장음표시 사용
41쪽
Structorem interea, ne qua indignatio desit, Saltantem spectes , et chironomonia volanti
Cultello, donec peragat dictata magistri omnia: nec minimo sane discrimine refert, Quo gestu lepores, et quo gallina secetur. O miseras dicet celebres, scissorum scholas , quibus huic uni rei vivere satis esset, ut decenter altilia secarenti nisi miseriores forte fuissent qui haec voluptatis causa docerent , quam qui necessitatis
ediscerent si l38. Verum qui ex ultimis usque unguiculis perpruriscentem
libidinem excitarent , puerorum , puellarumque coenae ministran tium coetus erant, numero certe enormes, unde a) Cicero : adsint
formosi pueri, qui ministrent , et Virgilius 3 :
Centum aliae , totidemque pares aetate ministri Qui dapibus mensas onerent, et pocula ponant. Praecincti pueri recte, compteque ministrent M.
Non parvo hi quidem pueri prostabant pretio , qui et criniti, et capillati , et calamistrati dicebantur : unde Seneca: crinitus puer pο-culum tibi porrigat s) : et Petronius inter pueros capillatos ludentem pDIa 6 . De calamistratis vero Munt Hieronymus, atque Apulejus T quorum precium innuit Iuvenalis dum ait 8 :. . . . . Nescit, tot millibus emptus,
Pauperibus miscere puer. Ilorum alebant coetus Romani , et pedagogia dicebant s9 , ac Pretiosa Veste cingentes , ad transitum virilitatis argenteis Veneri arcendae fibulis custodiebant Io : quorum tamen Alexandrini pueri sorma, et nequitia praestantiores ad libidinem in conviviis excitandam . Quamobrem Trimalchionis convivae II discumbebant, frueris Alexandrinis aquam nivatam ministrantibus , eosque Marti is exoptat, dum ait Ia): Audi quem puerum , Flacce, rogare velim :Niliacis primum puer hic nascatur in oris :Nequitias tellus scit dare nulla magis .
3O. Verum ad majora veniamus: ab Aegyptiis Romani priora didicere dedecora : in Aegyptiis quippe conviviis tradente I3 Curtio
τὸ S. Hier. ad Savinam L. Apul. de Deo
Socra83 Iuven. sae. s. U. 6 . 9 Ulpian. in Ieg. in . 31. T de instructis vel instrum. legat. ιοὶ Senec. da Uit. Beat. et in eP. I 2I. Plin. ePaclia Petron. ib. et Ianus Douza ad eumd. cxx Mattiat. l. 4. e Dist. 41. cisa Cura. Ruf. lib. s. c. I. vers. 38.
42쪽
tio Ruso, Deminarum in principio modestus est habitus; dein illae
summo eXuunt amiculo, paulatimque pudorem profanant; ad ultimum ima corporum Velamenta projiciunt : nec meretricum hoc dedecus est, sed matronarum, Virginumque, apud quas comitas est vulgati corporis vilitas . Ab his edocti sane Quirites . Quare Tiberius Caesar: Sextio Gallo libidinoso , ac prodigo seni coenam ea lege condixit , ut nudis puellis ministrantibus coenaretur I : et Nero ipse Claudius in naumachia , Martio campo , vel Circo maximo inter scori rum totius Urbis, ambubearumque ministeria , coenitaret ca . Quid vero de coena dicam a Tigillino parata , libidinum omnium magistro 3 λ Is in stagno Agrippae fabricatus est rarem, clii superpositum convivium aliarum tractu moveretur: naves auro, et ebore distinctae ἱ remiagesque exoleti per aetates , et scientiam libidinum componebantur : crepidinibus stagni lupanaria adstabant inlustribus feminis completa; et contra. scorta visebantur nudis corporibus: jam Gestus motusque obsceni . o. Age Vero , ista ne medio fiebant convivio Ista quidem, et foediora: nam pueri, puellaeque , Convivarum corpora pertra Ctantes, non, ut quidam falso putant, ad sanitatem confricabant,
sed ad libidinem commovebant; quam ad rem Martialis λὶ : tenue ventilat frigus Supina prasino concubina sabello:
Percurrit agili corpus arte tractatrix, Manumque doctam spargit omnibus membris . Iam vero tractare, et pertractare , quis in obscenis esse non videt ΘPertractato VASCULO tam rudi: hoc, inquit, belle suartilla, in promulside libidinis nostrae 11rilitabit s) : vasculum hoc sane quiddam sona- Te obscenum meus item Plautus ostendit, inquiens 6 : Facio quod manifesti moechi haud ferme solent:
Haec igitur tractatio obscena , atque inde tractatrix: quod et alio loco, de coena Turanii agens, probat Martialis 7 , dum ait. Nee de Gadibus improbis puellae Vibrabunt sine me prurientes Lascivos docili tremore lumbos. Optime autem omnium Lampridius, qui de Elagabalo haec tr dit 8): in conviviis exoletos maxime juxta seponebat, eorumque ATTRECTATIONE et tactu praecipue gaudebat: embasicoetas , spatalocinoe-
i Sueton. in Tiber. e. 41. Idem in Neron. c. 17. M Corn. Tacit. Annal. l. Is.
