장음표시 사용
21쪽
tc DR OURANDII VVΣΗ.ualestentiaespes vlla, nisi varijs unctionibus,somentis,emia plastris,ligaturis,lychniis longis, crassis, ac duris muniant, vel quod proprie magis dicam,onerent, molestentite affectam partem. Praeter haec sunt actis intemperies, motus, quae assumuntur,&similia,circa quae ora ni a rationabiliter Medicum simul atque aegrum se praestent oportet. Quin-imb &Chirurgum,in his praecipue, quae ad ipsam spectant, ne scilicet plus, minusue quam deceat,refrigeret, vel calefacj at,aut alio quouis modo dolorem eaecitet,ligando videlicet,stringendo,cooperiendo,muedo,cataplasmando, mouendo,Vulneri medicameta, vel lychnia, flammulasve ut dicunt) perperam administrando, quae quomodo feliciter. ad usu, educas,omnia inferius discussa inuenies.
De ognsenda ct co seruanda bona partu temperita.
tequam dicamus quomodo sit conseruanda bona
temperies, ponemus primo signa, quibus Cognosci possit. Nam propter huius cognitionis defectum, tapius errant Chirurgi, videntes fere perpetuo parti affectae, vel
tumorem, i hunc cum leuissima supercalefactione: qua- re metu compuncti, cataplasitiatibus, unctionibus, ac u rijs alijs non remedijs partem opprimentes in deteriorem flens gradum aegrum deducunt. Quum igitur corpore1empera to videris partem affectam tumore quodam humili, molli. cum leuissimo, vel nullo rubore, Vel dolore,& quae increscentiam non si1scipiant primis diebus,in quibus magi&Vi- get morbi vis, vulnusque nullum cruditatis signum ostem .dit, scito temperiem partis non esse a sua uatura transmu tatam, sic.ut per scipiam humorem facientem tumorem, vel leuem inflammationem,uel paruum dolorem excitan'tem non bene concoquat, ac excernat, tum per insensi bilem transpirationem, tum per sudorem, ac per proprium
xvinui. Conseruabj-4 ibitur, si aegrum, ae affectam pa
22쪽
s C L Op ET TORVII: πtem ab omni excessu tueamur, vulneriq; conuenientiar media suo tempore applicemus , ut postea diffusius na
tabim . De cognoscenda temperie partu transemutata, securatione eius.
Vin vero tumorem suscipere vigorem videris, vel dolor ,ves inflammationem,uel aliud quodpiam symptoma infestum, sineviceris decenti concoctione, vel singula perse,vel aliqua, vel omnia coniuncta, scito naturam partis oppressam, & in transmutationis viam tendere, nisi iam sit,quae ab arte celerem opem postulet: hanc enim curabimus,inproprioq; statu reducemus, contrariorum sancrationabili oportunaq; administrationem, alterando, reuellendo, derivando, ac di luendo. AIterare intelligo, cum intemperiei siue ea cu materia sit, quae sepe apparet, siue sine ea, licet raro haec in hoc affectu contingat)comtrarijs remedijs applicitis oppugnamus, ut caliditati cum siccitate,frigidis humidisq; medicamentis, resistimus, puta aqua simplici lactucae,&similium succo frigiditati vero cum siccitate, calidis,&humidis praestamus auxiliuAEt oleo simplici cham melitae, amygdalino , anethino leuioribus frictionibus, λmentis ex aqua tepida, vel calida,&similibus,ebvsque his remedijs prosequendum est, donec construterit intemperies, si ea sola sit: sed cum haec raro eueniat, isthaec pauca sufficiant. Si vero cum materia fuerint,repti mendo, reuellendo, vel derivando alterare tentabimus, vel di luendo, ut indicabit affectus. Et haec quando,quiabus &quomodo ratioe essicies,propria capita declarabui.
