De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

281쪽

senioris particeps,quemadmodum ad Alman c. i s. Rhages testatur , calido atq; sicco stomacho apprime conserit exustione. n. calliditate, dc si ecitatem eius frigiditatis ac hu mi dualis ratione reprimit,& mandat.Contra uero eidem , ue tus admoda,& acris, cuiq; multum coa

guli iniectum est,mainiscith officit. Sto macho aut cuius pel: iculis multa infat ea sunt phlegmata, plurimum coieri caseus,qui iii uererauit ob id qua prius acrior atq; ardentior euasit, phlegmata enim acrimonia sua incidit, abste igit de infra subducit. Rursus uero reces ac mos

lis huic maxime nocer.

Secunda cst,caseum priori loco exhi senduir iis, quibus vetarer maiorem in modum oluitur , posteriori uelo quibus ideo bi . oecillitatem no riider. In ' uniuersum nanque adstringentia si prius ante alia cibum aut edant,aut bibatur , alium coprirnunt. Qui b. aut ob imbecillita is uenter non tirier, ii moli cndi virtute pelta, nempe olera, aut pisces,haud id genus aliud psumcnt: deinde ad stim-ge satia quoru in nil mero castus et Tepo'

i itur quae dum ipsum firmant ac roboerani ἐκ deorsum in uentriculi sun dum ubi concoctionis ossicina est, propcitur. adq; excretionem tande incitant, id qd ex uere medicinae peritis neminem latescarbitror.vide Galenum libr. a. de aliis

282쪽

resens.facul. cap. 22. ubi rationem tradita cur rhetori cuidam adstringenti b. post alios cibos laxantes sumptis uenter fuerit solutus. Huiusce rei meminit et Paulus lib. I .cap. gr. De acido casco' ita scribit Aetius lib. z.cap.ror. Recens caseus f

qui ex acido lacte sit,& ob id ozuga lactinos appellatur,oium optimus censendus est o Mam Sin cibo iucundissimus est, stomacho innoxius pis Oib. aliis castis existit mimus εgre concoquitur, de mimis cgi P transit' ', neque uero ualde crassi succi est , quo crimine in comuneces casei su n t in fames. His add it Rha aes acidum caleum exigua molis ultimo post alios cibos loco ingcstum roborareos uencii culi a tque auferre etiam an oce aian ac nauscam, quae cx duLib. di pinguibus cibis proueniant.. De modo egense est bisendi. c. XX XVI IL

I Nic prandendum sit saepe

rumque bibendum se Vt minus aegrotes non inter fercula potes. Praecipitur imprimis hoc loco, ur in

rer piadendu cqnandumve in uicem moedo edatur, modo bibatur:id est, intor eis

dendum s pius quidem, sed parum bi bai tar,neque polus , quemadmodu suprae

quoque

283쪽

quoque cap.3 a.d istum est,eo usque disiora turrisum uenter cibo expletus uideat. Deinde uero ut eo tempore, quod inter prandium ae coenam intercedit, potus,

quoad eius fieri por, evitetur , &maxime si ingestus cibus in uentriculo noduconcoctus fuerit, nisi magna cogente necessitate.interrumpitur enim di impeditur primo sumpti cibi concoctio, ita ut eum incoctum e uentriculo descendere contingat,appetentia cibi in coena sume di deiicitur, oc corpus grauatur, de ad dispolitionem, in qua homo neque sanus, neque aeger dici queat, siue qualis ea est, quae febrim praecedere solet, adducitur.

Vt uites penam de potibus incipe

coenam .

Coenam a potu inchoandam esse hie

adseritur. Sunt qui huc moda exponat, Si uis uitare poetiam. Linfirmitatem, in principio coenae bibas prius e comedas. Sed inepta prorsus ac invalida est haec expositio.Secundum MedicoS.n .coenam a cibo si a potu auspicari conducibilius est.Neque Anguli ipsi,quibus praesens libet dicatus est,eiusmodi morem consuetudinemve scruant. Quacunque. n diei hora bibere uoluerint, bolum fere siue frustulu panis praesumunt. re quod dicitur, sic intelligendum potius uid tur:Incipe cκnam a rotu.ba cibo liquido

284쪽

do & eoncoctu facili . Et hoc est, P ait

Hippocrates in aphoraminis libr. 2 apho. I 1.Facilius est impleri potu quam cibo. Atq; cius ide rei haec assignati pol ratio: Quia si cibus liquidus & concoctu facilis postremo su meret loco, concoctione eius multo citius , si crassi ac duri, qui prius ingestus fuerit, perfici cotingeret. Somnus. n. qu4 coenam subsequitur mi-ru in modii concoctione adiuuat.Ηacq; ob causam liquidus cibus, quit ob crat-su in illu nondu ex toto concoctu,ad exitu peruenire nequeat, nimis adureretur aut certe si exierit,crassum illsi, sed incoctum adhuc secum traheret, periculuq; ita et,qui comederit,non uulgare comparet. De recto ciborii ordine nonnihil etiam supra c. s. diximus. porro de qui stione hac,Vtiu a potu cςna inchoanda sit,lege Conciliatorem different. I I 8.

