Vsu locorum

181쪽

DE INVENT. ORAT. LI. IIL re squae crudeliter, iii ies, ex quo primum in Europam venit, egerit: quo milite, Cr technis Graeciam oppreseserit. Atque hic ex ex descriptionis loco ipsa depingi prouincia poterit: quot urbes, Cr quam potentes, quomu que in loco positas habeat: qui hominum mores, reta

insignior sit, magi s integros mores, Cr puram retagionem habuerit, hoc grauior caesari eam recuperandi, omnias suo loco restituendi causa videri debet. I n exponendo autem,ut quasque urbes ceperit,temporis struanisdus est ordo: omnibusq; circuistiniqs Iocorum, temαporum, rerumque gestirum explicatii, copiose quaeque, quo mistrabiliora uideantur erunt enarranda : quod in ijs, quae proximi bis annis gesti fiunt, dum totam Pantanoniam deuastit, Cr in Germaniam usque uictor peneri trat, friendum erit maxime. Recentiora enim mala magis hominum animos commouere solent. Itaque pluriabus exponendum, qua orannide omnia egerit: quam, late omnia deuotirit: castellla euerterit: urbes incenta derit: instites, benesque trucidarit: mediae autem aetata ius homines, alios ad libidinem, alios in miseram perae: petuamq; feruitutem captiuos abduxerit: denique diuian humanas omnia proculcarit. Atque haec Cr ex comparationis loco plurimum extendi possunt, si nationes, urbesq; deuastas, aut occupatas, religionem item, mora resque hominum qui fuerunt, cum nonris conferendo ostendis,aut paria, aut maiora melioras no G fulsel omnia. Quin er magna impositi uectigalia,siuperbum siti uictos imperium insignias reddas, cum illorum ferui ι α uitute

182쪽

uitute comparando,quibus superbe Gudeliter. impertatum esse constet: er haec quidem suo quaeque loco sunt

scienda. Postquam autem amplificando hunc in mota dum misierabiliora omnia, indignioras reddiderin-, sui caesarem vicis admonebimus, quem cum omnium Principem, Romanis imperii Imperatorem eo consilio creatum este intelligamus,ut christianam Rempub.atq; conuictum ab hoste crudelijsimo destndat, diuinas crhumana omnia integra construet, ereptas recuperenimprimis hinc admonedus erit, ut quae hominibus ipsi Imperatorem creandi causa est potifima uisa, eadem eier pellendi hostis honestifima uideatur. Iam si quid huius dixerit, promistrils,non erit praetermittendum. Exfctis autem ipsius, nihil De praeterea buc adstras, nisi ut adhorteris, rem inceptam non ab ciat, Cr messumaepta in Turcam arma, non ante, quum pulctus fugatus ille fit,deponat. Huiusmodi fiunt praeteriti temporis ata iuncta, unde suadeas. Praesentis uero temporis ea fiunt omnia, quae caesari ab ho , subis subditis accidunt atque fiunt. Quaecunque igitur animo hostis agitet, moliatur. in caesaris, christianorum omnium pernitariem, aut arma in belli usium parando, aut milites coaepius contrahendo, copiose omnia consilijs, causissexplicatis, erunt exponenda. Quod si uero conre..ctas copias es conste armorum milituras genus ex defcriaptionis loco depingi, cr per comparationem deinde exaetendi augeri, potest. Hunc in modum er ab Vs, q ae a subditis fiunt, commouendus est animus. Itaque ricenaedum,quae uniuersorum uota, quantas expectatios , eo

