장음표시 사용
21쪽
dam tuo valeat, tum etiam illud ipsum, quod modo attigit, τὼ ἐν re νυν. Sine veri cognitiotio nullo modo conκistere Posso arbitratur. Quod quidem planum sacit exercondo de Lysiase orntione iudicio, cui additur etiam censura artificiorum illorum, quae rhetores vulgo mirum quantum iactare Solebant ita quidem ut simul quanta sit hoc in genero dialecticas praestrentia, clariSSime ostendatur. Arguitur igiturysias primum eo nomine inertiae, quod eam rem, de quis verba iacienda essent, ab initio non defini-
rerum genuS, ulterum certarum Et evidentium, alterum ambiguarum atque incertarum, arti rhetoricae, etiamsi sallere conetur, tamen hoc propositum eSSe Oporiere statuitur, ut cognito utri usque generis discrimine eam rem definiat accuratius, de qua suscipiatur oratio. Quare Lysiae ostenditur ante omnia amoris vim actnaturam definiendam fuiS8e, quum manifestum extet Amorem eSSe rem Perqui In Ambiguam noque hominibus vulgo satis cognitam, id quod etiam orationes superiores Satis demonstraverint. Praeteroa vero Lysias etiam ideo reprehenditur et caStigatur, quod nullo servato sententiarum ordine per totam orationem omnia temere proiecerit confuseque mi Seuerit, ut nulla planc intelligatur cauSSa et ratio, Cur
singula hoc vel illo loco ab eo posita sint nequo Seso alio exceporint ordine p. 264. B. . Quippe consentaneum esse iudieatur, unamquamque orationem Oportere comparniam esse similiter atque animal bonon natura fabricatum, ut corpus habeat, quod nec cupito nec pedibuΗ Sit truncatum, et extremas partes reserat tam inter Se quam cum toto Corpore apto convenientes. Nempe caussam utriusque vitii omnisque inertiae modo animadverSne So rates in eo quaerendam esse censet, quod a Lysia neglecta sit ars
illa notiones cernendi atque Coniungendi, qua dialectica contineatur. Quae quidem qualis sit, deinceps ita explicatur, ut Omnem eius vim rationemque exinde cognoscere videnmur. Describuntur enim iam celeberrimae illae διaιρεώεις et προαγωγαί, disiune tiones et condi otio nos, Sine quarum usu Platono iudice nec verum salsumve diiudicari nec consequentia cerni nec repugnantia animadverti nec amia
bigua distingui possunt; de quibus quidem rebus
22쪽
p. 265. D. - 266. C. haec sere dissoriantur. Duplex est, inquit Socrates, artis ratio, quae in cognos- condis iudicandisque rehus longe valet plurimum. Primum enim ita fiori potest, ut qui S ad' unam Speciem atque formam a se cognitam et perspectam reserat et conducat quae multifariam dispersa sunt, ita quidem, ut definiendo declaret ac patefaciat, quidnam illud sit, de quo dicere animum induxerit. Quod ipsum antea in amore animadvertimus, cuius desniti nodomum exhibita fieri poterat, ut oratio in eius virtutibus aestimandis iudicandisque recto ne sollerter versaretur. Sed suppetit etiam nlia via et ratio eaquo illi contraria et advorsa. Quae quidem locum habet, quum quis illud, quod . in unum conitin tum eSt, secundum species atque formas rite disiungit et articulatim dividit , nec vero maloriam eoquorum more
violentor diffringit. Cuius dividendi rationis exemplum Supra ipSi proposuimus, quo loco varia furoris
genera enumerabamuS, USque dum tandem, quem quaerebamus, reperiremis furorem divinum. IIae vero
divisiones et conductiones tam ad cogitandum quam ad dicendum plano sunt necessariae; ae Si quis unum illud et multa ῖν καὶ πολλα) h. e. genera et formas idearum s. notionum, recte potest discernere et contringore, is merito dialectici nomino insigniturpi tamquam sapiens vero divinus summis laudibus ornari debet. Haec igitur Socrates P. 265. D. 266. C.) de dialectica, quibus apertum eSt methodum disserendi analyticam atque syntheticam, quam hodie vocant, elegantissime illustrari. Expositis autem his dialecticis praeceptionibus vir sapientissimus rursus revertitur ad artem rhetorum, quos quidem copiosa disputatione endonaque sestivae urbanitatis Antibus maxime resoria ostendit a dialecticae laudondeo eS8e alienos, ut unice haerpant in artificiis istis suis mero usu collecti S et a ratione alienissimis p. 266. C. - 268. st ). Quippe arguuntur illi non dialecti-Cam, non veri reperiendi artom, non denique rerum scientiam et cognitionem tenere, sed unice uSurpar artificia quaedam sex vitae communis HSu repetita,
