Episcopus opus tripartitum ethicopoliticosacrum non praesulibus modo, sed omnibus in christiana republica populorum moderatoribus, principum consiliarijs, diuini verbi concionatoribus maxime accomodatum. Alexander Sperellus Eugubinus antistes e colle

발행: 1670년

분량: 329페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

21쪽

Pars Secunda,

nam teste Valerio Maximo priuat s res nestigentes, patriae tantum gloriam ιntendebant , Quieuit alte soporata in Capitolio Romana silicitas, quoadusque duas Aib. p olfie. PIatonis leges a Tullio relatas animo operaque retinuit. Reipublua prasuur, Platonis pracesta teneant: lmum C aium sis tueantur, vi qui aid agant, refeνιον - ςammodorum saetinum. Cum tamen inverso rerum ordine publieae oloriae priuata Ie prgiscit utilitas, cum Reipublicae fama neglecta, suae tantum inclemento domui Consules & Patri iij vaeabant, ingens ille colossus corruit , dc maximus regnorum omdium Gigas elanguit, di veluti veneno confectus emarcuit: quod enim virulentius & validius unquam uenenum Principatui dari potest,quam priuata sit utilitas e Pessimum veri aera i venenum , sua caique Wilitas .

Eodem plane modo Religionis Oribodoxae status se habebit: quoadusque enim populorum Hyerarcha non sua quaesierint, nou suo nomini & gloriae amplificandae studuerint, sed fidi amantesque Pastores ad gregis commodum studia sua impendet int, eiusque salutem suorum laborum Pretio coemerint, nouis semper irradiata splendoribus elucescet Religio: at si t quod auertat Deus priuatis rebus publi- Bcae postponantur, quae monstra , suae portenta eram tu do tonte pallulauerint ut enim ad Senonensem Praesulem scribit Diuus Bernardus, Nec υater 8roximi quare-

s. I.

DuAE sunt in homine formae, quibus ipse in ordine morali componitu ni Caelum altera ex his spectat, quae ratio dicitur, terris altera inhaeret, quae appetitus sensitiuus appellatur; illa nos caelestibus spiritibus immiscet, haec nos bel- suis ipsis reddit adsimiles . Forma autem sevis actibus innotesiant. Facile igitur patebit , an Episcopus suae Diceceseos Angelus sit, ut in Apocalypsi vocatur, caelestibus tantum operibus vacans, an vero mercenarius terrenis rebus & corporeis tantum illecebris irretitus, egregie patebIt, an ipse benefici sederis instar effulgeat, non sibi sed humanae saluti, non suo nomini, sed Diuinae gloriae totum iubar effundens : his enim coloribus verum Antistitem Diuus Bernardus exprimit , In omnι-epi ii bus actibus siti, vel rictis ni ι saum suarat Discopas, se antum aut Dei honorem,

Sapientissime Cyrenensis Praesul assirmabat, Principem , qui de populorum salute benemereri tota solertia vigilantiaque contendit, Pastorem verum esse,optimumque Regem dicendum. Hic in genere quidem stu um Pastor ess, in hamι ais veν. iv ii, νήινι Rres. Si vero populi Relieitatem oblitus, sibi tantum suoque commodo μ' -''' studuerit, ειυι- υινιι dicam,1Ψi gregem nos naxe, μου ἀ grege saginari υηἰt, eum inιer pecora σ34am appello, eum tronsum esse censeo , si quadobditum est, pa- ραIas sit ratιoue ρνaritus. Accommodatissime haec de Episcopis usurpanda vide tur: ingenti milii semper admirationi fuit, & humanae caducitatis vices exprimere

mihi apprime videtur, quod vel inter primordia Christianae Reipublicae, elim recenter effuso Christi Domini sanguine lapidea ipsa pectora incalescerent, cum . DApostolorum ore, veluti Diuini Spiritus ruba validissimae voluntatis humanae arces veluti arietis impetu sternerentur, adhuc tamen plures o sacris viris desiderarentur, qui priuatas res obliti sibi suisque tantum rebus prospicerent. Qua propter cum ad Philippensem Ecclesiam cognoscendam viros aliquos mittere statuisset Apostolus, ut tepescentes Christi fidelium mentes, & a sacri religione ossicii declinantes virtutum studijs excitarent, &ad pristinae disciplinam legis erigerent, omnibus perquam diligentissime inquisitis, unus fuit, quens singulariter a se delectum ad eius Magistratus exercitium pro dignitate praeficeret, nempe Timotheum. Qua propter non sine lacrymis haec ad eos scribens pronunciauit, Dero autem in

Domισο Ieses Timotheum me cito mittere ad vos,υt ct ego bono animo sim, cognitis philipp. . qaea Dca υos sunt. Neminem enim habeo tam υοanimem, qui sincera assectione pro

22쪽

Caput Quartum. 21

. Vides hie merito ingemiscere Apostolum , cum sibi solit m vacantes, non Christ. maii, iri

vincam colerent at suam . Suot ovidam Ecclesia PνVositi non Coristum gratιs dι- IOD. Ivestes , uo Deum propter Deum quarentes, temporalia commoda sic an et , lucri johiantes , benores ab ,ominibus anetentes . Quid aliud porro hoc est , quam margaritis vitra , paleas auro , terrae sordes coeli adamantibus praehabere Θ Quinam

fieri potest, ut abij cere ad huiusmodi quisquilias se post Episcopi mens, quae ad

tam excelsa, tam pretiosa, tam Diuina vocatur, hoc est ad Dei gloriam , ad gentium beatitate mi Sacros Praesules alloquens de his conqueritur Diuus Gregorius hom. ir IaΝηlta animarum lacra quςrimus, ad uostra quoιιdie studia υacamus , errena concu- Lue. yimmur, hamanam gloriam intenta mente captamus.

