장음표시 사용
121쪽
Rictum in terualla Orbium coelestium in ipso coelo ea ne ratione constent qua in diapason phthongi, mihi non fit uerissimile, quocunque undem modulandi genere constituerimuS. PliniUS autem lib. a. Cap. a a. psilia oricam tradens praeceptionem, sic ait: Sed Pythagoras interdum , musica ratione appellat tonu, quantu absit Merra Luna. Ab ea ad Mer.eutium spaci j eius dimidium,&ab eo ad Venerem, sere tantunde. A qua id Solem sesquiplum. ASOle ad Martem tonum,id est, quantum ad Luis nim a terra. Ab eo ad Ioue dimidium, & ab eo ad Saturnum dimidium & inde sesquiplum ad Signiferum:Ita sex tonos effici, qua diapason harismoniam uocant, hoc est, uniuersitatem concentus. Haec Plinius. Que uerba non omnes aeque intelligunt. Georgius Ualla lib. I. cap. a. Musices iblud sesquiplum apud Plinium resert non ad tonum, sed ad dimidium toάni ut toni,inquit, sint quarta ParteS treS, quod ego dodrantem toni intelis li66. Qua tamen ratione non sex toni fierent, sed quin S scinis. Ali j ses, quiplum ad ton um referentes, colligun t ex Plin J uerbis septem tonos in diapason consonantia, quod nec rationem habet, nec quisu Musicorum uspiam tradidit, & ueteres Pliri' codices omnes sex habent, non septem. Praeterea sex propius uero est, Aristoxeni sententia,quem Plinius secutus uidetur. Revera autem diapason sex propemodum habet tonos, deest ea nim comma, ut superiore libro ostendimus. Cicero autem sexto de Rep. libro ita habet: duam ob causam summus ille coeli stelliseri cursus, cuius
conuersio est concitatior, acuto, excitato mouetur sono grauissmo auatem hi clunaris, at infimus. Nam terra nona immobilis manes,ima sede semper haeret, complexa medium mundi locum. Illi autem o sto cursus, in
quibus eadem uis est duorum Mercurii & Veneris Modorum, septe emiciunt distinctos interuallis nos: Qui numerus rerum omnium fere nordus est. Haec ille.In qua praeceptione omittit quam Plinius refert intcruallorum rationem ex octo tamen cursibus septem sonos fieri collegit,cxtro mos pro eodem intelligensnno, ut fit in diapason. Et cosonat uulgatum musicorum dictum : de octauis idem esse iudicium. Qtian linam, ut discam quod sentio Ciceronis locus haud dubie corruptus est, & Macrobi,u exacteeum non intellexi tametsi quatuor lonstissima scripsit in eum capita.Theodorus Gaza,eximiae eruditionis uir, cum cum locum in Graeacum sermonem uerteret, S ipse quaedam,quae in uulgatis Ciceronis codiaribus sunt,omisit ut haec uerba: Mercuri & Uencris Modorum. quaedaaliter uertit,ut ἄνιέιῆα ἀ-οῖρ προσετι δύναμ, quod in uulgatis quibusdam 'λtinis codicibus frequenter ita legitur: Illi autem odio cursus, quibus ea dem uis est Modorum.a Theodori uerbis longediscrepans lectio. Quidat' his Ciceronis uerbis:Septem esticiunt distinctos interuallis sonos. uerah.m septe ad ablativum interuallis cbiunetendum existimant hoc sensu.
