De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

71쪽

Nuqua adeo ventre cibis expleo, quin apud amicos edendi cella mihi supersit

vacua. Et hoc prsceptum eos cum primis tangit,qui natura vehementiorem

ad cibos auiditate consecuti sunt. Quibus vero h c debilior existit, iis fortasse concedi pot,ut largius paulo ingerant, quam appetunt, Apparadi aut,ex sentelia Corneli j Celii lib . . cap.6. & Aetii

li. 9. c. ao. cibi plures & varii,ac optimo apparatu,& vltra dulcedinem et elicientes,& appetitum irritates. De coene frugalitate nonnulla et supra z3. Uutata hoc loco de a multis agitata oborit quεstio: Utrum videlicet uberius quidem prandendu,parcius vero coenandum sit ε sane cu ad hanc materiam proprie pertineat,Drltereunda no est. Breuiter

igitur hic ivbiugemus primo quide argumenta,quibus Conciliator plus cibi in piadio assumedum esse probat: deinde vero Leonti arti Fuch sit quibus ε diuerso colligit, coena ut plurimum prandio pleniore esse debere. Cociliator igitur differentia. reti. in hunc ferε moduscribit: Iuxta corporu diuersitatem maior, minorve cibi copia exhibenda est illa etenim aut i a in morbulapsa sunt, aut sub latitudine sanitatis adhuc existunt. In morbu vero lapsa aut iunctii habent humoris vitium. aut no. Si sine humoris vitio fucrint, tu liberius est .

nandum.

72쪽

nadum. Naturam.ineis ciborum concoctioni sbiu modo, non Et supeisiuitati,

quibus carent,maturationi antenta est.

sin veris humoris vitium adiunctu habuerint, largius pradium audedu est.

bis significare voluit. Ille . inquiens. cuius consuctu do non substinet,Vt sola semel in die rcficiatur. diuidat cibu sua

in t rcs partcs: oc sumat duas tertias in prandio, reliquam tertiam,spartem in caena post leue exercitiit. Eo namq;., quo calor solari; vivificus naturae

in concoquedo debili opitulatur,oc ina ior su perfluitatu fit resolutio, uberior cibus sumedus est. Hoc autem circa horam prandi j magis, e coene contingere solet. Ergo, 6cc. Ad haec interdiu ob prisentiam caloris vitalis solis& lucis .melior fit cHcoctio. Sol.n. Aristotele lib. 2, cap. a Physicu, dc lib. 2.cap. Io.& gens rataci corrui'teste,est vitae principi uint. Con octio itaq; diurna duplex habet calidam nocturna veris non, in eiusmodi et natura noctu circa superquorum concoctionem magis occupata est,qua-- imiihi cibi exhibitione impedienda non est Et quamuis calor noli u spirituum a lateriora retractione, de sbmni reductione in quibusdam consortetur. duo in imul,ali meu tum videlicet. M super lutescos ure con potetiphis

73쪽

itaq; ccens noni hia subtrahendum est . Corporibus vero, quae sub Iatitudine sanitatis adhuc robusta sufficientre sana cosstunt,ac sensibilibus superfluitatibus carent, cum eas proprijs meatib- omnes expellant,vberiore csna v ti expedit: vel quod eorum natura cibbrum cococtioni tm non et superfluitatum quibus carent, maturationi intenta sit, vel quod soli corporis rubori studeant.Hoc aut noctu magis acquiritur tum. n. amplior sit & sanguificatio, & distributio,

atq; hinc deinde spirituum genera tio. Corpora ueris si a pridicto temperameto ac robore noh nihil recesse int, sicuti plurima in gritudinem usq; nunc pro lapsa , eiusmodi aut fatigatur exerciti olaborioso .uehementi, & continuo, aut no si quidem.fatigatur.ut sani eorum qui victum manib. qusrunt,ipsis largi' prandere S coenare conuenit. Expetitur

enim alimentum,no tin, ut nutriat, sed etia humectet,& irreget membra ne are

fiant ex forti motu,&ut resolutioni ex caloris incea dio proi intenti resistat.In prandio igitur uberior cibus assumen

dus est. eiusmodi. n. corpora, Pro Pterea quod ita consueuerint,ob exeruitia a cococtionis opere non cessant. Usus nam quemadmodum Avicenna. 3. 1.

doct.2. c. 7. testatur,rcs cst extra ratio-

em. lonn. ex motu auctior redditus

74쪽

VALET 'DIN g.

