장음표시 사용
31쪽
xum fuisse sertur,& cum in aliis longe; cael ros Philo Ephos antecesserit, in eodem Parmenide, semetipsum superasse videtum: Peripathetici etiam Deum esse pro certo habuerunt,& eius unitatem illorum princeps patefacit,cum dixi ci. Principantium Pluralitatem auferendam, unumq. principem esse constituendurm: Stoici duo rerum omnium principia esse dicebant, faciens uidelicet,ac patiens,&quod patitur sine qualitate substantiae esse materia quod autem faciat Deum essetquod in ipsa sit,hunc enim sempiternum per ipsusingula creare, unumquodque Deum esset sum q, & mentem & fatum & Iouem, multisq; aliis appellari nominibus . Iidem Deuesse dixerunt animal immortale,rationale persectum, siue intellectuale beatum a quocuq; malo remotissimum, prouidentia siua mundum, de quae in mundo sunt, omnia disponens , non tamen illi humanae sermae lineamenta inesse ; Caeterum esse quidem opificem immensi huius operis & veluti patrem omnium, qui hominum vitae consulereta, ac prouideret, a quo fruges, & caetera, quae terra
32쪽
parit tempestiles,temporumq; varietates tribuerentur, ex quo ad Dei cultum inflamabatur, quos secutusVirgilius,Terrae cultorem sic ad hortatus est.
Inprimis venerare Deos,at'. an a magna. Sacra reser Cereri.
Pythagoram secutuS, qui ait, α α ιατος ιχ ναρώπει' Pras νομωω ι διακειν ταινιμαε, Cuius Pythagorici, &vi
hae quaequae philosophotu clades Dei exitia c5probatui, sed quib' rationib', quibusque modis ipsum esse ι iuxta Sacra Religionis no strae dogmata possit ostedi modo videam'. Duodecim mediis, duodecim quasi articulis,
aliis quam pluribus ommissis) Deum esse
possiimus demonstrare ; nam ratio dictat naturalis scientiarum ordo declarat, . compara tio rerum ad ipsium idem indicat, rerum creatarum magnitudo demonstrat,earundem gubernatio significat Creaturae clamant, sancti praedicant, veritas patefacit, veritatis negatio manifestat, causarum efficientium expostulat ordo, scriptura loquitur, & demum fides ipsa testatur'. Primo quidem naturalis siuadet ratio, quae per esiectus ad causarum trahi
33쪽
tur notitiarm . Quaelibet Ramq. causa sua indiget causa a qua recipiat esse, & ea causia, aliam iterum exposcita, per quam constituatur in csse . Quare ut processus ad infinitaia,& circulus in causis emtentuΠ, dandum erit id, quod omnium sit prima causa productivae, In causis enim non datur progresso in infinitum , cum causiatorum pluralitas siue finita sint, siue infinita, sit tota causata, . Quare sui es se unicam causa exquirit, quae' causatorum subterfugiat pluralitatem,. Qui quidem parens rerum Deus eriT', a quo cuncta di manant, nec similiter in singulis rebus circulus permittitur, secus idem seipso prius,& posterius necessatio soreta: Secundo patefacit scientiarum series, nam si supra sensibile substantiam nulla substantia scibilis esset, nec etiam aliqua supernaturalis scientia daret u ,
Ut ex quarto mei . t c. VI. depromitu . Cum
itaq; supernaturalis scientia inueniatur, ei suusubiectum, quod siit substantia scibilis stupra sensibilem, est attribuendu . Tertio explicat rerum comparatio ad ipsum, nostrum. n.
esse prae illius essentiam nihil est . Hinc Cre- .
