장음표시 사용
361쪽
456. Probatur 2.' distinet ius. Divina virtus emeere polosi tum quae supra naturam Suni, tum quae contra nuturam, tum quae praeter naturam 458). Ergo.
Nam virtus infinita esseere potest ea omnia, ad quae virtus sinita non pertingit, iam sine praeexsistente subieeto, quam in quocumque subiecio praeexsistente.
Primo subleuhendo caussae creatae suam cooperationem. Etenim caussae secundae nihil ngere possunt, nisi Deus eum ipsis nil essecius productionem eone urrat. Si igitur Deus cooperationem suam aliquo tempore interm illi deeernat, hoc ipso caussa secunda, lieet expedita nil agendum, omnibusque positis requisitis, suo carebit esseetu. Secundo, cohibendo, nique adeo elidendo vi maiori vim caussae erealae, Sive immediale per se, sive mediate per aliam caussam, aucia naturali eius aetivitate. Hoc pacto V. gr. Deus emcere potest, ut corpus humanum in igne positum non comburatur, lam subtrahendo igni suam rooperationem, quam communicando corpori vim illam, qua quaedam alia corpora dissolventem ignis nutionem clidunt.
caussa prima, n qua est omnis netivitas, Operari potest quaeeumque caussae Secundae operantur, sine instrumentis quibus illae indigent: in se enim praeeontinct et prineipalium caussarum virtutem, et instrumentalium ; ne praeterea nutu Solo Voluntalis operatur. Secundo, quia naturalium principiorum ossicae iam augere nem ilicare potest, ita ut agant celerius, inlcnsius, copiosius, quam naturales eorum vires serant, nut aliquid aliud agant, aut modo diverso. Hace enim etiam a creatis aguntihus intra certos limiles quotidio fieri videmus. Quidni ergo haec ipsa possit, immo multo maiora vis instini in 'Tertio, quia quod caussae secundae ex praeexsistente subiecio ostieiuni, ipςo cx nihilo potest cilucere in temporis momento. Dissilired by Cooste
362쪽
457. Quae Spinosa, Voltaire, aliique miraculorum OSOreS contra corumdem possibilitatem obiiciunt, ad pauca haec semper redeunt, quae subiicimus. Ob. I. Sensu pantheistico. .' Leges naturae universalis mera sunt Dei decreta, quae ex necessitate et persectione divinae naturae sequuntur. Ergo nihil contingere potest, quod iis repu
Ergo potentia naturae est insinita, eiusque leges ad omnia, quae a divino intelleetu eoncipiuntur, se eXtendunt. 458. Resp. ad 1. Dist. .m partem ant. Actus divinae Voluntatis, quo naturae leges praefiniuntur, est merum Dei decretum, cone. ἰ modus constans et uniformis, quem natura in agendo servat; id quod legis naturae nomine intelligi solet, nego. DiSt. 2.η anι. partem: leges naturae sequuntur ex necessitate diVinae naturae, ne9.; ex eius persectione, subd.; ex Sapientia, bonitate, atque omnipotenti Dei voluntate, eone.; ex perseetione essentiae, ut modi quidam ipsius, nego. Dist. tandem cons. Nihil eontingere potest quod his legibus repugnet, sine Dei decreto, eone.: per Dei decretum, nego. Ad 2. ' Nego. Ad 5. Dist. ant. Quia natura vires et polentiam a Deo creatore aecepit, cone.; per identitatem, ne9. et ne9. con8. utrumque, cuius negationis ratio manifesta eSt. 459. Ob. II. Saltem plane dedecet, Deum leges a se constitutas mutare ne violare. Hoc enim ostenderet
nem, et imperseetas. Haec vero omnia Deo indigna sunt. Ergo. 460. Resp. in primis negando, Deum quum miracula patrat, leges a Se statutas mutare ac violare. Non enim mutat leges, Sed
iis derogat, vel potius sucit ipse per se aliquid, quod per na-
363쪽
iurae leges seri non potest, multo minus eas violat: ille enim solus legem violare proprie dicitur, qui subditus cum sit legi, non agit iuxta cius praeseriptum. Ad l. Neg. Deus enim ab aeterno et rebus leges praescripsit, et sibi quaedam praeter has leges agenda reServavit: utrumque iuxta suae providentiae ordinem. Opera mutat, consilium
