De curandis vulneribus sclopettorum

31쪽

DE cvRANDIs v v Lm necessiim est,stomachus puta enae mesiaraicae, & quaec-que inter has,&affectam partem constitutae sunt: unde qui iam fluxus est humor,&parti affixus, ab eadem dis luendus,educendusve est,uel ad vicinas derivandus,non ad longinquas reuocandus. Qui vero ad fluxum paratus est, Vel fluit, nunquam ad cotraria incommode retrahitur. Quod

aute ut diximus) intelligi debeat Hyppocratis litera, non aliter ac explanavimus,& eius litera in loco proprio intelligenti firmam fidem faciet preterea & quae in capite dephlebotomia recitaui, & reliquae curae ab eo scriptae nos certiores reddent,fidemq; firmam facient. Scribit enim secundo,, de morbis: Si erysipelas in pul mone fiat, tussis habeat, di fa-

, , liuam expuat multam, ac liquidam,&caetera. Subiungit: ,, Hic morbus maxime fit ex ebrietatibus, & carnium esse, &, , carnium mutatione, sed & ex alijs causis emergit,huic phar, , maeum deorsum purgans, bibedum dato,&lac asininum , , Et libro tertio de morbis,si quis leuem anginam,quam pM, , rasynanchen vocant,patiatur, huic Venam siccare oportet,

, , & maxime sub mamma: concomitatur enim hac parte ex , paemone spiritus calidus. Oportet quoque deorsiam pur- ,, gare medicamento, aut clystere. Item peripneumonia tu, , lia facit,febris acuta tenet, &spiritum frequentem ac cali', , dum respirat,&c. Addit: Aluum aut in quatuor aut quinq; , , diebus subducere Oportet,&hoc paulo amplius, quo & Ω- , , bres obtusiores sint,&dolores leuiores. Adhuc in eodem, , Iibro,Pleuritis ad dorsum in tantum ab alijs differt, &ccet. , , Subiungit: At si aeger biliosus sit natura, & non purgatus, , , correptus fuerit a morbo priusquam saliuam biliosam e , , puat, etiam bilem probe purgato. At in libro de natura mu, , liebri Si inflammati fuerint uteri,sambuci folia tenerrima , , iri tritici recentis crassiore farina coquito, d leuiter tepida, , sorbenda dato. Et secundo de morbis muliebribus, Sivte, iri innaminati fuerint, mentes obtorquentur, & reliqua.

Subin

32쪽

Subdit. Cum sic habuerit, pharmacum infra purgans bi- , ,hendum dato, & subdititius utatur. Ex his ac pluribus curis in ab Hippocrate scriptis, nobisque relictis facile iudicare possis sumus, purgationes non spreuisse in inflammationibus,&in principio, & dum fluebat humor: est enim eousquc d

Cendus peccans humor: quousq; exuperauerit, si vireSχ-rant. Talis debet esse purgatio, qualem humores ostendui: crantia quibus colores similes efforescunt.Nec sub silentio praetereunda est, quae ex locis affectis sumitur indicatio: nam si purgationem capite, vel thorace vulneratis, quae quoquo modo vomitum irritet, propinauerit,augebis affectum se-qCus autem,si crura assiciantur ab hac. Nec spernendas emecensemuS, quae a consuetudine,&ambiente sumunturi dicationes. Sed&m sanguinis exuperantiacipe pharmaciam conferre, & a senioribus didicimus, ratione deinde, &cxperientia comprobataimus. Praeterea sunt qui vomere Consueuerunt,quos abstinere omnino non consulo,si pars

perinde sui diximus) affecta non obstet, ut caput, thorax,&Venter,quae vomitu violenter agitantur, extendunturque. P qc autem vulneribus semper noxia. Verum chira corpora

purgare Medici munus sit,fatis nos hic obiter dixisse depurgatione eristimamus.