Hinc factum, ut idem Magnus Pontifex ad Ioannem Episcopum scri bens, enixc l.Lep. in eum hortetur, ut suo gregi custodiendo totus euigilet , nee priuatae utilitatis amore teneatur, sed animarum tantum saluti desudet, quam etiam ad rem Chalcedonensis Concilii Patres optime statuerunt, ut Episcopi tota animi contentione Po Cidi. αBpuloru m saluti vacaturi , terrenas res alijs administrandas omittant, ne Praelati ijs

adminis=γandis occventur.

Cum in Montis Thabor vertice gloriam,qua Christi Domini vestes & vultus eo- Μμς μαruscabat, Petrus deperiret, & ille prae amore repeteret, Bonum est nos hic esse arguendus maxime fuit, nec enim qui populis gubernandis praeficitur, iistere in tua quiete debet, illisque praetermissis, tantum sibi vacare. Quod si orator,qui Traiani nomen tam sublimi stylo, vel palpavit, vel commendauit,illud de eo tanquam ' dignissimum celebrabat, quod scilicet numquam ille suis se Castris redderet,quin prius suorum militum castra re uisisset, nee unquam quieti soporique se dabat, quin reliquos omnes alte quiescentes inspiceret, quanto aequius a sacris Principibus exigendum , ut animarum saluti euisitantes, earum bono sua ipsa bona post habeant. Colores omnes oculus videt & dixtinguit, nullo tamen ipse colore depingitur, - sonitus omnes auris excipit a quocumque sonitu aliena; quin si colore aliquo oculus pingeretur, vel si suomet sonitu auris instreperet, nec colores ab oculo, nee sonitus ab aure attingerentur: hac plane ratione ad animarum lucra expeditus esse debet Antistes , quin tamen nulla alia sibi luci a perquirat, & vi suae dignitatis decus venustatemque conseruet, videre Omnia, omnia debet audire, quae populorum Delicitati non suae utilitati conducunt . Affabre haee omnia sigmficabat ea sacri Epitlia lamij sponsa illis verbis, Posierunt me Custodem in υineιs, Uineam meam non tam p. cogodiui. Ut mihi Diuina voluntate commissam vineam excolerem,corporis mei, mearumque rerum vineam excolendam neglexi, utramque simul excolere notia valens, istam illi posthabui aliena praeserens meis; nec enim vineae Dominus ipso sum , sed Colonus. Ita sane ait Bernardos. Idoneus plane ct dignus qui ponatur cuia inm. p. iasos in vineis, quem propyiae cura Uinea AE commisseram dιlιgenιιa si licιtodiae a 4 im- ς

Hoc idem, Theodoreto explicante, celeberrimus ductor Iosue nobis indieauit; D hic enim cum in optatas di promissas regiones Iudaeam gentem introduxisset, suas- que singulis tribubus prouincias adscripsisset, nullam sibi omnino seruauit, sed tantum Urbem Thanna char muneris loco a populo exeepit. Diste hine quam a suis inquirendis commodis abstinere debeant , qai aliorum regimini propo

nuntur.

Sed a Iosue ad Iesum accedamus, qui validiori lumine hoe idem nobis illustraticum enim ipse adSamaritanos ab animi prauitate reuocandos tota mentis industria incumberet, suis a discipulis exoratus, ut elanguescentis corporis vires exhibitis dapibus recrearet, expedite respondit, unicum sibi esse cibum , quo recrearetur , animarum nempe salutem & lucra populorum, meus cibu= est, Ut faciam υθ- Io... . luntatem Paιris mei qui misit me, υι perficiam opus eius. Breuissime his verbis tota Antistitia vita describitur, in hoc Sacerdotii nostri labor versetur oportet , ut nos nostraque omnia obliti munus nobis impositum sancte riteque perficiamus. .

A Diuo Cyrillo haec habes I Cum Dominus suauesimum sibi cibam diri esse, volantatem Patrii facere, Fas eius res crς , laod est homi am su-

23쪽

ΣΣ Pars Secunda.

exemplo fas illos docet, mali. materem fata i/ aliorum, quam μι curam esse gerendam.

Haec via est, quam Apostoli, innumerique eorum successores Antistites perenni la lore de triuerunt. ab illis ego rcccnsendis abstineo, cum eOS superabunde tibi secta rum litterarum monumenta suppedirent: a sanctissimis ramen Mediolanensis Anti stitis Ambrosi, laudibus stylum temperare non possum: hic enim,clim ex obitu fraiattis sui Satyri saeuissimis tempestatibus, quibus agebatur Respublica tranquillatis , omnia pacatii sime versarentur, non tantum de germani sibi perchari morte non , .m d doluit , sed veluti decollato beneficio gratias ingentes Deo rependit. xit h.ι ι,

iarbationes vel Fcιlesiam vel me manerent, in me totius ac in meam recid/reni do

mum . Iacturae inde suae magnitudinem exprimens subdit, Nihil quidem habui in robus humanis rant νatre pretiosius, nihil amabilius , nihil cbarius, sed prorant ρνι-

uatis ρ obliιa. O Christianae Religionis Heroemi O inuictum Dei Pugilem l Vti nain tuo sacri ardoris incendio, te deprecante , scintilla in meum pectus illabatur, But extrema saltem huius vitae periodo sacr4m hanc sedem, cui praeficior,digne me riloque possideam.

Quam necessario Prudentia in Episcopo

requiratur. Cap. V.

