Opera

71쪽

DE FINIBUS, in IV. CAP. 24 57

enim ille respirat, ante quam emersit et catuli aeque eo priusquam dispexerunt, ac si ita futuri semper essent Illa sunt similia hebes acies est cuipiam oculorum corpore alius languescit hi, curatione adhibita levantur in dies t alter valet plus quotidie: alter videt. Hi similes sunt omnibus, qui virtuti Student; levantur vitiis, levantur erroribus niSiserte censes Ti. ἰracchum patrem non beatiorem fuiSSe, quam filium, cum alter stabilire rempublicam Studuerit, alter evertere. Nec tamen ille erat sapiens

quis enim hoc 3 aut quando aut ubi 3 aut unde pSed, quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute proceSSerat. Conferam autem avum tuum, DTU-Sum, cum C. Graccho ejus fere aequali. Quae hic reipublicae vulnera imponebat, eadem ille Sanabat. Sed nihil est, quod tam miseros faciat, quam impietas et scelus. Ut jam omnes insipientes sint miseri quod Profecto sunt , non est tamen aeque miser, qui patriae consulit, et is qui illam exstinctam cupit Levatio igitur vitiorum magna fit iis, qui habent ad virtutem Progressionis aliquantum. Vestri autem progressionem ad virtutem fieri aiunt levationem vitiorum fieri negant. At, quo nitantur homines acuti argumento ad probandum,

Operae pretium est considerare. Quarum, inquit, artium Summa crescere potest, earum etiam contrariarum Summa poterit augeri ad virtutis autem summam accedere iii id potest: ne vitia quidem igitur

ereScere poterunt, quae sunt Virtutum contraria.

Utrum igitur tandem perspicuis dubia aperiuntur, an dubiis perspicua tolluntur 3 Atqui hoc perspicuum est, vitia alia in aliis esse majora illud dubium ad id, quod summum bonum dicitis, ecqus nam fieri POSSit accessio. Vos autem, cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere.

Itaque eadem ratione, qua Sum Paulo ante USUS,

haerebitis. Si enim propterea vitia alia aliis majora non Sunt, quia ne ad finem quidem bonorum eum,

72쪽

58 DE FINIBUS, LIB. IV. CAP. 25.

quem vos facitis, quidquam potest accedere quoniam perspicuum est, vitia non esse omnium Paria, finis bonorum vobis mutandus est. Teneamu enim illud necesse est, cum consequens aliquod falsum it, illud, cuius id consequens sit, O POSS USS VeruΠlo XXV. Qua est igitur causa istarum anguStiarum Θ Gloriosa ostentatio in constituendo Summo bono. Cum enini, quod honestum sit, id solum bonum SSe confirmatur, tollitur cura valetudinis, diligentia rei familiaris, administratio reipublic92, ordo gerendorum negotiorum, officia vitila ipsum denique illustratonestum, in quo uno vultis SS OIamin, deSerendum est: hue diligentissime contra Aristonem

dicuntur a Chrysippo. Ex ea dissicultate illa fallaciloquae ut ait Accius malitiae nata sunt. Quod

enim Sapientia, ubi pedem poneret, non habebat, sublatis officiis omnibus officia autem tollebantur, delectu Omni et discrimine remoto lupe enim SSe Poterant, rebuS Omnibus sic exarquatis, ut inter emnihil interesset 3 ex his angustiis ista evaserunt deteriora, quam Aristonis. Illa tamen simplicia: VeStra VerSuta. Roges enim Aristonem, bonane ei videanturhAdc, vacuitas doloris, divitiae, valetudo Θ neget. Quid, quae contraria sunt his, malanes nihilo magis Zenonem Ogex respondeat totidem verbis Admirante quaeramus ab utroque, quonam modo vitam agere possimus, si nihil interesse nostra PutemuS, HER-mIIS, aegrine imus vacemus, an crucientur dolore ς

frigus, famem propulsare possimus, necne pOSSimu ΘVives, inquit Aristo, magnifice, atque praeclare: quod erit cumque visum, agens, nunquam angere, nunquam cupies, nunquam timebis. Quid Zeno 3POrtenta haec esse dicit, nec et ratione ullo modo posse vivi; sed disterre inter honestum et turpe, nimium quantum, nescio quid immensum inter cae

teras res nihil Omnino interesse. Idem adhuc audireliqua, et risum contine, si potes. Media illa, inquit, inter quae nihil interest, tamen ejusmodi Sunt,

