장음표시 사용
101쪽
si in Modis uertendis arithmeticos harmonicos. cogitarunt Sie ad hos odio Modos,quatuor praeterea inueneriint, sed systemata eademanserui. iid licet, ut in octauo DoriJ, ita in non O Hypodori j systema, in decimo
Caeterum hi quatuor ultimi, cum non minus essent ueri Modi ex systema iusti in uersione nat at est octauus Modus, minus tamen curae fuere uulpb neglecti. uiden tur, uel quod n6 omnibus noti, uel quia priores odio satis uidebantur ad Omnet S cantilenas constituendas, praesertim cum uulatbetiam treis diἱntaxat habeamus in frequetiore usu. Nos autem nouos hos ut quibusdam uisum est,cum nihil minus sint, Modos, ita ordinautamus ut impari numero appellaremus Nonu undecimum , qui harmo.nicos diuiduntur, pari uero numero qui Arithmeticos decimum duode.
cimum . iam de eoru appellation ibus quid opus est pluribus 7Na Ooisitum a Doribus,Phrygiu a Phrygibus, Lydium a Lydis dictos, siue dillos maxime in usu habuerint, siue quod primi inuenerint,notius est qua quod explicari multis oporteat, ita Hypodorium, Hypophrygium, Hyapblydium quod illorum essent plagii uel subiugalescosimiliter nomina
tos,quippe quicum ipsis cJmunes habeant diapete, caeterum diatessaron inferiae,quas eoru authentae superne annexas habent. Mixolydius quod cum Lydio habeat communionem, nominatur. Nam ipse priore specie, quem nos duodecimum appellamus Modum,eandem habet inferne diatessaron, qua habet superne Lydius in secunda specie, uidelicet, ut se,. Gea orgius Ualla assignat rationem, quia a Lydio separetur semitoniaeo spascio,quod nos non sequimur. Reliqui quin Modi apud Aristoxenum, ut idem Valla refert, ita nominantur. Hypotastius, Hypoarolius, Iastius, fiolius, Hyperiastius. Ego Holium puto nostrum nonu siue Hypodoarium secundum authoritate motus Heraclidae Pontici, quem citat Atheunaeus lib. I . ubi de Hypodorio locutus continuo haec subne stituerba:
οέκαυσιγ Hypoaeolium autem nostra
d' imum siue priorem Phrygium, qui rela diapente prima speciem, comomunem cum Aeolio habet. Deinde secundam diatessaron speciem mila, illequidem supra diapente hic infra habet. Iastium autem quem Porphyrio in Horatium, es Lucianus in Harmonide Ionicum nominant nos ut decimum, siue intum nouum, siue Hypolydium secundum puta*mR Hypolydium autem duodecimum nostru siue sextum nouum, haμh nt enim diapente quartam speciem ut sol comunem, Diatessaron uero VI. tertia speciem ille superia L hic uero inferne, pulchra me hercle in hisqq/xuorconnexione, ut priorum octo in binis. Dorii cum H ypodorio,
102쪽
Phrygii cum Hypophrygio, Lydii cum Hypolydio, Donio m xolydh
eum Hyperiastio Et ut in his octo diuisio Arithmcticos Harmonicdi ita hic Aeolius actastius harmonicos, Hypoeotius ac Hypotastitis A ii, meticos diuisi. Restat Hyperiastius qui hanc appell4tion m ita accepit dilcsset superlasitu, ut Hypermixolydius a Ptolemaeo qx od esset supra Mi.xolydium Est. nostero stauus, siue Dolii prior species diuisa Arili misi . cos ac Mixolydin plagius, a nobis Hypo mixolydius,quippecum quo hibeat diapente ultimam speciem ut sol cdmunem. Deinde diatessaron phi, mam speciem re sol, Mixolydius superne, H yperiastius autem inferne. Eiees his quin Q Aeolius ac lastius ab Aeolibus ac lonibus nomina habeni quorum Plagii sunt Hypoarolius ac Hypotastius. Quintus uero Hyper,iastius, ut iam diximus, a positu nomen quemadmodum Hypermixolyidius inuenit. Sex igitur Modi harmonicos diuisi Aeolius, Iastius, Doribus, Phrygius, Lydius ac Mixolydius, apud nostros de impari numero, sex item Arithmeticos Hypoarolius, Hypotastius, Hypodorius, Hypo,
phrygius, Hypolydius & Hyperiastius, apud nostros de pari in umero,
longe alium ordinem hac state habet,in merito habere debebant secunduseptem illas, e quibus manant, diapason species: quibus quidem sua manserunt nomina,quemadmodum supra capite secun do huius libri ex Boethio, nominauimus. Deni P sex priores totam diapason supra finalem habent clauem, posteriores uero sex, diapente quidem supra,diatessaron auste in fra quod priore libro S de paribus.imparibus satis copiose dictu est. Duo ucro reiecti&improprie diuisi Modi nomina eodcm habent pacto quo Hypnaixolydius&Hyperiastius. Na Hypaeolius, qui utcuni Hypophrygium in uertit, cum nullum aliud habeat no mcn, ita dictus uis
detur quod proxime sit supra Holtu, ita Hyperphrygius quod proxime supra Phrygium, quem Politianus ac Franchinus Hyperlydium, haud scio quibus authoribus appellatum scribunt, quod ego plane non intellii go. nisi dicant alio pacto Hyperlydium dictum, id ad Lydij systemaueritae qua iaci; improprie,adcld exeplar nullu altu Modu appellatu invenio.
