Papiers d'état du cardinal de Granvelle : d'après les manuscrits de la bibliothèque de Besançon

151쪽

secto dolo assontado en ta dicha nuestra sanctissima liga, y paraque la dicha sancta ei prosa no se podi esse estoruar por los dichos rey y reyna DuestroS Sobrinos, susi necessario que mandiissumos al

exbrcito por ol reyno de Navarra, como justamente to podiam os ydebiamos sagor, pues dolia manera Susodicha los dichos rey y r03 Da nuestros sobrinos, se oponian s la dicha enpresa ; y en ta capitula cion dolia dicha nuestra sanctissima liga sub firmado por su santi dat por Ser aSSi necessario para et remedio de la yglosia 1 de la dicha christiandat, que lo quo por alguno de nos los dichos conso lora dos suosse tomado fuera de Italia , de los que en quatquier manera Seoposiosson si la o prosa dolia dicha sanctissima liga, liauia que suessenreyes, to podi essenios retenor ; y visio quo ol dicho diiquo d'Alba . nuestro capitan generat, prosSigui endo la dicha onpresa, despuos do

153쪽

ontregar tu ego tollas las cludadus, 3 villas, 3 iugares, 3 sor alugas dei dicho reyno do Νavarra y quo las ro ciba por nos et dicho nuestro capitan generat, o las personas quo sit embiare si recobii las . paraque tollas las dichas ciuilades, 3 villas, 3 iugares sortalegas, y lodosios subdictos 3 naturales dei dicho royno, de quatquiere est ado et

y que despues que de s nuestra voluntat 3 disposicion et quando y la

s Orma, y manera Como Byamos de dexar et dicho royno, para quo dolny por sit no se puella suguir dano si lo quo se ovibro focho en bonos sicio do la dicha sancta onprosa ni si ninguitas tiorras ni Sub lictos de las coronas do Castilla y do Aragon. ni si los sub dictos, ni naturales de Νavarra ni alguno dellos; e que s asta que nos de nuestra volun ad sagamos doxacion dot dicho royno de Νavarra, en ta manora

154쪽

sus dicha, lodos los sub lictos y naturales ilhl sean obliga dos do nos obo docer enteramento como a depositario de la corona 3 royno doΝavarra 3 dei senorio y mando dol, so pena de caer en caso de tra3cion, y so las otras penas en que incorren los que vienen contra la

Otrossi do clarando mas la dicha nuostra voluntad por virtud do ladicha capitulacion, degimos quo nuestra voluntad os quo los dichos rey y reyna, i uestros sobrinos, unxion luego at mari schal do Νa

TRADUCTION.

156쪽

84 PAPIERS D' TAT

L 'ARCHIDUCII ESSE MARGUERIT E

XVIII.

MARGUERIT E D'A UTRICHE

157쪽

Par ordon ance do Madanae :

Ximenius, gubernator, et senatus regius Carolo regi salutem. Pro antiqua et si doli observantia, qua erga majores parenteSque tuoS et

158쪽

nunc demum erga teipsum Obnoxii sumuS, ut fidos ministros, optimos cives et consiliarios incorruptos decet tuis reipublicaeque commodis, ad quam suscipiendam, tot regni haeredibus parvo temporis

intervallo extinctis, Dei nutu vocaluS QS, ne COSSario proSpicere cogimur; teque ipsum continuo admonere ea quae reipublicae convenire visa sunt. Ita enim nos culpa vacabimus, et crimine neglectae reipublicae, aut polius proditae, liberti erimus. Magni principes et suspiciendi reges, tamdiu a Deo potest alom, et ab hominibus reverontiam conSequi merentur, quamdiu justo et recto imperio populos eorum fidei commissos rogussi. Id autoni ab ipsis siori nullo meliori argumento intelligi polost, quam si ad tantam molem sustinendam ad-Jutores et Socios quam Spectatissimos et idoneos olegerint. Neque enim unus aliquis, quantumlibet praeclaris dotibus et virtutibus Ox- colluserit, robus tam divorsis obeundis par esse potest. Nam nihil