REpercussio est humoris in aliquam partem fluentis r
'missio,siue repulsio: quae maxime costri phlegmoni
bus,& quandoq; erysip elatis, i n principio, vel donec vigetissurio,
23쪽
DE cvRAM nys v VLm fimio, vel ubi suspectum sit, ne fiant. Hac igitur causa vulneribus,contusionibus, fracturisq; omnibus in principio, ac statim, si id fieri queat,repercutientia applicamus. Nam ijs vijs multa est,cogendi humores in eam partem fluentes madore retrocedere.Vtimur tribus primis diebus,aut ad summum
'r μας' phlegmone non urgeat quatuor. Quod si patientis temperies quadrata sui dicunt)vel bene constituta fuerit, faterit secudam nonexcedere ut quartam.Nam si veI diutius, vel valentius,quam conueniat,refrigeraueris, Ulcus crudu,& mali moris reddes.Nam ob id ignauis Chirurgiscipe numero succensiti, quorum alius ad septimum, alius ad decimum quartum usque diem, nulla moti ratione aegros partem affectam ultra modum refrigerantes in periculum, ac non raro in extremam perniciem ducebat. Sat autem erit
Reperc*- ijs uti, donec coctionis aliquid apparere incoeperit. Sunt et autem repercutientia saepius rei teranda, non autem,Vt inexpertorum turba facit, imbibunt enim stuppas, vel pannos quam multos in Oxycrato simplici, vel in quo fuerint rosaeeum,& ouorum albumina simul quassata,vel alia limius generis,& applicita per diem totam non amouent. Hoc siquidem cum calidum factum est, loge maiorem copiam humorum trahit, si diu silpersistat, quam quae a principio sua frigiditate,aut adstrictione represserit, aut si non attrahit,occludit saltem vaporcs per cutem transpirare consue to: quibus vi retentis, varia innumera, inolestaque sympto- Rem G mata sequuntur. Repercutiunt autem quaecunq; refrigeri etia qua rant, similiter & quae adstringunt: Verum non omnia, quae Muatia. haec praestare possunt, simpliciter conuenire afferimus. Cicutam,altercum, papaueris succum,&similia, per se appli-eata non laudamus: refrigerant autem plus quam deceat. Chalcanthum autem,eterissos,&quae sui generis sunt,ystra quod supra modum adstringui, si1oquoq; calore trahunt.
Mediocriter igitur quae refrigerant, Vel quae adstringunt,
24쪽
sne, vel cum leuissimo calore, summe laudamus. Sola frigiditate sua repercutiunt,aqua simplex frigidEapposita a- Eucae,cucurbitaeue succus frigiditate ac adstrictione, seduminus,acetum omphacium.Adstrictione galla immatura, mali corium,& huius generis alia. Nunc dereuulsione di
camuS. De reuulsione. Cap. VIII.
ELegantissime corpus humanum comparare possumus octogoni, vel decagoni, aut si mauis circulo, puncta aliqua intra se capieti, a quibus si ad peripheria undequaq;
lineas dixeris, ac eas impermistas intellexeris, vel etiam si mistas communicantiam habere inter se, quamcunque partem conspicies, sicut a quocunque puncto ad quemlibet punctu permeare possis, verum non aequaliter : non enim inter se sunt ςquales lineae Pr terea inter duos motus semper cadit quies, eoq; more se habent superficies, ac partes nostri corporis, ad cerebrum, cor, & hepar, unde animales
vitales, ac naturales facultates habentur, simile sinquamὶ
cum existat,inter partes nostri corporis conirtium perneruos, arterias, ac venas, non dissicisse erit mente concipere humorum fluxum atq; refluxum per haec vasa commodis sine fieri posse Nam a cerebro procedunt nerui sensim dc motum partibus ministrantes, acorde arteriae vitales spiritus deferentes, ab hepate Venae sanguinem unicuique parti pro nutrimento partientes Dicamus igitur nunc reuulssionem,quamHippocrates antispasim voca in contrarium esse aversionem, ut a dextro in sinistrum, vel asupernis ad inferna, ab internis ad externa, &vice versa ,Vt pro exemplo , ab uno brachio ad reliquum, vel tibiam eiusdem par- aeuum, . tis,& sic viceversa,vi membri aflecti positioindicabit .Haec diuerm. autem pluribus modis fieri si te alia cum euacuationema modest.. nifesta fit, ut venae sectione, vel alui eductione, vel vomitu.