De reuellenti bis sine e cratione. Cap II

SVnt quae reuel Ipnr, n ul la sen si bili apparente euacuatione, ligati arae&balnea, ijs addidimuscucurbitulas,&, frictiones: verum eae mitius,is auxilijstulti in omnibus cordi poribus uti possumus, tum ante purgationem, vel phlebotomiam,tum post, dum stilicet fluxio molesta, vel suspecta est in corporibus boni habitus saepe siue purgatione ac sanguinis missione, iis contenti fuimus. In corporibuS repletis ac mali siicci, etiam post phlebotomiam, & an te eam re Ii quas partes vincimus ut si vulnere i n sinistro brachio existente, ex reliquo venam secueris tibias vincire non dubi-

Ee tabis:

33쪽

Σ dg evnNRDI' VUL M. tabis: sttingendo vilicula non secus, ac qui phlebotomare intendunt,&cum molesta, plurimumq; dolorose esse coeperint, ituenda sant, mox religanda, & sic rei teranda pervices ante,&post cibum, omnino per horas aliquot iluenda,nisi urgeat inflammatio,vel dolor,vel sanguinis ali- θω- qua hς morragia.Ligaturis etiam addere poteris, si aliquod praedictorum symptomatum molest um sit, balnea ex aqua tantum calida, manibus scilicet affectui oppositis. Poteris& his si libeat) per se uti. Sit autem aqua,quantum susserri potest, calida tandiu in usum venire possunt, ac ligaturae Frictiones ipsae,donec scilicet timeturfluXio. Frictiones magis derivare,quam reuellere dicimus,nisi vehementiores sint verum eae cutem eXulcerant, molestiamque grauem inducunt, mites vero leuiter trahunt Has tamen si feceris reliquis auxi-rexi . lijs non omissis iuvabis. Idem&decucurbitulis dicenda est: nam hae 1 propinquioribus tantum partibus trahunt, quare potius derivando, quam reuellendo usui sunt: verum si urgeant symptomata, &has in contrarias, &quandoq; in Vicinas partes, non omissis reuellentibus ingeni js, addes auxilium. Has tamen,&balnea,&frictiones magis laudamus interioribus ac boni habitus corporibus. Sedocti W- arta nquid & victus tenuis sub genere reuellentium, aut Vt proprius dicam) retrahentium ponere liceat 3 licebit he

Cle. Stomachus autem Cum prima pars sit, quae &cibum

recipiat, & nutriatur, &inter reliquas partes primo fame cruciatur, si cibum tradius ac parcius susceperit quam debeat, quare a continus sibi partibus humidum trahit,& hae ab alijs,&sic succedentes: unde duplici ratione tenuem Victum profuturum esse in his censendum erit, tum quod partes, quae tamen, si tim que primo experiuntur, ab alijs trahant, tum etiam quod propter conuenientem mediam

non modo non generatur noua humorum noxiorum copia, sed qui noxaqa sorte inferre parati erant, disi luuntur

Verum

34쪽

verum & hunc viribus patientisq; consuetudini proporti- Onandum esse, nemo est qui ambigat, qui v tiq; in medica

facultate fuerit exercitatus. Tenuem autem victam dico, Victis uia si vel panatella,vel condro,vel ptisana tota in iure pulli,vel ntiis quo- vituli, vel aqua,&Oleo,vel butyro condita parte nutriatur, modo. pro potu aqua hordeacea Vtatur cum saccaro,primis maxime dieb', postea vero paucifero vino,& egregie lymphato.

Dederiuatioue. Cap. XII.

DEriuare intelligimus, clim humores aliquam partem Deriratio infestantes in propinquam trahimus, vel ex propin- quibin s- quaeducimus. Fit& hec quandoq; cum sensibili evacuati- at.

One,quandoque sine hac. Cum euacuatione manifesta ve- Deriuati' sicatione cutis, hirundinibus, carificatione, venae sectione: ut sisynciput affectum fuerit, a quo aliquid ad vicinas parteS trahere conueniat, vel VenaS temporum, vel quae medias frontis regiones occupant,vel in nare, vel retro aures quandoque apparent, tundimus, vel Collum ventosis appositis scarificamus. Possumus, & herrinis & masticatorijs medicamentis ad fauces & nares euocare. Herrina tamen , nisi urgeat necessitas, iubterfugienda esse laudo: molestiam namq; maiorem inferunt: prosiant tamen maxime, si ratione sint administrata. Similiter si cubitus male habeat, Quod hoc xcimedij genus desideret, venaS man um, Vel eas, quae infra cubitum sunt affectae tamen parti vicinores secabimus. Eodem modo si coxa, eam, quae in pede, vel popli te, vel vicinorem aliquam aliam ,si se ostenderit,uel circu tacentem cutem scalpello obtudere,vel si de vesicare. Verum isthaec facere, facillimu est quantum e- euomarinim,quando, & quo modo, dissicile. Ficri debet derivatio, derivania quando fixus alim humor partem aliqua obsidet, sic ut eua dum. cuato, purgatoq; ut decet prius corpore, neq; silo Naturae beneficio neque dissoluentiu medicamentortam ope di D