43쪽
dos , et similes, aliquid Obscenius in conviviis patrantes , referre modestia non sinit. Quare ad spurcos potius, quam impudicos,
ΑΙ. Romanis turpe quidem in senatu ructare, ut ait Cicero si): non item in triclinio: Stat exoletus, suggeritque ructanti Pinnas rubentes , cuspidesque lentisci sa) .
Quia immo medio ipso convivio matellam poscebant 3 :
Digiti crepantis signa novit eunuchus, Et delicatae sciscitator urinae :
nedum matellam spado supposuit, dum TrimaIebio concrepuit digitos vi, sed paulo post argentum quoque lasamnum s , quo nil certe foedius: quare insanum hoc tradit Elegabili exemplum Lampridius 6), onus
ventris auro excepit, in murrinis, et onychinis minxit, et Martialis Heminam ridet, quae , dura vitreo vase biberet, aureo cacaret 7 :Ventris onus misero , nec te pudet, excipis auro , Bassa ; bibis vitro : carius er o cacas .
Sed de his sorte nimia: crudeliora, et horrenda supersunt. 42. Cum Quirites Coenitarent, maximam obtinebant gratiam gladiatorum caedes, et mortuorum, nedum morientium imagines s8 ,
Quin etiam exhilarare viris convivia caede Mos OIim, et miscere epulis spectacula dira Certantum ferro, saepe et super ipsa cadentum Pocula , respersis non pauco sanguine mensis. Morientium mortibus accedebant mortuorum imagines; larvas nempe mortuorum aut capita, media apponebant mensa, ut homines mortis recordarentur, et propterea aci epulandum largius se se invitarent. Convivas igitur convivii rex hortabatur 9 his versibus :Heu, heu nos miseros, quam totus homuncio nil est. Sic erimus cuncti, postquam nos auferet orcus; Ergo vivamus, dum licet esse bene: iisdem nempe verbis, quibus utebatur et stultus: umbrae transitus est tempus nostrum, et non est reversio finis nostri . Venite ergo, et fruamur bonis, quae sunt, et utamur creatura, tamquam in juventute celeriter . Vino praetioso , et unguentis nos impleamus, et non praetereat nos sos temporis . Coronemus nos rosis, antequam marcescant: nullum pratum sit,
44쪽
quod non pertranseat luxuria, nostra . Nemo vestrum exsors sit luxuriae nostrae : ubique relinquamus signa laetitiae; qlioniam haec est pars nostra, et haec est sors nostra I 43. Stultorum ergo , lurconum , comedonum, immo impiorum haec erant convivia, non nostra quidem invidia, sed miser,
tione , sive , ut Verius dicam , indignatione dignissima . Quae t gi , quae collegi, quae scivi de Romanorum conviviis , dixi : mea quaedam etiam produxi . Si quid aliter est, mendacium sortasse dixi, mentitus certe non fui . Erranti ergo Praesul amplissime .
Collegae optimi, veniam , nou erranti favorem praebeatis , oro ;ut hunc consessum Vestrum complectar et teneam, atque augeam
in dies. Kalendis Martiis I77s. Philippus Trenta pro S. R. Ecclesia Bononiae praetor .
. In A. Gellij cap. a. lib. 3.