quae licet ad porsuadendum subinde aliquid valoant utpote ad opinionis speciem comparuta, tamen nilvori sci sentiam et cognitionem nihil quidquam conso-rant. Quorsum reseruntur quae vulgo in rhetorum
23쪽
scholis pinocipiantur de prooemiis, de narrationibus, do verisimilibus, do tostimoniis et probationibus, de argu-
montoriam consutatione, de Inudationibus et vituperationibus, de affectuum movendorum auxiliis, de tropis ot figuris, de elocutione, aliis id genus rebus similibus. Nimirum ista omnia quum oratori nota esse debere facito' concedatur, tamen eadem iudicantur neutiquam ad ipsam rhetoricam pertinere, Sed ESSe Potius ταποῖ τῆς τυννης ἀναγκοα μα νήματα p. 269. B. . Quocirca carpuntur utquo vellicantur dohinc rhetores et sophistae, qui in istis omnia inosse rati istiusmodi artes non sine fastu iactavissent, Theodorus Byzantius,
Evenus Parius, Tisias, Gorgias, Prodicus, Polus, Protagoras, Thrasymachus Chalcedonius, Lysias, denique univerSa cohors rhetorum ac Sophi StRrum,
qui sese in isto campo exercuissent. Reiectis vero et explosis pravis istis opinionibus do arte rhetorica susceptis p. 268. Α.) quaeritur porro subtilius, qua innam et quando ista omnia ha boant vim et efficaciam riνα κ aι rror' ἔχει τὴν τῆς τεχνης δυναμν ad persuasionem in antinis efficiendam. Etenim vim dicendi Socrates censet minime posse istis rhetorum artificiis tuto comparari. Quemadmodum enim nemo possit artem medicam factitare, quia quaedam noverit medicamenta, corporis
natura non perspecta, aut artem exercere tragicam,
quia quasdam orationes lamentabiles declamitare didicerit, aut harmoniae peritus haberi quoniam
Sciat chordam recutam atque gravem moderari ne
temperare, quandoquidem ista omnia nihil sint nisi
Parva quaedam disciplinae universae initia, neque ipsam artem medicam, tragicam, musicam conficiant; ita otiam bella ista rhetorum artificia nondum eme rearbitratur, ut oratio in animis audientium vel logentium iustam vim habeat planeque ad persuadendum fiat accommodata p. 268. A. - 269. C. . Si igitur quaeritur, inquit, unde et quomodo veri rhetoris et vi persuadendi pollentis ars comparari queat, omnino quidem responderi potest, quod verissime ita statuitur, ad persectam eloquentiam haec tria requirit in- enium, doctrinam, Et exercitationem; id quod etiamo aliis rebus ita iudicari solet. Sed quantum ex hi A ad dicendi artem rationemque pertineat, neutiquRmox Tisiae aut Thrasymachi praeceptis iudicandum QSt,
24쪽
- XVII - verum intuendum potius exemplum Poriclis oratoris persectissimi. Quippe habent omnes omnino artes praeclarae utque magnae hoc Sibi proprium, quod sibi quasi deposcunt abstrusiorem philosophiae quaestionem subtilioremquo pervestigationem naturae, DXqua una demum nascitur colsum illud, magnificum atque officax, quod eloquentiae quoque propoSitum esse debet. Quod quum Pericles acuto pervidisSet, continuo sibi persuasit ad praeclaram naturae indolem, qua fuit Ornatus, accedere oportere etiam doctrinae et rationis conformationem. Quum igitur incidisset
in Λnaxagoram, acutum talium rerum Scrutatorem, istiusmodi quaestionibus ac meditationibus adsuetactus et ad cognoscendam mentis et amentiae naturam