73쪽

ut eorum alia eligenda sint alia rejicienda alia i 1-nin negligenda hoc est, ut eoruni alia velis, ita nolis, alia non cures. At modo dixeras nillil in his rebus esse, quod interesset. Et nunc idem dico, inquies, sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. XXVI. Quis istuc, quarso, nesciebat Verum audiamus. Ista, inquit, quae dixisti valere, locupletem eSse, non dolere, bona non dico, sed dicam Graece προηγμενα Latine autem producta sed pr posita, aut praecipua malo sic tolerabilius, et mollius. Illa autem, egeStatem, morbum, dolorem, non appello mala, sed, si libet, rejectanea. Itaque illa non dico

me expetere, Sed legerint nec Optare, sed Sumere: contraria autem non fugere, Sed quasi secernere.

Quid ait Aristoteles, reliquique Platonis alumni pSe omnia, quae Secundum naturam sint, bona appellarea quae autem contra, mala. Videsne igitur Zenonem tuum cum Aristone verbis consistere, re disia

sidere cum Aristotele et illis re consentire, verbis discrepares Cur igitur, cum de re conveniat, non malimus usitate loqui 3 Aut doceat, paratiorem me ad contemnendam pecuniam fore, si illam in rebus praepositis quam si in bonis, duxero fortioremque in patiendo dolore, si eum asperum et difficilem perpeSSu, et contra naturam esSe, quam Si malum dixero.

Facete M. Piso, familiaris noster, et alia multa, et o loco Stoicos irridebat. Quid enim 3 aiebat: bonum negas esse divitias, praepositum esse dicis. Quid adjuvat avaritiamne minuis 3 quod si verbum sequimur, primum longius verbum, pra ositum, quam bonum. Nihil ad rem. Ne sit sane at certe gravius : nam, bonum ex quo appellatum sit, nescio: praepositum, ex eo credo quod praeponatur aliis. Id mihi magnum videtur. Itaque dicebat plus tribui divitiis a Zenone, qui eas in praepositis poneret quam ab Aristotele, qui bonum esse divitias fateretur Sed nec magnum bonum, et prae rectis honesti S-

74쪽

00 DE FINIBUS, LIB. IV. ΛΡ. 27.

que contemnendum ac despiciendum nec magnopere expetendum omninoque de Omnibus istis verbis a Zenone mutatis, ita disputabat; et quae bona negarentur esse ab eo, et quae mala illa Letioribus noni inibus ab eo appellari, quam a nobis, haec tristi0ribuS. XXVII. Piso igitur hoc modo, vir optimus, tuique ut scis amantissimus. Os paucis ad haec additis, finem faciamus aliquando longum est enim ad omnia respondere, quae a te dicta Sunt. Nam, X iisdem verborum praestigiis, et regna nata vobiS Sunt, et imperia, et divitiost, et tantae quidem, ut Omnia, qua ubique sint, Sapientis esse dicatis. Solum praeterea formosum, Solum liberum, Solum civem stuliatorum Omnia contraria, quo etiam in Sano esse vultis. Haec παραδοθα illi, O admirabilia dicamus. Quid autem sabent admirationis, cum prope acceSSeri. Conferam tecum, quam cuique Verbo rem Subjicia : nulla erit controversia. Omnia peccata paria dicitis. Non ego tecum jam ita loquar, ut iisdem his de rebus, cum L. Muraenam te aceti Sante defenderem. Apud imperitos tum illa dicta sunt aliquid etiam corome datum nunc agendum est subtilius. Peccata paria, quonam modo Θ Quia nec honesto quidquam honeStiu S, nec turpi turpiu S. Perge porro :nam de isto magna dissensio est. Ida argumenta prOpria videamus, cur omnia peccata Sint paria. Ut inquit in fidibus plurimis, si nulla earum ita contenta numeri sit, ut concentum SerVare OSSit, Omnes aeque incontenta Sunt sic peccata, quia discrepant, aeque discrepant paria sunt igitur. Hic ambiguo ludimur. que enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint illud non continuo, ut aeque inconis tentae. Collatio igitur ista te nihil juvat nec enim, omnes avaritia Si aeque avaritias SSe diserimus, Seiaquitur etiam ut aequas esSe dicamus.