34쪽
gorius Hebr. I. omnia humanax, quae iusta, quae pulchra sunt, Dei Iustitiae, & pulchritudini comparata, nec iusta, nec pulchra sunt, nec omnino sunt; ex eo uideamus quam sit essentiale esse Dei quod solo suo asipe mi , ita sua praesentiata, lo suo esse praesentiali omnibus esse praebet, adeo ut si suam praesentiam a rebus auferret sicuti per illam de nihilo sunt facta, sic per eius absentiam in nihilum poenitus
redirent uniuerta .Quarto Iesum creatarum,
nos instruit amplitudo, quia ut dicitur sap.c. xiii. si virtutem,& operam creaturarum mirati sunt, intelligant ab illis, quoniam qui haec fecit sortior est eis . A magnitudine enim spe tiei, &creaturae potest cognosci biliter eorum videri creato : ininto rerum exhibet gubernatio, Conspicimus enim , ut inquit D. Tho m. in prima parte summae, q. a. art. J.non ulla cognitione carentia corpora scilicet naturalia agere ad finem, : Quod ex eo patet, quia sepius eodem modo operantur, ut assequantur id quod eli optimum, : Unde manifestum est, illa non a casu, sed ex intentione optatum attingerc fincmi quae uero sunt co
35쪽
gnitionis expertia in finem non tendunt, nisi ab aliquo cognoscente,& intelligente dirigantu , veluti sagitta ab hominis manu: Quamobrem ponendum est aliquod intelligens,
a quo res oes naturales ad finem ordinentur, quod erit ipse Des olum rectitudo Sexto creatum dicunt, nam quaecunque suo modo clamant, quoniam ipse fecit nos,&non ipsi nos, ipse enim Deus est uox natum hominibus natura insita ut etiam teste Eusebio dictum est superius . nam omnia pulchra, ipsum pulcherrimum dulcia dulcissimum , sublimia altissimum, pura purissimum, fortia sortissimum testantum. Quia sicut in Patria Deus est speculum, in quo creaturae relucent, ita creaturae
in uia sunt speculum,inquo resulget creator. Hinc Apostolus. Dr. xiq. Videmus nunc per speculum in enigmate,& alibi idem Rom. I. Inuisibilia Dei per ea, quae facta sunt intellecta conspiciuntu : Septimo sanctorum cohors aperte testatur Anselmus enim in plosolo. Credimus te Domine es E aliquid, quo
maius nihil excogitari possit Dyonisius esse omnium est supersubstantialis diuinitas; sed hac
36쪽
hoc intelligitur causaliter, non formaliti, iItidem, Anselmus . id maxime habet ess
quod distat a non esse, quod nempe non habet non esse post esse , nec esse post nono esse, nec potest cogitari non essα : Octauo ex veritate est perse notum. Nam, sui Thomas ab Argentina in primo .d. tertia art. tertio ratiocinatu Aliquae veritates secundae sunt ci se notae ergo , dc prima : namque ignota causa effectus agnosci minime potest. Cum ergo Deus sit veritas prima, quae est omnis secundae ueritatis causa secunduillud Averrois secundo med com. M. est ienim quoddam ens perse ens, & perse ueluentitate, & veritate cuius omnia alia sunt entia , & vera, & cum veritas prima non pos
sit esse quoad quidditatiuam, &essentialem
cognitionem per se nota, necessario quoad suum esse, uel quoad suam existentiam erit' , perse cognita . Sed sorsitam negare posset eraclitus aliquam veritatem esse per se notam i sed non ob id posita ratio rueret ue quia iid est perse notum esse,quod dum negatur , necesse assirmamz. Cum veritas ergo sit hu I 3 B ius
37쪽