35쪽

nari quidem potuerit, praecipue propter eius multitudinem, vel propter eius crassitiem, vel lentorem, Vel cutiscuom densitati m. Tantum, ac tandia derivandum est, quoad

. - partem inproprium habitum restitueris. Verum rei teratis vicibus,si unica non suffeceritivi plurimum enim non sufficit. Faci Id enim non dissipatur humor,qui longo tempore parti alicui est infixus,praecipue si neruosia iis c fuerit: quare ab ijs ad euacuationem, quae a propria parte fit, est recumrendum. De euacuatione a propria parte. Cap. XIII.

A Pxopria paxte euacuare oportet, omissa ea evacuatio.

ne, quae vel sanguinis, vel puris, vel alterius cuiuspiam in sinum aliquem collecti humoris fit,quando sanguis crassus, vel lentus in aliqua parte fixus, neque derivatione, neque reuulsione alio euocari potuit, vel caloris naturalis

beneficio difflari. Variis igitur ingeni js haec perficitur, ustione scilicet, resiccatione, hirudinibus, scarificatione,&evaporatione. Primo evaporantia tentanda sint,interquet principatum obtinent fomen ta ex aqua calida, vel ex vino si ulcera adsint,in quibus si valentiora requiras,chamaeme lum, vel nepetam, vel calamenthum, vel aliud quidpiam eius generis addere poteris. Praeterea unctiones ex chamae- metite oleo vetusto,anethino, liliaceo, sypo,&similibus succida lana ab unctionibus circumuolutis membris, his singulo die eadem fovendo. Si di luenti uossicio intres quatuorue dies voti compos non fias, ad scarificationes. vel hirundines, vel vesicatoria, vel altiores Vstiones recur-Te. Verum neq; haec, neq; illa siecure administrantur,nisi &fluxu prohibitio,&corpore recrementis liberato. Di luentia nanque calida sunt,&vesicanti . Scalpellationes&vstiones,non sine dolore fiunt,quae o mnia in corpore mali succi,vel multi adhibita, ad eandem partem retrahunt magis,quam euacuare possint,vnde seminaretur mor . Pra cedant

36쪽

sc LopTT TORVM. I eedant igitur reuellentia oportet,&qualia,&quanta conueniunt,qub tutiuῖ opem feras. Nunc quomodo suppriini debeat sangus S, qui e vulnere abundantius effuit, dicendum est. De sauuine primendo Cap. XIIII.

SAnguis,quum totius corporis pabulum 1it, quo deficiente, simul vitam desciscerest patentissimum,tutelam igitur sui nobis prς iudica si vi ta frui debeamus quare tota Ope nitendam est, ubi is abundantius effvat,ut cohibeatur quod varijs ingeni js fieri solet,obstruetibus repellentibus, adstrigentibus,reuellentibus,&vrentibus. Repellunt refrigerantia,&adstringentia, Vt aqua laistucae, endi uiae, cucur- . bitae, poligoni,sedi utriusque, & solani succi, myrtilloru, bac-visi ccae, rosa,malicorium,galla, lysimachia myrobolani, bolus armenus, cerussa, plumbum ustum, gypsiam, lithargyrum, rubigo ferri, alumen, revellunt vincula, balnea, frictiones mereo in Oppositas partes. Phlebotomia,&purgationes omitto nam simul & vires dei jciunt. Hunt medicamen ta causti- Ca,ut auripigmentum, sandaracha, sublimatum, &alia Va- remiam,ri a,quae arte parantur crustifica, & quae ignita sunt ad usium

hunc structa instrumenta,ut aurea, Vel argentea, Vel ferrea. Uristia.

Obstruut tenacia,lenta,viscidaque,ut glutem piscium,gum. 'Hymenismi cerasorum,amygdalarum,thus,aloes, mastix,& similia: haec autem per se sanguinem cohibent, si vena exilissit unde profluit: sed ubi vena diuisa aliquo modo magna fuerit, sunt miscenda reliquis medicamentis. Si igitur vena secta superficialis appareatitutius est,eam ignito ferramento urere. Si vero profunda sit,quae visui non manifestetur,hocvnguento vulnus reple. Rec.boli armenae, ferri rubiginis, an.