Haistenus sane omnem mouisse lapidem atq3 strenue tu stati uidem v cum tam porten losa tot nominum turba, ceu quibusdam monstris, quae authorum usus ac proinde necesssitas nobis expressit. Uerum ne diutius lictorem moremur,neve una nobiscum hac molestiam serre cogatur,boanis auibus nunc conabimur ea Modorum nomina ad certam aliqua sera
mulam constringere, quae&arti sit commoda, 8c qua nobis in posterioribus omnino standum, ut ut apud authores deinde appellationes obuene rant Quod nisi fecerimus, nJuideo quid solidi fructus lectora nobis spe rare queat, cum nuspiam alibi, in ulla disciplina maiorem dissicultate ceranamus,quae tamen ipsa non re quidem, sed maxime nominum uario usu
103쪽
ona sit. In primis autem,ne uel disciplin am,uri disciplinae praecipuum diatu, Boethium ipsi in negligere uideamur, incocusse septem diapason spe
te, eisdem nominibus nobi S nominabuntur, quibus illeCap. I . libri eos nominat,&ΠOS superius Cap. a. huius uollaminis recensuimus. Sunt
tutem haec nomina Hypodo iuS,Hypophrygius, Hypolydius, Dorius. phrygius, Lydius, Mi Olydius, ab A magno ad g paruum quibus Ariasib,enus, cJuersis quin diapason speciebus, adiecit Aeolium Iastium, Hyperiastium, Hypo Otium,S Hypotastium, ita facii sunt Modi XII. Alrs duos praeterea, a nobis reiectos,addiderun t Hyperaeolium ac Hyper phrygium. Nos V I. Principes harmonicos diuisos,quemadmodum pri. ofelibro diximus, Dorium, Phrygium, Lydium, Mixolydium, Aeoliu, ac lonicum constituemus, cum V Ι. plagηs Hypodorio, Hypophrygio Hypolydio, Hypomixolydio, Hypoarolio, ac Hypotonico. Eam. no,
menclaturam toto deinde, quantum poterimus,seruabimus libroru conis textu atque adeb in ipsorum exemplorum ordine. Frachinus certe, cui ha edisciplina plurimum debet, quo pacto tamen Martiani Capellae quin deaeim Modos septem diapason speciebus applicaret, ignorauit, praetexens Cassiodori or)inationem, quam n6 tatilli fecisset, certo scio, si negocium ipse intellexisset. Uerum ne nihil dixisse uideretur, Typum exhibuit noabis de quo praecedente diximus libro, non modo contra artem musicam, acartis uerum Praesidem Boethium, sed contra suam ipsius adeo traditionem. Lydi j enim primam ac infimam chordam semitonio supraparhyis paten Meson ibidem constituit, Cum ipse, una cum Boethio ubiq; fate tur in eadem parhypate Messen locari Lydium, ut taceam quod Aeolium eo in loco posuerit ubi alias Lydium solet. Sed non est diutius hic immoarandum. Nunc huius rei, ut promis lis fatis faciamus, duos typos pones inus nihil quod ad situm attinet euariantes ab eo qucm Frachinus nobis exilibuit,sed intra septem diapason species priore typo Martiani nomenoriὶturam comprehendentes,altero Aristoxeni, qua uti nobis standum, ut diximus. Porro Martianus, quae ab hypate Meson ad neten diezeug inenon diapason est, eam tribus nominibus appellat,alias species binis tas xxim, Quod ideo accidit, quod principibus binos dedit collegas. Id auten ΠΠQn potuit nisi in Phrygη systema caderentτο πικρατ.-εe, pro eosdem quidem Modinin ali js non item, ut proximo typo inter duos facile ςognosci potest Posteriori uero typo adiecimus Utolemari Hypersmixolydium id. Boeth a exemplo. Placuit autem magis Ariostoxeni nomenclatura, quod apud authores cum Latia