lus speciei, eam perse notam esses sequctu Quod praeassumpsimus probatur, gans n. veritatem,vel cerasci se salse negar , & tunc mente ponit veritatem ι si autem se vere nogare putabit, tunc etiam comprobaret effoveritatem, quia cum nihil absq. veritate possit esse uerum illa negatio nisi ueritas supponeretur, uera esse non posset, & tunc huiusmodi veritas, vel erit prima,& sic mea comprobabitur intentio; vel erit secunda veritas; disic, quia omnis secunda primam praeintelligit veritate, necessario illa dabitu T. Haec. autem erit Deus benesustus: Nono ex ucritatis negatione deducitur ; quia , ut diximus modo, ex negatione veritatis ponitur veti-,tas, quod tamen ostendit etiam D. Aug in primo libro solitoq. c xxv. sic ratiocinado. Si ueritas non est, ueritas est; quia consequitur veritatem non esse, esse uerum, pone uerum secundum quid, non simpliciter, tamead huc sequitur, quia omne secundum quid est respectu alicuius, quod est simplicite . Si ergo est uerum secundum quid, sequitur
neccssario, quod aliquid est uetum simplici
38쪽
ter,& aliqua ueritas simpliciter': Hanc eandem rationem asteri Alex. Aleni. in prima parte summae quisione tertia primo membro: Decimo ordo essicientium causarum exposcit, quia in sensibilibus essicientes causae sunt ordinatae, quod primum est causa medii, & medium ultimi,& ibi datur status, siue media, uel plura sint, vel unum, & si prima tollatur causa, causeta etiam auferretundinare, si in causis efficientibus non fuerit. primum, non erit dare nec medium, nec ubtimum: addatur etiam, quod idem non potest esse suimet efficiens esset enim seipso uel prius,uel posterius,ergo Deus, qui est omniucausarum causa,erit primum in eorum ordianta: Vndecimo, Sacra scriptura docet:nam dicitur exodi tertio ex per na Dei,ego sum, qui sum,& eodem loci, Qui est misit me., Hinc dixit Ioannes Damascenus , Videtur omnib' principalium eorum , quae dα Deo dicuntur nominibus esse squi est) & psal. ys Scitotα , quoniam Dominus ipse est Deus. Ipse fecit nos,& non ipsi nos. Item psal. Sp. Ab aeterno,&usque inseculum tues Deus:Duo B a decimo,
39쪽
decimo, & ultimo fides ipse testatur sdes
namq. Chatolica non solum Deum esse supponit,atq. falcetur. verum etiam .i & credit in Deum,& credit Deo: Ptimo enim fide creditur Deus, hoc est eius esse affirmatur. S cundo creditur in Deum , quod est credendoDeum amare,amando in eum ire ac eius membris uniri: tertio creditur Deos eius n. uerbis fides adhibetu i Credere in Deum est
dere Deo & malis, & bonis est commune: Nulla enim gens, tam barbara etiam a moribus aliena , etiam ab Apostolorum documentis extranea, etiam a fidelibus alien ita ab Apostolorum documentis crisanta, ctia a fidelibus loci longinquitate remotata, quae Deum esse non credat, & aras, ac Sacerdotes non instituat,ut Deo praeces, & uota ODserat, atq. per luat, licet uarii in talibus errauerint' : Qai uero humanae mentis aciem ad diuinae essentiae cognitionem erige re non potuerunt, uaria simulacra effinx runt,& illis tabulas,&uota suspenderunt: Numam uero Romanorum Regem morta
40쪽
les Des imaginem noscere non ualere noscentem I eam, uaritibus legi m ' dedisse i sem;vt anillana mi alacrum, nullam imaginem Deo attribucrent. Vnde annas centum,
atq; septuaginta abi Urbe condita nullam, imaginem resipies, nec fietam, nec sculptam, nec pictam in templis Romanorum potuisae sertur. Illi qui Deotum effigies sibi stulpere uoluerunt uuer se se dis ides, &contra nae, nedum uarita suere opinionis, omittimus eos, qui uel boues uel alia irrationalia bruta uel solem, i Lunam pro diis adorauerunt: Aliqui Venerem pulchfitudinis,&,ω moris reginam coluerunt : Alii sertunam , tanquam bonorum datricem pro Dea sunt uenerati: Non nulli, qui Reinp. ciuium uiribus, militarique disciplina auctam nouerunt, Martem Deum potentiae praedicarunt: Nonnulli pecuniosi homines Vulcanum Deum diuitiarum extollebant, quibus quide Resp. tuetur, & augetur, res enim quaeq; publiea Diis morem gerit: Praeterea causa prima ueterum philosephantium auctoritate, est d,