장음표시 사용
31쪽
Neque illa sallustiana brevitas , qua nihil apud
aures acuas atque eruditas potest esse perfectius. apud occupatum Variis cogitationibus judicemi saepius ineruditum captanda nobis ex neque illa Livii lactea ubertas docebit satis eum , qui non speciem expositionis, sed fidem quaerit. Idem lib. o. cap. r. At non historia cesserit graecis nec Thucydidi opponere Sallustium verear ; nec indignetur Herodotus aequari sibi T. Livium , quum in narrando mirae jucunditatis clarissimique candoris tum in concionibus supra quam narrari potest eloquentem. Ita dicuntur omnia, tum rebus tum personis accommodata. Sed affectus quidem , praecipue eos qui sunt dulciores , ut parcissime discam nemo historicorum commendaVit magis ,
ideoque immortalem illam Sallustii velocitatem diversis virtutibus consecutus est. Nam mihi egregie dixisse videtur Servilius Nonianus, pares eos magis quam similes. Idem ibidem. Attici, praecisis conclusionibus obscuri, Sallustium atque Thucydidem superant tristes ac jejuni Pollionem aemulantur otiosi, supini, si quid modo longius circumduxerunt , jurant Ciceronem ita locuturum fuisse. Idem ibidem.
Sane manifestus est Sallustii ex ipso opere I
32쪽
Sed tuas artes puer ante discat Omne stiti mundi senium remensus,
Statius Papinius, lib. I. sit. 4.C. Sallustius rerum romanarum florentissimus auctor. Cornelius Tacitus, His lib. I. Pompeius Trogus in Livio Gallustio reprehendit, quod , conciones directas ac orationes operi suo inserendo , historiae modum excesserint.
Sallustius novator Verborum. Agellius , lib. r. c. MI NOA. atticis Sallustius vel subtilissimus brevitatis artifex. Idem lib. I. cap. GElegantia orationis Sallustii, verborumque s eundia , .novandi studium cum multa prorsus invidia fuit multique non mediocri ingenio viri conati sunt reprehendere pleraque Mobtrectare , in quibus plura inscite aut maligne ellicant nonnulla tamen videri possunt non indigna reprehensione. Idem lib. . cap. f. Sallustius , proprietatis in Verbis retinentissimus, consuetudini concessit. Idem lib. o. cap. a
Asinio Pollioni in quadam epistola quam ad Plancum scripsit , in quibusdam aliis C. Sallu stio
33쪽
stio iniquis , dignum nota visum est, quod, c.
M. Varro , in litteris atque vita fide homo multa in gravis , in libro quem inscripsit , ius aut De Pace , C. Sallustium , scriptorem seriae illius severae oratio aes , in cujus historiamo, tiones censorias fieri atque exerceri videmus in adulterio deprehensum ab Annio Milone , loris bene caesum dicit quum dedisset pecuniam , dimissum. Idem lib. 7. cap. 18. Asinius Pollio librum scripsit, in quo Sallu dii scripta reprehendit , ut nimia verborum afferi Hatione oblita. Suetonius de clari grammaticis de Philologo. Philologus coluit familiarissime C. Sallustium ω, eo de funisi , Asinium Pollionem: quos historiam componere aggressos , alterum re Viario rerum romanarum , X quibus quas Vellet elige Tet , instruxit alterum praeceptis de ratione dicendi. Quo magis miror Asinium Pollionem cretallidisse , antiqua eum Verba figuras solitum esse colligere Sallustiori quum sciat eum sibi nihil aliud suadere , quam ut noto civilique, pro
prio sermone utatur, Vitetque maxime obscuri
tatem Sallustii Maudaciam in translationibus. Idem ibidem. Lenaeus tanto amore erga patroni CPompeii imemoriam exstitit , ut Sallustium historicum quod eum oris improbi, animo inVerecundo seripsisset , acerbissima satyra laceraverit , las-
34쪽
taurum lurconem, nebulonem popinonem que appellans in Vita scriptisque monstro sum praeterea priscorum Catonisque Verborum ineruditissimum furem. Idem de Lenaeo. Sallustius, gravissimus alienae luxuriae objurgator censor. Macrobius fat. lib. I. cap. I. Quatuor sunt genera dicendici copiosum, in quo Cicero dominatur breve , in quo Sallustius regnat i siccum , quod Frontoni adscribitur Ppingue, floridum, in quo Plinius Secundus quondam , nunc , nullo Veterum minor, noster Summachus luxuriatur. Idem lib. I. cap. I. Interea recuso sententiam , quae rem Venati
eam servile dicit ossicium. Statuerit hoc scriptor stylo tantum probandus jam morum ejus damna non sinunt, ut ab illo agendae Vitae petatur auctoritas.