TANTI piudentiae virtutem celebre Lycaeum habuit, ut quo magis virtutes

coeteras communis omnibtis seeit, eo magis hanc potistimum illis adscripserit, qu Is suo tegimini populi praefecerunt,ac si cum Regibus tantum & Prineipi. Aias, Pol. hus in palati s&aulis, Regalis haec virtus velit immorari. Prudentia ver. ρυρνia P 3 . mirrus est ρνυ dentis i huius enim virtutis est leges de praecepta ad populorum regimen impertiri ; qnod ad eos tantum spectat a quibus populi gubernuitur. Nam caetera virtuscs communes tam eorum qui ρμμnt, quam eorum qσisabsunt ι at pro en-2.2 q. p. r. tia Non est υιν tus eius, qui subsin. hoc tamen iuxta Aquinatis mentem intelligendum

est ρεν se Io aeada, & quatenus homines ei su hi j eluatur; si namque ut ratione praediti spectentur , iuxta rationis i Iem ipsi etiam consortes esse post uni imperi;. Quinalias Philolophus idem docuit, 'inod cum in an ira operationibus stlicitas homus h E L. nis versetur j s-ndum Ui tatem perfectam, cum virtutis persectio in cognitione de .s Eib.ν. Prudentia consistat, apte colligitur, quod Delix illa', speculative ut dieitur, dieen dus sit, qui ad res philosopliacas ingenio indagandas Valet, de politice beatus ille vocandus, qni iuxta Ieges pria lentiae assi implam Praefecturam exercet. Non , haec tamen ad mentem Christianae Religionis limplicitEt accipienda sunt, sed ita ut ea prudentia charitatem simul habeat, cuiu4 dii uos Deo connectere, solidamque nobis foelieitatem impertire. Hi uc autem colligi sic ith potest,quam commendabilis de pretiosa , quam nece satia in Principibus di Praesulibus haec virtus existat audiatur: in re politica praestan-Di. Hidimie. tissimus Magister Xenophon, Principem quidem decet maxime pradentia . Li. . de Viuendi normam Romanus orator eam sublimi elogio dixit, rerum omnium, νε. sis dominam Mstrander, liumanae scelicitatis fastigium Sophocles, cum ex aduerso Antig. Cesarem obtestatus Salustius fuerit, quod imprudentia , pleraque s se frac cis. 'g pu . Quis ergo temeritatis eum non expostulet, qui nulla prudentiae diseipi ina institutus Piae fi ct ut .as & Magistratus suscipiendos invadit; idem enim prope hoc esset,ac artem aliquam exerccndam capessere, quin prius eius leges ae prima veluti rudimenta possideas: annon spectantium cachinnis esset excipiendus, qui pulsar cytharam in theatro vellet, Omni plane eam tangendi, digitosque vibrandi scieni ita destitutust vel qui venditate se ad panegyrim oratorem dieendi facultatis pro

ius ignarus, vel qui tra et ite equos numquam assuetus, magnanimum equum ad

saltus & Curium excitaret ξ verum multo iustitis corripiendus ille esset, qui nulla,

24쪽

C ut Quintum.

prudentiae manu ductus populorum habenas. traestandas manu susciperet ; audi iam APlutarchum hic mihi omnia exhibentem , Perinde aes musica gnaram canere nu-

Integerrimus olim & p ijssimus Antistes olim mihi fuit in deliciis: verum quia prudentiae legibus non se pro suo munere consormabat , se ipsum , populum, Clerum tam inquietus & acerbus vexavit, ut sic nominis fama omnino deperdita omnibus in contemptu fuerit. illud Regii vatis menti meae tunc occurrit , i Nescieruσι

seque intellexerant, in tenebras ambulεnt εἶ imprudentiae tenebris inuoluti procedunt , quid ergo hinc λ audi . Tarbabuntων om iasas meata exrs: Urbes, populi,sulaeque perturbantur: nee enim caligantis oeuli est populos moderari, sed oculatissimi . Christianae Religionis oculos Antistites esse, Zosimus olim Pontifex, posteaque N aEianΣmus Magister pronune lauit, qui ergo ad tam excelsum dignitatis culmen efferretur, sed prudentiae pupilla deuituatur, sacra in sede ut Poliphε-B mus olim in antro assidebit, di turpitet ad sisgulos gressius impinget. Quam egregie Diuus haec Ignatius Loyola, omnium quotquot rece oti hac state celo Ecclesia dederit prudentissimus, aptissimum ad regimen habendum eum tantum pro nunciabat, qui maiori prudentia quam sanctitate ornaretur: non raro hinc fit, ut ineptus ad gentes moderandas ille censeatur, qui maiori quidem sanctitate, sed

minori prudentia exornaturi.

Certe hoc idem Aegyptia sapientia areanis suis emblematis indicabat; quid enim aliud oeulus sceptri fastigio incubans significat, quam sine prudentiae oculo sceptrum regiminis non esse tractandum, cum Principis prudentia sit oculus Rei: publicae ; quapropter Sophocles docuit hoc animo praestari a prudentia,quod corpori praestatur ab oeulo : Dion vero e septem Greciae sapientibus unus , ea mensu ra caeteris virtutibus praecellere prudentiam asserebat, qua esteris membris oculus anteeellit; Annon igitur pretiosissima gemma prudentia est, qua Dominantium sceptra sint exornanda.

C Hine Christus Seruator in Episcopis tanquam in fortissimis Religionis suae columnis molem conditurus, fidos eos simul natuit & prudentes, ac si non eius satis amori faciat, qui fidelis quidem , sed imprudens fuerit, a/.isputat est Deos dispensator o prurias, quem constuast Dominus saperfamiliam saam quapropter virtutes, quibus stellarum instar illustrandus Antistes est, longa serie Apostolus enumerans , inter alias veluti solem prudentiam collocauit, Prudentem. Quartum autem Concilium CarthaginenIe, cui praeter alios sanctitate doctrinaque illustres Antistites ipsemet illustrissimus Augustinus adfuit, sancte statuit nullum steris esse exornandum insignibus, qui prius suae prudentiae specimen breui examine prae buisset, Qui Disivus ordιnandas est, aurea examinetur, si natura sit prudens, si docibιlis , si moribus temteratus, si υita castas, si sobrias, sisversiis negorys cauens, s humili , si assebilis, si miseeνicors,s tituratus, s in omni Iege lostructas, Ascriptu