Ad 5 Neg. leges a Deo constitutas per miracula emendari. Non enim Deus per miracula physicas leges emendat, cum illas non mutet, ut modo dictum est, Sed suspendit, et actione Sua praetergreditur; in quo nullum est inconveniens. Cum enim leges physicae omnes providentiae ordini subordinentur 446, 1.'), iis utitur Deus, vel non utitur, prouli providentiae ordo postulat. Hinc dist. quod additur: leges per miracula ostendi insum-eientes ad finem et imperfectas. Nempe ostenduntur insumetentes ad sinem non suum, non autem insumetentes ad finem suum, qui est ut naturae ordo servetur 447). Sunt vero imperfectae, quatenus vires naturae finitae sunt, nec omnia possunt; nullo autem pacto imperfectae in ordine ad sinem, quem per illas Deus intendit. 46l. Ob. IlI. Leges naturae derogationem pati nequeunt. Nam
pari. 462. Resp. M9. ant. Ad l. Resp. t.' Dist. mai. Leges naturae fluunt ab essentiis rerum absolute, ne9.; positis conditionibus contingentibus, eone. 416). Hoc autem susticit ut derogationem pati possint 4oέ, t.'). Praeterea resp. 2.' Oγnissa mai. dist. min. Essentiae rerum sunt immutabiles in se et in determinatione ad eertos essectus, tr.; ita ut ei laetus earum impediri non possint, nego. Vide Su
Hinc neg. con8equentiam. 65. Ad 2. Dist. Deus agere nequit contra naturam, i. e. eontra ipsas rerum essentias, et possibilitatem intrinseeam, eone.; eontra ordinem a se inditum naturae creatae, nego. Notandum Vero est, Deum proprie non agere contra naturam, si quando contra ordinem rebus inditum operatur. Nam non eSt
364쪽
proprie contra naturam id, quod est ab auctore naturae. Quam in rem ita praeclaro S. Augustinus: . Id est cuilibet rei natus rute, quod ille secerit, a quo est omnis moduS, numerus eta Ordo naturae a sa). Itemque non est contra rei naturam id, ad quod res est in potentia. Sed, ut S. Thomas animadvertit: α resn est in potentia ad diversa, secundum hultitudinem ad diversos Bgentes : unde nihil prohibet, quin natura creata sit in potentia, ad aliqua sienda per divinam polentium, quae inferior potentiua lacere non potest. Et ista vocatur potentia obedientiae b).
bit, a Deus potest sacere contra ordinem, qui est unius erean iurae ad aliam ... non tamen potest sacere contra ordinem a creaturae ad seipsum ... Unde contra ordinem iustitiae Deus o lacere non potest. Cursus aulem naturae est secundum ordiu nem unius ereaturae ud aliam H.
De miraculorum eognitione 465. Ut miraeula suum finem assequantur, duo ab hominibus eognoscenda sunt: t.' Letum quod naturae ordinem excedere dicitur: 2.9 Detum idem revera naturae ordinem excedere, ac
Primum experientia sensuum cognosci potest, aut per alienum testimonium, ut reliqua sensibilia laeta cognoscuntur; neque solum probabiliter, sed etiam eum certitudine cognosci potest, si ea quae eritiea requirit non desint. De hae re in Logica
Nunc tantummodo quaedam subiicienda sunt do cognitione altera, quae dissicilior est, et dubiis quandoque non paucis impedita. 466. Pnopostrio VIII. Eae eonsideratione faeli mirabilis una cum eiusdem adiunctis, cognosci potest, ut plurimum, utrum illud sit signum divinum, an non : quum vero hoc cognosci certo nequit, si eiusmodi factum divinum signum non est, semper indicia suppetunt ad dubitandum de eius origine. In aestimatione laeti mirabilis haec dubia esse possunt: D' au
365쪽
illud sit ex oeetiliis naturae corporeae viribus: 2.' an sit ex hominis ario vel fraudo: 5.' an sit n bono, vel malo spiritu per modum artis, aut praestigii: ε.' an superet prorsus vires totius naturae creatae. De singulis aliquid: pleniorem enim de his nolitiam apud Christianae religionis apologetas passim reperies. 467. t.' Potest eoqnosci factum mirabile non esse opua occultarum viritim naturne corporeae.
