Opera quae supersunt omnia

321쪽

Cum quibus hic utimur epistolarum Spinogae autographis ipsa illa es3 pateat quae philosopho mortuo ab hospite an de Spho librario Johanni Rieuweris remissa

sunt ). non mirum inter ea primo ab auctore exarato epistolarum conceptus inveniri, quales jam in epistola praece dente atque illis ad Uriesium et res serum habuimus, quique nominis Subscriptione privati tanquam tales se exhibent. Tertius adhuc similis epistolae conceptus invenitur illius c. quam ad s. Orobio de Castro scripsit a p. Brud. XLIX cujus hic ea de cau8a mentionem De e re operae pretium habemus quia in conceptu nonnuli ab ipso Scriptore erasa fuere, quibus primum ex Velthusii .ineptiis ' apud eum oriundum sensum nobi maui se Stat mox in ipsa ad Orobio missa epistola verbis admodum mitigatis eXpre S Sum. Legimus enim in conceptu, pro illis . . ad libellum illius viri quem V , ad ineptias illius viri cujus Seriptum . te. pro . Sed ad rem , , tam enim versuti quam superstitiosi ignorantes malum animum habere solent. Quidquid sit ejus me maledictu nihil movent, quia novi qua ratione istud hominum genus assuetum sit viros ingenuos tractare. Migitur id, quod ostendere volo, breviter absolvam pauca tantumem ullis quae diri notabo, tu reliqua conjoilo , , Epistola porro procedit ut jam edita legitur usque ad ira mediam, ubi post intelliga pro sequentibus primum legebatur: ,Sed

haec aptum illius viri superare videntur, ne cum suo Cartesio concepisse eum credo, quod libertas non consistat in m-d erentia, sed nos tum magime liberos esSe cum rebus clareel distinete perceptis assentimus tametsi impossibile est iisdem non 88entire, quando eas ita perce Fimus ' - Cetura uti in editione habentur.

1 Vido quae Paulus x Kortholi Praelatione excerpsit in ed. Sua T. II, p. 669.

322쪽

306 9.

Inter eos qui post Spinogam ii e comparari eique praeferri sere solent philosophi, Hanoveranus ille Leib-nit gius praesertim nobis in exemplum proponitur: quippe qui uti dicunt fidem Cliristianam, a Spino Zu nimi neglectam, cum philosophia arctis Simo vinculo conjunxerit i). Alibi' de vera Leibntigianae ad Spino gae philosophiam ratione pluribus egi, Statuens, quum arte Sianam Spino-ga philosophiam a tenebris Ecclesiasticis liberavisset Leib-nitgium eam in ipsas illas tenebras iterum immerSi S Se quam argumentationem hic repetere inutile ducens, de virorum tantum Commercio agam, ex epistola illa nobis primum cognito

quam de Opticis ethni igius anno 1671 Spino gae Scripsit.

De qua cum integra fere inter epistolas edita reperiatur hic tantum addam ejus superscriptionem Se habere: Monsieu Spinosa, Mescin tres celebre et philosophe tres profonil a Amflerdam par couneri. Ceterum, quod in editione apud Brud. p. 300 reticetur nomen ampli SSimi, non

uti in annotatione legitur Die merbroechi est se Hud denii burgo me stri illius Amstelodamensis mathematici cujus et in praefatione tractatus de Iride mentio fit. Additur

insuper in fine P. S. si qua me respon8ione dignabere, curabit eam spero non illibenter Nobilinua Diemerbroeckius Cluε. Puto visam tibi hypothesin meam 68icam nonam: in minus

mittam. Quo et in responsione SpinoZae quod legitur . S. in id. irud. l. 302h melius intelligetur. Non diu post anni sequentis mense Januario, Leibnitetius,

1 Sic Galli imprimis Cousin et quo nemo de Spinor ignorantius

locutus est Foucher de Careit, eorumque premens veStigia, apud Ostrates OpZOOmer. Rectius omnino recentioris philosophiae historiogra plius, uno i scher, nec tamen et ille pinugae ab omni parte aequus.