Ede aliud simile dissimile. Ut enim, inquit, gubernator aeque peccat, Si palearum navem evertit, et Si

75쪽

DE FINIBUS, L1B. IV. CAP. 23. si

auri item aeque peccat qui parentem et qui ervum injuria verberat. Hic non idore cujus generiSonus navi vehat, ad gubernatoris artem nihil pertinere ς ita-que, aurum paleamve portet, ad bene ut

ad male gubernandum, nihil interesset At quid inter parentem et servulum intersit, intelligi et potest et debet. Ergo in gubernando nihil, in officio plurimum interest, quo in genere peccetur et si in ipsa gubernatione, negligentia est navis eversa majUS StPeccatum in auro quam in paleii. Omnibus enim

artibus volumus attributam esse eam, situ commu

ni appellatur prudentia quam omnes, qui cuique artificio priPsunt debent habere. Ita ne hoc modo paria quidem peccata Sunt. XXVIII. Urgent tamen, et nihil remittunt. Quoniam, inquiunt, omne peccatum imbecillitatis et inconstantiae est, haec autem vitia in omnibus stultis

et 'que magna Sunt neceSSe est paria esse Peccat

Quasi Vero aut concedatur in omnibus stultis Pque magna esse vitia, et eadem imbecillitate et inconstantia L. Tubulum fuisse, qua illum, cujus is conden matu est rogatione, P. Scaevolama et quasi nihil inter res quoque ipsas, in quibus peccatur, interSit; ut, quo hae majore minoreSVe sint, eo, quae peccentur in his rebus, aut majora sint aut minora. Itaque jam enim concludatur oratio hoc uno vitio maxime niihi premi videntur tui Stoici, quod se poSSeputant duas contrarias sententias obtinere. Quid enim eSt tam repugnans, quam eumdem dicere, quod honestum sit, solum id bonum esse, qui dicat appetitionem rerum ad vivendum accommodatarum a natura profectam 3 Ita, cum ea volunt retinere quae

Superiori sententiae conveniunt in Aristonem incidunt cum id fugiunt re eadem defendunt, quae Peripatetici verba tenent mordicus, quae rurSuS dum sibi evelli ex ore nolunt, horridiore evadunt, asperiores, duriores et oratione et moribus.

Quam illorum tristitiam atque asperitatem su

Philos. UOL. III. G

76쪽

02 DE FINIBUS, LIB. IV. CAP. 23.

Hens Panaetius, nec acerbitatem sententiarum, Cedisserendi spinas, probavit fuitque in alter genere mitior, in altero illustriora semperque habuit in re Platonem, Aristotelem, Xenocratem, TheophraStum, Dicpyarchum, ut ipsius scripta declarant quo quidem tibi studiose et diligenter tractandos magnopere censeo. Sed, quoniam advesperascit, et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus Verum hoc idem saepe faciamus. Os vero inquit ille: nam quid possumus facere melius 3 et hanc quidem priumam Xigam a te peram, ut nudius me, quet a te dicta sunt, refellentem. Sed memento, te, qu 2 OS Sentianius, ninia probare, ni quod verbis aliter utamur : mihi autem vestrorum nihil probari. Scrupulum, inquam, abeunti sed videbimus. tu cum essent dicta, disceSSimuS.