De Barbis. Omnium, quae in hominum doctorum disputatione versantur, nihil sane praestabilius puto, quam Varias noscere hominum habitudines ; ac victus , Vestium, laetitiae , luctus , morum denique omnium, quos Vel servavit, Vel invexit, vel abdicavit antiquitas. consuetudines callere universis . Dum ergo Gellius hic noster a de barba Scipionis , deque barbae radendae more sermonem instituit, ne tricas eum quaeso, et quisquilias egisse arbitremini . F veatis autem Oro , Collegae optimi. Spectatum admissi risum teneatis amici 3 Θ de barbis enim dum ipse loquor, neque ridenda loquar, neque temnenda . Quot enim rixas, quot certamina, quot pene dixerim proe-Ita vel radenda , vel tondenda, vel expungenda barba, excitaverit, Optime nostis. Ni haec fuissent, deesset certe nobis oratio illa satis bella pro barbis edita sacerdotum ea deessent Vota , quae Armannus Luscus ab epistolis Pauli tertii pontificalibus, magno Pauli nepoti Farnesio porrexit, propriae honorem barbae commendans aquam
co In Iib. Sapient. e. a. 43 Pierii Valeri ni ad Card. Hippolitumca Aul. Geli. Noet. Attic. l. 3. c. a. Medicen anno Is 3I. 3 Horat. in .EPist. ad Pisones.
45쪽
quam Parmensis vicarius, Lateranensia decreta veneratus, severio. ri novacula insectabatur i : Berniana illa denique carmina non haberemus, quibus laudat, ac defiet lepidissimus ille poeta noster a , La barba di Domenico d' Ancona . 2. Prosecto si a nostris hisce pene saeculis ad remotiora excurramus , mirari fortasse quis posset unam tanti fuisse barbam, ut suam Baldovinus comes, cum pignori dare non Valeret, hypothecae subjecerit; ac licet eo se legum praesidio niti voluisset, quo mobiles res suscipiendae hypothecae aptas non esse probasset, maluit tamen, cum summo novaculae subeundae discrimini obnoxiam inspiceret, illud pati, ut socer Armenus aureis triginta millibus periclitantem generi barbam recuperaret 3 . Quaestiones praetereo , quae nostrates inter, et Graecos peperit barba : non enim Ra-tramnus Corbejae monachus , non pontifex Lutetiarum Aeneas fudire satis qui eas dirimerent. Mirabile dictu i Gregorius ille septimus, religionis, ac pontificiae auctoritatis propugnator acerrimus licet totius occidentalis ecclesiae clerum ab ipsis fidei Christianae primordiis barbam radendi morem s) tenuisse pronuncia verit , Graecorum clerum ad barbam radendam adducere minime potuit.
Quid, quod Iulianus ipse Romanorum imperator causam s6) debuitharbae suscipere Θ David vero cujus legatis dimidias rasit H non et barbas, et vestes, bellum Ammonitis intulit , et filios Ammonis , Syrosque, ab iis in praelia conductos , profligavit . Quas
ob res agnoscatis, oro , Collegae optimi, argumentum a me vobis offerri non translatilium. 3. A Gellio igitur nostro incipiam, qui dum Scipionem seX genarium barbam rasitasse miratur, dumque Veterum plerosque Quiritium idem egisse ex eorum colligit imaginibus, meam excitat, augetque admirationem. Age vero : qui potuit Scipio sexagenarius radi, cum anno aetatis suae sexto , et quinquagesimo immaturus occiderit 3 At mendum irrepisse cum Gronovio 8 dicamus, et quadragenarium pro sexagenario scriptum arbitremur ; Gellii tamen admiratio nec modum habet , nec rationem. Cur enim Scipionem barbam rasitasse quadragenarium miratur Gellius , si eadem et ipsa Scipionis aetate admissos primum scripserit Plinius e Sicilia tom
sores Si eodem tradente Plinio 9) , primus omnium Scipio radi
I In sua Epistola te 29. Latino Iuvenali
eripta tiua legitur inter colleet. ab Athanasi t. 3. P. 4
c1 Berni Rime . a j Ανmon de Gestis Francorum apud
46쪽
. LIBER I. DISSERTATIO III. gr
