장음표시 사용
351쪽
quae forte non minus placebunt. Brevi quoque tibi transmittam primam partem Logices meae, Seu Tractatum de ratione exeolenda, in qua parte Ima describo quales dotes animi esse debeant ei, qui ad Veritatem detegendam se accingit: in da parte artis inveniendi generalia praecepta exhibeo: in a in quo subjecto exercenda et qua ratione applicanda sint haec praecepta. Quibus visi adhuc melius colliges
num merear , ut mihi Succurratur ea ratione ac desidero, numque etiam pecuniae de Sideratae fruStra in me expendantur, quamquam mihi persuadeo inter tot expensas Regias multa millia abSque ulla utilitate dispergi. Ultimum quod
rogo est, Ut literas responsoria ad me velis D. an Gent transmittere hine nempe eas Secure recipio et quod velis ignOSeere, quod non erubeseam tam prolixis literis imo obtemporis angu Stiam adeo impolitis, tam illustri viro nobile otium interpellare. Sollicitudo haec, quae me tenet non parum minuitur, refleetendo ad Singulare tuas qualitates, qua magis realia Sectaris Optime scio haec quae 3 tem pus permittat haud dissiculter emendantur te tanti non faciaturum imprimis rogo, ut me velis dignari eodem favore prosequi, quo aeternum hactenus mihi obligasti, utpote qui gloriae Summae mihi hoc reputo, et quod credas me ex
Illustrissimi ac Nobilissimi Viri
ad quaevis ossicia praestandaliua nillimum Servum
Εhren frie Walther de se hirn hauS. Viro Nobilissimo Clarissimoque Ds. Eren Dido Gualthero de schirnhausChr. Hugenius . .
Cum exemplaria genuinae medicinae tuae , vir Nobme atque amicissime, proximo Octobri mense a Doci . Genti una cum literis tui accepisSem, ea continuo in Galliam mittenda
352쪽
curavi, excepti tribu quae mihi donaveras. Atque illa quidem pridem Paris ij reddita fui S Se ex Lini. Huineti literis procul dubio intellexi Sti. Quod vero nulla hucusque a me acceperis, id quae So ne aegre feraS, neve tu interpreteris ac si parum grata milii fuerint hae ingeni tui pristi itiae:
fuerunt enim longe grati SSimae et abSque ulla mora perlectae sed cum de ij judicium meum te requirere viderem, non propere ne leviter mihi examinandas putavi. Fuit autem et ipsum Xamen opinione mea dissistilius propter doctrinae novitatem, et in eo Saepe interpellatus sui vel anfecta valetudine Vel aliarum occupationum et rei domesticae avocamenti S, Sed illa praecipue quae me jam ab aliquot anni non nisi pauca horas quotidie stud sis impertiri sinit. Legi itaque avide ejus universum, cujus par illa, quae ad corpori Sunitatem tuendam attinet, jam ante ut
scis mihi plurimum fuit probata ' de qua itaque nihil jam
dicam, nisi placere ibi omnia eorumque utilitatem aliquoties mihi experiendo compertam. Revolvi deinde Saepius partem alteram quae menti ὀδηγiα complectitur, in qua plurima quoque inveni quae bene prorSu a Sapieti ter mi idisserere videris. Sunt tamen tu Seula quoque quibu non plane aequie Sco: Sunt quae latitum obiter attigisti quae mihi vel confidentius asserta Vel etiam πα ραδ ξοτ ξρα Videntur, quaeque adeo ut aliquando amplius explices valde expecto. E prioribus est illud Veri κριτηρt: tuum, quod ne Scio, an cuiquam aps robaturus Si 3 ut enim facile quis concesserit id quod verum est mente constipi poSSe et debere,
ita conversioni nece SSitatem On agno Seet, nempe quod eun
que concipi pote St, Verum esse. Quid, quod haec tua veri notio non nisi ad prima Mathematices et hysices principia Speetare videtur, non autem ad veritatem in si quoque rebus dijudicandum praesertim in hJSici S, quae per Ou-
Sequentia ex ante cognitis derivantur ut non videam quOI Cons. Supra pag. 331 tu L
353쪽
modo in his ab errore inmunes no praeStes. Veluti exempli gratia quoniam radi Solis per fenestra vitreas transmissi oculos perstringunt hinc certo concludis, vitrumporis pervium SSe ne quisquam fere erit cui non hoc idem persuadeas, adeoque Secundum regulam tuam hoc jam vorum erit. Aj tamen consequentiam illam nequaquam legitimam aut necesSariam 8Se cum etiam absque vitri poris ille lucis es rectus optime explicari possit. Etsi non nego vitro poros inesse cum id alijs argumentis probetur. Porro specimina methodi tuae qua existimas omnia problemata