25쪽
Alia fine euacuatione sensibili &haec vel frictionibus se
i ,ribus vel balneis calidioribus, vel ligaturis frequentioribus, ac doloriferis. Sed cum venae sectionem praestantissime celerrimeque reuellere didicerimus, nunc de ea prinab
Quare X TEnam secare, est eam sic aperire, ut libere sanguis exire phic ρω- V possit. Quod fit in hoc anctus genere, cum Ut retrahamus a parte affecta, tum ut corpore per eam inanito non
facilis fiat ad eandem partem fluxio: magis si quidem parca redditur unaquaeque pars, cum exhaustum sibi pabulum percipit, quo antea abundare consitieuerat. Fieri debet si rhlebotota possibile sit) statim a prima curatione vulneris, nisi sit nuper a cibo. Nam ed tunc est expectanda cibi assumpti digestio. Et in hoc parcat mihi Alphonsus, si se grauiter errasse ip=qvsi dixero, qui tandiu phlebotomiam differre mandat, quod perniciosissimum quandoque est in hoc affectu, si Hyppocratis,Galeniq; dicta,ac rationem ipsam diligenter perpendamus,maleq; pro tutela suae sententiae Galeni dictum at- tutae, quod scilicet non sit aliquis dierum respectus habendus in Lahguine mittendo. Nam pacesiua) Galenus in Ii' bro de sanguinis missione, illa retulit, de phlebotomia sermonem faciens simpliciter, non ad aliud quicquam contractam,& nono Methodi, ubi eadem fere verba recenset,. dixit,rri'quatum ea expectaretur pro febris remedio, quam tamen semper in principio magis laudat, inquienSt Opti- , , mum igitur factu est quod nos semper in re quaque facere,, vidisti statim non numero dierum, sed uni virium robori, , , in febribus eius generis attentam esse: quippe quod si se , , vatum est, non ilum sexto, septimoue die, sed etiam 1equentibus diebus sanguis est mittendus, cuiusq; faciendae occasio in febribus non similiter attendenda est, ac ea, quam
26쪽
quam in euacuatione, quae per pharmaciam fit, perimur quam recenset Hyppocrates in primo Aphorismorunt in hac autem humorum, vasorumque praeparationem expectamus, in sanguinis missione non idem. Dicit autem Ga lenus in febribus sanguinem mittendum esse: quod si vel propter Medicorum in citiam, vel aegroram astantiumsie timiditatem praetermissum sit, non obstare numerum dierum, quin adhuc sanguinem mittas, vel stXta sit, vel septi ma,vel alia quaevis dies melius tamen esse, si in principio mittatur. Praestitisset igitur mediusfidius, ut cum Hyppocrate, Galeno,rationeque ipsa dixisset Alphonsus, in omni vulnere magno, Vel fractura, Vel contusione vehementi, conferrea principio phlebotomiam, Vel pharmaciam, VeIqua, nautrunque et aliquid, quod horum vicem praestet. Ea Vena se ιanda. secanda est,quae affectae parti directe opposita est: vi vulnere in capite existente, ex cephalica brachi j eiusdem parcis, si ea haberi non possit, ex media ex basilica,si neque hanc inueneris. Quod si & haec non pateat, reliquo brachio pera quirito: in pedibus deinde, si ex his nulla manifestetur. Nee te perterreat Hyppocratis dictum in libro de ossium natu, Ta,inquieΠS Operam dare oportet,vi quam longissime alo cis, ubi dolores fieri lent, ac sanguis Colligi, venam sece- mus.Nam hic longi issime intelligit collative ad partes,quς affectui sunt continuae. Nam solent plures homines dicere ab urbe Roma Lutetias usque, longissimum esse iter: ve thm si ad Terramfloridam, aut si mauis) ad Taprobanam insulam comparaueris , nonne illud breuissimum nunciabimus Quod autem sic se res habeat, ut dixi, par
ticulareS, uniuersalasqόHyppocrati scurae nos ab ambigui tale eripient. Si vero dolor ad claui ut apertigerit, aut moα olesta sit,uel brachim vel mammae, vel partibus septo trans- uerso superioribus,grauitas,internam cubiti venam secare expedit. haec in secundo acut Orv. ius exemplo Anaxioni