instituerit 3 Atque, . si novus radendae barbae tunc mos inductus, nedum media Romani veteres aetate, verum etiam extrema barbam
tonsori debuissent praebere nonagenariam. Ineptire igitur mihi ubdetur Gellius, dum ex statuis, et imaginibus , radendae barbae media hominum aetate morem colligit . Ante Scipionem quippe baseba, et Coma omnes se e prominenti, inculta , ac pene horrida . Scipionis aevo , admissis Siculis in Urbe tonsoribus, qua quisque pollebat aetate radebatur. Post Scipionem, ut mox dicemus , Ce ta tunc Romanis tam tondendae , quam radendae barbae regula indicta. Aevo igitur Scipionem praecedente vel a Tullio I mutua ri poterat Gellius , simulacra omnia veterum Romanorum barbam indistincte , comamque , horridas, intonsasque praetulisse I ut proinde avos, qua quisque fuisset aetate, intonsos sa , ubique appellet Ovidius; et Iuvenalis, dum quid vult hispidum adnotare, id dicat 3 : . Dignum barba , dignumque capillis
Majorum. Scipionis autem aevo, non a statuis , aut imaginibus, sed a Plinio doceri poterat Gellius, morem tunc primum barbae radendae ininductum , ut , qua quisque proinde virilitate reperiebatur , leves secerit genas post Scipionem demum a clarioris notae auctoribus eam poterat normam ediscere juventuti, ac Virilitati praescriptam. qua annos tondendae , aC radendae barbae indictos inspiceret. Si hanc sedulam pervolvendis Gellius rei Romanae scriptoribus operam impendisset, nec sibi, nec nobis admirationis dedisset causam, sed accuratam , nec nostra Iaude vacuam , Romani hujusce moris tradidisset historiam . . Quod itaque omisit Gellius, pro viribus tentare conabor. Primo igitur de barbae radendae origine verba faciam : hinc clarissime sententiam Muratorii , aliorumque perstringam , qui Romanos barbam modo tondendam , modo radendam, non certa sane temporum lege, sed pro lubitu putant sorficibus, aut novaculae porrexisse : celebritatem inde primae abrasionis, elegantesque ipsosmet radendi ministros ostendam; et quousque duraverit novaculae ministerium explicabo : praeterea de iis disseram , qui , vigente adhuc novacula , barbae honorem censuere serVandum ; et praecipue de Christicolis agam , Gregorii Septimi epistola ea tamen ,
M. Tul. Cie. in orat. Pro Mareo Cae-P. ovidius Naso L a. Fastor. 29. 3 D. Iuven. satir. I. 3Is 4 Plin. hist. nat. l. v.
47쪽
qua par est , veneratione) ad examen adducta . tandem eos memorare fas erit ritus, qui sacrum, quodammodo, ac religiosum, tondendi, radendique morem fecere . Romanos multo serius , quam Caeteras sorte nationes , morem radendae barbae recepisse, plura nobis argumenta demon strant , ut proinde non abs re duxerim me facturum, si a vetustiorigente intimam novaculae petam originem. Equidem mos hic nedum Scipiones verum etiam plurimis Quirinum ipsum Urbis aeternae conditorem saeculis antecedit . Nam de Sampsone haec ad ejus
matrem coelestis nuncius : concipies , et paries filium cujus non ranget caput no Uacula : erit enim Nazaraeus Dei ab infantia sua si , ac Samson de se fassus est , si rasum fuisset caput , omne robur recessu
rum a . De Samuele item est traditum , super ejus caput nova culam non ascendisse 3 . Regi vero Ammonitarum scelus hoc dicitur , servorum Davidis dimidias rasisse barbas, et vestes M. Τandem Isaias dexteram irascentis numinis , novaculae graVem stragicis hisce designat verbis : In die illa radet Dominus novacula con ducta in his, qui trans flumen sunt, in Rege Assiriorum, caput , et pilos, et barbam uniυersam s) . Hebraea ergo novacula nedum Scipio
nes , sed et nomen ipsum videtur praecessisse Romanum .