77쪽

FINIBUS BONORUM

ET MALORUM,

BRUTUM,

LIBER QUINTUS.

I. CUM audivissem Antiochum, Brute, ut oleis bat, cum M. PiSOne, in eo gymnasio, quod Ptolemaeum vocatur, Unaque nobiscum Q. frater, et T. Pomponius, et L. Cicero, frater noSter, cognatione patruelis, amore germanu ἔ OnStituimus inter nos, ut ambulationem postmeridianam conficeremus in Academia, maxime quod is locus ab omni turba id temporis vacuus esset. Itaque ad tempus ad Pisonem Onan . Inde vario sermone ex illa a Dipylo stadia confecimus. Cum autem venissemus in Academiae non sine causa nobilitata spatia, solitudo erat ea, quam volueramuS. Tum Piso Naturane nobis hoc, inquit, datum dicam, an errore quodam, ut, cum ea loca videamus, in quibus memoria dignos viros acceperimus multum esSe versatos, magis moveamur, quam Siquando O-

78쪽

64 DE FINIBUS, LIB. U. CAP. 2.

rum ipsorum aut ficta audiamus aut scriptum aliquod legamus 3 velut ego nunc moveor. Venit enim naihi Platonis in mentem, quem accepimu Primum hic disputare solitum cujus etiam illi Ortuli propinqui non memoriam solum mihi asterunt, sed ip- Sum videntur in conspectu meo ponere. 14 Speu- Sippus, hic Xenocrates, hic ejus auditor Polemo, cujus illa ipsa sessio fuit, quam videmus Equidem

etiam curiam nostram, Hostiliam dico, non hanc no-Vam, quae mihi minor esse videtur, posteaquam Stmajor solebam, intuens, cipionem, Catonem, C lium, nostrum vero in primis avum cogitare. Tanta vis admonitionis inest in locis, ut non Sine cauSa Xliis memoria ducta sit disciplina. Tum Quintus Est plane, Piso, ut dicis, inquit:

nam me ipsum huc modo venientem convertebat ad

sese Coloneus ille locus, cujus incola Sophocles ob

oculo versabatur quem Scis quam admirer, quamque eo delecter Me quidem ad altiorem memoriam indipodis huc venientis, et illo tollissimo carmine, quaenam essent ipsa haec loca, requirentis, SpeciesqmΡdam commovit, inanis scilicet, sed commovit

tamen.

Tum Pomponius, At ego, quem vos, ut deditiun Epicuro, insectari soletis, sum militum equidem cum Phaeretro, quem unice diligo, ut scitis, in Epicuri hortis, quo modo Praeteribamus e sed veteris proverbii admonitu, vivorum memini nec tamen Epicuri licet oblivisci, si cupiam ς cujus imaginem non modo in tabulis nostri familiares, sed etiam in poculis et in annulis, habent. II. Hic ego, Pomponius quidem in iratim nosterjocari videtur, et fortasse suo jure Ita enim Athenisse collocavit, ut sit paene unus ex Atticis, ut id etiam cognomen videatur habiturus. Ego autem tibi, Piso,aSSentior, usu hoc evenire, ut acrius aliquanto et nitentius de claris viris, locorum admonitu cogitemus.

79쪽

DE FINIBUS, LIB. U. CAP. 2. 5

Scis enim me quodam tempore Metapontum venisse tecum, nec ad hospitem ante divertisse, quam Pythagorae ipsum illum locum, ubi vitam ediderat Sedemisque, viderim. Hoc autem tempore, etsi multa in

omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia

Sumniorum Virorum tamen ego illa moveor exedra.