Post pisces nux sit, post carnes

caseus adsit. Unica nux prodest,nocet altera, tertia mors est.

Singula post otia , pocula sumeri

noua s

Tria hoc loco peraguntur primus na φωque uersus duo praecepta complectitur. pι--Quorum primum , quidem est. vi secpost esum piscium nuces in casei locum substituan-

285쪽

substituantur. Quod tribus serme mo- .dis probari solet. Ac primo qui lena propterea, quod nuces collectionem phlegmatis, ql ex frequenti piscium csu generat, caliditate ac siccitate sua discutiant& dispergat: Atq; hinc sanὸ est, quod inuere,qn nimirum quadragenario ieiunio co i Pora macera ritur, tu m ino sta timpost alios e bos loco nunces exhibeant.

Deinde ea et re φ pisces frigidioris sei Elinmidiorisque lint lcmperatur , adeo que dissic lius ob id ipsum coco quantur tard us subducantur, dc pio ptissime inventriculo corrupant ac putrescat. Nuces 'er5,cue uideter excalfaciant atqued siccent, eorum concoctionena adiuuent,

prauitatem corrigant, S ad mediocre tε peramentum perducant. Tertio vero ob eam quoque causam, quod pisces interdum ueneni nonnihil in se contineant: nuces aut,&copiose admodum ostendimus sit pra c. is. uenenis aduersentur. SE C v N v v M,ve post carniu esum notruces, sed caseus ex bibeatur . Caseus nim praestat ut cibus adfundii ni ventricula, ubi concoctionis opus potus ninni

uiget, promptius de cedat. Quod de eo saue caseo maxime intelligendum est a medium locum inter recentem ac ueterem serutus sit zi In secundo deindei uersu de triplici agitur nuce; quarum una quidem prodi dine,

286쪽

desse,altera nocere, tertia uero mortem inferre dicitur Primam autem eam no- nulli intelligut,quae ob odoris praestantiam Moschara uulgo appellatus, haec siccat de excalfaci Gordine secundo compluto. Adstringit, oris suauitatem commedat, ct foetentis animae uiros comman D abolet. Lxtigines in facie emendat, vi sum acuit,ventriculum di iecur roborat lienem absumit,vrinam ciet, fluentem

aluum sistit flatus discutit, ct frigidis uteri asscctibus mirifice prodest. Per altexam accipicti uel nucem auellanam,quae Jepto caruon ,eat caruonponti concis appellatur, uel eam, quae in commu-

mi est usu caruo u basilico. Graeco Latinhvero iuglans dicitur. Quarum illa quidem nocere ob id tradiderunt, quod

aegrae concoquatur , cibis in ueri triculo supernatet, uomitus excitet, flatus generet,& largius esitata caput tentet. Hanc

vero,qae pari moso cococtu difficilis, stomaςho inutilis, biliosa,& tussienti b. inirari ita sit,capitique dolorem inferat . Ob

hancq; ipsam sane causam, nuces etiam dici a nocendo Grammatici autumnat, Graecoru quida carua, quod carubaria nid est, capiti grauedinem faciant, nominari tradunt. Per tertiam velo iocose non ulli nucem interpretantur balistae. qa

Di metrum repentinam inferat mortem,

Vciuisi alii nucem intestigunt, Me-

287쪽

stellam: quippe quae uenenum sit na colicon .i. tempore inducens. Quarto. n. refrigerat excessu , ita ut drachmarum duaru podere esitata statim interimat, minore uero me sura temulentia faciat Quos qui de affectus praestat etia in canibus, quibus necandis aptissima habetur. Lege Rhaeten lib. 3 .ea. 3 o.ad Αl. Serapio

c. si 2. Porro ut grati etiam discipuli uicibus fungar, Georgii sturtiadae medici cruditione& experientia clarissimi, meique olim in re medica praeceptoris obseruandissimi, de tribus hisce nucibus opinionem huic quoque loco inseram. Is igitus per nucem hie aliud nihil qua Iuglande intelligendum adferebat: per