por illum deductus seeit profecto quod ad comparandam eloquentiae laudem sino dubio plurimum valere iudicari doliola Traduxit enim ex philosophia Λnaxagorae ad artem oratoriam quaecunque iid euincolendam ornandamque maxime conducere viderentur. Quippe est sane artis oratoriae plane eadem ratio, quae est artis medicae. In utraque enim naturam cognitam perSpectamque habeas plane necesse eSt, Si quidem ars medica corporis, ara oratoria animi notitiam accuratiorem requirit. Qua Si quis careat, is certe numquam eX arte aget, Sed mero usu Sino ratione collecto corpori valetudinis causSn medicamenta, animo autem ad officiendam persuaSionem orationes
udhibebit. Quod quam sit perversum et calamitOSum,
nemo OSt quin sponte animadvertat. Iam vero
antini naturam quis quaeso est qui sibi persuadeat Sine universi cognitione posse perspici et intelligi Z Enimvero Hippocrate quidem iudice ne corpus quidem
sine illius adiiunento satis noscitur, ut profecto nullo negotio intelligatur, eandem ad animi notitiam multo otiam magis necessariam esse. Ex quibus omnibuSn Pertum eSSe debet, ad consequendam dicendi laudem atque virtutem etiam propterea opus esse philosophia, quod vis et efficacia eloquentiae inde pendet, ut orator unimos moveat atque flectat; id quod certo sine interiore mentis animique notitia fieri non potest. - His vero de philosophiae scientia ad eloquentiae usuin Decessaria disputatis ostenditur deinde etiam, qua via et ratione ei versandum sit, qui aliis persuadere velit, quandoquidem ipsi non modo naturae Scientia, qua-
25쪽
lom philosophia Suppeditet, sed etiam dialectica subtilitato opus sit. Me qua re inde n P. . 270. C. 272. Is . fere liaco disputantur. In explicanda cuiuS- libet rei natura, inquit Socrates, ante omni u qui eruturue eSSo est, Simplex nn multiforme sit id, in quo voluerimus et ipsi artificiosi esse et alios artis peritososticore: deinde si simplex sit, vis eius exploranda eStvidondum quo quid cuique nutura succre et quid a quoquo pati queat. Sin autem multiplex sit ne plures Apocles habeat, has dinumerari oportet et in unoquoquo, sicuti in singulis, considerari, quid cuique sacere et quomodo a quoque per naturam suam affici possint. Quod ipsum imprimis etiam oratorem ita facere oportet, quippe qui exploratam habere debeat animi naturam, otii oratiotios adfiihiturus sit. Do-serihondus igitur ipsi omni diligontia et quasi in con-
speetu ponendus animus QSt, ut appareat, utrum natura Sua unus ac similis sit, an Secundum corporis
figuram multisormis; deinde voro otium videndum, quid animus euiquo rei insurre os quid a quoque natura Sua pati possit. Quo duplici mutiore peracto sequitur deinde tertium quiddam. , Dispositis enim orationum λογω paritor atque animi generibus cognitisque variis eorum assectionibus etiam omnes onus- Silo persequendae Sunt, ita ut Sua cuique attribuatur, eoque modo demonstrandum, qualis auimus qualibus orationibus quam ob caussam necemario 1id Persun- sicinem vel adducatur vel non adducatur. N pqua
enim aliter fieri poterit, ut quid ex arte vol dicatur
vel scribatur. Num quum vis orationis I. λγο, ν δυ- εα ι ι e sit si e x a n i in a timor corire , rhetorem certe no ViSSe oportet, quotnam animus tamquam species et formas habeat, earumque proprietates tamquam innumerato habere. Quibus ita distinctis idem etiam
varia orationum genera discernet, quibus animi hominum, pro Sua quiSque indole ac natura, ad persuasiouom moveantur. II is omnibus autem via et ratione cognitis oportet ipsum denique etiam ad vitae veritatem remnqrie usum accedere diligentei qua obser- Vare, quomodo res Sose habeant vel fiant, quo saei
litis discat intelligero os animadvortere, quid et locis
et temporibus et hominibus conveniat; alioquin enim solis confidet magistrorum praecoptionibus usu Caiciatibus. Quicunque igitur iudicare potest vique di-
26쪽