geometri ea mechanica, phJ Stea resolvi, ea vellem aesturatius tractasses. Doce enim tantum quae ad inveniendam solutionem demonstrationemve adjumento Sse possint demonstrationem nullam , quae certitudinem mathematicam habeat adducis In quo tamen praecipua est dissicultas profiteris quidem te Summam curam non adhibuisse solvendis his quae asser problematibus. Sed cum adeo leviter ea tranSVOles quomodo quae8 methodi tuae utilitas hinc elu- eSeet . , . . Quod PhySiste Studium, ut omnium jucundissimum laudas, plane tecum Sentio sed miror quomodo ita methodo tuae confidas, ut nihil non in hoc scientiae jam pervium exploratumque fore pollicearis adeo ut jam magnetis et succini attractionem, aestu marini causas luci Sympto- mala omnia atque innumera hujusmodi exiguo labore explicata habituri simus, in quibus ego tamen summam di
ficultatem restare exi Stimo, nec aliter eam Superare OSSequam ab experimentis incipiendo hoc autem et tibi probari video . deinde hypotheses quasdam comminiscend ad quas experimenta expendantur: qua in re egregia mihi videtur erulami methodus, et quae amplius excoli mereatur. Sed ita quoque permagnus labor Supere St, ne Solum sagacitate insigni opus, Sed saepe et felicitate aliqua. Ρorro in his quae spire vellem quibus rationibus tibi per Suaseri S praecipua Sunt ista. Quod in physica scientia clarissime cognosci vis terram esse perituram. Quod insi-
354쪽
nitum Stellarum numerum statuis. Quod pag. 41 motum corpus, etSi lilii Obstet, Iion vis pergere moveri cui contrarium tamen pag. 99 ad Sumsisse videris. Denique quod tibi extensio absque motu concipi nequit unde Vereor ne alterutrum nostrum conceptio allat, quod tamen inpossibile
existimas. lura non recenseo, et Si non auga praeterea
toto libro tuo ad marginem annotata habeo, de quibus utinam aliquando coram tecum agendi faculta detur. Scis enim quam dissicile ac longum sit per epi Stola di Seepture, praesertim tanto regionum intervallo remotis. Non dubito autem, quin et ali nunc praeter me negotium tibi saceS- Sant, interrogando ac diSputando super ij quae in tuis hi See Scrupulum ipsis moverunt: neque tam ei id tibi displicere arbitror, dummodo amico stat animo, quod de me quidem certo affirmare OSSum, ne quenquam SSe qui tibistud ijsque tuis magis aveat Et merito , quum non veritate ni Solum easque quibus Semper deditus fui disciplinas
Sed et me ipsum diligas uti pluribus in dich in hoc ipso
opere tuo declarasti, quae equidem gratu agnOSeo. Vale,
vir Nobilissime, et cum vacabit aliquid responsi mitte. Datum Hagae Com. I Mart. 687.
Vir, Nobilissimo clarissimoque D. Christiano Hugenio Ehrense Walter de schirti hau S. . Literas tuas. I Marti exarata hic circa finem mensis
Aprili accepi, easque magna aviditate perlegi. Quantum Vero mentem meam exhilararunt, cum ubique indicias mentis vere generosae et ingeri amici Suffcienter colligere potuerim, non Satis Xprimere OSSum. Opto Save, ut quicunque mihi judicium suum in posterum circa hunc tractatum meum exponent, simili amica intentione dubia sua proponant certe talibus accuratam , quoad per negotia potero, re Sponsionem semper promitto, et licet ibidem jam
permultis negoths distrahar cum funeralibus SerenisSimae
355쪽
Electricis adesse coactus sum, non Solum tamen accurate respondere animus e St. mei et Vehementer rogo, ut alia quaecumque quae in marginem, mi Seribis, annotata habes, Mihi data mecasione quoque communice SP cognosces etenim ic mea Semper respon Sione quantum amicos tui similes in singulari aestimi habeam, eorumque benevolentia continuationem mihi cori Servare omni studio allaborem.