nica a de,paucas numero quae citra donarium coiisterent,per altera qui paulo largiore copia ingerentur: per tertiam uero,quae immoderatissime fumerent. SE C v N D vM hane igitrar interpretationem unica nux prodesse dicenda est, vel si nuces letalibus aduersentur venenis. uel l uiridum ac recentium nuclei depellati.&ante alios cibos sumpti ventrem lenitet subducant: torrefatii vero aliqua tutu atq; a reliquo cibo comanducati ciborum in corporis distributionε adiuuent.Αltera nocete: quod nimirum concoctu sint difficiles , ac caput immoderatiore via tentcnt. Tertia vero

mortem

288쪽

, VALETUDINE.morte inferre, quod praeteriam dicta iii

commoda δυσεπιρίαν etia ad istum in geste modum generent s quae nisi praeci, piti oc compendiario auxilio cohibeat, mortem breui inferat. TE RTI o demum versiculo praecipiti,t post oui cuiusq; recentis atque mollis esum hau stulus,dc praecipue vini, sumatur.Eiusq; rei duplex fere adsignatur ratio. Ac prior quidem, quod ovum recens ac molle succi sit optimi &concoctu sacilis, paruaq; mole ut sup. c. 6 ostedimus, plurimo corpus reficiat alime liniaq; vitello suo potissimum : vinum

aut,cum natura eo delectetur maxime, praesta ut a membris auidius attrahat acetatusque ita permeat. Poste rior vero,

quod ovum tardius descendat per gula quae Graecis proprio nomine, gis so-gos, ab olo fero, faghma, cibus,quod cibum& potum in ventriculum transuehat, Arabibus Meri nuncupatur) vinum autem descensum eius adiuuet. De oris. XXXIX.

AD 'ς pixo potum,nux est me

dicina ueneno.

Fert pyra nostra pyrus, sine uino

Iuni pyra virus.

Si pyra sunt virus, sit maledicta ny

289쪽

DE CONfERVANDA Dum coquis , antidotum pyra

sunt: sed cruda venenum. Cruda grauant stomachum, rei uantista cocta grauatum,

Post pyra da pomum,post pomum

vade cacatum. I ra, Hic docetur in prinus,ut super pyro rum esuvinu bibatur, idq; tu uetus, tu radoratum, Atq; eius qui de ratio reddita e st supra c.7.Pyra .ria sanguinem sermso replent succo, inflationem; accolicos 'cruciatus suscitant. Uinu ergo, cum calfaciat, tenuet,fletus discutiat;& serosam redundantiam consumat, super ipsis couenientissime bibitur. Deinde nuce ues areno medicinam esse traditur: de quo copiose suprac I3.Secu ac tertio uersu di, pyra absq; uino comania esse uirus,hoc est, nocere humat g naturae: cu- ius ratiota reddita est, ne quis interim

simpliciter, ut de illis, q excessu qualita

tu elementoru,quaru mistione constat,

aut propria qualitate siue forma ut uocat)occulta venena esse noscutur, ita depyris quoq; suspidet:Sic.m comanta pernicie subinde vel noxa aliquo inferrent. ac proinde a r ea seres merito det stabilis esset, adeoq; ob id ipsum excin- deda atq; in igne coni jcienda . Quarto versu innuitur.pyra recetiadi cruda esse

290쪽

, VALETUDINE. Q ι'

enenu,i. nocere humanae naturi: Nam

extra hoc φ sanguine seroso atq, ebulliete replet succo,inflationes di colicos crinciatus excitat, phlegmata et ac scabie generat. Cocta vero intra aritidoton , i.remedium praestant, perinde atq; illa paulo ante pressare diximus, quae cum vino manderentur. Atq; hqc sanh vltimo post alios cibos loco sum Da potissimu sunt .

ita nanq; excrementorii subductionem adiuuant. Quinto versu docetur, crudorum pyroru esum graue esse stomacho. Ipsum. n. non a concomonis ina opere

distrahit, sed flatibus et distendit. Cocta. vero econtrario grauatum stomachum

leuant.& reficiunt, inq; suum pristinuvigorem restituunt,Vltimo tandem versu hoc imprimis praecipitur,ut uinu suppyrorum esu bibatur: cuius quidem rotam reddita est. Deinde, ut a pomorume aluus subducatum quarem Avice.Σ. In .c. 369. sic ferme scribens cosrmat. Poma dulcia 5 acida, ubi in stomacho crassum inuenerint succum. 'uandoq; incidiit ipsum se per egestioncm purgant . Quae sententia apud Oribasium quoq; reperitur.lib. . Synopseos ad Eustachium illinca. 29. A cida, inquit,cu invent risu sux crassum inueniunt,

dem incidendo aluum subducunt,dcob ea m causam fsces liquefaciunt . Quas dulci succo sunt praedita,ea sine acrimoti a nil