6. Enim vero et apud Graecos mos hic longe Romano ant, quior . Atheneus quippe tradit Graecorum barbam ad Alexandriusque tempora 6 in pretio mansisse , eo Rege radi repertum: Teque Vera numismata ipsa id ostendunt, dum Alexandri, ac suc
cessorum in AEgypto Regum Lisi machi, Ptolem ei, Philadelphi, Philopatoris , ac Soteri . itemque in Siria Regum Seleuci , Triph nis , Epiphanis, aliorumque , qui genas exhibent leves 7) . NO
vissime hunc ergo radendi morem recepere Quirites . quippe qui, nedum Plinio, verum et Varrone s8 scribente, non ante annum ab Urbe condita 4s4. : bellis scilicet Punicis , radi caeperint , prout numismata ipsa consularia intuentibus 9 nitidior Plinii, ac Var-
7. Quaestio hic satis bella suboriri videtur , an Siculis noVM culis apud Romanos admissis, singuli certa lege Quirites raderen tur , an Potius pro lubitu , qua quisque vellet aetate , barbam Vel
radere , Vel tantum tondere, sive , ut ita dicam, componere , ac
O Atheneus lib. II. Lipsius ad Tacit.
48쪽
castigare valuisset . Quaestionem, ob reluctantia veterum dicta , ita dissicilem , atque implicatam habemus , ut a nemine diremptam viderim , redditam vero a quibusdam viderim fortasse implicatiorem . Clarissimus , quem semper honoris gratia nomino , Murat rius in eam venit I sententiam , ut crederet Quiritium aliis rasu- Tam , aliis Vero tonsuram barbae fuisse curae : eique causam dedere scriptores, qui modo de tonsa, modo de rasa uno aevo barba ve ha iaciunt. Juvenalis quippe , cujus certe aetate barbae rasura vi
gebat , ita de se loquitur sa) ,
suo tondente gravis juveni mihi barba sonabat. Barba ejus ergo tondebatur, alias non gravis, alias non tondenda, sed radenda, alias non illum dedissent forfices , de quo loquitur , sonum , Silet enim novacula. Attamen alio loco ipse idem Sergo
Τonderi ergo , ac radi pro lubitu Valerius quoque Martialis, licet in suis Apophoretis utilem genis radendis appellet novaculam , attamen se barbam non rasitare, sed unice tondere fatetur hoc Versu s): Iam mihi nigrescunt tonsa sudaria barba, et alio loco, hirquinam ridens Pannici barbam , haec ait 6 :
Sic quasi Pythagorae loqueris successor , et haeres, Praependet mento nec tibi barba minor . Praeterea noster ille Tullius tondendae hunc , non radendae , minrem innuit, dum Attico Pomponio barbatulos illos ostendit cori
Tationis juvenes 7 , dumque Clodiam alio loco 8 Coelii barbula
delectatam insimulat. Egregius ille quoque Neroniani temporis accusator Petronius barbatum exhibet his versibus horride nautam 9 , stetit in limine barbis horrentibus nauta , cum e contrario de Augusto haec dixerit I Cassius: Caesar tunc primum barbam radens, genas suas leves habuit; denique ut caeteros mittam , Ianus Douza, non obscuri certe nominis scriptor, de hoc Romanorum more sermo nem habens , haec ait II : insuper in ministeriis, immo in deliciis habebant pueros, quorum frequenti opera non in tondenda coma pilisque veLIendis modo , aut barba rasitanda , aequandaque simul, aut expungendis
49쪽
genis, sed et ngiacis sacris . . . . utebantur. Si ergo barbam Quirites modo rasitandam , modo aequandam praeberent; rasura , et tonsura pro lubitur recta ergo Muratorii nostri sententia. 8. Haec et ipse olim a Vero non aberasse sum arbitratus Sed immane quantum erraverim , Collegae optimi , mox dicenda monstrabunt. Apud Romanos tonderi, ac radi receptum: hoc certe Verum ἰ promiscue radi ac tonderi, ut cuique libuisset: hoc sane non Verum . Certa igitur omnes aetate tonderi tantum, Certa Vero etiam radi: dum omnes dico, eos dico, qui communem tenent cum honis civibus vivendi consuetudinem , misso aliquo delicatulo a civili hominum more aberrante, quem ut monstrum insectatur Mar