Jam ad 4em ipsam: primo perhibetur quod procul dubio ex m. Hameli, literis intellexerim mea exemplaria arissis accepta fuisse, hac de re certes hactenus nihil mihi constat cum me a D. Hamelio. nec a quovis alio hac de re
certior factus suerim, quod hi ideo in principio insinuare volui Secundo. admodum mihi satisfecit tanti viri judicium de mea me distina corporis, cum permulti e contrario indicarunt me melius fecisse. Se Oee Scriptum nullatenus publico communicassem p prout me, ejus praestantiam cita compertam habeo, ut nullo morbo Seiam. postquam haecce secutus quanquam hic Oeorum magno non Saepe excessu contra Sanitatem committimus et idem alijs im primis tibi ex animo Opto. Iertio, quo ad meum tractatum . quem me distinae mentis nomine in Signivi, dubito numbrevi tempore mens mea Iemper re et uSSequetur quia in exiguo tractatu plurima nova, eluti ipse perhibes et saepes talia me eurrunt quae mom videntur ulla attentione digna cum tamen hae imprimis Omnem attentionem mereatur quapropter ex pluribus objectionibus hactenus mihi factis addidici e re fore ut perplurima in nova editione adjiciam: prout imprimis praefationem operi adjunxi ubi
multa scitu necessaria extant, it imprimi S Scopus meus primarius manifestatur ibidem quia observavi ea quae circa criterium veritatis a me traduntur a pallei recte assequi. quia multam meditationem requirunt, eadem brevi Synopsi inclusi et primo membro meae re Sponsioni inserui. quo facilius Mens me assequatur et sic in arsis clodis varias et necessarias admonitiones interserui, ut et crassos
356쪽
errores qui propter meam absentiam irrepserant correxi. Omnia ante aliquod tempus ipsi ac mandavi, quo judicium in Aetis ruditorum de meis eo accuratius erant.
Haec ipsa quoque D. Bloech et Gendi misi quo secundae editioni possint adjungi, quos hac occasione rogavi, ut tibi
una cum hisce literis eadem communi centur. Jam ad aquae objiciuntur me converto. Circa veri eriterium existimat Nobilissimus vir, quod nesciat an umquam O approbaturus Sim, quia, licet quod verum sic mente os Sit aede beat concipi tamen conversionis necessita non agnoScetur, ne in Serviet hoc ad consequentias legitime hinc derivandas idque exemplo radiorum solarium vitrum penetrantium illustrat. Ad quae haec re Spondeo quod eunque Verum est potest et debet concipi , hoc mihi concedis adeoque mihi conceditur quod facultas in nobis sit verum concipiendi haec ipsa vero facultas non poterit falsum Oncipere: nam falsum nequit concipi, adeoque quod concipitur per hane acultatem Semper verum erit, et per eon Sequens conversioni neceSSita debet agri OSei, nempe, quodcunque concipi poteSt, Verum est. Sed maxime notandum,
quodcunque concipi potest, non ideo verum est physice et hoc absque dubio is, quod libentissime concedo, nam insequentibus da et tia sectione expresse docui quod varia conceptuum genera dentur de eadem re imaginabilium, rationalium, et realium quod facillime hi conceptus inter se eonfundantur: qua ratione hoc evitari possit omniaque haec multis exemplis illustravi Fateor itaque quodcunque
concipitur non verum est, physice scilicet Sed tamen potest SSe verum, mathematice Seu abstracte aut ope imaginationis activae, et quia plura dantur Onceptuum genera, Semper quodcunque constipitur juxta aliquem horum Verum erit. Porro quia elare Varia haec conceptuum genera exposui et in specie exemplum attuli, non video qua ratione hoc criterium non quidem solum et in se speetatum sed annotatis quae modo dixi non possit in servire ad
357쪽
legitimas consequentia formandaS, seu quae errori non Obnoxiae nam omni error a diversarum rerum confusione,