122쪽
ocri hi eudus efficiut sonos distinetos septem interuallis. Sed hoc haud
dubie eoaetum est a Ciceronis phrasi longe alienum. Ego locum Cicer, nisitat gendum puto: Illi autem oeto cursus, in quibus eadem uis est eritremorum septem effficiat distinctis interualla sonis, qui ia umerus remi omnium serὸ nodus est. Haec uerba, siquidem ita legatur, Z secundum hituram prolata uidentur, S traditioni Musicorum consentanea erunt. Nitura enim ita habet, ut odio phthongis, secundum rationem musicam di. spositis,certo. modulandi genere dimensis, octauus sit eiusdem naturi, cum primo. Et cum sint octo phthongi, septem tamen duntaxat sint intre ualla,quae septies uariata quouis modulandi genere, septem efficiunt dii, pason species, quarum stequentis Iime omnes amborum libri meminere ut paulo ante disseruimus. Boethius huius negoci j uerus iudex, cum a pud ueteres haec ita mire tiariata uideret,&Plinium non ueritum dicere iucundam magis quam necessariam subtilitatem, haec ita temperauit,ut tamen utranque opinionem sub oculos ieetori poneret, quemadmodum paulo ante locum indicauimus. Ut autem ladem, quod certo senti mus,fateamur,dicimus in genere. Non absque ratione commentum hoc uisum esse Aristotel et dictu iucundius qua uero similius. Quippe si quis ea applicare, ut ita dicam, uoluerit,iaeque hercules Planetarum in terualla, musicis intercapedinibus conuenire reperiet, neo ullam certam soni ratiaonem uel subiecto uel efficiente causa, ut Physicis placet, adesse deprehenadeLSed datur haec uenia antiquitati, quae quoquo modo humanas mensteis ad coelestium contemplationem crigendas existimavit. Ego nisi ab auctoribus magnis hoc tractatum uidissem, silentio transire,quantum ad artem pertinet musica,abs omni,ut puto reprehesione potui,sed non sunt prorsus cotemnenda,quae tanta authoritate antiquitas memoriar cdsecratuit, nihilominus res ipsa ut habet, duce ueritate, nobis prosequenda est
gendum, Caput XIIII., d ne phoc silentio praetereundum est, quando ad JHusices cogni
tionem,ut in nomine apparet, nonihil pertinet Quare apud autho res nouem Muta dicantur. Apud ueterestres duntaxat fuisse M. ias M Varro tradidit,&Diuus meminit Au ustinus in lib. cos sonum, ea certe de causa,quod omnis sonus triformis sit. Nempe qui edλ tur uel uoce, ut Lucibus, uel flatu, ut tubarum, uel pulsu ut in cithara. QVi ldam quatuor etiam Musas siciunt,quidam septem ά diapason septem sp xa us, quar opimo, si recepta esset, placeret. Sed novenarius in Musis sin
123쪽
hierus apud Omneis ueteres, Praeserum Homerum atq; Hesiodum sabusi, uni, antiquitati S PrincipeSperuicit. Qui tamen eodem, quo sisti hi ius modo ad musicen specitar. Verum non lubet nunc referre, unde dii ii sirit Musae, cur Puellae fingantur, qu edrum cognomina, neque enim haec huius sunt negociboenovenario numero nobis dicendum. Plato lib b decimo de Rep. singulis Sphaeris singulas sirenas appositas tradit
per quas Spha rarum motum,aut sonum potitas ex motu natum, signi fi eit. Quapropter Octo hos sonos Octo uocat Musas, neque antiquitas pluisicis posuit coelestium corporum sphaeras. Ex his autem conflata symphoniam nonam uocas Musam, quam Sc ideo Calliopen dictam colendunt, ibi csiodorcliquarum omnium excellentissimam. Quod optimus
potiarum Virgilius ut nullius Philosophiae partis ignarus) uno carmiis
ne significasse uidetur i. Eneidos: Vos 5 Calliope, inquit, precor aspirate canenti, laaud abs*ratione plurali usus numero ad unam Musam, quali quam ad eam, quae Omnei Salias comprehenderet Musas. Quod in Erato libro septimo non est ausus. Caeteris hunc ex9 Kneidos locum Christo phorus Landinus rectius doctius. enarrat quam Seruius, ad eum quem iam diximus seiasum. Poriae autem hoc aenigmate innuere uolebant,a suis peris hoc est astrorum influxu dari, ut sis Poeta,alioqui nihil artem esticere posse. Sed non cst apud me certum, ascendendo ne an descendendo so nis Sphaerarum aut ipsis Sphaeris nomina congruant. Uidetur autem uerisimilior ordo, sit quis ascendendo his Musarum nomina adaptet. Nem pe ut Luna sit Clio. Mercurius Euterpe. Thalia Venus. Melpomene Sol. Terpsichore Mars. Erato Iupiter. Polymnia Saturnus. Coesum stellatum Urania*ultima omnium Calliope. Quem ordinem si seruabimus, habebunt latum commentandi campum Grammatici. Nam Musarum nomina Syderibus probe conuenire uidentur. Quae discutienda relinquimus eis,qui exponendorum authorum prouinciam ex professo suscipiunt,ad hanc enim commoritationem non pertinent. Nuc ipsum Hesiodi carmeapponamus 8c Musarum ad coelesteis orbes typ um, ut si quid ex eis uti, litatis adlectorem manare potest, quemadmodum nos cnnfidimus, non desimus etiam hac parte studiosis.