ere, qu relis bonio qualibus orationibus ad persuasionem adducatur, Praesenteinquo perspiciens sibi ipso potest indieare, hune esse talem vel talem, ei quondhibon diis osse has vel illas Orationes, quique Pra toron tenet opportunitatis notitiam, qua dicendum et tacendum, ito in quo breviloquentia, risse tuum commotion 3 nliis orationis formis utendum sit, eum salebimur uti quo ni tem dicendi pulcre ac perfecte tenero: siti nutem horum aliquid desit, aliter certe existimari oportebit. Quod negotium quum sit haudquaquam leve, prosecto ea via ut ratio perfidiendi operis ineunda OSt, quae, vitatis ambagibus ne difficul-tntibus non necessariis, Proximo ad finem propositum perducat p. 270 C. - 272. C. . - lam, oro his ita disputatis etiam hoc nomine rursus Subiungitur iudicium de vulgaribus rhetorum studiis. Pergit oni in Socrates deinceps sie foro disserere. Atonim vero noStri quidem rhetores, inquit, hos tantos labores in condiscenda arte oratoria omnino opus esse negant. Quippe versantur illi in ea opinione, ut veri scientiam et rerum vel etiam hominum curam nihil ad se pertinoro existiment. Nam in iudiciis quidem
rerum veritatem minime curari solere; unam spectari
probabilitatem et verisimilitudinem, cuius solius ratio ludenda ab eo sit, qui ni tificiose ac sollerter dicere velit. Etenim ne en quidem, quae revera facta sint, vortiali convenienter esSe reserenda; captanda potius csso probabilia aut verisimilia ω εiκor tam in necusando quam in defendendo, veritate rerum valero iussa. Quod quidem otiam Tisias ita statuit, qui noutrum litigantium iubet verum confiteri sed utrum- quo o allidis ac sallacibus uti insenda iis. In quo illi rursus non vident, quod res ipsa loquitur, ad efficiendam vorisimilitudinis speciem veritatis cognitionem unice osSe necessariam, sine qua nec id, quod sit verisimile aut veridissimile, ullo modo reppriri aut iudicuri quoiit. At enim vero qui tam humilitor de rhetorica sentiunt, ii corio neu vident, quid si denique sit propositum. Nam qui in ea dispendantque colenda nulli labori atque operae parcendum osse arbitrantur viri sapientes, ii certe non hoc consilio itii faciunt, ut dicant et ligant nΡud hominos, Mod illud potius spectant, ut diis grati, Po8- sint die ore atque facere pro viribus. Neque B.
27쪽
enim vir sapiens sibi putabit in eo elaborandum esse, ut iis, qui revera una cum iPSo Servi Sunt, gratificetur, sed illud potius aget, ut dominis bonis et a bonis oriundis, hoc est diis, semper gratus et acceptus Sit Vereque placeat. Quae quidem artis Oratoriae Virtu8 ne Praestantia quum tanta sit, ut ipsa nihil maius et excellentius fingi aut cogitari licent, certe nec moleste serendum est, si qua ipsius ratio ac disciplina, utpote cum veri investigatiouo coniuncta, plus operae ne laboris sibi deposcat, quam quis exspectaverit. Nam pulcra eXpetentibus profecto honestum et gloriosum videri debet sortiter et constanter perferre quae illorum caussa Subeunda ac toleranda Sint p. 272. C. - 274. B. . Atque his quidem expositis finitur aliquando disputatio de eo, quod in orationibus sit arii conveniens quidve ei contrarium. Quo saeto tandem suscipitur disputatio, cum altera illa artificioso iuncta et copulata, d e r e c t o scripturae usu, disquiriturque subtilius, qua conditi Ono scribendo operam dare deceat et quodnnm pretium litterarum seriptioni statuendum sit. Enimvero adumbrata ae descripta specie et imagine persecti rhetoris, qui idem sit perfectus dialecticus, utpote optimam tenens veri reperiendi et explicandi rationem cum veritatis