3.ij. mosticis,aloes, thuris,an. 3 .j. cum albumine ovi inco porentur. Aliud,Rec glutinis pisci una,masticis,boli armonae. an.3.ij gallae immaturae, plumbi usti, thuris,an .3. i. cum, albumine ossi incorporentur. Potes & pilos leporis minu- Ee 3 tim

37쪽

tim incisos,&flores,sieugo ipium salicis,vel populis iis immiscere, similiter filamenta ex panno molli si Ibtili, ex quibus cum bene eisdem unguentis erunt imbibita, turiandae, prout vulneris forma postulabit, magnae vel paruae,breueri vel Iongae parari poterunt duriores in hoc castu requiruntur, ac maiores, s c ut ora versarum possint comprimere. Aliud,Rec. boli armenae 3.i . cerussae, lithargyri, myrobalanorum chebulorum&citrinorum an.3 j. r. masticis, glutinis piscium, tragachanti, an .3.j. cum oui albumine fiatvnguentum. Aliud,quod valentius adstringit. Rec.gallae omphacitis, boli armenae, lithargyri, an .3.ij. cinnabaris 3. j.s . omnibus subtilissime tritis cum oui albo misteantur, &parentur licinia ad usum,que & arida conseruari possunt,que iterum eodem unguento molli & recenterfacto liniri debent, propter earum asperitatem, dum usus postulat nam. haec citius cohibent, vel puluis omnium supradictorum,si in vulnus aridus imponi possit, celerius sistet. Alia, quaede valentius adstringunt,exiccantq;.Verum non sine dolore, molestia, &crusta,si copiosius sint imposita. Rec balaustiorum, masticis,terrae sigillat ,an.3.iij. aluminis scissilijs, vel rochae, si scissile non si t,aeris viridae, aeris squam mae,ann.3. cum oui albo,vel vino austero fiat miscella. Aliud,Rec. lysimachiae, balaustiorum, boli armenae cerussae. an. 3. ij. ferri

scoriae in aceto praeparatae, alaminis, viridae aeris, an . 3. . chalcanthi 3.j Ououi albo, 'Claustero vino misce ad usum. Si forte haec diutius conseruare velis, tunc in teretes pastillos redige, conum ex altera parte habentes, quo in vulnus

poni facilius possint. Verum cum vino, vel passo eos componere praestantius est, qui aridi sunt construandi Citius autem in minus dissoluutur, quam qui cum oui albo Sed quum dis lutum quasi unguentum velis, Oui al bum praei ratura. ponitur: Constipat autem magis sio glutino. Αst Iigaturaeiciacilenter una gohibitae magnam in iis opem ferunt: quae

quomodo

38쪽

quomodo sint usui conferendae, in capite de reuellentibus concipies. Quod si horum remediorum auxilio voti com- cauteriapos non fias, ad ignita instrumenta propera, si ijs manan- actiμα

tis venae ora contingere existimeS. Celerius namque, tutius, ac minore noxa effectum praestant, quam quae urunt medicamenta. Haec siquidem ingentem,ac per horas multas dolorem excitant,unde Sc fluxus interdum vehementer irritatur. Praeterea si non compresserint, actualibus caute-rijs dissicile iuvabis, donec scilicet sit exempta ab illis facta

Crusta, in quo temporis interstitio anima aeger simul cum sanguine effare poterit. Quod si vi escharam illam exti pare susteperis, Operosius utiq; reddes negotium. Praestabitur igitur ab usu supradictorum medicaminum siccantium sine morsu, &adstringentium ad haec te conferre. V

rum hominem in anatome e ercitatum requirit, qui Venarum situs bene noscat. Instrumentorum autem formae tales esse debent, quales diuersitas vulnerum postulat. Eorum tamen aliquot inscribemus pro exemplo, quae ut plurimum ad hunc usum erunt accommodata, siue superficialis,sive in altum sit posita vena, &haec sunt:

Tu alia,prout effectus requiret,struere poteriS. Vsus autem talis est: Duo habebis ex ijs, eiusdem magnitudinis quae ut igne candeant facito, & membro circumquaq; pannis in. aceto & aqua madidis belle munito, alterum summe&in vulnus firm a manumittas, eam partem sortiuspremendo in