nos tum Graycos est celebratior, noa
104쪽
odorum apud Martianum Capel. Tvpus ad Vii diapason
speciesaProslambanomenead Paraneten hy,
105쪽
Liber i l. 81 AristoXeni Xil. Modorum 4 pus cum Ptolemaei uno ac duobus posse
riorum musicorum a nobisvita decausa non receptiS. Verum
106쪽
1 TEmmem mucro,quonia res uelut noua est, S rudibus nihil satis di. V ci potest, deni alium alia iuuant,alios alia excitant, uidebor operae pretium fac turus, si,qug diximus,lmultiSacuariJS modis tractentur.Sic tinim sore confidimus, ut Lectoris animuS facilius ea percipiat deindes hcepta,roborata iam memoria, sortius teneat. FaciamuSigitur duplice dorum,ut antea indicauimuS, Ordinem. Alterum authen tarum, alterum Plaoiorum, quae uocabula nunc sunt,&uulgo, Napui uius artis pro. sessores recepta, nec inepta huic negocio,ut ego arbitror. H armonicias igi tur diuisit. Authen γνήσιοι sunt sex,Dorius, PhrygiuS, Lydius,Mixoly dius Holius ac IonicuS. Vnus Nothus Hyperarolius. Sex item Phry oth γνήσιοι, arithmetic5s diuisi. Hypodorius, Hypophrygius, Hypolydiius, Hypomixolydius, Hypoaeolius,ac HypotonicuS. Vnus item nothu, Hyperphrygius. Apud mend referet quo pacto quis uel hos,uel illos apipellet. Quidam AuthentasΔεσποταρ, Plagios Δουλος, hoc est, latine domi nos, ac seruos uocant. Quidam modestius, illos magistros, Patronos tri umphantris, Plagios uero famulos, clientes ac ovantes appellant, fit uni cui , per melicebit,liberum,ut uolet nominare.
Dorius. Phrygius, Lydius, Mixolydius,Aeolius, Ioni A
107쪽
Septem diapason species binis modis Harmonicos ae Arithmeticos diuisis.
ne,ac secundum ea appellatione, Caput VIII. SEd nunc tempus est, queadmodum antea promisimus, ut de choradarum ordine secudum acumen ac grauitatem disseramus, re non tam dubia ac dissicili, quam controuersa ac uarii s authoru m opinisonibus tradita. Servius Honoratus Grammaticus in hoc Virgilia: Tacitae per amica silentia Lunae. Tacitae Lunae inquit aut more poetico noctem significat, aut Physica ratione dixit.Nam circuli septem sunt: Saaturni Iouis,Martis Solis Veneris, Mercuri',Luns. Et primus, hoc ei Naturni,vehementer sonat reliqui secundum ordinem minus. Sicraudiui, mus in Cithara, cuius ultima chorda minus sonat. Hsc Seruius. Quo erb Angelus Politianus miscellaneorum capite ultimo reprehedens. ociu*deni inquit) procedet si ultimam iid iam pro ima sed pro summa VRpiὸt,quae orsce Hypate uocatur,unde grauior excitatur sonus sicuti ab Vxtima altera'tenuisssima, quam equidem libetius ultimam dixerim, as Vra uox profertur, quia prorsum tenditur.Haec ille. Ego Scrutumhuere R secundum naturam locutum existimo, nec solum secundum coelelti umorbium siquis illic sonus est seriem, sed etiam secundum Uulia neruos.Nec Hypaten summa esse in Cithara ut Angelus exponat, ieclinafimam chordam. Ultimam autem chordam in Cithara accipiendam acu issima,quae etiamsi maxime icditur, non ob hoc tamen maxime
108쪽
Nam acumen grauitas in diuersis neuticyrandem rationem, quam si uno quodam ac eodem,habent. Siquidem in uno quopiam acumen mi gis auditum ferit in diuersis secus est queadmodum exempli causa. Uni us chordae sontis,ut magis inteditur chorda, ita magis auditum ferit: 8 4 in diuersis chordis, quarum quae maior est, esto disdiapason ab acuu6'.