aliud priscos illos continianos esse existimamus, nisi regeS COI Sideralos ut sapientes qui, pur Ogregios et probos miniStrOS, aeque ac per Seipsos regna sibi commissa tuerentur. Sod sabulosa ista relinquamuS; majorum tuorum res gestas, caeteris exemplis praetermissis, intueamur. Enricus tertius, atavus tuus, qui propter assiduas in aetate floronii imbocillitatos Valetudinarius cognominatus est, Cum SQ Viribus corporis destitutum regio muneri imparem videret, prudentiS-simo consilio usus, viros, litoris et moribus ut religione praestantes ad Se accersitos, magno semper in pretio habuit, eisque comitibus et consiliorum participibus adeo rempublicam pacalam et optime institutam tenuit, ut magno rius merito successoribus optimi principis exemplum sit habitum. Contra Enrico quarto, tuo majori avunculo, omnia dura et infausta contigerunt, quoniam eoS Teriam gerendarum SilaSOres per Summam socordiam apud se relinuit, qui nullo hominum pudore, nulla Dei immortalis reverentia, omnia SUTSUm aC deorsum miscentos, gravissima mala reipublicae intulerunt. Sed quid in aliis commoniorandis immoramur An non avi tui Catholici reges, satis magno documento osso possunt Quibus id unum ante omnia curae suit, muneribus publicis viros egregios, qu

159쪽

cumque tandem ibi essent, praeficere λUnde, propriis ministris et aulaesamiliaribus praetermissis, qui suo veluti jure haec importune soloni

extorquere, ignotos homines nec sibi unquam Visos, qMod essent meritis suis commendati et publica opinione celebres, praeter Omnem expectationem ad res magnas vocarunt. Νemo, illis regnantibus, ambitus est convictus; nemo lege Iulia de repetundis condemnatus ; quod . proh dolor i miserrimo hoc tempore frequens osse magnopero dolemus. Fuit etiam illorum regum hoc praeclarum institulum, raro Cuiquam Summa Concedere, nisi per inferiores gradus devolutus, specimen suae probitatis et virtutis exhibuisset; ut pro cujusquo sacultate et ingonio haec aut illa munera deserrentur. Qua

nimirum rations sactum est, ut omnia SutS numeris quadrantia concentum quemdam reipublicae constituerent qualem nunquam ad id tempus videramus. His igitur artibus et consiliis, ut do caetoris taceamus, rempublicam aliorum principiam negligentia collapsam. et sicariis hominibus atquo tyrannicis violontiis vehomontor amiciam. suscipionios; tibi hisco dissicultatibus liberam tradidorunt. Proinde cum Deus optimus maximus, sub cujus tutola rogos ostis, id libi in

genium ut judicium dederit, eam prudentiam in juvenilibus annis

largitus sit, denique singularibus virtutibus majestatem tuam exornaverit. quales homini principi necessariae Sunt, aequum eSt Ut qude diximus animadvertas, et quantum ponderis habeant, consideres. Invenies enim gravissimam cladem et ingentem perniciem. Si haec contempseris, reipublicae imminero : Contra Si haec egeris, maximam quandam solicitatem promitti. Res universae a principiis suis pendent, et errores in principio solent minimo laboro emendari, ut facile in viam ructam redire possimus. Soro remedium parari a sapientibus dicitur, dum mala viros diutinas sumpserunt. Quare tuis pedibus Hispania universa supplox provoluta, ut HUS commodiS prospicias, ut hominum corruptorum cupiditates reprimas, ut gliscentia Vitia cohibuas, ut tuorum regnorum tranquillitati consulas, te votis omnibus ei precibus orat et obtestatur. Id autum facito sot si His paniam, amplissimam hi nobilissimam regionem suorumque princi-

160쪽

puni obsequio devotissimam, Secundiam leges patrias et antiqua majorum instituta gubernari et vivere concesseris. Vale. XX.

LARCHIDUCHESSE MARGUERIT E

XXI.