D Nullus ergo admirationi Ioeus sit, fieonstantissimus Magnus Pontifex Gregorius fuerit in amouendo a Neapolitana sede Petro quodam,quem validissime Neapolitani Cives&Clerus in suum Antistitem postulabant Icum enim simplex admo-

modum est, prudentiae expers ineptus ad tantae regimen Urbis videbatur. Ipsi met Aristoteli fuit hoe exploratum: Sacerdotum enim Praefectos eos eligenis dos ameruit, qui tum aetatis usu, tum longa rerum experientia prudentiae legibus eruditi essent, ac si, ut Aquinas interpretatur, prudentia in adole sicentibus e non potIit, quae potissimiim, tum experientia , tum aetate perficitur . egregie igitur ut assolet Tullius, Pradentιa nihιι dulcius, quam υt e tera aufert, assert certὸ θώ- tui. Quid sane aliud ut Philo docet, Moyses exprimere visus est , cum Dei ariacam auro totis & intus obuelari mandauit, nisi supremo Sacerdoti, tum exteriorem , tum interiorem prudentiam requiri; Intima in asima ct exte=nii a Iunib., ornati prudeotia, qua pretis est boastre omni auro longὸ aatecellit.

inter episti D. Basil.

Ttibus

25쪽

I. Pars Secunda.

s. l.

T Ribus autem de rationibus hoc potismum exigitur. Istarum prima ex in

gentibus dissieultatibus egerminat, quibus populorum moderatores labo ranti Superari autem istae non valent absque prudentiarius sit numeris omnibus i. hiat absoluta; populos enim moderari ait Nazianzenus, ars artium est, scientiatum G Cpidi. stientia & dissicillimum omnium opus, omnia enim inter animantia nullum homi in Past.e.p. ne datur, quod fit suis moribus instabilius, tuisque magis in votis delieatum & molialis. . te; e Seneca id ille sorth hausit h7c asserente, Gom Oollam animal mora , m ho C . mine Oei maiori arte tractandum. Quod si medica facultas , quς corporis tantum sanitatem spectat,tot legibus obnoxia est, tot periculis obiicitur, & ad tam exiguas m sillasque circumstantias resertur, temporis, statis, habitudinis, aIsa utatum e Lunet cursu, tum E syderum aspectu, morbique ratione enascentes, ut pro-

in Aphmi, pleret medicς saeui talis faciIE Princeps Hippocrates afirmauerit, An tinga, Oua rebrems, turicium difficile, experimentum fallax, quanto dissicilior & perieulosior ars ista erit quae animarum saluti prospicit quanta earum mobilitas in Qq voluntatis libertate, quanta in sua libertate audacia quantum in audacii sua imperium

Annon magna solertia prudentiaque requiritur, ut earum mores eomponantur, rescindantui vitia, praup affectiones extinguantur, & pro conditione loci fle te miaporis nunc mollia nunc aspera medicamina adhibeantur, variaque pharmaea grauibus dileuibus morbis temperentur PQuam arduum nauarcho est, licet arte &expetientia fuerit instructus in uim,qua Pyratarum insidijs appetitam, qua seo. pulorum fraudibus obsessam, qui proeellis & turbinibus actam, duce te ineol mem ad portum ; sed longε grauiora discrimina sunt,' quibus suς nauim Eeclesit ad portum salutis dueens Episcopus proretae iastar obsidetur. Hinc ad Leuthe-:n ricum Archiepiscopum Fulbertus Carnotensis scribens ait, Proreta nasis regia ea ras cr circumspectus sol terreni o tritu3 i sole tet exibita σι, fractas halas saeoti inia

Quam caute, quam lente, quam oculat E progrediendum ei est, qui suspenso fune per aerem deambulans , salutem suam tenui pendulςque viae eommittit i quam oeulatus ille est, ut aequa undequaque mensura aequilibrium quod manu tractat, trahat in partes t quam dexter & diligens in porrigendis gressibus est , cum tantil. lo ex errore praeeeps ruat, oporteat. hoc plane modo se habet Antistes; si namque in sedis sus fastigio vel leuissima vertigine laborauerit, nisi rectus incesserit neutri parti propensior, si suis in agendis operibus vel leuissime dormitauerit, facillimst cadat, necesse est, eiusque cum lapsu praecipites populi eoIIabantur; audi iam Nais Mit ν etianzenum . stoemadmodam sublimi is pendulo fune gνaaiensibas, hae Oet illae

dessectere minime tutum est, nec quamuis ρaaeca incιinatio modicum periculum asser , verum eorum salus ae secaritas tu a Mubrio flosita est , ad eandem quoque modum

utramuis in partem quispiam , siue ob vitium, siae ob imperitiam propendeat, haud teae peνiculum ιum 'si, tum sobsitis imminet,ue ita Peccatum ρνοι abantur. mSecunda ratio in eo versatur, quod in plurimis & varijs operibus exercere se debet Episcopus t expeditum autem & promptum haec postulant ingenium,eximiam perspicae iam & viuidam mentis alacritatem, ut ea perficiat, ut circumstantias hinc inde dispositas metiatur & libret, ut demum contemperet actιua passivis. plurimorum salutem Episcopi diligentiae caeli amor commendauit, ad quod praestandum innumera eis negotia definienda traduntur, quae sine singulari quadam men-hom .is. in iis industria absolui non possunt. quam bene Chrysostomus : mhil ad reram ad

si ministrationem ita nec αν iam est o accommodatum, atque prudentia. Vetonica e ,

' ' est morbi, omnibus salutaris, sed quae non tam facile in quocumque solo proger' nat; ex aduerso quid perniciofius imprudentia cst, quam frustra simulato aut celimplici citis colore licet exornarer vir simplex ad infulas induendas idoneus esse Πς' valet; innocens quidem vir erit, sed non probus Antistes: commendanda in psset simp icitas, quae stupiditas in Episcopo est; capite enim vitia cO , mem-

26쪽

Caput Quintum:

in bra omnia vitientur oportet; ad quae significanda Diuus Cyprianus aIt ab Apostolo prudentiam potissimum in Episcopo postulari, ri excludantuν illi, qui sub nomine simplicitatis excusanι sisImram Sacerdotum ; nisi enim cerebrum sanum fuerit, omnia

membra viriosa erant.