124쪽
125쪽
dorum diuisione, Caput XU. Eru iam huius extraordinariae comentationis satis est, ad ipsam rem redeamus. Dicitum est nobis antea, septem esse diapason spe. cies a proslambanomene ad paraneten hyperbolaeon, his apud Boethium nominibus: Hypodorium, Hypophrygiu, Dorium, phrygium, Lydium,ac Mixolydiu. Dictum item est,ex his septe, quin mbifaria diuidi, proprie arithmeticos ac harmonicos, Hypodorlu, Hypost dium Dorium, Phrygiuac Mixolydium. Hypophrygium aute arith, nicticos ta tum, Lydium harmonicos tantur Atw ideo duodecim esse proprie Modos, no quatuordecim: Et tribus quide primis specicbus H ypo, dorio, Hypophrygio,ac Hypolydio nomina manere diuisione arithmestica,sequetibus aute quatuor Dorio, Phrygio, Lydio, ac Mixolydio diuisione harmonica. At reliquis quin in Modis inuersa esse horum iam dictorum systcmata, E tribus quide primis duo harmonicos, equatuor aute seu quelibus tria arithmeticos. Duo itaq; defici ut altera parte systemata, quia secuda diapason species harmonicos, sexta arithmeticos uerti proprie n5 possunt, ut saepius dictum est. De ordine aute horum Modorum multis ante disteruimusvcrbis. Nunc hoc salte ad ij cicia dii: Modos diuidi posse in principes es subditos, is nunc subiugaleis uocant, uetustiores Plagios. Principcs esse, qui diuisi harmonicos, catus fine infima diapason chorda costituunt, quorum sint numero sex. Holius, Ionicus, Dorius, Phrygius, Lydius,ac Mixolydius. Subiugaleis uero, qui diuisi arithmeticos, cantus fine infima diapente chorda cJstituunt, eade cum suis principibus, qrum itidem sint numcro sex, Hypoaelius, Hypotonicus, Hypodorius, Hypos phrygius, Hypolydius, ac Hyperionicus, siue Hypomixolydius. Finales igit duodecim Modorum chordae ita habet secundum ipsorum natura.
lydiu ac FIypo mixolydia in G. E clauis omissa est, id in ea rarius cantus finiunt. Si tame in ea inueniantur, ut postea excplis ostendere conabimur, η ςὸRtus eruia i H yperaeoli, ac Hypphrypq, duoru Modorum a posteris diectorii habebunt. suum quoddaius ut alis nepe ut authentes sit Hyast lius Plagius uero Hypphrygius. Id. in simplici scala abso tetrachor Q synem menon. Ueru quia Hypoarolius Hypotonicus extra scalamyraeci expatiarent, tum si aliquot vocum cantilenae instituant in quatuors quentibus Modis Rasis 8c ipsa extra eande uagaretur, sex Modi infimarum clauiusuis sedibus per diatessaron loco moti sunt, mancte tamen imam bili diapason systemate. Ita Kolius ac Hypoarolius in D. cusata me in
126쪽
t, clau , annis suos Rnierat, quali Ulia ac modi US potui em Ionicus lari poonica sua F. Dorius ac Hypodorius in G, sed ii decum satiaboli. ad hoc mini inuemdeit tetrachordum sy Vmenon, ut syli mata iiifi, mae iii superioribus quo clauibus locu hab CD VJc uoceS Omnes potiushurti scala continere re ratemere uagaretur, quod superiore uotamine admonuimus, S rem deinde excpli Scomonstr bimuS. Habent sui ex lente diapason sipeciebus quinq; binos Modos, indelicet, P aa Hypodor dat kolsum Tertia Hypodorium ac Ionicum, in ta Oocivae Huperioni cst, Quinta Phrygium ac Hypod Olxu, Septima Mixolydium ac H; polonicit. Duae uero reliquae specieS singulos,nempe iecunda his, po h oid Sexta Lydi d. Duo em reiecti sunt, dequibus nunc saepiume. Haec nodorii tam intricata ordinis ratio, ac sedium lata diuerulas in causa fuit cur uera de his traditio tot annos doctissimos latuerit, nemo ro ouus. quis esset Ionicus Modus, aut qmodo a Lydio distinguerct, quia Aelius aut quomodo a Dorio differret, plane definire potuerit,cu apud authores frequens illorum esset mentio, S in canticis Ecclesiiasticis multa mutationes ex Lydio in Ionicum,cx Dorio in Aeolium fierent,haud coipia ita apud homines causa quo pacto id accideret.
