장음표시 사용
41쪽
rarum υsi inrenderis ingeniἄ valerse libido Aossidet o dominatur,animas uihil valet. Ipse inet coelestis Magister hae approbauit; ut se populorum aspectui daret,coninsanguinei eum seruide hortabantur , non eius famam, sed sua incrementa spectantes, non eius gloriam sed suam simulatis artibus affectantes eum sie excitabant; iri, r. Tra biης, ct υade io Iudaeam, ut is discipulι tui videant opera sauatasM Eorum artes & voces elusit sapientissimus Dominus, qui fictilia 1 veritate dixtinguens, ad eorum sermones obsurduit. Tertio loco Prudentia exigitur: quia tamen prudentiae laudem nullus sibi potest adscribere, nisi rem, de qua agitur, absoluta cognitione pol Iideat,ideirco perinsecta erit prude otia, quam simul experientia & usus comitetur. filium,quem uniee habebat in deliciis senex Tobias, hae de re sic admonuit, Consiliaem semper due piente re at e Graece legitur', omni ρrodente, Syriace abomai ρει ιι .tria hie simul ad prudentiam statuendam coalescunt,ut enim Iurisperitum non consuletMedieus de qgtoto sanando, sic Znimis curandis p sectus Antistes,ut desperato morbo m dicamina praestet idonea, haud quaquam ine pertos iuuenculos,virosque nul Io re- Bium vis pollentes ad sui consilium accersit, sed eos qui tum cognitione, tum petitia valeant in eiusmodi morbis retundendi s 3bi enια , ut ait Diuus Gregorius in cap p. μοι ρsHanda consilia, urioi i=-ii motis reana c/νώscat. Prudentiι haud erit cum publica res agenda est, quae populorum Odio sit obnoxia , Theologum eonsulete e religiosa familia,qui vel imperitii,vel ardore immodico ductus, aberia late maximε posset in ijs medijs amplectendis, quae morbum non extinguerent ae excitarent, reprobandum item ab Antistite consilium eius esset , qui licet doctus; adhuc tamen esset imperitus, vel inquieta animi aptitudine magis quam par sit effervesceret: quid mim aliud ex huius consilio speret Antistes,quam ut praeceps in transuersum ruat cum enim rationis honestate non illustretur , nee rerum et eis eum stantias aequa tranquillaque mente perpendat, eo raptabitur, quo praui eum motus impellunt,& suarum cupiditatum prurigine, inter tumultus & rixas misere deuoIuetur: carus ais es Hiam ηρ' ω Mi i ρει ηεν gere uisi νυν eis . . si las 3, ρlacent. Sic Regum Maximu . :
Diserepant aliqui, an e eonsiliariis praehabendus sit, qui vel nimis promptus ,
vel nimis lentus fueriti expeditE respondeo,impare in utrumque huie muneri esseι qui enim nimis cautus fuerit, suspensa semper cogitatione fiuctuisit, te recentibus semper ambagibas Antistitis animum implicabit; qui vero nimis audax, ad effienes & violentas deliberationes eum abripie .
Quanti momenti sit, Consiliarios & administros tum prudentia, tum sapientia illust tes adhibete E Roboani filii Salomonis exemplo licet adddeerer Ut tributa,
quibus Iudaeum populum Salomon onerauerat diminueret, exoratus hic fuit, rem dileutiendam purpuratis & administris sitis tradidit Roboanus,quem uniformi omisnes suffragio consuluerunt, ut tum ad sibi confirmandum imperium,populique antismo, obstringendos datis precibus indulgeret. Refragati huie sententiae fuere Proiacetum aliqui,& ex aulicis quidam adolescentes rerum publicarum penitus impetiti, ae si Maiestatem Regiam obscuraret, & populorum audaciam enutriret. Principem igitur hortati fuere, ut acerba responsione populi os obstrueret, vocibusque Dei iam minas superaddens illi indiceret, ut, ni acquiescerent, maioribus etiam tri hutis premerentur. horum sententiae alacriter adi sit miserrimus Princeps, ideoque Respondιι Rex populo dura derelicto consilio hesiorum , quod ei dederant, I i' '' ..i., of .i, si euadam eonsilium lauenum . Quid hinc effluxerit, E saeris litteris habes: deeem freqtienti illinae Tribus a Roboani fide discedeates, conspiration facta se Hyeroboamo dedere. Vt recentiora reseram, Antistites aliqui mihi innotescunt, qui virorum I ieet sapientum & fidelium consilia fuerint amplexati, quia tamen praeseruida erant de immatura, tot se labyrinthaeis inuolucris unius diei spatio obstrinxerunt, ut multo.