In hunc sinem considerandus est esse tus in se, et subiectum in quo sit, et modus quo fit. Deinde videndum, an in ipso subiecto sint naturaliter, aui possint esse vires idoneae ad eiusmodi essecium tali modo ostidiendum; lum etiam an hac vires sint in eorporibus circumstantibus, ac maxime in iis quae sorte ad opus adhibita suerint. Si in his omnibus reperiri non possit susticiens facii ratio, opus naturae corporeae adscribi non poterii. 468. Iloc autem quandoque est per se manifestissimum, ut si V. gr. tempore plenilunii eclypsis solaris necidat, nut si sola voee claudus Sanetur: saepe tamen peritiam aliquam in rc physica ac
medica postulat, nee raro peritiam summam. Numquam tamen requiritur, ut omnes Omnino naturne eorporeae vires, ectrumque
in variis adiunctis emeaei a plene cognoscatur, quae quidem cognitio humani intelloeius capacitatem excedit; sed tantummodo
necesse est ut cognoscatur eas caussas, quae essectui interfuerunt. ei praestando pares non esse.
469. Denique hoc certum omnibus esse debet, quicumque di-Vinam providentiam cognoscunt: non posse a Deo permitti mirum ex occultis naturae viribus in talibus adiunetis contingere, ut signum divinum videatur ad aliquid confirmandum, si id de quo agitur salsum sit, et nullum medium suppetat quo dignosei possit, eventum illum signum divinum non QSSe. 470. 2.' Potest cognosti facta quaedam mirabilia non esse hu- mona arte, vel fraude patrata. Quod spectat ad artem; mirabilia arte sunt Vel per minus I cales dexteritate quadam eontectos, aut artisetosa celeritate oculisini uentium subduetos, vel per applicationem naturalium agentium ad passiva proportionata. liaque si quid per motum localem, aut naturae viribus adhibitis ab homine fieri nequii, hoc certe non erit artis operatio. Fraude singi possunt quaedam adiuncta, ut opus quoddam mi-rseulOSum simuletur, v. gr. infirmitas, ut sanatio dein per miraeulum recuperari videatur. In hoc autem, quoniam de saetongitur, siquando eiusmodi dubium ex personarum ac sinis consideratione indiderit, consulendae sunt criti eae leges.
366쪽
Ceterum ei in hoc idem notandum est, quod de miro naturali notavimus ex divinae providentiae consideratione 469).47l. 5 Potest eognosci, faeta quaedam mirabilia nee malorum spirituum opus esse, nec eorumdem interventu esseeta fiιisse. Hoc indubitatum erit, quotiescumque certo confici, Opus de quo agitur, vel simplici motu locali, vel per applicationem olicuius agentis naturalis emei non posse, vi v. gr. constat in mortui ad vitam reditu. 472. Quoniam autem de hoc raro conglare poterit, ideirco non solum laetum considerandum est, sed maxime laeti adiuncto, ne nominatim operans, operandi modus ac sinis. Semper enim ex horum consideratione mali spiritus operationem cognoscere du
u Si i hau maiiargus pius est, et honestis moribus et ab omni fraude alienus, humanneque gloriae non est captator, Sed demisso animo ac modesto, hoc indicio erit eum mali spiritus artibus non operari; si contra, suspicio legitima oriri poterit.bὶ In Operandi modo, quum quis Dei nomine operatur, nihil est quod non sit honestum, graVe, sapiens, plenum pietatis atque humanitatis. Ubi autem vides inhonesta, Obscaena, ridicula, Vanu, superstitiosa, crudelia, ibi certe nec Deus est, nec bonus angelus.