Τertia demum ratio sit, quia elim virtutum omnium agmen suo in pectore sit excepturus Antistes; primam prudentiae sedem aperiat oportet; omnium enim vir tutum , ad Platonis mentem ductrix illa est, omnium parens, ut Demosthenes ait, quin, ut Aristoteli inhaeream , facem illa, lucemque alijs praefert, solis instar ea illustrat, temoni similis eas dirigit, & instar viae eas ducit, uniuersales leges singu laribus operibus adscribens, ut cum Angelico loquar.

6. Ethie.

f. II,

P Rimam omnium e rebus ereatis eductam Dei imperio lucem fuisse solidEa

bitratur Diuus Basilius: prima quae Dei ex ore aures uniuersi perculerit, kecunda simul & sonora vox fuit si tam hostilibus haee tenebris sua praesentia dissi- Patis mundi oculos statim exhilarauit. prima etiam, quae in mundo sacro e caeteris

virtutibus enascatur , lux prudentiae est , cuius lumine caeterae virtutes illustientur, amoremque sibi humanum concilient. Christallinus prudentia sons est,qui tuarum aquarum munere virtutes alias foecundat simul & rigat . Primus o Mysons est tru' l. p.rire., dentia, qui tamenfons in virtutes uteras derivaιarr quo pretio iple prudentiam . in Ps. habeat , e Diuo Chrysostomo quaeras; expeditiis me respondebit,prudentiam animae lucem esse , mentis Reginam , omnisque honestatis Magistram . Regium eius aspectum tota virtutum acies veneratur & suspicit, eiusque arbitrio vivendi leges et normam operandi metiuntur; regale hoc decus ipsemet Iamblicus in prudentileognouit,cum ad eius nutum ait virtutes caeteras velut ancillas pendere,eoque mo-Cdo & ordine, quem ipsa exhibet ad operationes festinare. Hi ne docuit Aristoteles, simul cum prudentia virtutes omnes adesse. Sipyadenis Ethie. I.

tia υna adsit , Iam continuo υna cum ea omnes aderunt, eaque de causa Socrates a Llaruit prudentiae speciem quamlibet esse virtutem, cum eius auxilio destituta nulla decus possit habere virtutis: ad prudentiam enim spectat, quamcunque ex illis instruere quid fugiendum sit, quid amplectendum, adeo ut virtus dicenda non sit, quae prudentia non dirigatur, ut ait Ditius Gregorius . Sedes illa est, qua sapientia assidens res humanas temperat legesque constituit: quin sapientia ipsa eadem . est , cuius consilio officia haec nostra flectuntur, ut docet Diuus Thomas, vel salistem adeo sapientiae proxima est, ut nulla sine alia esse non possit: sed audi egregie

de hoe philosophantem Diuum Prosperum , Hσς idcircὸ pra miserim, is qui .iddi Tde prudentiaIaerit disputatum id etiam de sapientia dictum possit intelligi: quia ita e. 19. sibi ba. dua vinules implicatae sunt est unita , υι υna qualibet earum sine altera non possis esse, ut nec imprudens sapientia, nec insipiens pusit dici prudentιa. Porro quae o Diuina habemus oracula, prudentiam simul & sapientiam arcto semper quodam simul amore connectunt, & mutua sibi charitate deuinciunt. Si namque adolescentiam erudiant, haec habeat Posside sapientiam, pupide prudentiam, verasque diuitias ex ijs tantum haberi pronunciant, Principium sapι enita pos e sapientiam ct in om- . ''i' ni possessione ta a reqaire ρνudentiam I si Delicitatis humanae nos is viam reserent rea Pro . .giam prudentiae di sapientiae domum ostendiant, Beatas, qui inueniι sapie, iam, qui P Rha Διι prudentia quae omnia ipsim et Platoni, Socratique comperta fuere. Sed maiora Iamblicus de ea pronunciauit , ex ipsa enim ait, Divinitatis communicationem quandam in nos eri uari. auod si aliqua nobis cum Dijs communitas intercedit, virtutis huius gratia consistet. & commoda inde recensens , quibus eius auspicio locupletamur, statuit, Merito igitur Deo similes pqssissetes sos facit prudentia. excelsum eam Numen Sophocles appellauit. Recta prudentia magnas est Deus. Quo forsan effato,veteres ille ut mendaci j reos obiurgauit, qui sortunam venera n

tes , aduersa illi & prospera quaecunque tribuebant , ipsius enim prudentiae ductu Pars Secunda. D fit,

27쪽

Pars Secunda.

fit, ut metuna ipsa & ineerti rerum horoscopi ei serviant, portumque tranquillum appellent ea,quae fluctu grandiori agitantur. ad hanc mentem cecinit alter ille, AN.llam Ν.men abest, fit sit prudentia tuum . Demtim qui illustrissimi omnium fuere scriptores, nomemque immortalitati

dederunt, certatim ad commendandam prudentiam accurrunt ι quaecumque tamen ipsi congesserint, modica sunt, si cum ijs conserantur, quibus eam Diuinus Spiritus exornauit. audi. Deas sapientiafundauit terram ct stabilivit caelos prodea-ιia . O quam splendide dictum, conditurus hanc rerum uniuersitatem Deus, syde ribus caelum ornaturus, mentes caelestem orbium motibus adscripturus, sydereos demum globos tanta venustate & concinnitate compositurus, prudentiam sui so-eiam, sui administram, sibi voluit adesse , eiusque consilio veluti regula quadam dimens ita usus est , ut omnia sibi responderent, & consona proportione concinerenti vi sydera illustraret rectasque eis leges designaret, ut Solis currum tanta luminis dote ditaret, eiusque consortem Lunam laceret, prudentiam veluti suam eonsultricem adhibuit, caelestiumque orbium axes, quibus ingens ea moles im- B

posita stato cursu vices suas suosque motus expleret, sua prudentia stabilivit. Quid illustrius, quid splendidius excogitauerit unquam humanum ingenium iEo igitur modo,quo stellis coelum spargitur, floribus solum elucet, cum Antistitis animus sit illustrandus, nobilior prudentiae sedes tribuatur, ut ea veluti Re-Dε Cohs . gina virtutes reliquas moderetur & temperet i In omui, quas Vitur ratione,pra cedere pradentia debet a nam prudentia remota , nihil euissais geneνis est, quod lice bonum, non ita in vitium recidat, si ast aliena tempore, aut non adhibita moderatione, flat. Sic Diuus Basilius, cui consonat apud Aquinatem Diuus Gregorius. Caura

Vt im virtutes , nisi ea qua appetunt prudenter agant, virtutes esse nequaqu4m st serit.