Pars maxillarum tonsa est tibi, pars tibi rasa est, Pars vulsa est unum quis putet esse caput t9. Donec igitur Quirites ephebi essent, seque intra juventu tem Continerent, quae succreverat forte barbula tondebatur ἱ cum vero juventutem exuerent, atque in viros transirent, tunc primum
Fane novacula genis immissa . Iuvenalis quippe , ut vidimus , sibi juveni barbam sub tonsore sonasse dicit sa) ; idemque ait prosecto 3 Martialis , dum , prima detonsa barbula sua nigrescere nar Iat Sudaria , non autem rasa . Barbatulos inde juvenes appellat Cicero λ); ac barbula Marci Coelii adolescentis formosissimi dele latam increpat Clodiam . Quod si Martialis sq) Pannico quasi Pythagorae successori, grandem dicat pendere barbam, et Petronius so stetisse scribat, in limine barbis horrentibus nautam, haec de nau tis et philosophis dicta sunt, qui ut caeteri, de quibus infra barbam
eamque horridam , ad mortem usque servabant. Caeterum Urba nioris notae homines, cum juventutem exuerent, atque in Viros transirent, barbulam, antea forficibus tonsam castigatamque, tunc
primum radebant; atque hinc optime Iuvenalis explicat Iuvena lem : is enim qui sibi, adhuc juveni, barbam sub tonsore sonasse dicit, contraria ratione Sergolium increpat; monetque, ne juVenem Credant, ea nempe ratione 7 :. . . . . . Quia radere guttur Caeperat.1 O. Hinc etiam notanda maxime sunt 8 Cassii Dionis ver
50쪽
ha illa de Augusto juventutem exuente : Caesar tune primum barbam rudens et ipse diem plane festum habuit, et aliis publicam festisitatem indixit' ; atque ex eo etiam ipse genas leves habuit ad exemplum reliquorum. Atqui si ad exemplum reliquorum secisse Constat, reliquos ergo Quirites juventutem eX cedentes, non amplius tonsos , Verum rasos fateamur oportet: eoque Certius , quo patet Augustum anno aet tis quinto, et vigesimo I barbam rasitavisse; tot enim anni a Coninsulatu Ciceronis, et Antonii, quo natus est, ad Marcii, et Sabini, quo barbam rasit, plane intercedunt . II. Quo praeciso autem anno Quirites hanc barbae rasuram celebrarent ignoro . Licet enim sequioris aevi scriptor Macrinhius sa) ter septenarium annorum numerum ad hoc exigi scripserit, illud contra liquet, Crium Germanici filium, Caligulam nuncupatum , barbam 3ὶ anno aetatis vigesimo posuisse, Augustum, ut mox vidimus, quinto , et Vigesimo : qua sane aetate comis. satores illos Conjurationis barbatulos juvenes, de quibus ait C, cero , barbam dixerim rasitasse. Ut ut vero dies hic non certus, certo certius radendi tempus celebratum , cum juventus in virilit Diem transiret .
I 2. Ajo autem celebratum ; non enim dies hic celebritate curebat . Barba igitur illa , quam primum novaculae subjiciebant, alicui deo , pretiosa condita pyxide dicabatur . Quare barbam posuit Nero conditam in auream pixidam, et pretiosissimis margaritis distinctam, Capitolio S consecravit. Τrimalchio, et ipse aediculam habuit, ubi lares 6 argentei positi, et uxis aurea non pusilla , in qua barbam ipsius conditam esse dicebant . Tandem Earinus, a Domitiani voluptatibus, barbam radens primam 7 , Pergameo posuit dona sacrata Deo , nec deerant magis solliciti adolescentes', qui barbam , suo radendam tempore, alicui deo jam antea devovissent, de quibus ait ad rem Statius: Ille genas Phaebo , crinem hic pascebat Iaceo. 13. Nil ergo mirum , si , quas dicaVerant, barbas , cum primum ponerent, celebritate donarent. Altera nec deerat ratio , cur solemnia deberentur. Ut enim Quirites tirocinii die pueritiam exue-hant , sic , barba rasa , juventutem 8 ; atqui laeta dies, qua pura toga dabatur in signum remoti custodis , et positae pueritiae ;Ε a laec O D. lib. 68.ca In somnium Seipionis . o Sueton. in Calig. c. I a 4 Ad Atticum I. I. epist. 16. O Sueton. in Ner. c. I 6 Petron. S t. Statius Thebaid. g. 402. 3 Iust Lips. in Corn. Tacit. I. c.