2 In iscellaneis meis selloul Deventer 1855 p. 208 sqq. et nuperrime in libro citato Baruch LEUinora.

323쪽

quasi non ipse commercium illud epistolarium cum philosopho jam habuisset, et tanquam de omnino sibi ignoto viro,

magistro Suo homaSio Scribebat , , Spinosa, Judaeus απο τυνα γ ογος, ob Finionum mon8tra, ut mihi e Baianisseribitur ceterum homo omni literatura excultus et imprimis insignis opticus , praeclarorum admodum liborum laborator

Epist ad Din. II p. 63). Neque postea de monstris istis opinionum in scripti sui majore avore locutus est, etsi

uti in sequenti l pluribus videbimus anno 1675oso hirn

hausio suo Parisiis dicebat se ractatum Theolossico soliticum magni habere pretii. Quod vero a l. aut jam observatum est , Satis ibi cavendum judicavit vir illustris ne multum cum illo Judaeo, imo Atheo communicaS8 videretur , idem a magno Leibniigii e Gallis fautore Foueherde areit in opusculo te utation inedite de Spinosa par Leibniis: aris, 1856, pag. LXIII animadvertitur , Spi-noga silait u XVII sieel uia philosophe compromestant, et 'etait Ha our beauco up tre suspect que de avoirvisite.' Hoc vero per Angliam onandiamque e Gallia redeuntem Leibnitrium fecisse ex epistola ejus ad abbatem Galloys cognitum est ubi legimus: ,je 'a vi e passant

iemps Ilis ne trange metaphJSique plei ne de paradox es. Ne vero in malam partem illud cum Spino ga commercium

Hagae Comitum sibi haberetur ubi in Theodioea sua l376)narrat Se eum vi SilasSe, nomini ejus scriptoris politici P. de a Cour nomen adjungit et quasi de politicis tanium inter ipsos sermo fuisset dicit: .je vis, de a Court

324쪽

philosophi mentem nec viri summi veram indolem sive ex colloquiis istis Sive ex ejus scriptis cupisse cuique acile ex iis patebit quae de priore v. e. in epistola sua ad Nicasium anno 1697 scripsit . . que Spinosa 'a sui que culti ver certatiles sum unces de a philosophie de M. Dus artes V eoque in errorem de causis finalibus tu ductus fuerit imo, istis in causi tollendis Summum Spino Zae meritum ponendum erit ne quod ut alibi apud Lethntigium legitur necessitatem nimis urgeat philo Sophia S, . in necessitati partem nimis ' inclinet ei objiciendum. De quibus vero hic non amplius dicendi locus. Quod ad viri indolem a Leibnit gio non hene captam attinet, videatur quod in ed. Pauli II 673 exilio Hanoverano excerptum legitur, pino gam nempe

. . Seripta Sua imperlaeta Ombu SSi S Se ne c. reperta Osteju obitum gloriam, quam cribendo quaerebat imminue rent. Digna profecto vani non minus quam illustris hominis imputatio, cuju ab utraque parte vera ditatem ipsa denegant facta. Nec enim imperfecta , nondum ab Soluta SUAsdripta, Politicam de intellectu Traetatum e et . - Ombussit philosophus nec comburiendi causam habere potui S set vanum tale gloriae de Siderium qui Ethicae suae auctori nomen quo minus adderetur prohibuit. . nulla alia rati-

Ono, quam quia noluit ut dis iplina ex ipso haberet vocabulum. V Vide raef. ad Opera posthum p. 3 in . Quod si Spino gae indolis parum sui studiosae testimonium eum Leibnii Zii contraria omnino agendi ratione conferaS, prolaeto non dubitas an onymi illius Angli sententiam probare qui in diario estvi inster ente. anno 1855 causam quaerenS, Cur . the influenue O Spinor has been o dee and en during, whilo ethnit has ni secure sor imself a mere admiratio of his talenis it is ' inquit . be ause SpinΟZa Wasno afrai to e consistent even a the rice of the orld 's reprobation, an resti sed to pure has the applauso of hisown aze at the Sacrifice of the singlenes of his eart. V