Hoe sorte Aegyp iij significarunt, cum ad Templorum fores sphingis simulacrum apponerent, ut scilicet indiearent, rerum sacrarum Praefectum, hoc est in Christiana Religione Antistitem inuictuin de intrepidum fore simulque insigni prudentia decorandum: bruti enim animantis pars qua componeb tur, sortitudinem, huma na vero lpecies prudentiam indicabat. ita iii. Quid sit prudentia inquirens Plutarchus, sibi Ips respondet, non aurum nota Ctud. argentum , non formam, non vim esse, non gloriam 2,id ergo ιδ id sane est, quod omne bonum honestum delectabile & utile conseri, & ime quo quacunque opposita mala redundant. qua in re excogitanda,Plutarcho sublimius Chrysostonii

l. at d. M- ingenium euolauiti do eius verba, Vώ υenu, ut quibus ciuita tim Pranciflatus con- x t creditus est,ν nis ualde prudentes pa=iter ac uigιlantes fuerint, tum οβιιειοι Vsι euertent, tum se ipsos perditum eant .

In p. Ret Illud etiam non omiserim h Diuo Gregorio, qui Antistitem ait prudentia obar. 33 3 mandum veluti lancea di ense : ut enim cominus ense, lancea eminus hostem aggredimur , sic Plaesul tum praesentia , tum sutura debet prudentia sua perpenderes ut mox fusius ostendetur: Sapientiis me etiam tantus Magister addit, non possiden da tantum haec arma nobis este, sed etiam adhibenda ut de Saule di de Ionathaeo suo filio legimus, de quo sacra Scriptura testatur, quod Gum uenisι dies traly,ustu p. Ree.iή. est 'Mn με ensii or lancea in manu totius populi, qui eraι cum Saule ιν Ionatha, excepta Saule er Ionath/ .

potissima Prudentiae munera explicantur, qui

bus ad operandum uri debet Episcopus.

Nequaquam mea mens est, ut omnes prudentiae actus splendida, sed morosa pompa recenseam, quandoquidem, ut superius docui, ea prudentiae Viselix ut ad omnium virtutum actus moderandos ipsa vires suas immiseeat: aliud e SQ sςς unda haec huiuε operis pars non amplectitur, quam multiplices actus p u dentiae

28쪽

Caput Sextum. 2.

dentIae tum illius, quae solitaria, tum alterius quet Oeconomica appellatur; eum A ad alterius actus, quae Politica dicitur explicandos,tertiam Partem , Deo iuuantesimus adscripturi.

Tres igitur potissimae virtutis huius partes hie mihi eonsiderandae oecurrili,quae, ut philosophus docet, sunt Consilium, iudicium,& imperium,e quibus suum tripleκ nomen usurpas appellari potest Consultiua deliberativa & activa. Consilium igitur, ut ab hoc ordiamur, rectitudinem di honestatem finis supponit. Sanctissimus hic in Episcopis erit, si Christianim Religionem eonseruandi & amplifieandi pro suis vi

ribus mens ei fuerit , eaque omnia adhibendi, quae opportuna ad hunc assequens dum finem agnouerit. audiatur Aristoteles. Atque boaa qaidem consultatio ea est 3 6.Eu κ.Rqua ad eum finem, qui es absolute sinis,pergitur; rectὸ ad ρradentiam pertinet recte str

drnase aliquid in finem , quod quidem recte n/η sit, Mi siesia is bonαι H, ct id quρὸ ordinatur in sinem , etiam sit bonam est sini conueniem. Sed Aristotele solidius &breuius sapientissimus Regum , Viνρνadem dijuir gressis san: hoc est, actiones rim iB suas veluti gressus tam moderate sapienterque componit, ut propositim sibi finem Diuinae voluntati conformem prorsus attingat, alibi autem idem Philosophus doeuit absque Virtutis & Prudentiae subsidio inepte a nobis omnia facienda , cum illa finem prς scribat, hec inedia disponat, sine prudeatia sineque Virtate electi

mem rectam non foret, altera namque Mem,altera ea qua sunt ad finem agere facit. Ad finem suas actiones dirigere, hominis esse docet Aquinas, cum econtra nullum G. M.ARsbi finem in operando proponere, sit belluarum; licet autem discrepare inter λ -- .di fines videantur, omnes tamen in Deo,velut in Sole radii,eoalescunt. Interea aliqua omittens , quae ingenij perspicacia, & voluntatis docilitate ad consultationem recte hebenuam referuntur, illud in praesenti statuo, hanc consilii probitatem in Praesulum actionibus consistere , ut sedulo agnoscant, an res sibi faiae tendae Diuinae Voluntati, quae rerum omnium faciendarum suprema lex est, recte

eonformiterque resipondeant; plerumque enim in rebus humanis fit,& potissimum in ijs quae ad regimen spectant i ut non sibi amica quadam societate conueniant vis C ille & honestum; ex quo pariter fit, ut non absque magnis modis ipsa virtus faede corruat & desciscat in vitium ἰ nec tamen acquiescere omnino debemus in ipsius operis honestate, si circumstantia aliqua honestatem eam vitiaret: quapropter eonsilii probitatem tribus legibus definiuit Diuus Bernardus ad Eugenium Teriatium scribens, hoc est, an illud, de quo consulitur liceat, an deceat, an expediat; potest enim aliquid vi legis tum humanae tum Diuinae non id prohibentis esse Iieitum, sed ratione vel temporis, vel personae, vel loci dedecebiti rursus decere aliquid poterit, sed potest timui non expedire. haec omnia attente, terioque Epis. eopus expendat oportet. facile enim fieri potest, ut sadhpc prae sua remissioneis caligauerit, multis irretiatur erroribus, & licet honestissimum sibi finem obijeiae,