27쪽
Iateris dolore prehensus venam cubiti secauit, non pedis oppositi: haec enim longissima pars erat. Et in libro de lociso in homine, Angina inquit a sanguine fit, quum is in ve-
νγ nis,quae in collo sunt, compactus fuerit: sic aMctis, a venis, quae in brachijs sunt, sanguinem detrahes. In libro de mor-υ bis,Rigor ait) dolor,& febris per caput,maxime ad aurem, & tempora,&sinciput,&oculorum regiones: haec cum sic habuerit,primum sanguinem de capite mittito, Vndecun-υ que tibi visum fuerit. In libro de internis affectionibus, si coxendix narrat a sanguine fuerit, fomentum adhibeto, Ο &cucurbitam afligito,&venas in poplitibus secato. Eccer γ quomodo longissimam partem intellexit Hyppocrates: alioquin hos omnes,&innumeros alios ab eo descriptos, in venas pedu,vel manuum phlebotomare Oportebat. an sanguinu. titatem eductionis morbi magnitudo, & vires sub ijs aetatem reponi mus indicabunt:ad i i bram,vel hinas, unica vi
teris. Valere siquidem ingenio,&experientia Chirurgum, Medicumq; oportet, clim quantitas in hoc non secus,ac in reliquis rebus medicis,certa perfiniri in unoquoq; non posPhlebotσ- sit. Si sanguinis euacuationem copiosam sufferre non pos
triaeger vena secta digito osculum occludas,& per spacium' aliquod temporis,puta per vigesimam horae partem sic detineto,deinde digito remoto, & parum sanguinis educto, uncia puta, vel semuncia, iterum occlude: & sic per vices rei terabis. Nam hoc secandae venae genus retrahit plurimuab affecta parte,cum minima si lubeat sanguinis eductione. Hoc enim phlebotomiae diuersiuae genus, tutius est, quam id, quod fit aperta vena, stricto, exilitie osculo. Nam in hac & adeps,& sanguis osculum obstruunt,ut septus,nec sipue Vnciam sanguinis educere possis. Phlebotomandi sunt &bor an- pueri a quadriennio,vel triennio silpra, si morbus requirat,
Rhabitus consentiat,& quanquam hoc genere vulneris
28쪽
vulneris genere conuenientissimum eme censeo , maxime in capite si sit acceptum. Non me latet hunc locum pluribus garriendi ansam daturum , maxime inexpertis, &parum considerantibus, quibus praecipuum est incaute, &sine consilio cuncta pronunciare,authoritate tamen Galeni moti,infra quartum decimum annum non esse phlebotomandum asserente. Sed quum sit contraria haec nostra sententia Galeno,quem omnes merito colimuS, utq; he Cleomnem laudem,omnemq; venerationem in arte Medica debemus, eam propterea rationibus vacua relinquere non oportebit. Videamus primo quare Galenus antepvibertatem sanguinis missione recuset. Est autem haec, quoacalidi &humidi sint ij, plurimumq; de eoru corporiS substantia quotidie defluat. Nulla quaesMicct ores, occupet animos vestros amoris affectio,vel odij. Sapientis siquidem
est,ueritatem indagare,&inuentam toto nixu tueri, proin
priaq; impugnare,si vera non sint. Si igitur quia plurimum substatiae a puerorum corporibus defluit, digeriturque, cum calidiores, humidioresq; temperie sint,non competit sanguinis missio, longe minus debetur adultis,aetate consistentibus,senioribusq;: nam horum corpora adsiccitatem magis inclinant, ac quam illa magis naturali calore destituta. Nam in pueris eth multa fiat dissiatio, humorumq; digestio, potentior tamen fit dis&Iutorum reparatio, ac noua adiectio. Ostendit autem id adolescentia ipsa: quare illo medio probare nemo potest,omnimodam sanguinis abstinentiam in pueris,si eductionem requirat affectus: probabunt siquidem parcius euacuandum eme. Praeterea si insitam naturalem facultatem habent tam validam, tamque fortem,qui fit ut sebriant saepe, phlegmonasq; ingentes patiantur,&varia alia morborum genera, vel iam his affectibus obsessis,cur saepe natura morbo cedit sic ut eorum ali-