id vi r postulare uide ut lectori, quod toties Imisimus
tande praestemus, duodecim nempe Modoru exempla. Qtia in re id praefari mihi licebit,corum Modoruexepla, qui noti sunt, pauscis me indicaturu, at corum qui ignoti tot annis nomine latuere latius explicada suscepisse ut Iceior plane perspiciat 4 nobis nihil noui cδῆ. citum, sed quod uel hominu negligentia, uel teporum iniuria tan diu pro pet modum sepultu fuit, id nos pristino spledori restituisse. Prima igitur speciei diapason a prostabanomene in mesen, hoc est, ab A in a, duo sunt Modi alter qui ipsius diapason apud Boethiu habet nomen Hypodori us S diuisus arithmeticos in D. uulgo nunc secundus dicit, quia Dorist, qui primi nomen obtinuit Plagius est,quippe cum quo comunem habet diapente re la, S eande diatessaron resol, in seriae, qua ille superne. Alter diuisus harmonicos, olim Aeolius magna cum Dorio comunione, sed de hoc paulb post Hypodorius sane, diuisus arithmeticos,ac nuc noster Se curiatis ut diximus, nome diapason ut proprium obtinens,tetrica qua 'dam habet rauitate, minime. adulatoria, quo primi Ecclesiastici usi ui dentur in rebus moestis ac tristibus, quod Tractatus, qui dicbus piacularibus quadragesima nunc uocant canunt,plane ostendunt.Tum responsoria
127쪽
Io 3 uetera 3 Antiphona a ductu SDomini. Modus est omnibus notus' A heaui ad a acutum. Finalis clauis est D, quae principis eius est Do. At in uni tamen cantuS eiuS in seriae aliquando I ut,&superne e sedit, id quod plenius libro priore explicuimus. Nos unum es os ori plioratia apponemus, dignum cantatu, quod doetus uir nostra' Ibinnes Richasori quatuor vocibus elegantissime coposuit,quan*s entia Synaphonerarum usus,per diapente loco mouit sursum,quod per oportuit, ut in ali squo*Modis omnibus facere solent, ita ' OV odorio fecit Hypoaelium, cum uulgus contra ex omnibus Hypositi, fecerit Hypodorios. Deinde S descesum a finali claue per quintanis cit quae natura est per quartam,sed secutus est uulgi usum qui hςc fere in rutinam detorquet, quemadmodum in hoc Responsorio in uerbo miseret uerus dcsccsus est ad Are, Ut in Os exhibemus, uulgus autem ad Tut us detrudit, nec hic solum, sed in omnibus propemodum Responso sadhinc formulam conpositis. Verum id nos, qui artem tradimus, comm uere non debet. Cantio autem est huiusmodi.