deeeptus in electione mediorum, nec Diuinam nec humanam voluntatem satis explebit. Spiritaalis homo, ille qui omnia dijudicat ἡ υι uri a nemine iudicetur, omne Ex 'opus fuam, trina quodam consideratione praeueniet. Primum quidem, an liceat, δε- Dinde an deceat, postremo an expetiat. Haec e Bernardo.

Sed hae de re audiendus etiam Apostolus, qui Cory nillios corripiens de liti-hu, forens bus, quibus inter se dissidebant, eos admonuit, quod licet prohibitum Christi fidelibus non esset, huiusmodi litibus apud Ethnicos iudices alios vexa re, haud tamen ad animarum salutem & Christiani nominis decus hoe ipsum expediebat , Omnia mihι licent, sed non omnia expediunt: ad quae verba Chrysosto- 'rio mus doeet, eum hic haberi sermonem de rebus, quae cum sint indifferentes, licitet quidem sunt, sed vel non decent, vel non expediunt. Quin Tertullianus legit, clam trased non omnia pro salute, ac si dicat, nihil prorsus nobis agendum esse , quod ad nostram salutem tanquam ad suum finem omnimode reseratur, ut infra dicetur. Praeterquam quod sicut Sagittarius,cuius arcus prae imbecillitate lentescat, nisi se pia seopum oculi aciem intenderit, infra illum sagitta cadat, oportet, sic etiam nos , qui tanta ad bene operandum infirmitate laboramus, si ad ea tantum V

luntatis nostrae sagittam direxerimus quς licita sunt, frequentissime ab squitatiustopo aberrabimus, & in illicitor actus corruemus: habes haec e Diuo Clemente Para Secunda. D 2 Ale

29쪽

, 28 Pars Secunda.

i.. piate. Alexandrino memorata Apostoli Verba explicante, Etsi ematam mihi lii Us ιριν--p. I. ticeps, seu omuia tamen expediaAEt . ciιὸ enim adda cantar , ut ea faciant qua nan Ii- Acet, qui fassant omnia qua licet.

E Diuinae beneuolentiae munere suam hae in te prudentiam Synesus Cyrene inui. 11. sis Antistes agnoscebat , Erat qα'ne diuinitus hae mihi tributum, ut cum ego a curitate purimum possem, tum hone*iissima quaq; υellem. Quin ipsemet Theodo balis dus Rex, ut E Cailiodoro habetur, rubori ijs omnibus esse liqui ab hac debitae temperantiae plus aequo discederet: hie enim sponte latebatur , magis in eius volunt rem dominari virtutem , cuius consilio ea tantum sibi licita aestimabat, quae commendanda probis essent, quam se in lubiectos populos dominari; quae coram Smi. .-,ι natu adhanc rem ille pronunciauerit, dabo , Imperiosa nimirum res est P. C. plerasn Da, quando voluntate propria υincimur, qui alienis conditionibus non tenemur. Nam cum Deo praestanteposimus omnia, sola nobis licere credimus laudanda.

. Manifestum discrimen hic habes, quo Diuina prudentia ab ea secernitur humana prudentia, quam prudentiam filiorum iaculi calestis Magister appelIauit i sitνΗLue. N. haias sacoiιρρώ dentiores fisi lucis ingeAeratione sa sunt. Hic enim eum sareuli prudentibus conferens eos , quos lucis prudentes vocat, clarissime significat,adulterinam eorum esse prudentiam , bracidatam, imprudentem & tenebrosam , nec eos prudentes alia ratione dicendos esse, quam vel ironica illusione , vel quodam loquendi abusu in generarieaessa , hoc est in genere suo , quod proprie ad vastitiem resertur: nocivarum instar vespertinas inter tenebras illi iactabundi peruolitant,diemque suam tandem sortiuntur in nocte. Petionatam hanc falsamq;prudentiam Stagyrites Philosophus e Grateo idio ma- te I an uigiam vocavit, hoe est calliditatem ,&vastitiem: hanc qui possidentiexijs sane sunt,qui suo ingenio Dcemoni fraudum Magistro adhaerent: de hoe enim. - t, iis secra restri bis loria, quod se flear eraι callidior omnibus animantibus Aquila Iegie

A . serpens erat flantietas. adeo a recta virtute alienam Philo Hebraeus hanc pruden- Liam aestimauit, ut ab eo vocaretur morbas animi volantarias: ab Apostolo autem de ea dicitur Prudentia carnis mors s, prudentia autem spiritus vita opax. Resia

suum hanc prudentiam electi a Deo viri, Mi doeet AngeIicus, & ad improbos Ctantum ea spcctat, quibus quo maior ea in pretio est, eo imprudentiores & stultio-

i. ir' brosius, quantum nomine dilaedat a re; stultitiaeniri est, vocaturque pru- Rom. . dentia. virulentam hanc pestem a cuiusuis Episcopi animo Deus euellat: eam ianobis prudentiam Diuinus Magister emastrat , quae oculata quidem sit, ne deeipiamur, sed eolumbae instar simplex etiam sit, ne decipiamus: ut enim Tertullianus y. π7. egregie ait, Nocentissimi,1ώi non simρtues , μμ stultissimi qui non sapientes . Frau- dolentis artibus haud illa nominis sanctitas deturpanda nobis est, quam populi

venerantur, Hennodio potius adhaerentes pronunciemus. Habeaι fias mundas afιuιiar, O vrbaairasemiallendiqνodestiam damnandas appellet.