at adia etiam minore uincatur, non tamen minuS audietur. Ne enim pueri clamantis uox, quantumuis acuta, superabit uiri bene uocalis seniuinde etiam videmus quam nihil essiciant uoces superiores abs. inserib, rum vocum Basi, ut uocat Iulius Pollux, a qua uulgo nomen Bassumitimere in usum uenisse existimo. Neq; uero iucundior alius cantus est, qui in quo firma sonabit infima uox etiamsi suprema suauius auditu permul cet,sed omnino in garritum ueniunt omnes superiores uoces, si robore infimae uocis destituantur. Hoc idem satis c5monstratur in diatessaron consonantia quae non admittitur hodie, nisi subtus fulciatur, uel diapete hoc est, quintae subsidio, uel tertiae non uuia . Quare non est necesse,si Luna, sonitus est acutissimus, ut continuo etiam maxime audiatur, sicut nec in Cithars neruis necesse est, netehyperbolaeon magis seriat auditum, quam proslambanomene,eti si eam acumine disdiapason superet. Sed liscad Politianum. Atqui huic opinioni nostrae cdtrarius uidetur Boethius qui fere ita ordinare uidetur chordas,ut proslambanomenen supremo ponat loco, neten hyperbolaeon infimo, ut libro quarto capite decimo toto chordarum ordine: Et libro primo capite uicesimo. Neaten exponit inferiore: Et de capite Meson tetrachordi superiores quatuor uocat chordas, ad tetrachordi diezeugmenon item quatuor chordas. In nostro autem ordia ne quem ad Guidonis scala disposuimus,cotraria omnia uidentur. lubta hercules alia es his haud dissimilia apud authores reperias, qus quosdamale torquent. Sed hic scrupulus amouendus est. Igitur in primis notan dum antiquitus ita fuisse tetrachorda, ut etiamnum nostraetate conspicia uiatur, quatuor chordis instrumeta, ubi grauissimus neruus et maximus, imo a istimus, erat supremus, acutissimus uero ac minimus, sane inf*Ps. Quam ego Lyrae Armam puto, nec Citharam cum Lyra idem in tu elatum ut quidam male delicentia tamen non loquor exponunt.1n ithara enim nerui sunt a . ut superiore libro ostendimus. Et contra rao ordine at pila Lyra dispositi, nam in Cithara grauissima quaeq; atque maxima chorda est infima acutissima uero suprema. At in Lyra, siue illa
umum Inos turbare debent Ni ascendetao in Cithara, grauissimacho da est
109쪽
di est prima acutissima ultima ac trema: cdtra descendendo suprema est prima, S grauissima est ultima siue extrema, quod in casestium sphaeraruordine luce clarius patet,ut postea enarrabimus, S multis atqs in rebus. Et ipsi authores saepe ita locuti sunt.Vt Terentii illud probat. Certe extrema tinea amare haud nihil est, ubi per eXtremam lineam intelligit primam,ne. pe uidere. Nam quod Donatus in commentario addes ait. An sic dixit estire salinea, quemadmodum dicitur longis lineis fierici desi,deloginquo nimis argutum est . Item Horatius cum in sermonibus de Tigellio diceret: modo summa Uoce,modo hac resonat qus chordis quatuor ima. Per imaotauissimam innuit, hoc est suprema in tetrachordo, quae,quod ad sonos attinet, grauissima est, sed si ad locum conferas est suprema. Quod & Porphyrio innuens, A tetrachordo inquit hoc sumptum uidetur in quo est prauissimi soni chorda, quae hypate dicitur. Non me latet, quid eum inlois cum garriat Acro,ea iri annotationibus,qus in Horatium publicauimus, breuiterattigimus. Ad hanc igitur formam, quae uetcribus ita in usu erati Bocthius pla rasin disposuit demonstrationes. At ubi negocium magis arduum tractat,praesertim numeris comonstrandum, tum uero non acutioribus,sed grauioribus chordis maiores apponit numeros,quod ipse lib. . his testatur uerbis: Nec lectorem inquit) res illa conturbet, quod intendetes saepe acta proportionem, numero maiore signauimus, remittentes uero minore,cum intensio acumen faciat, remissio grauitatem. illic enim tantum proportionum spacia signabamus, nihil de grauitatis, aut acuminis proprietate laborantes,at* ideo&in acumen maioribus numeris intcndimus, &minoribus in grauitatem saepe remisimus. Hic uero, ubi chordas rum acta, sonos. metiemur, naturam reru sequi neces est, maiori. lG, gitudini chordaru, ex qua grauitas existit, amplioreS, minori uero, ex qua uocis acume nascitur,dare breuiores. Haec ille. Nec multum abesso quin sit exemplum eius quod dixit,libro I.cap. a .apud eundem. Ubi hypaton ac