quas distinguere docui. Quoad exemplum quod asser deradsis Solaribus certe ingeuiosum est, et credo quod pauci assecuturi si ut quid velis quoad me, quia juxta praecepta mea Physice edoctus, corporum quae vel solidissima alijs videntur veluti vitrum parte in continuo motu Sse, non dissiculter concipio forte possibile esse, quod solis actio ad nos possit pervenire absque ut vitrum poros habeat et si
haec vera cauSa esset huju essectus, utique erra8Sem, quia diversos conceptu confundi 8Sem sed ideo non minus ea quae concepi de ori vera SSent in Se considerata, cum
utrumque fieri possit physice, sed Saltem in eo error esset positus, quod ea quae diversa licet ambo conceptibilia, non bene dixtinxissem, et uni horum proinde attribuissem quod alteri conveniret quamquam hunc quoque errorem Siquidem error juxta ea quae tradidi optime praecavere potuissem. nam Opus Saltem habuiSSem considerare proprietates actionis rectilineae, quae ope pororum solidi corporis ad nos pervenit, quae utique in certa re debent diversae esse, atque hinc experientia facile cognovissem utrum primae aut Secundae causae hic sit assignandus effectus hoc autem dum facio, adhuc dum sum in ea Sententia, hunc effectum Solis, qui in quamcunque partem me vertam effuit, ut oculi non sustinere valeant tam fortem actionem, licet vitrum satis eraSSum interpositum sit longeque ab ipso hoc
vitro remotus Sim, Oro neceSSario in eodem requirere,
licet aliunde hoc non constaret. Sed de hac re ulterius dis-Serere non pu eSSe credo, cum non perfecte certus sim tuas
cogitatione cum meis convenire satis est jam exposuisse qua ratione id quod concipitur Semper Verum sit, quaque ratione absque errore legitimae hinc consequentiae possint fieri. Hoc tamen necesse est, ut adjiciam haecce nondum adhuc sussicere ad legitimas consequentia formandas, Sed neceSSe est, ut quis circa desinitiones alicujus rei. hoc est
358쪽
circa prima rerum generationes, Semper demonstratione ab
impossibili vincat , non pili re clari ju rei generationes, quod ego quoque evidentur et ortu omnium primus docui, in eo si quidem Sol genuinum artificium consistit inprimis in lirsicis legitimas consequentias Ormaudi. Ad verba , . porro specimina methodi tuae etc. vellena adcuratius tractasSes ' haec um Oecurrunt quae reponum: certe admiratus sui quod Specimina vostes et imprimis eo Sensu quo ea aecipis, quasi hisce levibus voluissem ostendere, quid mea methodo praestari posset certe hoc mihi in mentem nunquam venit, imo in eo eram, ut plane haec
nolebam publicare, Sed quia tyronibus hilosophiae sola
que i huic Tractatu inserui et expresse monui haec pro iis saltem scripta esse Qui desiderant specimina methodi meae debent expectare usque dum artis inveniendi specialia praecepta exhibebo ibidem certe non tam levia, Sed quae omnium dissicillima in Mathesi et Physica Occurrunt aggrediar , et tunc, cum lectore videbunt quanta facilitate progrediar in rebus, quae nullo non conatu a magni viris quaesita necdum inventa, methodi meae praestantia sussicienter Ogno Seetur. Interim tamen credo, me Sati aestu rate tractasse quantum nimirum praecepta artis inveniendi generalia requirunt, non vero quantum Spe ei alia quae suo loco reservantur), qua ratione problemata geometrista, mechanica, phySica, etc. Solvantur, non quidem in eodem loco
ubi de methodo solvendi problemata tracto, sed partim in hoc, partim et potissimum in priori ubi de desinitionibus,
axiomatibus, et theorematibus prolixe disserui. Nam methodus solvendi omnia problemata e tribus praeeeptis Ou- stat, ad quae omnia Superiora su Se me judicio explicata, reseruntur, quae de prolixiu de novo nolebam repetere: atque hinc facile colliges, quare ea tantum doceo ire problematum solutionem, quae ad inveniendam solutionem demonstrationemque adjumento AES Se possunt: quare quoque
359쪽