29쪽
DA C VR AN DII vvLm quis intererat,aliquis morosis ac liuturnis morbis diuexetatur3 Ab his si secare venam tanti dispendi j & noxiae est, qui fit, quod cipi infaΠtibus sanguinem cum notabili quantitate erumperovidemus, sine malo affectu aliquo des, quis puerum quandoque non vidit vel ab alto lapsum, vel aliquo χlatae unitam genere affectum cum alicuius venae apertura, unde haemorrhagia sequeretur, & sine vitae dispendio,&sine magno quopiam malo Ego quid erti anna las, biennes,triennes,&sii per hospIures &vidi,& Oeliciter curaui: quibus exemplis motus, Vbi morbus indicaret, a habitudo non repugnaret, quandoque Venam secare pueris non dubitaui, tam in vulneribus, tum in magnis phlegmonibus, magnisque febribus,atque cum bono successu i Praeter haec & multis Medicis modernis familiare hoc ge nus remedij,in pueris eme scio. Hoc unum tamen mon Ο, ut semper cum praemeditatione fiat. Commendatur autem praeeipue in magno vulnerea quo sanguinis exigua, quantitas emanauerit, vel in quibus phlegmones molestat sit parcius tamen evacuando, quam ultra modum inanire: Nam quod defuit a principio, si conferat) iterata eua cuatione sirpphere poteris: non autem si multum euacua ueris facile corriges. Namqui semel exhaustus est finguis, reponi amplius. non potest. Vertam in pueris phlebotomiae vicem sepissime silpplant ventosae, frictiones, vel li
licet; clysteribus, ballanis, unctionibus. Conuenit autem quando phlebotomiam suffugiunt aegri: vel etsi hanc' non abhorreant, ubi phlegmonem timeas, Vel ubi tu r, vel dolor in aleant, vel si cacochymum cognoueris aegro tum etiam si dos e phlegmoneq; hic omnino Vaced Nara
ubi fit cacochymia, plet hortaue, veI primis,ves sequentu
30쪽
bus diebus, non effugiet patiens gravia syramplomata, nisi purgaueris, vel sanguinem miseris, vel utrumque praesti istaris,purgabis eadem die, si corpus faeritaga chwmm,p misi a tamen phlebotomia diuersiua, cyma per NiQcs .exi guam sanguinis quantitatem educes. Quod si utrunque eodem die perficere non possis, purgationem in diem sequentem differas, vel tertium,vel quartum,vel si1bsequentes,si morbus exiganpraestat tamen primoribus dictus agere, prouisioni S gratia, quam subsequentibus curationis musa. Non enim in hoc casu expectanda inhumorum prae ι- ratio, ut in febribus fit. Nam vulnere affectus fano wπο- re excepta parte laesa) supponitur, in quo humorum Conis coctio,&viae ad exitum paratae facile iudicantur. Conuenientius igitur in primis diebus adm1nistrandam esse - .mur. Quod si post phlebotomiam,vel pharmaciam fmRa- . turinflammatio, ex humorum scilicet malitia, veLmultitudine, utranque vacuationem rei terare, si conueniat)non est pertimescendum. Extat autem quaedam Hyppocratis propositio, quam Medici quandoque contra meam sententiam recitare selent, dicens: Quicunque inflamma- f εtiones in morborum principio medicamento conat sol- uere, nihil de eo detrahit, quod aceruatum est, atque in- sammatum quae vero partes sanae sunt,&morbore stunt, ς simul eliquant. Sed pace horum ostendam, hanc sententiam non esse meo praecepto contrariam, sed eandem rationemque huic adstipulari. Non eni na pharmacia humorem facientem phlegmonem dis luere intelligo, sed paratum adfluxu tetrahere. Sic&Hyppocrates,non hic apha macia omnino abstinodum esse prs Cipi sed monet, ne co nemur inflammationem in parte aliqua existentem pu gantibus medicarpentis soluere: quoniam intequam purgatione retrahasbumorem,sixtura, phlegmonem faciendi