rum annorum interuallo Vix ea vincula & pericula excusserint. auream e Liuio
sententiam licet hic apponere. Consilιa luet callιώ σ audacia prima specie laia
Ut ab hiice Consiliariis reeedamus. Diuinus nos iamuit spiritus hoc stylo , Νες i' ' Miliri sedem i. terram , vel vi ε G. aeco fonte legitur, Neforιὸ iaciat Hyer se serae m
42쪽
sertem, O dicas tibi , est boa a via tua, or ster ὸ contrario qaid sibi euenerit, hoc est, Ane splendido consilio&ad speciem composito te in foueam adducat, tuamquω famam ijs obiectet periculis, quibus illa extinguatur, caue: nam post datum Perfidiosum consilium, auidus ille spectat, & expectat, quem nam exitum sortiatur. Hos biuia & obliqua semper incedere via, ait Hugo Cardinalis , adeo ut, si res ' 'improspere cesserit, illud habeant prae ore, non iecisti eo modo, quem tibi praescripsi, & e circumstantia aliqua in agendo omissis , totum illud insertunium emanasse assirmant, eo quidem modo, ut ipse ait, quo Medici, & Advocati utuntur. Duplicem ad sensum torqueri possunt eorum consilia, vetustis illis oraculis prorsus similia , Ibis redibis no a morιerιs in bella .
Nec ex illis desunt,qui postquam Episcopum molestis ambagibus illaquearint, ab eo alieni recedunt, & ne in partem calamitatum veniant, alios ipsi praeeunt in Episcopi prudentia damnanda, ae si eius opera suis ipsi consilijs non cofirmassent; Episcopo mihi perquam familiari hoc contigiti qui ideo non exiguo popularis ta multus discrimine laborauit. B Huiusmodi autem viri non tantlim imprudentes & ignari voeandi sunt,sed in si deles etiam Se perfidiosi, utpote qui fides ea in ipsis deficiat, quae ad probatos Pimer. H.
Consiliarios instituendos extremo loeo requiritur. Hr iniquus lactas amicum suum, se datat eum per Diam non boviam. Sie de iis Salomon. non ea fallaci amko mens est, ut viam sibi rectam consilijs probatis aperiat, sed tantum ut aurium prurigini blandiatur, ut Veneres tantii ui foueat, & Gratiis exornandis inseruiat . Eliothropia amicorum dixeris, ad eorum enim arbitrium quocunque se vertunt, suasique sententias innectunt, ut eorum genio adulentur, de securo veritatis tramite e auctos, per invia deviaque vitiorum praeeipites eos abigant. ad huiusmodi scopulum validiora & opulentiora nauigia illiduntur , ut pereant: adeo homines se ipses quaerunt,suaeque incrementum famae aucupantur,ut ij λlummodo consiliarii exeipiantur, qui suae voluntati adhaereant,eorumque suffragia numeris omnibus absoluta & probatissima prae alijs eligantur, quae licet alijs iniquiora sint, eorum con-Οormantur ingenio. Foelicissimi igitur omnium habendi sunt illi, qui ingenuos dosque amicos nacti, ea tantum auxilia ab ijs excipiunt, quae decent, non quae placent. De Virginibus taminis loquens Tertullianus ait, Iam ct Consiliam fama ρ tam a speculo. Speculi instar Consiliarius sit,qui vel maculam, vel labem ψllam non ' abseondat, non ob uel et, sed aperiat, de ostendat, ut ex amici specie morum vitia deleantur. Hos nobiscum adesse Consiliarios docuit Epictetus, quorum operam du
fiuntaν. Astentatores huiusmodi Coruis Epitectus idem conferebat; ut enim hi Cadauerum oculos eruunt,sic & isti videntium animos excoeeant; Macedo Philippus accedat, di Demetri j Consiliari j nequitiam regio ore testetur. Ut bellicosis hie Regis ingenio blanditetur,eiusque aestuantem ambitionem magis aecenderet, ad Graeciam valida armorum vi impetendam eum excitauiti quid hine Regi factum D in eas calamitates ruit,ut Graecis fεderati Romani regno eum spoliauerint. An non Iustinianus est rerecti caeteroquin animi Princeps , Triboniani sui prae carietis Consiliatii amentationibus deceptus, illacrymatus frequenter fuit ex aduerso Seneca Neronem, cui instruendo vacabat, supplex postulauit, ut sua consilia dignaretur excipere, eandida, de Decata, onuitque adulationis studio aliena. Apud teo Nero adulatotis gestum non faciam, seci probi, fidelis,di obsequentis administri,