Θmmachus , lib. I. epist. 66. Iam facinus, Catilina, tuum; Lepidique tumultum, Ab Lepido o Catulo ijam res O tempora RomκOrfus , bis senos feriem conneci per annos.
Iam lego civili mi um Maporte duellum, Moxit quod socio Sertorius exsul Ibero. Ausonius in Protreptico.
Otia Crissus brexitate placet i quo pondere Varro l
35쪽
quo genio Plautus quo sumine Qtiintilianus fluί pompί Tacitus, nunquam sine laude loquendus SidoniusApollinaris, in panegyri AnthemiiAugusti.
Et te multimoda fatis erendum Scriptorum numerostate Varro Et te qui brevitate , Crispe , polles ;Et qui pro ingenio fluente , nulli, Corneli Tacite , es tacendus Ti.
Neque Cato gravitatem requirit, neque Laelius levitatem , neque Gracchus impetum , nec Caesar calorem, nec ortensius distributionem , nec CalVa argutias , nec parcimoniam Sallustius, nec opulentiam Cicero.
Interrogasti, si tenes , maeotici Situs quis esset equoris : Salluseium Noram id dedisse , dicta O ejus omnibus Priae judicata auctoritatis ducier Non abnuebam. Ad ejus igitur inclytam Descriptionem quί locorum formulam Imaginemque , expressor silica Hii Et eritatis, pene in obtutus dedit Lepore lingua multa rerum junximus. Festus Avienus , in ora maritima. Sallustius auctor certissimus.
Vibius Sequeste , lib. de suminib. Historia dc brevis esse iobe, in expositione
36쪽
aperta in probabilis ut Sallustius sibi omnis in Catilina tribuit. Marius Victorinus, in librum Cic. de Inventione. Amavit madrianui genus dicendi Vetustum
controVersias declamavit , Ciceroni Catonem
Virgilio Ennium Sallustium Caesio praetulit eademque jactatione de Homero ac Platone judicaVit. Spartianus , in D. Hadriano. Nemo scriptorum , quantum ad historiam pertinet, non est aliquid mentitu in quo ali stius , in quo Cornelius Tacitus , in quo denique Trogus , manifestis erroribus conVincerentur. Vopiscus , in Aureliano. Et mihi quidem id animi fuit , non ut Sallustio , Livios , Tacitos , Trogos, atque omnes disertissimos imitarer viros , sed Marium Maximum , Suetonium Tranquillum , c. Idem in Probo.Quod quidem non fugit hominem nequam Sallustium , qui ait : Sed omnis nos a is in animo O corpore sita es animi imperio , corporis fervitio magis tinνια Recte , si ita vixisset ut locutus est servivit enim foedissimis Volup tatibus, suamque ipse sententiam vitae praVitate dissolvit. Idem lib. a. cap. I.
Neque enim proposui historiam scribere , sed nostras breviter flere miserias : alioquin merito
37쪽
ad haec explicanda δε hucidides in Sallustius
muti sint. Huroumus, in epitaph. Nepotiani ad Heliodorum, Cicero , rogatus ab Hirtio ut post repudium Terentiae , sororem ejus duceret, omnino hoc facere supersedit, dicens , non posse uxori se Philosophiae pariter operam dare. Illa interim conjunx egregia is quae de fontibus ullianis hauserat sapientiam, nupsit Sallustio inimico ejus , tertio Messala Corvino in quasi per quosdam gradus eloquentiae deVoluta est. Idem lib. i. adversus Iovianum, Sallustius auctor certissimuS. Idem , de locis hebraicis , ex eo Adorus Orig.
Sallustius nobilitate veritatis historicus. Augustinus , de ixitate Dei , lib. r. cap. I. Nobilissimus historicus. Idem epi Z. . ad Marcellinum, Unde, Crispo , historicorum inter latinos potissimo , sed, ipsi Ciceroni placuit in malis factionem esse, quod in iris bonis era amia citia eis. Johannes Sarisberiensis , obcratici I. cap. Ia, Caius Sallustius Crispus , romana primUS in historia, ut ait Martialis , Thucydidi ex graecis opponitur a Quintiliano , elegantia dicendi , attica brevitate , sententiarum celebritate. Ta-Σatur autem a Pollione , ut nimis antiquari uct
38쪽
ex Catonis originibus verba mutuatus arο-go autem , quod orationibus nimis longis ac directis utatur sicut etiam Thucydides. Hic illo inimicus Ciceronis , divitiis praeditus , cujus hortorum vestigia adhuc cernimus Romae ; quorum Plinius quoque meminit libro naturalis historiae septimo , capite decimo sexto. Hic etiam ille aliena luxuriae gravissimus objurgatoris censor , qui Metellum Pium in historia reprehendit, quod , praeter ejus, populi romani dignitatem modestiam, conviviis in Hispania omnique luxu uteretur. Postea Vero ipse deprehensus in adulterio , ab Annio Milone in loris bene caesuS postquam poenas dedisset, dimissus est. Auctores Varro macrobius, Aulus-Geuiius.