edcoctionem ipsis accelerat. Quare te in die eliciente appetentia cibum ingerunt,&ingestu,pb Ecoficiunt. sin

tio,quemadmodum pridicti, n5 agi tenturahoc in praesentia i n dupliciter co- tingit Altin.eo inter Wim solummodo, di no ccii inue fatigant,aut debili tm v utur,quod utiq; superfluitatum copia parit. si exercitio plurimo, vehementi, elaborioso viantur,sicuti viri complures ciuiles & plebei circa fortunt bona n Lociantes, aut sanitatis conseruatioui intenti,vehementi nonunquam o laborioso exercitio,diu nimirum equitado, iter pedibus faciendo: uel aliud quiddaa coi, sueto sortius, agendo,fatigantur,

his laigiori utiq; csna, e prandio indulgendum est. Na si prandiu augerent, , sicuti priores illi consueti non sint exercitio ad eo velli menti ae laborioso agitari,concoctio ipsorum impedita, paruos humores generarer. horum etia caloria perfluo motu dissipatus debilitaui sicuius quidem circa interiora aggregatio, potissima sortitudinis, S concoctionis causa cxistit. Haec aut noctu magis,7 interdiu contingit, quale coena cistante

noctu copiosius alimentum expetit . rundem et corpora, propterea, quodita

veli Cmcnti motu ante agitari minim E soleant, humiditatibus . rescit'. ouis

75쪽

ipsis itaq; ad resistendum resolutioni de

iccationi, quae per motu interdiu oc--rrentem fiunt, paruus cib. susscitisin vero exercitiis Fc oecu pationib us pa ucis: dileuibus in uita utantur. praee picndu est eis, ut uberius pradeat, g coenent. Et

ratio eius eadem est cum illa,qus in corporibus nunc qgrotantibus adducta est. Hi namq; eum debilem habeant uirtutem concoctrice, a calore uiuifico & lui Q Solis plurimu adiumeti percipiunt. Indrin. spiritus propter suu simile con- . fortatur. Ipse.n.ut testis est Avicenna in lib. de uiribus cordis, Traci I .c. 24 li . o. naturalium . partio .est lux,aut alsi siem habet lucis. Adiu mentum et ex eo percipi ut, quod supelfluitates interdiu poris apertis melius ὀ noctu expellant. i Non oportet praeterea eos noctu uel ob id multo cibo distendi, quod tu natura

magis occupetur circa cococtionem cru dorum humoru,quos somnus maximEι conficit & benignos reddit.Licet.n.Mi . t tus concotrix noctu consortetur , tanta

in esse non pot,ut simul de cibum super i fluitates si perare queari insuper quoq; animaduertendu est, in exhibitione co-' piosioris ,aut minoris cibi in prandio, quam cina , nonnihil etia dandum esset consuetudini. Haec. n. cum in tuenda sanitate, tum et in profligandis εgritudi- ωbus,plurimuiualet. Hippocrate liba. i de

76쪽

ce uict. ratin morbis acutraphorismo. sequentibus, ct ibide Galeno testibus. Quod uel ex eo osteditur,l ois su-.hita mutatio si nondum excesserit,non parua laesione afferat. Hi ne non temere Damascenus apho. uer ita scriptum reliquit. Mutare consuetudine psertim v

tere, di noxium & pestilentilamu hab

tur. Quare malas & prauas cohsuetudines corrigere oportet , sed paulatim, ac sensim ad meliora transferre. Neque n. natura patitur eas, quae subitb fiunt alterationes Galen. c. I 6. artis medicinalis.Plura Rhaetes lib. c. io.ad Almana: infra. c. s. Et sic in uniuersum patet, largius prandendum g coenandum , capturimae aegritudines uni materiales,&corpora plurima lapsa.Attame,si semes. tm in die comedatur , melius est coen re,nisi oculi aut cerebru affecta sint tu cenim Haliabbate. r. pract. 13. teste ac 'lius est prandere. alias non parum aegrotantis oculi dc cerebrum laederetur.Exi-M namque cetna capiti consert& ocu-Manardo lib. Sepiae teste Hactenus ex Conciliatore adducta, medici e cellentissimi, Odus de od is Patauinus

uobus libris de, csna dc prandii portione, Hieronimus Cardanus lib. a. Contradicentium trac. s. contradic. 13. de 3 Leontiarius Fuchsius libro a. Paradox.

cap. λ ι .maSua ex parte salsa esse firmiλ

77쪽

simis rationibus conuincit. Ex quibus Leohharti Fuchsi rationes hic opposib tum subiugere placuit, ut sanitatis suae studiosis plane costaret, quid in re tariae perplexa aut fugere, aut sequi debeant Nemo est,inquit,ille, qui hodie medendi ni ethodii praescribentia libros uel alimine salviauit, qui nesciat, vulgatu in atque tritu hoc illius esse decretum , sit

nuna. no pradio coena minor sit. Quantum uero. abberent, facilε deprehetae,

qui re altius ex pedet. Coenam.n.in om-uibus dena plijs , qui morbis nocturnixe dcatharinis seu destillationibus affligum ur. Prandio Fi,niorem esse con ii

DH. Qu.. n.iam nomineus corripiuntur r. ivrbis horumcgna oῖα modic sit tes ius, sicca, ac praeter at oram more nou mqt praeviniens oportet, ut ingrue Uriis scilicet morbis a natura ab omnia bus alijs ninni s libera,rnius morbi G- coctioni opera nauarequearia sui Sc qui consuerunt minus in coena ciborsi assumere,e in prandio horumcerth cosuetudono temere et immutada erit. Quae erum ex longat peconsueta suot. ut ait

Hippocrates. T. Aphorism.s dc si det riora sint, insuetis minus molestare lent. Cur aut in aliis onanibus plenior coena salubrior sit, mullia i n causa sunt.