studio arctissime coniunctam, Sanequam Etiam SuSeipienda suit huius rei explicatio. Neque enim rhEtorica iSta, quae laxatur, una dietione continebatur, sed vel maxime portinebat etiam nil orationum scriptionem , neque dialectica absolvebatur Sola veritatis Commentatione, verum etiam docendo et sermocinando prodesse studebat. Accedit hue, quod omnis disputatio prosecta est a scripta quadam i ySine oratione, ut plane consentaneum Sit, Sermonem denique rursus reverti ad seribendi studium, quod inter rhetores maxime vigebat. Quocirca vel has ob caussas harum rorum quaeStio nunc institui debuit, ut taceamus do aliis. Redit autem summa disputationis fere huc. Revertamur, inquit Socrates, aliquando ad id, unde Superior urtis oratoriae ceusura cepit initium. QuaeramuS enim, quem nam usum scriptio litterarum habeat et quibus ca finibus regenda sit. Et usum quidem eiuS quod attinoi, iuvabit unte omnia narrationi S cuiuSdam meminisse,
28쪽
quae de Theutho Aegyptio atque Thamo, Thebarum Aogyptiarum rege, memoriae prodita est. Audivi enim, Naucrati, urbe Aegypti, tuisse aliquem de priscis illius terrae diis, nomino Theuthunt, qui quum
numerum, computandi artem, geometriam, astronomium, calculorum ac tesserarum lusum, tum etiam littoras Scribendique artem invenisso narratur. Quum autein illis
temporibus totius Aegypti rex esset Thamus, ad hunc Thebas venisse 1erunt Theuthuni ipsique urtes ostentasSe a se inventas. Ibi vero quum de aliarum artium utilitato multa in utramque partem disputata essent, Theuthus, de litterarum quoquo utilitate interrogatus, hoc dedit responsum. O rex, inquit, litterarum scientia Aegyptios sapientiores magisque memores officiet; memortuo enim et sapientiae erit subsidium. Quo sacto rex, illi adversatus, Tu vero, artis a te inventae captus amore, iusto benignius de eius usu videris statuore. Etenim ista quidem scientia anilitas sine dubio afforet oblivionem propter memori ne neglectionem, quippe quum homines scripto confidentes extrinsecus per aliena Signa, non intrinsecus per Se ipsos recordaturi Sint, ut non memoriae, sed recordationis adiumentum inveneris; sapientiam vero discipulis opinatam, non veram subministras; multa enim percipientes sine disciplina et institutione videbuntur
multarum rerum Seientes esse, quamvis reVera maxi
mam partem inscii sint, ac molesta etiam erit cum iis consuetudo, quippe qui opinati, non veri es germuni sapientes evasuri sint p. 274. Is. - 275. D. . Haec igitur Socrates, significans praeterea, in eiusmodi narrationibus antiquitus proditis non temere offendendum, sed unice illud spectandum esse, quid in ipsis veri continentur p. 2ib. B. C.). Nimirum indicat illo hae narratione sua, litterarum usurpatione liberam montis ingeniique agitationem, qualem, philosophi nexigat, uti lup ausorri et impeὰiri adooquo in animis
vanam sapientiae opinionem procreetiri, qui e Veraescientiae intus in animo oriundae plurimum officiat, ut facile reppareat, philosophiam, hoc est liburam veritatis investigaticinom et a nitionem, ab ipso scripturae ut externo euidam scientiae vel potius recordationis adiuumonto ac subsidio tamquam o rogione poni. Quibus ita Oxpositis pergitur etiam ad aliud quid, quandoquidem docetur, scriptam orationum, Si nil vivi ser-
29쪽
monis institutionem comparetur, non adeo magni iaciendiam esse. Scripta enim Oratio, ut uit Socratus,
similis est picturae. Huius enim sutus, licet vivi videantur, tamen, si quid eos interroges, aflectata
cum gravitate egregie laconi. Endem vero ratio est etiam scriptae oriationis. Haec enim quum intelligentiae speciem prae se serat. tamen omnino muta e St;
unum idemque semper dicit, et quum versetur inter intelligentPs pariter atque eos, ad quos nihil pertineat, nee loqui scit nec taeero, ubi decent. Quin etiam si quando malo taxntur iniusteque reprehenditur, eget
Semper defensore parente suo, quandoquidem ipsa se tueri ac defendere non potest. Multo aliter vero existimandum est de vivae orationis usu, quRe natura sua est longe melior scriptione longeque Drau- stantior. Habet enim illa eam vim, ut Scientia et