325쪽

Ρraeter illam quam dedimus iden burgii epistolam altera ejus inedita invenitur, qua ad Spino gae illam in Bru-deri editione vicesimam quintam p. 20 sqq. respondit.

quaque stolidiorem suam in philoSophicis mentem manifestat, in eo vero quod de Christi reSurrectione aeque literaliter a cetera tractanda animadvertit, recte omnino judicasse dicendus erit.

S. . In novissimis tuis 7 Febr. ad me exarati Supersunt nonnulla quae Stricturam mereri videntur. Ais, queri hominem non poSSe, quod Deus ipsi veram Sui cognitionem et sussicientes ad peccata vitanda vire DegaVerit, eum Daturae cujusque rei nihil aliud competat, quam quod e causa ejus necessari Sequitur. At dico ego, quandoquidem Deus creator hominum ipsos ad ui imaginem formaverit, quae sapientiam et bonitatem et potentiam in Oneeptu suo videtur implicare omnino sequi videtur magis in potestate

homini eSSe mentem Sanam quam Orpu Sanum habere,

cum physica corporis sanitas a prineiph mechaniciS Sani- tu Ver menti a προα. ρέ τε et On Silio dependeat. Subjungis OSSe homine esse inexcusabiles et tamen multis modiscruciari. Hoc durum primo ad Spectu Videtur, quodque

probationis loco subnectis e morsu canem furentem Xeusandum quidem SSe, Sed tamen jure trucidari, rem conficere non Videtur cum ejusmodi cani occisi saevitiam argueret, ni Si necessaria ad id foret, ut ali canes aliave animalia, et ipsi homines a furibundo ejusmodi morsu essent praeservandi. At Si Deus mentem sanam inderet hominibus, uti potest, nulla foret vitiorum contagie pertimeseenda. Et

326쪽

Sane crudele admodum videtur, Deum aeternis vel saltem diris ad tempus cruciatibus devovere homines ob eleuta, quae nullatenus poterant ab sis evitari. Ad haec totius . Scripturae tenor id supponere et implicare Videtur, OSSehomines alistinere a peccatis abundat quippe abominationibu et promissis, praemiorum et poenarum de nunciationibus, quae omnia identur contra peccandi nece S si latem militare, et poenarum evitandarum possibilitatem in serre. Quo negato mens humana non minus mechanice quam humanum corpus agere dicenda foret.

Porro, quod miracula et ignorantiam pro aequi pollentibus Sumere pergis, hoe sundamento niti videtur, quod creatura possit debeatque infinitam creatoris potetitiam et Sapientiam perspectam habere quod utique secus se habere mihi hac

Denique quod assirmas Christi passionem, mortem et Sepulturam literaliter quidem accipienda esse, resurreetionem vero ejus allegorice, nullo, quod mihi apparet, argumento

a e fulcitur. Aeque iteraliter tradi iti Evangelijs videtur

resurrectio Christi, a reliqua. Et hoc resurrectionis articulo tota religio Christiana ejusque veritas nititur, eaque sublata Christi Jesu missio ac doctrina coelestis collaba Seit. Latere te non potest quantopere laboravit Christus a mortui resuscitatus, ut discipulos suos de re Surreetioni proprie sic dictae veritate convinceret. Omnia illa in allegorias vertere velle idem est ac si quis omnem Evangelicae Historiae veritatem convellere Satagat. Pauea haec rursus in medium adferre volui pro mea philosophandi libertate, quam ut boni consulas, eniXe rogo.

Dabam Londini d. II Febr. 676.