e) Quinam sint miraculorum fines supra dictum est 446,seq.);
qui sines omnes ad Dei gloriam, tamquam ad finem ultimum, reducuntur. Si essectus mirabilis huc spectat, ac cetera non desint, non erit maligni spiritus operatio. At si quis cssceium mirabilem ad propriam gloriam, aut lucrum, aut ad humanae euriositatis pabulum, aut ad morum corruptionem, aut ad doctrinas manifeste impias, absurdas, sulsas confirmandas dirigat, hic certe Vel arte propria operatur, vel arte mali daemonis. 475. Nec mirum videatur, si ad dignoscendam miraeuli originem doctrina, in cuius confirmationem sit, attendenda eSse dientur, cum lamen miraculum ad doctrinam confirmandam adhibeatur. Aliter enim doctrina miraculi eriterium est, aliter miraeulum doctrinae. Quando doctrina inspici debet, ad iudicandum
de miraculo, non requiritur ut constet nobis de cius veritate, aut divina origine, sed solum ut conStet eam posse e88e Neram, nee repugnare ut git a Deo; que in in finem hoe unum comperium esse debet, eam nulli certo principio, Sive per rationem, sive per revelationem iam cognito esse evidenter eontrarium, nee morum honestati nul pietati erga Deum insensam. Quum Vero Diqitigod by Cooste
367쪽
miraculum ut doctrinae eritorium adhibetur, tune de doeirinae veritate atque origine quueritur. 474. 4.' Opus mirabile, sive sit miraeulum proprie dictum, siue a bonis spiritibus vi sua naturali operantibus procedat, Semper ut signum divinum habendum erit. Hoc per se patet quum opus mirabile est miraculum proprio dictum. Miraculum enim proprie dictum immediata Dei operaiio est. Si autem opus mirabile sit ex virtute naturali honorum spirituum, adhuc erit signum divinae voluntatis: boni enim spiritus, eum in omnibus Deo sint subiecti, nihil agere possunt quod Dei voluntati repugnet; proinde salsitati lavere, eamque promovere ac suadere nullatenus POSSunt. Diuili do by Cooste
368쪽
Metaphysicae etSmon - partitio - definitio in praestantia Pag. 3
Ontologiae desinitio - eius obiectum - Empiri sint levitas et absurditas - On-tologiae partitio σ ILIBER PRIMUS
CAPUT I. DE EXTE IN GENERE. ARTICULUS I. De entis notione. Ens non potest deliniri - sod eius notio potest declarari - Ens significat t.' id quod exsistit: 2.' id quod aliquam realitatem lial, et - Ens iuxta primam acceptionem est id, quod primo cognoscitur; iuxta alteram est ultima abstracti O - Haec altera signi il-catio a prima non disiungitur - et pertinet primo ad exsistentia, Secundo ad poesibilia - Quemadmodum verbum est, Sic nomen ens duo signi sicare Potest - quae significatio praecipue in Ontologia spectatur . Ens est intellectus obiectum materiale, non Vere semper formale . 7ART. II. De entis analosia. ΡROP. I. Ens non est univosum nomen, Sed analogum analogia attributionis - Probatur ex natura nomi his uni voci et analogi - Quomodo rationes obiective diversae unico conceptu repraesentari queant - Εntis ratio omnibus quibus tribuitur intrinsece et pro prie convenit - Quodnam sit in analogia entis analogum princeps et secundarium - Εns proprie dicitur etiam de rebuS creatis . . . . . sART. III. De negatione entis. NNatio fundatur in obiectiva rerum distinctione - Non ens percipi non potest per Se - Quid sit nihilum - positivum et negati Vum . PROP. II. Nihilum etiam negativum concipi potest, sed assii mari nequit, nisi eum aliqua limitatione - Nihilum concipi potest per remotionem Omnis realitatis . non idem est percipere nihilumae non percipere quidquam - Αmrmatio quaevis nihili sine aliqua limitatione absurda est . Notio idearum limitis, privationis, distinctionis, determinationis nil ART. IV. De ente rationis. Quid sit ens rationis - Nulla in eo est salsilas digitur ens analogia proportionis - triplex stius claMis . la AB T. V. De principiis quae ob entis notione dimonant. Qua ratione ex idea entis esitore aut principia identitatis, tontradictionis, et exclusi medii Significatio verbi esse in principio contradictionis - PROP. III. Prineipii contradictionis nec universalitus permaneret nec veritua, si notio temporis ab illo eaeeluderetur - Nam singularia pinsunt di Veno tempore . existere et non existere. vel aliquas allectiones liabere et non liabem item universalia assici disserentiis contriadictoriis - quandonam notio Simul laneitatis non sit necessaria - Formula principii contradictionis iuxta Κant . l. ART. VI. Principia ste ente inter se comparantur. ΡROP. IV. Principium cout radictionis et primum principium quod eae entis notione elyure1ciat, et