Modo enim fuit Charmadas, quem videre videor est enim nota imago et a Sedeque ipsa, tanti ingenii magnitudine orbatii, desiderari illam Ocem puto.

Tuni Piso, Quoniam igitur aliquid Omnes, quid

Lucius noster, inquit 3 an eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Eschines inter se decertare soliti sunt 3 suo enim quisque studio maxime ducitur. Et ille, cum erubuisset, Oli, inquit, e me quaerere, qui in Phalericum etiam descenderima quo in loco ad fluctum aiunt declamare solitum Demosthenem, ut fremitum assuesceret Oce vincere. Modo etiam paulum ad dextram de via declinavi, ut ad Periclis Sepulcrum accederem quamquam id quidem infinitum est in hac urbe et quacumque enita ingredimur, in aliquam historiam vestigium ponimuS.

Tum Piso, Atqui, Cicero, inquit, ista studia, si

ad imitandos summos viros spectant, ingeniosorum sunt: in tantummodo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum Te autem hortamur omnes currentem quidem, ut spero , ut eos, quo novisSevis, etiam imitari velis. Hic ego, Etsi facit hic quidem, inquam, Piso, ut vides ea quae praecipis;

tamen mihi grata est hortatio tua. Tum ille amicissime, ut Solebat, os vero, inquit, Omnes Omnia ad hujus adolescentiam conferamus, in primisque ut aliis quid suorum studiorum philosophiae quoque impertiat, vel ut te imitetur, quem amat vel ut illiidipsum, quod studet, facere possit ornatius. Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua ponte PropenSus e. Mihi quidem Antiochum, quem audis, Satis belle videris attendere. Tum ille timide, vel potius verecunde, Facio, inquit, equidem et

80쪽

on DE FINIBUS, LIB. V. CAP. 3.

sed audistine modo de Charmada 3 Rapior illite

revocat autem Antiochu nec Si praeterea, quem audiamus.

III. Tum Piso, Etsi hoc, inquit, sertasse non poterit sic abire, cum hic adsit, me autem dicebat tamen audebo te ab hac Academia nova ad veterem illam vocare in qua, ut dicere Antiochum audiebas, non ii soli numerantur, qui Academici vocantur Speusippus, Xenocrates, Polemo, Crantor, caeterique, sed etiam Peripatetici veteres, quorum princeps AriStoteles, quem excepto Platone, haud scio an recte dixerim principem philosophorum. Ad eos

igitur converte te, quaeso. EX eorum enim scriptis et institutis, cum omnis doctrina liberalis, omnis historia, Omnis Sermo elegan Sumi potest, tum varietas est tanta artium, ut nemo, Sine eo instrumento, ad idiam rem illustriorem satis ornatus posSit accedere. Ab his oratores, ab his imperatores, ac rerumpublicarum principes, exstiterunt. Ut ad minora veniam, niathematici, Poetor, musici, medici denique e hac, tamquam X Omnium artium officina, profecti sunt.

Ad quae ego, Scis me, inquam, istud idem sentire, Piso sed a te opportune facta mentio est studet enim meus audire Cicero, quaenam sit istius veteris, quam commemorus, Academia de finibus bonorum i eripateticorumque sententia. Censemus autem te facillime id explanare 1posse, quod et Staseam Ne politanum multos annos habueris apud te, et Om. plures jam menses Athenis haec ipsa te ex Antiocho videmus exquirere. Et ille ridens, Age, age, inquit, satis enim scite me nostri sermonis principium esse voluisti exponamus adolescenti, Si qua forte possumus. Dat enim id nobis solitudo, quod si quis Deus diceret, nunquam putarem, me in Academia, tamquam philosophum, disputaturum. Sed ne, dum huic obsequor, vobis molestus sim. Mihi, inquam,

qui te id ipsum rogavit Tum Quintus et Pomponius cum idem se esse diXissent, PiS0ἘXorSus est. Cujus