Primum aut omnium noctis mox accedens frigiditas , quae extrinsecus; cir

78쪽

eum stans calorem natiuum in prosum

. dii secedete,& hoc nomine solliorem fieri cogit,ita ui necessario ciboru, tymmelior sat cococtio. Et certe ide potini noctis frigiditas, quod alias anni lepus hybernii,aut regio frigida pol. Horii uenim unumquodq; calore natiuuadau-- gere potis est Testis Hippocrates . qui tib 6.epidem.Ton capho. 6. sic inquit Perfrigidior in tae de regione frigidis,

. per calidior erit . in s. aph. I s. quoquo ventres hyeme& xtre natura calidissimos esse asserit. Deinceps est. Sominius:J qui ccen subsequitur: nic.n. nimiruin modum concolitone adiuuat. Sanguis enim in somno ad interiora magia refugit . ut testatur. Hippocrates. 9. epitam. Tom. s.apho. z9.Cultaq; sanguis, cu isso calor nativus per somnu ad interiora secedat, quid mirum si calor auctus

fortiore tu ciborum coctioni essiciat e Binc rectissime Hippofer t. tib epis, de TO m .s. a pho. I o. dixi tu, Labo r atticiniis ci ornibus,cibus vethac sbmnus vi- sceribus prodest.somnii quoq; 0ptii iii cibu cocoquere testatur Galunus lib. a. de Sympto causis c. 8. ita scribens: Itaq; toto hoc ire, suo quis dormit, ni malis facuItas quiescere, naturalis vero validius agere videtur. Cuius rei coniectu

79쪽

idque maximὸ,cum a modico cibo sommum admittimus,ru et * oer somnu ci-pus optimE concoquitur, non solum in sentciculo, verumetia per uniuersi cor- .poris habitii Cui tabscribit quoque Pau-ιus vegineta lib. I.c97 dicens: somnus est animaliu facultatu qui',ab olli hininore cerebru madefaciente proueni ahune qui rite capessit multa consequi- , tur commoda, CiboMn.conficit,hum . res digerit. mod aut hac ratione ple- .nior coena esse debeat,testatur Galenus vel quisquis tande eius libri autorfuit. in lib.de dissolutione continui,in hanc 1ententia scribens. Antiqui coena pra dio pri erebant, prqcipiente; plus ciboridi in cccna sumendii esse,ob catariscio O interiora aggregatione noctis trigia dita te,& a somnufactam, calor namq in somno ad interiora corporis reuoc tur. demo calefacit, perin ut in vigilia contrarium plane accidit.Id quod Hippocrates et epidem. LTom. . apho. II. iis verbis indicauit.Plane vigilas ca' lidior circa exteriora,frigidior vero circa interiora, dormiens contra. Sed hic P xeclamabunt quidam,plenioremm cce . nam ideo damnabunt,quod pleno ventre ingrata si quies,atque adeo somnus minus conuenies.His ita responsum vqlo.Nemo est ta sine sensu communi,qua

inter coma, dc somuum aliquid

80쪽

VALETUDINE.

teporis interuenire debere, neq; quem - admodum in brutis, nullam aliam nisi vorandi ac mox dormiendi vicissitudi- nem esse, quu 0mntu Medico tu conse su consultum sit, quo aut hora aut,am. plius intersit. Neq; et est, ut pleniorem cFa quis ea esse putet,qua multa ingeruntur tanta voracitate, ut vix spirare liceat,'periculu sit, ne vel crepent,qui

ita sese replet,sed frugale potius: talem etsi in qua, plus, Z in prandio absumitur ciborum. Quod si in hic peccatu fueriti. meli us certe in cigna e in pradio sertur, quod somnus post cea non diu subseques,facilius delictu a vigilia,quae prandium coco mittatur,corrigat.In somno enim, ut diximus, calor interiora petit, o quae illi unt,cibis concoquendis solis uacat. Interdum ver c ad exteriora Strahitur,neq; ijs,quae intus sunt, prospi- cere potest, adeo ut uerissime dixerit Hippocrates.a. victus acutorum. 9. Vi gilia 'ehemes crudditate incoctioneq; ciboru tum portionis imςit. Porro curcetna prandio plenioletisse oporteat, α hic ratio,qd rara admodum eximit cor

Poris iacuitas, q paulo liberalius prandi uin i pacto uel quinque vel sex hor*ru,quod lare inter prandium-cqnai terest,conficere polit t.Quantum aut incommodi adfert,si quis nondum planhconcocto co,quod prius ingestum fuit,

D s aliud