369쪽
prima a Finatio est In ordine apprehensionis primum est princ. identilatis, subsequitur princ. contradictionis, ac tertio princ. exclusi medii In ordine affirmationis primum est princ. contradictionis - Ρrinc. identitatis est ipsum prine. contradictionis intompleae et concise expressum Facit primi, et conditionis primae amrmatio in princ. contradictionis sundatur - quo pacis idem princ., licet negativum et modale, pinitivo et simplici posterius Sit . 16cλΡUΤ ΙΙ. DE ESSENTIA EXTl . ART. I. Quid sit essentia. Variae definitiones . Essentia physica et mela Psica - realiter non distinguuntur .... 18ART. II. De essentiarum eost nitione. ASSERTIO I. Certe cognoscimus rerum illamina essentias, quarum constitutio ab intelleetu dependet humano ASSERTIO 1Ι. Osentias earum rerum, quarum constitutio ab intellectu humano non dependet, imperfecte admodum et eaeterius, potius quam intime eta noscimus - Εrror Lockii - Coneiliantur binae Veterum assertiones - Quomodo essentiarum cognitio persi ei possit . 20 ART. III. Theoremata. PROP. I. Rerum essentiae sunt indivisibiles - ΡROP. II. Omne ens suam habet essentiam - PROP. III. Nulla res suam essentiam potest amittere - ΡROP. t V. ras nitae sunt immutabiles - In mulationibus, quae accidunt in rerum natura, non mutatur essentia. Sed una cessante, alia illi Succedit - Ρnop. V. Essentiae sunt aeternae - Quo Sensuessentiae dicantur necessariae - et inlinilao . 2l CAPUT III. DE EXSISTENTIA ET POSSIBILITATE.
ART. l. De eaesistentiae notione. Divisio entis in exstilens et possibile - Exsistentiae deliinitiones variae - Conceptus essentiae et exsistentiae sunt distineti - Essentia exsistens ab abstracta realiter distinguitur distinctione negati Va - PROP. I. Essentiae realis entitas, eiusque Gistentia re non distinguuntur - Εntitas essentiae Dysicae non est potentia ad actum existentiae - Sed est existens eo ipso quod est entitas realis - COROLLARIA - Non sequitur ex dietis exsistentiam esse omni senti essentialem quo sei Su res creatae habeant esse receptum et participatum - et sint indisserentes ad exsistendum - Contraria attributa emis lentiae et eMentiae conciliantur . 23 AnT. ΙΙ. De possibilitate. Possibili talis et impossibilitatis notio - Γtraque duplex est, intrinseca et extrinseca - possibilibas intrinseca est abstituta, extrinseca est relativa - de possibilitate physim et murali - possibilitatis moralis aestimatio 2ΑRT. IlI. De possibilibus. PROP. II. Uuod possibile est, non est omnino nihil Probatur - Ilealitas possibilium est entilas metaphvsica et abstracta cuius esse est logicum seu ideale - PROP. III. Possibilia non sunt ea solum quae in serie temporum mistentiam obtinmt - Praeter ea quae existunt, indelinila alia concipi possunt - Εntitatum et periectionum gradus in entibus finitis sunt indestini li - Impossibile est Omnia possibilia simul exist stre - Ρuop. IV. Possibilia aeterna sunt - Nam ab aeterno cognita sunt a Deo . 29 A nT. IV. De possibilitatis origine. PROP. V. Intrinse a possibilitas nee a rerum Misterilia pendet, nec ab hum no intellectu - PROP. VI. In trinseca possibilitas nee a potentia nec a voluntate Dei originem ducit. Nam Si primum, t.' Dei potentia coarctaretur - 2 v nil dici iure posset impossibile; - Si alterum, l. ' Divinus intellectus quoad cognitionem a sua voluntate dependeret - 2.' terminus divinae virtutis operantis emet nihilum - 3.ψ Omnis rueret certitudo - Puop. VII. Intrinseca possibili aset impossibilitas eae ipsis rerum essentiis mersit - Nam idearum soci bilitas ab ipsarum constitutivis dependet . nino possibilitas intrinseca est immutabilis - aeterna - necessaria - incrementi ac decrementi incapax - Sola possibilitas extrinseca pendet a Dei potentia . Non posse facere impossibilia non est potentiae desectus . 3 l