Non υι blandiar auribas tara, nec enim hic mihι mos emi malaerim veris osseadere,
quam ρIasere adulando. Hanc autem fidei dotem tanti suis in Consiliariis Diuus Bernardus fecit, ut in illa ad Henricum Senonensem Arehiepiscopum scribens totum Consiliarii decus imieniat. Omnes ιuxIa Damiai praeceptam etiam inimi
43쪽
Modus expenditur, quo consilia aliorum ex-Αcipere, eisque adhaerere debeat Antistes.
Constitutis iam dotibus ad Consiliarios perficiendos requisitis, ad ea iam acis cedendum nobis est, quae praestanda ab lipsis Episcopis lunt, ne impertitis
eorum consilijs illudantur. ad tria referenda laaec mihi videntur , quorum primum lacris illis vocibus sigmficatur cor bona consitIν garae tecum, hoc est, Lyrano explicante, in re aliqua discutienda cor promptum expeditumque afferas ad aperta candidaque consilia excipienda r animo sis ita compositus, ut ea libens exeipias de exequaris, quae licet aspera tibi sist, opportuna tamen ad rei exitum videanturrne cor tuum cui 'imque temere aperias, quin id agas, ut tuam mentem nullus is inuadat, ne contingat quod Tacitus ait, quod caeteris assentiendi necessitas fiat. vel ut tibi blandiatur, mendaces in pinserendo consilio sint, & aures potius oblectare eontendant, quam prodesse , tuaeque magis voluptati, quam veritati famu-Ientur . Isocrates haec olim docuit hoc sermone, Potestatemfac viras fusearibus li-lere dicendi sententiam, vιμι quibus de rebas dubiras, prori sint, qui Una tecum examinem. Ex ijs ne sis cave, quorum aures delicatae adeo sunt, ut acerba sint
illis utilia consilia , eaque lo It m eligant & diligant, quae licet perniciosa,eoi mramen genio lenocinantur. Qui de re aliqua consilium petit, non ut veritatem attingat, sed ut cupiditates inas roboret, dicendus imprudens esti nec enim opintimum quaerit, sed deterius, nee studio probitatis videri prudens affectat, sed ut alieni eon siiij pompa explicara,sui animi prauitatem liberius efferat, Sc aliena senis lentia veluti pallio quodam suos errores obtegere: mendacissimaConsilia haec sunt lacatae fallacisque prudentiae germina . Qn in tanti est, ut haec loquendi libertas Consiliariis concedatur, ut Diuus Gregorius admoneat primum dicendi locum Cadolescentibus dandum, ne obsequio di reuerentia coerciti, ab ijs proterendis abstineant, quibus forsan sciatores repugnarent. Praestantissimum conseruandi Regni modum esse docebat Theopompus, si veritatis amans Princeps esset, omnemque dicendi libertatem Consiliorijs reseraret. Si veritas de fides , ait Seneca, seruili obsequio mancipentur, non Veritati, sed adulationi Consiliari j deseruient. Hudentii simus sui aeui Pontifex Clemens octauus hac de causa Vatieana Purpura Robertum Cardinalem Bellarminum donasse aifirmabat,ut nempe proxima suis auribus eius vox esset, qui candide & abque succi speciem ei veritatis ostenderet. Nulla re alia populorum sibi animosa Prineipe comparari, ad Theodosium Cesarem scribens Diuus Ambrosius docebat, quam si liberam cuique facultatem daret suam ferendi sententiam . qua in re spectatissimus & prope admirandus sui tomnibus Augustus, qui, Dione Cassio reserente, cum rem aliquam cribrandam
exponeret, Sext. omura cohortabatur. υt Hum sibi consiliam veνι rent, annue x eis in omnem libertatem. qno etiam praeconio Traianus a Plinio egregie commendatur .