Proxime de Regiae societatis stud sis et exercit sis prae Sentibus tecum agam, Si Deus vitam et valetudinem conoeSSerit

327쪽

3111 II.

Quamquam, uti animadvertimus, in epistola praecedente oldenburgium Theologiae suae nimi adhaerere VidemuS, eoque minu aptum se praebere ad illa capienda quae Spinoeta philosophice tractaverat, eum tamen ipso in epi Stola anteriore t teste, antea iniquiorem adhuc sententiam de Tractatu Theologico olitico fovisse scimuS. tamquam , nimi Simmaturam' ab ipso deinde revocatam Mentis illam in melius mutationem praesertim debuisse videtur Nobili cuidam Germano, Lusagia oriundo nomine Von TSchirn haus, cujus in editione epistolarum vulgari menti quidem non facta est, de quo Vero integriora nostra autographa Saepius loquuntur. Idem

vir nobilissimus , amicus' est ille in LXIa epistola apud Bruderum p. 323 a Spino ga citatus, ad cujus judicium in litteris praecedentibus de Spinogae et artesii de libero arbitio sententiis respondet, cujusque judicium illud eum epiStola an onyma hucusque Medicinae doctoris Amstelo da mensis G H. Schalter collegii isti Spinogani sociis adnumerandi), ad Spino gam pervenit'). Minus itaque recte epistola haecce, uti et sequentium nonnullae, Meyer haberi Olet aeque

ad LXIIIa, XVIIa LXIX, LXXIa, schirn hausi est,

cui . . nobilissimo atque doctissimo viro ' Spino ga epistolis suis LXIVA LXVIII, LXX et LXXIIa respondit Epistola autem Spinogae XVIIa ad chalterum, virum doe- fissimum expertissimum ' data est, quippe qui schirn hausit . . dubitationes V suis inseruisset litteris qua jam integriores exhibebimus quam in epistola LXVa no his datae sunt. Ad eundem Schalterum inedita quoque X stat Spinogae magni satis momenti epistola, e Bibliotheca oorstiana pro-

digniatu ex scribere, rana cum judicio tui amici i. e. schirn haus de mea et artesii de libero arbitrio sententia, etc.' l. c.

328쪽

veniunx cujusque inpographum benevola red. Mulieri in anus mihi transmisit. I schirn hausius anno 165 I in villa patris issi ingΣwalda natus juvenis circiter viginti annorum Hollandiam prose tus erat, rei militari . uti videtur. Operam daturus. Anno 1671 Amstelodam eum reperimus studiis philosophicis occupatum, et collegii pin Ogani Sociorum commercio gaudentem Cartesianum e nobis praebet in epistola, ipsius causa m. Oct die a a Schaltero ad Spinogam missa. ubi in quaestione de libertate , Cartesii sententiae ab Solutam veritatem competere ' dicit '). aulo post ipsum Spino gam

sive Hagae Comitum sive uti probabilius fortasse Amste-lodam vidit, qui , praesens ei methodum indicavit, qua

in indagandis necdum cognitis veritatibus,' utebatur quam, , methodum valde praecellentem et tamen valde facilem' si eXpertum 8Se in p. primo anni Sequenti mensi data. fatetur. mox teste Suhaltero Spino Zam , intimiu ei aperuisse sensum' dixit 3. Versabatur tunc in Gallia , quo . mensibus aliquot in Anglia peractis, Se contulerat eri u Sitineris idem nos certiore reddit challe rus in utraque.

quam jam exhibebimus, epistola In Anglia . cum Oiden burgio et Boylio fuerat, quorum ut jam dicebamus , , de Spi-nOZae perSona mirum conceptum' e Tractat Theologico

politi eo oriundum , ademerat ' in Gallia, Christiani Hugenii imprimis cura , olberti filio in Mathematicis instructor datus est ibidem et Leibnit gium cognovit, cujus deinde amistus studiorumques faetus ist comes qui quo a. 708 mortuum

1 Quod in haec epistola ad illam de infinito apud Brud. XXIXm)- quae ad Meyerum inseripta est provocet, nil essicit. Quam enim Sp. in illa tractavit quaestio a sociis insteiodamensibus omnibus potius profecta habenda est, Spin Ogaeque igitur responsio ad eos aeque generaliter Scripta fuit, cujus deinde et schirnhaustum participem reddiderunt.