370쪽
ART. V. Urula siι possibilium intelligibilitas. Psop. VIII. Omnis possibilium intelligibilitas a uicina essentia dependet, quatenus dieini intellectus obieetum est - quomodo Deus p Sibiles ouandi essentias cognoscat - Deus gnoscit omnes modos secundum quos eius essentia est imitabilis - nulla est alia realitas, quae possibilia intelligenda Deo ab aeterno praeserre possit - in contraria hypoti Si Deus in sua cognitione perlicersetur a re, litate sibi extranea - In absurda hSpolli est Dei non existentis, nihil esset possibile, nihil impossibile - Ubi esse obiectivum possibilium respectu humani intellectus Iundamentum haheat . 35 An T. VI. Disti euitates - De possibilitate cogitare possumus praescindendo abessentia et intellectu divino . In hac sententia l.9 essentia divina contineret omnes essentias - Vel 2.9 res omnes, quum s lunt existenim, ab ea educerentur - 3.' Deus cognosceret per abstraetionem - 4.' plures in Deo essent ideae - Solutiones 3 CAPUT IV. DE UNITATE ENTIUM.ART. I. De unitatis conceptu. communes entis assectiones tres, unitas, Veritaes, bon las - Quid sit unum - Quid unicum - Unitas transcurulentalis indivisibilitatis - eompositionis . artificialis - aggregationi S - Unitas per se et per accidens - Omne ens mi unum . . . - 40 ART. II. De conceptu multitudinis. Notio multitudinis - divisio anae unitatem cognoscitur, unitas ante multitudinem - Eadem rin potest esse una et multiplex secundum diversam rationem - De divisione entis in unum et multa - Quomodo unum et multa Opponantur . 12ART. li I. De mi ero. Numeri notio - triplex elementum - diviSio in concretum et abstractum - Quomodo numerorum ideas essOrmernus - Numerus in rebus est fundamentali aer, - unitatem suam habet a mente a sensu non pergipitur - Alia numeri definitio - Unitalis mathematicae notio - An omnis numerus sit quantitas - Omnis multitudo actualis Sub aliquo numero continetur 1 ART. IV. Quotvpleae sit unitas in rebus. Unitas realis et logi ea - Unilas realis est mathematica, vel transcendens - haec individualis vel formalis PROP. I. Omne ens quod eaesistit vel exsistere potest est singulare PROP. II. Est in rebus omnibus unitas forma ιιs - PROP. III. Unitas formulis ab inui viduali distinguaur, non tamen realiter, sed solum ratione - COROLLAR lA - Formalis naturae uni tra multiplicatur una cum individuis - Individua eiusdem naturae non habent unam et eamdem unitatem formalem omnibus communem - at per suas unitates larmalae similia sunt . MART. V. De principio individuotionis. Quid sit - Aristotelis opinio de materia signata - PROP. IV. Id quod naturam indiriduum constituit non est aliquid re distinctum a natura, quae tu individua - PROP. V. tum omnis individua per suam ipsam realitatem individua est - Νam omne ens unum est per id ipsum, per quod est ens actu; ret autem ensae tu per Sualn realitatem - COROLLAii ΙΑ - Εssentia seu natura in individuis solum ratione a disserentia individuali distinguitur - Disserentia individualis individuo essentialis est, Speciei accidentalis - ESsentiae iu- dividuae etiam eiusdem speciei diversae sunt pro disserentiae iudi vidualis diversi tale - Quomodo in intellectu specieruin ac generum notiones emergant, et archetypas divitiae mentis ideas reserant . a 47
CAPUT V. DE VERITATE ENTIUM.ART. I. Quid sit elatium veritas. Veritatis rerum notio - Veritra per Se et abSolute, et Veritaes per accidens. ad Secundum quid - Ratio harum appellationum . veritas respectu idearum nostrarum - quid disserat verum ab inle s