183쪽

l DE INVENT. ORAT. LI. III. IU uce, atque Imperatore, recuperandurn Pannoniam erbraecum esse : finem, mi eriarum, calamiat smnum propemodum futurum. Atque hic eorum omniu, qui fimmo in periculo, aut feruitute uiuunt, opem, aesaris unicam suam putantes implorant, conditio, tuae pluribus erit explicandus. I am Cr fratris Fer nundi, summo in pericultaeon ut uti honesti, Cr pia peri titio, fidem fraternam in crudeli)fimum hostem implorirantii: quem suae, suor-s ceruicibus, cum maximis copiis imminentem prospiciat. Pribunt autem haec er exemplis ex comparatione maiorum, minorumis addumetis, dilatui maxime. Quod si uicinis Cr anticis, suam in periculo opem expetentibus officium omnino destrendum putet,quanto magis fratri plurimum laboranti fucis: iurrendum esse ducet s Etsi intelligat, Alexandrum talum magnum, Cr Romanos,non religionis suae constravandae caussa, ex aliqua in Deos pietate, sed sola domia nandi cupidine, Cr augendi nominis gloria inductos in tot, tantus dimicationes periculose se constrisse, craliena interim appetiuisse, quanto honestius erepta morido sibi repetenda esse putabit, ad quod eum Cr religio, er in Deum statrem, pietas inuitat maximes Futuri au . tem temporis adiuncta ea fiunt, quae turpia, ignominiorasas Caesari, si hostem negligat, magna vero, ampla ad nominis gloriam si sumptis armis reprimat, euentumra esse uideantur. Siquidem in foribus haec ese uiden tur, ut oppresis uicinis gentibus,religionem, omnems christianae Reipub. statum penitus hostis euertat: tu απι- autem, er libidinem Maticum in haec loca inuetas ι bat. Atque

184쪽

G E R A R D I B V K. bat. Atque hic copiose describi, quae rerim diuincturi, bimandrini confisio futura esset, quae feruitum sibi irini c3 1lpecies. Quin ta ex contrariorim loco rei indigniritem exaggeres, allectu, moueas, si bis in hiscis homines nunc piissime uiuere, mox imp fime ut tuis ros esse dicas : nunc finima in libertare, propediem nidi: xima in struitute: nunc bone tisime, mox turpifime: nunc optimis legibus moribusq; bene connitutam Rem pub. habere, breui omnibus ijs 1 oliatam, scelere, raptinis, omnis uitioram genere inquinatisimum habitu

ros. Quae omnia, ut misera, maximes indigna futura essent tu imprimis excitetare Caesaris animum debent,boentaqἶimes causse uideri, curis, unde haec immineant, quamprimum pel lendim sit atque fugandus. Iam uero contra si hostem reprimat, quantam nominii gloriam, omniuras gentium fluorem, Cr gratulationem, maxi me eorum, qui in feruitute, aut metu struitutis uixerunt consequuturus sit, erit exponendum. Quin er cymmi moti ex fugato hoste ad Caesarem redirent: ut cui eae gentes omnes, quae iam Turcae, vestigales essent futu' irae. Verum nondum de utilitate nobis oratio est. a d si igitur uoles, er haec ex comparationis loco extendus

plurimum, si hanc ipsius de Turca futuram uictoriarn,

cum maximorum quorunque Romanorum Imperatota

rum rebus gestis constras, atque ostendus, magnitudine rerum, hominumis gratulatione aut parem, aut mulio etiam maiorem fore. Q madmodum bonestum ab adis iunctis praeterit praesentis, futuris temporis tractanda, caeteris, ex locis ad motum animorum extendendum

sit, paucis

185쪽

DE INVENT, ORAT.'LI. III. fit, pauci per inximus. Atqge hic quidein: G' ex nitanoribus illis locis, cρpiam petere licuiset: ab eonioIoaegia nominis: Cr a coniugatis: ut cum Cr Augustus diacatur,uertate. efficiendium ciese, ut augendo imperium, minus inuidiosum hoc nomen uideripo sit. Ie coniggaritis: cum nullii non in rebus suam in Deum pietatem fient per declararit,non esse ei committendu,ut strendo Tum cam nostram proculcare religionem, minus pius exinia mari possit. Verum cum hi loci,et maioribus illu adiuntadiorum caussarumque locis, ut supra anno imus comis prehendantur, hinc iuxta argumenta, copianis petenαdi rationem sepius ostendere, nihil attinet. .

Vtilia ut ex locis extendantur.

CAP. V.

DIximus de honestire, dicendum subinde est de utia

litate: quae quibus ex locis cadat, diximus, nempe ab adiunctis seu causis. In has enim adiuncta, Cr ex reli quis ducta locis dum suademus, aut diguademus, cor uertisolent: quod iterare scpius non gravor, quo Ioracorum natura magis patefiat. Dicendum igitur, Caesari maximefructuosium fise, si recupera' Graecia, atque Pannonia, omnes eas nationes vocis uestigales ipsie habeat, quae in praesentia Turcaruem regi pendunt. Ataque hic ex descriptionis loco regiones,urbes,portus, veractigalia item quot, quantas sint, additis causis de ibi

possunt.Eadem haec omnia er ex comparationis loco Iatius status cum Itilis,Ηistaniae, Cr maximis aliaru natiorim si Migalibus constras, eis probes, i pari ι aut