39쪽

3 DT VRANDIs V v Lm in qua venam fore existimaueris: &cum hoc frigefieri eos Perit, in ignem remitte, &alterum candens capieS, & preme, quoad fluere destiterit. od si vel os, vel cauitas aliqua Venam tangere non permuerit,& fluere non desinat, properare ad ea non est dubitandu,quq vrere possunt medicamenta nam tunc & tutior locus talib' medicamentis relinquitur, & minus molesta fiunt quorum compositiones tales erunt. Rec .cera 3.iij. bal austiorum 3. ij chalcanthi, aluminis, an . 3. ij. arsenici scrup. iiij. cum palmo fiant teretes pastilli. Aliud .Reci terrae te inniae.galla: omphacitis, masticis an.3.ij. cinnabariS,alumini S,an. 3.j.s Salis gemmei, arsenici, chalcanthi, an . scrup. ij viridis aeris, mini j , an .3.Lcum panis fiant pastilli. Aliud Rec.sublimati. 3 ij. chalcanthi usti,pulueris praecipitati, cerus , nain ij, an . iij. pollinis. 3. ij. cum aceto acerrimo fiant pastilli. Attendendum autem est,ut quum haec in usum pones, alio humores euoceS, Te mittasq; vicinas partes refrigerantibus saepius quandiu dolor tristabitur) muniendo,&longinquas vinculis stringendo.At quod praecipuum,tutissimumq; in hoc casu semper inueni, est vulnera laxis fascijs conuenientilius medicamentis appositis) vincire, deinde manu stiper via inere posita immota medicamenta conseruare per dies aliquot, tres puta,Vel quatuor quin imo&plures, nisi dolor aliquis

Vrgeat: nam tunc soluere expediet,ac medicamen ta renouare. Pro hoc igitur officio duos, tresue homines paratos habere oportet, quo Vici sina quiescere,&auxilium ferre inter se 1e valeant: permutet si calorem aliquem sentiant)frequentius manus, easq; modo Vnam, modo alteram in- frigidam aquam madentes,ne affecta pars calefiat Fluxibilior namque calore redditur sanguis. Sed &situs talis assectae parti est eligendus, ut quietior sit, ac, si fieri possit, rursum

vergat. Nunc vero tempestiuum est,ut ad curas exponedas

Properemus:est autem hoc, quod intendimus.

40쪽

De Curatione. Cap. xv.

Grationibus igitur huiust nodi vulneris inquantum

si prima intentio est, auferre extranea, si quae sint auferenda, mox ad curandi formam, quae contuso, lacerode

vulneri conferre perpetuo nouim ,se conuertere,Vt comtusam scilicet,laceramque carnem a sana quanto citius separare intendas, idque medicamentis quantum possis minus mordentibus quale est,quod ex mercuri; puluere que praecipitatum appellant) paramus. Miscemus autem praecipitatum vel cum rosiaceo,vel cum oleo simplici,vel cum butyro, vel recenti axungia sicilla, semunciae puta butyri, Unguen- pulueris drach. adijcies, seu binas,vel minus, plusve,prout tum. contusio, vel magna, vel leuis fuerit. Nam quanto glans maior fuerit, non modo vulnus maius reddit, sed & altius Circumquaq; partes tundit. Parantur & alia medicamenta ad hoc munus, ut Aegyptiacum,& similia: verum hic tantum illius memoriam facere libuit,cum inter reliquali ius facultatis principatum obtineat,sic ut aliquid miri prestare videatur: contusam enim, putrida, vel magis auctam Carnem cum minimo, vel nullo dolore dissipat, vulneri non modo nullum crinitatis vestigium relinquens, vireliqua, sed cocta, temperata, beneq; disposita reddit: quare illud prae caeteris omnibus merito anteponendum esse censui. Ex hoc igiturpenicillosim uillos,lychnia,&quassammulas vocan i,& caetera simi lia in sperges Hoc unguenti genere unico di vel duobus ad summum utimur,satis supe queerit tribus, si contusio vehemens fucrit: sequentibus vero diebus ad ea,quae leuius abstergant,& moderate exsiccent: quibus si contusae carnis aliquid adhuc impendeat, butyri paululum adij cere poteris, perinde ut affectus indicabit, quibus sit cedant carnem generantia , & cutem in ducenti a, ut phita mel si mplex,uel rosa ceum, mel cum ho dei farina,vel orobi, vel fabatum: cui addere poteris aristo-F f Iochiam,