges ciuiles obligantes totum orbem. neque torum populum Christian inmiseJs om habete phtestatem is endi leges ob ILgantes tetiam sibi temporalitet subiectam. sic Bellam.