186쪽

res G E R A R D I B V K. taut nidiora duci oportere. Quin er ex testimoniora Io lco,quae comparando extuleris comprobes: si aut uniueri si, aut ij,qui bis de rebus iudi re possunt idem sentiant

Docendu item,barin nationum adiectione eo vires emincrementum capere,ut non modo in Europa, sed ne in Asia quidem, atque Aphrica, quenquam metuat: quod ipsium eadem ratione Cr per locos duci potest. Necessariu ut per locos ducendu. C A P. V I. Ec6litudo item ex adiunctorum loco cadit. QMd

enim homini magis adiunctu, ac id, quod idipsum eogiis sed ut superiora, er haec in suadendo in caussa rum uertitur Iocum: Vis sciendi caussa ipsa nechytas. Necessum igitur Caesarem in id totis uiribus incumbere, ut Asiaticum hostem Europa quamprimu expellat: qui, ex quo Graeciam inuasit, oppresis subiugatisin uicinis

gentibus,seui imperi, fines semper prostrat:hoc dies libetess cogitet,hoc agat,ut armis, uel invitis omnibus totius Europae imperium consequatur: Cr unus rerum odimnium Dominus, Princepsq; exθω. Atque hic copiost explicandum,quantum regnum totam Pannoniam proαximis annis deuotirit,subiugariti: er in Germaniam usq; armatus deficenderit: quam, si qua uia suo ad cere regno posset, ferius in eum arma fumi. Describenda a tem res erit ex descriptionis loco,Romani imperij occata sus,omnium Chrsilianorum struitus, religionis ligures interitus. Denique ea omnia mala, quae nisi mature his rebus prospiciatur euentura uideantur, pluribus erunt enarranda : exemplus, quae plurimum in hoc genere ualent, er ex finiuitudinis comparationisq; loco si

muntur,

187쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. III. inuntia , coa boranda. Iuliaem coirein , cum Galaesim prouincim Senam perm is plures annos oblita

mi flet, tantos inde uiress sumpsisse, ut cim

postea quae uellet per senatum obtinere non posset, si tu armis principem orbis terrarum senatum opae preserit: eamq; democratiam, quae omnium longe in xima tun suam monarchiam conuerterit. cum creescentem potentiam si obseruasent, er in tempore βωgissent, dignitatem suam Senam, si minis imporium retinuit siet: nec uniuersi ciues, ab uno stam , donmitis A. Fent. Nihil initio regibus olim, magnisi eis

uidisibiis minus periculosum esse potuit pγratis illis,m rinis praedonibus,qui tamen dum negligebantur, 'Obanturque, eo numero viribusq; creverunt, ut non Remgibus modo, urbibusq;,sed terrarum dominis ipsis Rota manis terrori essent: cogerenis eos, Duce cn. Ponis peio, quem bellicae rei expertii Sinim habuerunt, in duaebium belli euentum,maximums rerum discrimen secum descendere. cvare Cr necessum esse, crescentem Tiniscae potentiam maturae stangere, ne nostra negligentia aliquando praeualescat. Postibilitas ut em locis sit amplificanda.

C A P. VII.

POsibilitis etiam ex adiunctorum loco ducituriqueer ipsa bic ut caetera, in causus conuertitur. Suαtatur enim a caesaris potentia: a gentium ipsius mutilitudine,Cr uirtute: a peditum, equitum , annorum, genere: a loco item. G tempore, alijsq; id genus cir αcum tintiis. Itaque ex descriptionis loco, quanta natio i s Germania

188쪽

Gemanu ,-vicina est. ; quam bellicosa, qu niser tum potens Itala, atque Histania, caeteries omnes f nt, multis erit explicandum. Nulla enim Europae gens ess, nulla natio, quam non pietas, pericultans in

communem hunc hostem armare debeat. Iam π ex comparationis loco possibilitas,atque adeo facilii,m egis elaceat. Turcam Graeciam modo armare , nostrum uniuersam Europam: illum auro Asiatico,nonram Idis certis ualere. constrendus Cr noster, cum hostili exerta: citu, robur corporum: genus armorum: belli scientia:

er militis in pugnando fides. Et cum Germano feremsite agenda res sit, quae gens hac exercitatior es quae