Moriturus vero Diuus Ludovicus Galliarum Rex e exteris hoc ei iam silio commendauit , ut scilicet, tum Confessariis, tum Consiliarijs Reguique administris liberam potestatem impertiret, qua eum ingenue de rebus agendis salutari consilio admonerent.
Carolus autem Quintus Caesar Magnus ille regnandi Magister, illud saepius
surpabat, primum scilicet prudentiae gradum in eo versari, ut errori nunquam adhaereret, secundum vero, ut ea omnia libenti aequoque recipiat animo, quae quis in eius viilitatem idonea existimauerit. Iulius Caesar suae arrogantiae velut victima immolandus, cor istud docile in Se natum semel non attulit; ut enim Catonem fortiter ei pro concione repugnantem audiuit, adeo exarsit, ut carceri dandum praeciperet; assurrexit ad haec indignatus Marcus Petreiua domumque redire statuerat, antequam dimitteretur Senatus tum
44쪽
acerbe a Caesare obiurgatus illud respondit , Malo in carceνe cum Goone, quam ιι ' te eam esse. Vocibus hisce perculsus adeo Caesar fuit, ut de patrato crimine erubes' cens, atonem libe a te donauerit.
Sed clarissimum prae eae teris exemplum de hoe eodem nobis litterae sacrae suppeditant, ad cuius lumen facilE nobis innotescet, qua in solide illi decipiantur & a recto tramite deflectant, qui in alienis sententi js exeipiendis suam mentem aperi ut& liberius quam par sit agnoscendam ostendant. Assuerus Rex, quem alij Artaxerxem appellant , clim splendido magnifieoque conuiuio , sui Regni Dynastas centum octuaginta dierum spatio pretiosissimo instructus deliciarum omnium apparatu exciperet , die septimo , Cum Rex essι hilarior, ct post nimiam potationem pretcepit , ut ad Principum populorumq; affluentium aspectum Regina Vasthi adduceretur, muliebri cultu ad delicias omnes exornaxa , Ut ostenderat cunctis popu lis o Principibas pulch=iradinem illi is, erat enim pulchra υalde. quia tamen iit benti Regi Regina non paruit, iratus Assuerus, Consiliarios eum stipantes per-B contatus luit, de pinna Vasthi infligenda , Unde iratus Rex se nimis farore surcen. HI Durrogauu pientes, qui ex more regio semper ei aderant, est alaram faciebat cuncta consilio, scientium leges er lara maiorum. Quid nam autem eis proposuit cui sententia Vaphi Regina sabiaeediet, qui Assueri Regis imperiam , quod per Eunucbos mandaver. 3, facere renuisset. Veritatis audiendar incapax princeps hic erat, quis enim ad eius irascentis a pectum , genuina consilia ei suggereret ' d supplicio tantum agebatur, adeoque de venia flendum omnino erat , ncc tutum alicui erat modestia di virtutem Vasthi commendare, cum tantum in eam, ve-
Iut in contumacem supplicia torquebantur; quapropter postremus omnium, sed primus in adulando ait, inobedientiam Vasthi non Regiae tantum authoritati iniuriosam esse , sed populis maxime perniciosam , nulla inque in posterum sorofoeminam, quae prompte ad coniugis mandatum assiugeret, si de patrato erim in Vasthi impunis euaderet; repudiandam igitur eam a Rege esse, sanctaque lego , statuendum, ut Regijs insignibus spoliata Regno abdicaretur; placati consilium eius Regi. palmarem hic alium Regis ectorem perpende: unius enim consilium probat, alijs inconsultis : hi namque, cum ei obsistere perieulosissimum opus arbitrarentur, quid praestare aliud possent, quam erus arbitrio indulgere, & Regia vota palpare assentatoris igitur illiu responsum non tantum piacuit Regi, sed &