cognitio in discontium animis tamquam inscribatur, estque plane idonea ad caussam suam defendendam, Praesertim quum et loqui et tacere sciat apud quos debeat. Nimirum scriptam orationem ' patet deniquo nihil esso aliud quam vivae orationis udumbratam quandam imaginem, quae ab illius praestantia longissimo distare existimanda est. Quemadmodum igitur rudens agricola semina ea, quae velit esse frugi serii, audquaquam serio in hortos Adonidis inarahit, quo scilicet ea intr octo dies videat laote progerminantia, sed istud lusus tantum et obloctationis gratia faciet, illa autem semina. quae serio curet, et Solo committet, cui ipsa committi conveniat, atque Satis habebit, si octavo menso post ad maturitatem pervenerint; ita etiam is, qui iusti, boni, honesti habotcognitiones ἐπιστη uti ), non serio illa in ii qua scribet ac per orationes atramento propagabit, quae nec
tionem reddoro queant, sed potius, sicuti facito iani cxistimari potest, liberalioris oblectationis gratia hortulos quasi litterarios conseret ne, si quando scribet, ita scribet, ut sibi condat commentarios, quo ni propinquante obliviosa senectute et Sibi set aliis omnibus eadem studia persequentibus habeat quo laolutur, hortulos istos suos tensera fronde virentes conspiciens.
Nimirum quod tempus alii tribuunt ludis, compotationibus, aliis similibus voluptatibus, id illo honesino oblectationis gratia ad scribendum conseret eoque
30쪽
1nodo quasi ludens liberaliter vitam duget. Veri inlenim vero quum res longe pulcerrima sit, de ii isto, bono, honesto sermonibus tamquam ludere seri bentem, tum multo pulcrius erit quod ad has res conferetur studium, si quis utens arte dialectica, ubi ianimum nactus fuerit idoneum, plantet ne serat cum scientia sermones, qui et ipsi sibi et satori auxiliari possint nec steriles sint, sed semen in Se contineant, unde alii reeentes in aliis ingeniis progerminent, qui, illud nunquam ut intereat, essiciunt eiusque participi tantam ni rant felicitatem, quanta uinxi ma mortali nato obtingere possit p. 275. C. - 277. A.). - Uaec igitur socrates hactenus. Quae quor- Sum pertineant, nomo, opinor, facile dubitabit. Quom-
admodum enim in superioribus scriptionis rationique dignitas comparata est cum libera mentis cogitatione, ita hoc loco scriptae orationis institutio contenditur cum vivi sermonis efficacitate, quae Scriptae voci longissime anteponitur. Nimirum pertinent haec omnia denique item ad illustrandum dialecticae praestantiam ne virtutem. Quippe continetur illa non una tantum tacita montis cogitatione, sed multo latius patet, quandoquidoni, siciti vel nomen eius indient, etiam Sermocinando, coll3quendo, disserendo prodesse atque veri, boni et honesti scientiam et cognitionem aliis impertire conatur. Quo nomine vel imprimis arcta neeessitudine cum amore philosophiae continetur, cui tamquam ars quaedam amatoria suppetias fert planoquo famulatur. Quoc rea ei librorum seriptio opponitur, sicuti antea ipsi Aietorica e regione collocata est. Ex quo et ipso rirtus eius et praestantia clarissime elucet. Quamquam tota haec pars disputationis videtur
otiam id aliud quid spectaro, siquidem Plato in ea
tecto S gnificavit, quamnam esse vellet scriptorum suorum cum viva oris institutioue eoniunctionΘm vo11ocessitidinem. Verum istud quidem in proos 3nfimittamus, de quo alio loco disputandi oeensio erit. Pergamiu potius in enarrando dialogi argumento, cuius postrema particula fere liuo redit p. 277. A. sqq. . Posteaquam enim finita ost disputatio de scriptione et vivac vocis institutione, Socrates nunc domum
decerni nivae iudicari posse ait, quid quum dolaude scribendi operae, tum de ii Sis Ora -