meson tetrachorda ad eundem conectens neruum ir-αφὴ, uperius
hypaton tetracordon facit posterius meson : Sed chordam hypato rnc insuperioris acutissimam uoca posterioris uero grauissima. Superius dicit,n0nsoniacumine, sed quia prius numerauerat, alioqui deinde dixisset in serioris,non posterioris. Quod autem Boethius hypatas grauissimas, hysPerb0laeas uero extremas 8c dicat &existimet, multis ex ipsius libris tcstia moniis claru euadet. Nam lib. 1. cap.ro. Ita ait: In . his qus grauissima quid merat,vocata est Hypate, quasi maiorat uenerabilior. Unde Iouecti a Hypaton uocant, Consule quoq; eodem nuncupat nomine propter CXs xllentia dignitatis, ea. Saturno est attributa propter tarditate motuS,NC Ruitatem soni. Item postea in eode capite,de Hyperbolaeo tetrachordot Rodear chordae praedi stas omneis laetas superuadcbant acumine,hypera
110쪽
boleas dietis asserit.Rursus lib . cap. H. Hypat5 tetrachord si
grauissimum ait, Hyperbolaeon aulcm neten extrema RuriuS cap. I3. ius. dem libri, ubi de speciebus diapete, grauiorem parte blS uocat, ut noscuGuidone appellamus. Multa alia sunt apud eunde loca,quis breuitatis gratia a nobis omittuntur. Haec aut obiter adduximus, nequis mihi, eius authoritatem uiri obiiciat, quem ego abs* controuersia in hac arte principe facio. Nam Macrobium, Acronem, Georgiti Uallam, M similes nihil moror. Quanquam Georgius Ualla magnifica praestitisse in portentoso illo de rebus fugiendis ac expetendis uolumine uideri potest , homo haud dubie dodius, sed non satis ingenuus, meo quide iudicio. Cum enim maiore huius disciplinae parte ex Boethio haberet ne semel quidem, quod sanemiror,dignatus est huc nominare. Interim Anshelmos Bryennios Anescio quos alios obscuros uiros frequenter in ore habens. Sed scilicet tu docti videmur,quoties authores allegamus, quos uel ipsi nunΦlegimus,uel quos ali j non legerunt. Na de antiquis nihil dicam, quos coaceruatim ita allegat perinde atin ipse legerit,cum ante multa saecula illorum lucubrationes perierint. Audio tamen illi eximiam fuisse bibliothecam,qua ipse morien s ei legauerit, qui hoc opus excuderet. Aldus excussi de bibliotheca nihil certi audimus. Ipse codex corruptissimus est, ut cu iudicio legenti lacile patebit.
Cuius uero culpa,id uero nescio. Hoc in uniuersum de eo opere dicitumi, hi sit,coaceruationem uideri multaria reru, quas no intellixerit, comixtio. nem saepe contrariorum, quae haud dubie emendaturus, si licuisset, erat.
Qib paci o sumendi sint Modire quae prima omnium Modo ru
chorda, Caput I X. Ic uero ingens difficultas sese nobis offert. nec parua nauigationis
nos ae mora, qui trasmissis tot scopulis,omni periculo iam destini isti uidebamur, ac tutum omnino cepisse portum. Ecce quem mi ni merebamur, rursus adesi Boethius ipse, nostra Helice, nostra Cynosura, ac retro propemodum adio nauieto a cursu instituto nos cohibuit. Hic enim lib. . cap. I3. longe aliter diatasaron diapentc. ordinat spicies,at nos ordinauimus. Nos enim sol re, prima, mi la,secundam, tertia ut si, posuimus,cum ille hoc ordine, mila, ut fa,reset,ponat diatessaro sp cies atq; ita ueteres plaeri . Similiter diapente nos primam rela, secunda 'mimi,tertiam, si se, quartam, ut sol, secimus. Cum apud Hoethiu sint hQς
Ordine mi mi, fati, ut sol, rela. ita quas nos primas, ille ultimas institui.