demonstrationem nullam, quae certitudinem mathematicam habeat adducam quia nimirum tune omnia per aesturatas definitiones, axiomata it thooremata debui S Sem exponere, hocque prioribus rabundanter quantum in generalibus praeceptis Ieri potest exposueram. adeoque hae Omnia repetendo et Specialibus exemplis applieando, ultra modum prolixus evasissem. Interim tamen credo me satis ostendi 8Se, qua ratione accuratae demon Strationes sint perficiendae, nam accuratiores definitiones non novi quam quae ex justi8 definitionibus axiom. et theor. conStant. Mam Ver ego desinitiones ter ipsam generationem exhibui quae certe Omnium praestantissimam sunt definitiones, non solum ipsarum desinitionum sed et axiomatum et theorematum, quae Suno quotquot authores pervolvi nulli bi offendi. adeo ut non Videam quid irae termissum mi accuratas formandas demonstrationes. Verum quidem est me admodum errare, si existimarem haecce sola ad omnia problemata Solvenda sussicere: sed hoc nulli bi firmavi: expresse enim pag. I 8 habetur artis inveniendi generalia praecepta, quo lectores colligere possint Me jam tractare solum de hi quae Ommunia sunt circa omnia incognita determinanda, quae Oz- currunt in mathematicis, physicis mechanicis problematibus, deinde quae solum physicis atque te porro meo ha-nicis Solvendi conveniunt exponem hisce peractis lectores melius judicare poterunt, num ars mea inveniendi absolute omnibus determinandis sussiciat. Haec autem specialia praecepta variis in locis promisi. iam mea intentio est artem
inveniendi solam, et in cum hac notam philos0phiam, quantum possibile , explicare . cujus artis inveniendi nonnisi radice modo exposui. Unicum hi adhue notandum , quod licet is pecialix artis inveniendi praecepta aliquando pluris sient, hoc tamen ex perverso judicio fieri, nam utique artis inveniendi generalia praecepta. quae jam Xpo Sui multo praestanti Ora et magis ideo aestimanda, quia Specialia unico
360쪽
hinc derivantur. Tandem hoc quoque notandum , quod non opus tabuissem ulla specimina xlii bere ad iraeceptorum
meorum praestantiam ostendendam: nam an modo praecepta optima, applicatio eorum quoque non inutilis esse poterit, duoque quis specimina mea non debet aggredi, Sed potius ostendere , quod praecepta nihil valeant. Hoc si Ostendi poterit, victum me dabo, methodumque meam nihil
. . . . , Miror quomodo ita methodo tuae confidas, etc. go hie econtra non miror quod omnes aliter Sentiant. Sed quoad me causas hujus rei Sati novi, nam OS
breviter contraxi pag. 213 quia I. innumeris praejudich scire haec praeoccupati sunt 2. Statim specialia in physicis aggrediuntur: . in hisce specialibus nuda alia esseeta, quam quae ad mi anda considerant qui in hoc Statu, ijs certe Physica dissicillima scientiarum absque dubio videbitur prout contra ego eodem in loco Stendi nullam Scientiam Physica faciliorem esse. Si qui igitur aliquid ingulare in physicis vult praestare l. non debet ea aggredi
nisi priusquam clare in conscientia convictu tam ratione quam Xperientia hanc scientiam omnium esse facillimam. Η00 8 verum est, prout quilibet Scire potest, modo ex con Scientia velit loqui, certum est quod primaria impedimenta quae non a parte rei Sed a nostra Sola maginatione proveniunt, absunt. Haec autem impedimenta praecipua, ni fallor in sectione tertia auferre docui 2 bona methodo debet instructus esse detegendi incognitas veritate a priori, non autem meliorem novi quam quae per perfectaS desin axiom et theorem procedit. Hinc enim quidquid humaniter sciri potest innotescit talem autem methodum in Seet. Secunda multi explicavi. . scire debet methodum experientias legitimo modo instituere quod Sane ego ne in
Verulamio nec ulli hi fateor adiuveni. Quia itaque nulla alia quam haec tria, saltem ad dissicillima quaeque in physicis