329쪽

amicitiae illo festimonio honoratus est , , perdidi ego anai

cum veterem et praeelarum Studiorum communium adsistorem. ' Plura autem deinde de eo ejusque studiis adhuc addituri, antea Sehalleri Spinogaeque de quibus sermo fuit epistola in Spiciamus: Vir nobilissime ac praestanti SSime, Erubescerem ob diuturnum hactenus Silentium meum, unde pro lavore a benevolentia ua mihi immerito exhibito

ingratitudinis accusari possem , nisi et Ogitarem , genero SamΤuam humanitatem ad excusandum potius quam neu Sandum inclinare, et Seirem eandem pro communi amicorum bono tam serijs vacare meditationibus, quales sine sontica turbare causa eidem noxium atque damnosum foret. Hanc itaque ob causam silui, contentu e amisti prosperam Τuam valetudinem interea perei pere. Sed per praeSente Significare nitor, eadem Nobilissimum amicum nostrum Dum

de schirnhaus nobiscum in Anglia adhuc frui, qui ter in

Suis quas ad me dedit, literis Domino Summa fg cia cum salute honorifica impertiri juSSit, me iterat rogans, ut Sequentium dubiorum solutionem tibi proponerem, insimul

que ad ea responsionem desideratam expeterem nimirum . Dum placeret domino demonstratione aliqua ostensiva, sed non ad impossibile deducente OnVin ere, O non OSSeplura Dei attributa cognoscere quam cogitationem et exteti-Sionem praeterea, num inde Sequatur, quod creaturae quae alijs attributis constant contra nullam OSSint Oncipere X-

tensionem, etc. ut in p. LXV apud Brud. p. 330 deinde:JAtque haec sunt quae a praestantia ua praedictu noster se hirn hau illustrari mecum desiderat, si forte otium Subsecivum id concesserit caeterum refert m Boyle et Oiden burg mirum de Tua persona formaSSe Conceptum, quam ipse eisdem non solum ademit, sed rationes addidit,l D. ad in III p. 73.

330쪽

quarum inductione iterum non solum dignissime et aventissime de eadem sentiant, Sed et Tr. Theol Politicum summe aestiment, cujus pro regimine u Te certiorem facere non fui ausus, certissimus me ad quaevis illeia esse et vivere,

Nobilissimi viri

Amsterd. 25 viij I 675. Servum paratissimum G H. Seli alter. D. a Gent' ossiciose salutat, uno cum J Itieu seris). Viro Nobilissimo a praestanti83 imo Domino Benedicto de Spinor

Hagam.

A msterd. I Novemb. 675. Doctissime ac praestantissime Domine, fautor summopere Olende. Ultima meas una cum processu anonymi DTibi rite fuisse traditas spero Simulque Te adhuc bene valere , prout ego bene valeo. Caeterum intra trimestre patium a nostro Τse hirn hausio nihil literarum habui, unde tristes conjecturas formaveram, ipsum ex Anglia in Gallias tendentem iter funestum fecisse jam ver id accepti S gaudio plenuS, a S juxta ejus petitum cum Domino communes sacere debui atque significare cum ossicio S Sima Salute, eum salvum arisios advenisse, in Hugenium ibidem , prout praemonueramus, Osrendisse, quaque de cauS Se ipsius ingenio omnimode accommodaverat, adeo ut ab ipSO magni aestimetur Mentionem fecerat Dominationem e Stram ei conversationem ipsius Hugensi commendasse ejusque personam plurimi facere, quod ei valde arri Serat, adeo ut et se similiter vestram personam magni facere responderit, jamque nuperar. Theol. ol. ab illa obtinuerit, qui a multis ibidem aestimatur, seduloque inquiritur, numquid plura ejusdem authOris scripta lucem videant ad quod S. Suhirni, responde-

1 Communis, uti videtur, amicus , schirnhausi postea a Secretis.