corporum robore ualidior s quae armorum genere his

structior quae denique ipsa in pugnando fide sanditor,

incorruptiors adduci ab hone potest s ut quae non βιαgere, sed aut uincere, aut in gestigio moriens, fidem suo principi exoluere boleat. Statarium militem cum inae

flabili, grauem armaturam cum laui, ordinatam atque insti uisum aciem, cum confusa multitudine esse conis cursuram. Quin em ex eodem hoc loco exemplis p Abilitatem aperias. Pannoniae modo regem suis ipse viribus nixum , omnem Turcarum impetum sepe suo stinuise: cr tandem, non tam horum violentia, quam suorum fraude circumuentum cecidise: tantum abesse, ut consentientis Germaniae vires, Italae, reliquarumsitationum lacertos feliciter experiri, π ferre posset. Proximo anno, cum ad Viennam Caesari nostro pGgnam hostis denuntiasset, Creo quantis potuit copiis ii libet , certior per exploratores de nonris copijs i mus

189쪽

DE INVENT. ORAT. LIB. III. fugam inde maturauit: quod, nisi μου rebvi deis smasset erilsiet minime: ubi cognitum,nullam rem mis. litem nolum magis execratum, qua,n oblatam praeri

dam fuga hostis sibi erept Ulbe. A' Ioco etiam posta

bilitas onendatur. Caesarianis enim hostem propemoαλ circuncinctum teneri: hinc Siculis, atque Italis: hine Germanis: illos Halle, hos terra aggredi posse. Exemplum copiose ex locis suadendi Apud Ciceronem pro lege Manilia.

CAP. VIII.

QVae ex locii copiost fundendi ratio sit breuiter

speratam: idem exemplis apud Ciceronem ostendere operaepretim erit. Suacturus cicero Populo Rota

mano bellinis Mithridatem suscipiendum , ex Cn. Pompeium huic bello Imperitorem praeficiendi esse, diuisione usius est: primum se dicturum de genere betili, deinde de magnitudine , poctremo de Imperatore ad id bellin deligendo. Postquam ita diussit, redit ad primunt, er proponit , gerim belli elasimodi esse, quod

maxime animos eorum excitare atque inflammare deaebeat: hoc est, quod maxime suscipiendum sit. conserimat id quatuor argu mentis, ductis ab adiunctis, atque adeo a causis , in quas illa in suactndo conuerti iam sepe diximus. Agitur enim inquit,salm μciorum , a, b, que amicorum: pro qua multa maiores vestri magna, in Cr grauia bella gesserunt. Aguntur certifima POp ,, ii Romani uectigalia, Cr maxima: quibus antasis, Cr is pacis ornamenta , er subsidia belli requiretis. Agunα ,, tur bona multoru cium: quoim est a uobis G Imper i ,, toribus

190쪽

GERAR DI BV K.,, bello superiore fusce ,quae peniim iam infiedit, atque

inueterauit in Populi Romani nomine,quod H, qui una dis tota Asia,tot in ciuitatibus uno nuntio,atque una lia flerarrum significatione ciues Romanos necandos tr cidandosq; denotauit, non modo adhuc poenam nullam

,, suo dignam scelere suscepit, sed ab illo tempore anni

,, iam tertimi Cr u sinum regnat, Cr ita regnat, ut se non Ponto, Cr Cappadociae latebris occultare uelit, sed emergere e patrio regno, atque in uestris uectigaα,, sibim, hoc est in Asiae luce uersari. sunt porro quam tuor haec Romanis,quibus suadebat adiuncta molina: socij periclitantes, uectigalia, bona riuum, Cr accerapta a Mithridate ignominia. Verum cum hinc suadeat, eadem haec caussae sunt, cur animi ipsorum ad beli excitari,atque inflammari necessario debeant. Atqui ccero non contentus nude haec modo proposuisse. Nemque enim Mem, moturas animus ita magnum attulasisset. Quare repetit omnia, ersingula Asius expliacat: quod antequam sciat, postremum argumentum, acceptam a Mithridate ignominiam se delendum, ex ladiunctorum, caussarum, comparation is loco, copiora , ,, sifime primum bis uerbis explicat. Etenim adhuc ita ,, uestri cum ilio rege contenderunt Imperatores, ut ab . ,, illo insignia uictoris,non uictoriam reportarent. Traiadi, phauit L. Sγlla, triumphauit L. Muriena de Mithria ii, dure, duo fortifimi uiri, er summi Imperatores: sed

trium