Pari etiam intellia iaitanda nobis ea prudentia est, quae licet nulli perniciosa , nec finem elisens, nec media disponens a rectitudine & aequitate discedat, adhue tam in terrenis rebus tota inhaerens, humanis potius quam diuinis rationibus in- nnixa, non eatlesti, sed mundano consilio sagax potius quam prudens in rebus suis se componendis appellari potem adultera pecunia haec est, quae caelesti ab aerario excluditur , & eliminata olim ex eo fuit e Baruch Vatis sententia, fit, Agar, qai ex- quirunι ρνώdentiam 1aa de terra est: negotiatares terrae or Theman o fabulatores o

tores , non inter Catholicos Praesules statuenda st des his est, & frequentissime eo- rum consilia misertimo eventu destituit Deus: nec enim venustissimam Rachelem ex amore isti sibi despontant, sed Liam, quae lippis & caligantibus oculis tunc maxime caecutit, cum sibi oculata & oculatissima esse videtur. ' ΤΠ . Id sane petaeuie obse tuat Caidinalis Baronius, quod cum ad habendas in Christiadae fidei hostes a Caiolo Crasso & ab Orientis Imperatore suppetias, versuta huiusmodi paudentia uteretur Ioannes Octauus Pontifex, non tantum eius irrita πιε iuer c , aitesque inutiles, sed acerbis incommodis Christianam Religionem, di assii.

30쪽

Caput Sextum: z9

3, a dictauit. Sciat Antistes, ut Ambrosius Meet ab Apostolo ex eo postulari, ρυν' i d.

' dentiam non mundialem, quastultitiam vad mare , ρου prodent3am o rimatem 1 Sacer d. item γη o vere eis mspectam ct υινιιρὸνiia,Orsia agatus μαι serpen cst tims 3 Glumba. Quapropter eum vir Sanctissimus Thomas Cantuatiensis Antistes 4nimaduerteret, Romano in foro suam eum Britannico Rege causam non diuinis,ed humanis rationibus agi, & Alexandrum Tertium tantisieem, ut Regis anim blandiretur, eam ipsi facultatem eoarctasse, quam uti Sedis Apostolicae Legatus induerat, ad Purpuratorum Patrum Senatum selibens, non siae querimonia suam mentem aperuit, pIurimaque ad sui defensionem congerens, inter alia haec tori pud Bat. ter simul & ingenue addidit, Non sire.I.nιοι, naa iogenio regendam esse Ecclesiam. sed insitio ct veritate, qaa se obseruaatem liberat ab omnι malo

EX aduerso ut imprudentem damnauere nostra hac aetate scioli quidam Magistelli Diuum Carolum Bortomeum, eo quod ad supremi sacerdotis fastigium Pium Quintum efferre conaretur suae familiae non satis propensum, di quod addueBnsectis subsidium exhibendum se aperto mortis periculo obiectauerit. Sed ipse rerum euentu patuit, quam suis in eonsilijs desecissent ineptissimi illi, & quantia ex aduerso prudentia res tuas Antistes Sanctissimus temperare t.

f. I.

AD seeundum iam prudentiae munus explieandum accedo, quod inconsulistatione&deliberatioue versatur, media enim & vias quas ratio exqui fiuit spectat ad prudentiam dixtinguere, an rem sint vel iniqua, an bona, au optima ι'lisque ab his dixtinctis proba eligere, improba respuere, pretiosa secernere a ilibus, & cxtrema quaecumque declinare: acleo autem ad prudentiam haec reseruntur, ut Diuus Augustimas & ipso prior Tullius in hoc potissim lim virtutem agnosicat his verbis, Prudentia est cognitio raram appetendarum evagiendaνam,vel 32 C i Lxta Aristotelem a Diuo Augustino relatum est recta ratio agibilium. Cleobuli, t 'ἡh. icio Samstuarii laneem suis ipsa manibus librat, ut res omnes pertractandas aequa uent. mente ponderet & dixtinguat, & in deliberando lenta consideratione progrediens, rationes omnes utrinque efferendas excutiens, illi tandem parti adhaereti que Divinae magis amplificandae gloriae prospicit, animarumque laluti comparandae. eo Mimabilius hoc est quo rarius; nam ut cum Tacito loquar, riaci nudentia haae-- sa dereriarrbas a noxys utilia discernunι ἔ adeoque egregie, ut assolet, Aquinas at, prudentiae decus totum ex intellectu derivari; quo etiam collimasse videtur ea paraemia Seneca, Deliberandum ess diu, quad facieadam est semel. Hoc demum hmiliare illud receptaculum est, quo se spiritus ad Philonis Hebraei mentem convertem, terrenis hisce sordibus depuratus , veritatem inquireret, quaesita inque

kueretur.

Ad hoe ipsum roborandum,in syeomoro prudentiae 'bohim veteres descripsere; - εLidam enim arbores aliae ad primos blandientis aurae murmurillos in festinatos stotes oeumpant, in cuius celeritatis poenam brumae asperitate gentorumque ferocia miasrrime postea deflorescunt, longe cautior sycomorus ab ista florum pompa partu-uenda abstinet , donee ab hibernae tempestctis iniuria penitus tuta, vernas ill .ebras sentiat suis floribus blandituras: eodem plane modo prudentis est immatuas deliberationes effugere, maturaque cogitatione cunista componere, ut ea de-ttinet discrimina, quae postea ei poenitentiam sinistro ab eventu insinuarent i Fline

facere .

Prudens ista recogitatio alio nomine discre tio meatur, quae virtutum quidam , los est; imo ea virtus, cuius ingenio vitium a virtute dixtinguitur, ut enim Diuus mbrosius docuit, iari sid boni cum discretiose egeris, uinum ess, wrtas vero ise L. parii rasa pro vitio habetur. Ied hac de re uberius infra.

Sicut autem viventibus necessarius aer est, sic moderatoribus discretio est ι sal

SEARCH

MENU NAVIGATION