a Metidems in me lius qui ignoranter
mus Nesu bito praeoccu pati die mortis, queram, spactu poenitentiae,
bi. Peccasuimus cum patribus no stris, iniuste e gi mUS, I inquitatem
128쪽
primae diapason &Jodus Aeolius dicitur, diuisus harmon; Λ ed; ldeo. in hac classe Princeps, uetus quidem, sed multis anni,
H nomine exulas simplex, ut uocat ApuleiuS, apertus, tersuS.,aptis, i simus citat in scantibus, tum maxime modulandis lyricis uersibus. Hic cum iucunda ac supra modum dulci suavitate gratam habet seuerilitem quod non tam iacit diapente rela,cum Dorio comunis, quippe qua uti os coci dit Modos,quam diatessiron mi la, superne huic Modo amnexa,mire auribus grata, cum in Dorio sit resol, non ingrata illa quid rine in concinna,sed magis cu re la uulgo celebrata,Ideo minus mirada. Porro quod Dionysius Halicarnaiscus libro antiquitatum primo subii, nemplane testatur in lingua Romana Aeolida uoce dominari. Id docti, quibusdam uiris haud abs re mirum uidetur, quado doricae diestionis uerba aloeadeb mutatio ra' ',inoe apud Latinos ob vicinitate Siciliae &mai gnar Graeciae,quae doricesoquebantur, maxime familiaris stierit. At ego Dionysium non dedi filonibus, sed uoculatione locutum existimo. Quὸuis ea de recum nemine contenderim, Hanc autem nostram de Dionysii uerbis opinionem nonnihil adiuuat, quod Romani ita Aeolium adama runt Modum ut cum primi Ecclesiastici Romae cantus in templis ad utiligi aureis demodulandos conceperint, hunc Modum primum usurpa rint sed modeste sine ac temperate. Primum enim dominicam oratio nem cum praefatiuncula, symbolum. Nicenii ad eum Modum institui crunt. Secuti deinde alij, sed annis aliquot elapsis, qui an elicam saluiὸνonem, adiec to in serne tono, ad hoc qui Euangelium Matthsi ad eundis Modum,quanquam logius insuperiora evagati demodulati sunt. Fisi lis eius est A, quanquam etiam D. si quidem in b claui est se, quod nunc p sus obtinuit, ut in alius quoque Modis. Ea tamen reses ecit,ut apud igsyros, quo pactio Modorum systemata natura distinguerentur, credita '
129쪽
s, Modus Dorius, Scuulgus cantorum etiamnum in ea est opinione uts' in ovo testati sumus. Praeterea eade licen tia est in Aeolio, quae in Do,''iseensesac descensus nepe ut superne Semidi tonus cu multa gratia inas ine Tonus ad Jciatur. Nuc epta ipsa diuersa subnectere placet altera duae diapason neutiquam impleant,sed diapente duntaxat, adiecto super. emitonio minore, altera quae huius quidem modi totam expleant dia, uison ut habet eius natura. Atqui in prioribus operae precium est uidere. ouanta simplicitate, quanta item grauitate primi ecclesiastici cantus sint oriss seposita omni prorsus pompa, exclusa omni leuitare, Tanta deni grais ita ut nemo non probare possit, nisi qui non habeat aureis. Vt merito nos uudere debeat, tantum ab ea degenerasse. Sed nunc ad rem potius tractan.' dam omissa inutili querela, descendamus.
viti, &diuina istitutione formati audem'dicere, Pater noster,s es i cstis,Sactificet nome tuu. Adueniat regnutuu.Fiat uolutas tua sicut in cflo&in terra. Pane nostru qtidianu da nobis hodie. Et dimitte nobis deis bita nostra sicut 8c nos dimittim'debitoribynostris:Et ne nos iducas in xxntatione, Sed libera nos ama lo. Amen. Inuenies
130쪽
Inuenies alibi seequci ter huius cantus caudam si id irono curtatam qὸionorabant hunc Modum, dubitabantJ,csi ine sol mi, an se re.ac Mi he incerti cuius esset Modi, omiserunt ultimam notam. A t id nos, qui aristi dimus morari non debet,in multis enim alηsidemu 'increbuit.
sui. Qui .ppter nos holas,et Panostra salute dcscedit de celis. Elicarnatas est de spiritu sacio ex Maria uirgine. ET H o M o Facstus est. Cruci
fix' etia p nobis sub Potio Pilato. Passi et sepult9est. Et resurrexit tertiadit secada scripturas. Et ascediti cstu, sedet ad dextera patris Et iteru uetur' '