Crispus Sallustius , nobilis historicus veritatis sic enim de illo apud auctores Verissimos striaptum Video quo fidelius res Africa comple Eteretur, libros punicos perquisVitra peregrinam que linguam , per interpretem , flagranti studio scrutatus est quinin maria transgressus dicitur , iit oculis suis crederet de conditionibus loco. rum Bellum jugurthinum conjurationemque Catilinae , compendioso ad unguem , ut dici solet, castigato stylo complexus est. Sed ullo famosior quam historiarum libro , qui aetati quoque nostrae , ne certum ejus sileam dedecus, amissus est veterum quidem testimonio illusia
fixis , apud nos solo jam nomine superstes. Petrarchai
39쪽
sallustius, rerum romanarum florentissimus scriptor, ut inquit Tacitus , frequens est in manibus puerorum; sed mihi aptior Videtur provectioribus. Inimitabilis est in illius scriptis gratia ; quae, quotiescumque repetita, nunquam taedium sui aut satietatem lectori afferant. L. Vives. Nomini dubium est Sallustium plures majoresque historiarum libros scripsisse Pqui partim temporum injuria, partim invidia hominum , jam dudum periere. Neque absurdum est inde suspicari , si bellum jugurthinum , quod ipse non Vidit, tamen romanis suis ita diligenter notaVit , ea quoque memoriae mandasse quae suo tempore potissimum contigere quemadmodum contentionem , inter Marium Sullamque ortana
ob bellum mithridaticum Octavii Mariique necem Africam , Pompei Magni victoriamo Sullae tyrannidemG Metelli Pompeiique inii
panias missonem Sertori , pugnaeque ejus finem ; gladiatorum bellum tribunatum plebi restitutum pyratarum exitiumri Syriam Vi Etam a cum his pleraque alia , quae a Sallustii nativitate usque ad Catilinae conspirationem gesta sunt, ubi interfuerunt anni exacti viginti quinque Deinde , a Catilinae conjuratione usque ad Sallustii obitum , etiam ardua haud pauca acciderunt velut Magni Pompeii triumphus Ciceronis exsilium trucidatio , gallicum bellum , Clodius interemtus , respublica oppressa , fricana expeditio , Iulius Caesar confossus, Octaviani Aug. imperium , L. Antonii seditio.
Quare haud facile creditu, tam diligentem hi-
40쪽
storicum haec romana omisisse. Sed hanc, prolidolor i acturam debemus aut othis, Vandalis, orbis deVastatoribus , aut ciceronianis Vel li . vianis Sallustio infensissimis : nam iste patavi nulltunc Viginti quatuor annorum natus erat, UUm Sallustius ex humanis cessita cujus tandem libri etiam a jactura , quantumVis mitiore , immunes non fuerunt. Sic ex Livio parum superer exEnnio fere nihil ; ex Sallustio , pauca Puti res humanae semper fuerunt. Praeterea , non ab re , a quibusdam dicitur inimitabilis pueluti liquet vel ex auctoribus qui post cum de Iugurtha scripserunt ut Livius, abbreViatores ejus , praesertim Florus , lib. 3. cap. lib. 6. Orosius , lib. s. cap. 3 Valerius Maximus , libis n. cap. Gin lib. . cap. II Frontinus , lib. I. cap. 8 lib. a. cap. I. utropius , lib. q. cap. Plinius alii, qui ad tantam dicendi gratiam nunquam perVenerunt. Vir ille clarissimus , philosophus , orator magnus , Verus historicus , adversarios habuit Ciceronem in primis, propter Terentiam Asinium Pollionem propter Ciceronem Titum Livium , propter scribendi famam; qui cum suis curarunt assidue, ut omnino Sallustii vitium non cum scriptis ejus oblivioni traderetur. Ita similitudo illa studii raro beneVolentiam, aemulationem potius afferre
solet Q. Mugius. Id quod Sallustius omnium scriptorum nu-zierosissimus nusquam aspernatus est. Iulius Caes. Scaliger, oratione pro Cicerone.