Verum nequissim8 hi etiam se gesserunt: earumdem enim Iegum clypeo poterant modestiam Vasthi defendere: quia licet omnes alij in Manuelite sententiam conspirassent, omnium postremus quamuis suum consilium inutile Vasthi, sibi. que periculosum fore praenosceret, vim omni n retundere sortithr & impavide tenebaturi licet enim qui solius charititis impulsu ad alicui consilium largiendum rapitur, si conssilium dandum alteri inutile, sibi perniciosiam fore praeuidear, potest ab eo licite abstinere; si tamen iustitiae titulo suam pronunciare sententiam debeat, licet non exeipienda ea sit, sibique perniciem aliquam sit illatura, verita- D tem aperire tenetur, ubi potissimum ε suo silentio aliorum salus periclitatur; praecepta enim quae vocantur negativa, quale hoc est, percani vinculo semper & ad semper obstringum, ut prolixd doeet Cardinalis Albanus. Commendatissimi hae in re fuerunt Ioseph ab Arimathea & Nicodemus, qui licet uniformi fueragio reliquos Senedrin Senatores in Christi Domini mortem conuenisse deprehenderent, Plat. deo f. nulloque modo fieri posse, ut ab ea sententia ipsi recederent, seque magnum subituros discrimen, si eorum suffragijs obstitissent; adhuc tamen reluctati sortiter illis fuerunt. horum vestigia altero ab hinc spculo in Henricum Octauum Angliae Regem imitati eximie suerunt, commendatissimi Heroes Thomas Morus, & Car. dinalis Polus Sed ut ad Regis Assueri imprudentiam reuertamur, sero nimis suum hie agno
uit errorem, irritoque conatu acerbiis mum ex eo dolorem ostendit, Postquam Rh- Eisitis Assaeri indignano deferbuerat, recoriatur est V Ubi, o quaesectyt, veι qka paseu esst. & quanquam ex cius erroris nebula, Diuinae Sapientiae conlilio, iugenus' utilitatis lumen e trianasset,ad documentii ta Men Principum & Praesuliim decet, ut . Pars Secunda. F eius
45쪽
Iib. i, is i- eiu consilii nequitia perpendatur. Quaerit hac in re Ioseph Hebraeus, a quo tu. qu.c.ε culentissme haec recitatur historia, quinam errauerit 6c sit potissime arguendus ἡ 'an Rex, qui ad tot Procerum Dynastarumque conspectum Reginam aduocasset, ut pcmpam eius pulchritudinis iaceret , an vero V. scii Regina, quae Regis mandata prae modestia exequi detrectauit f Regem errasse quis ignorci P Iege enim firmi sit
ma salietium apud Pe tus erat, fidem etiam Macrobio taclen re, ut is minae Prinia 1 7-M -- cipes nunquam videndas se darem , ubi Principe conuiuio detinereturi. Paris. lib. t.. se nranis xon e Mutura tanti m . μου ct Uι θη-- ω orioum ρ teνάιcuar. Si elustianus Historicus. Res igitur inhonesta ab Assuero mandabatur, nec tantum Re
giae honestati iniuriosa, sed Regio etiam nomini ReSiaeque Maiestatis adeoquia Ioseph Hebeatus sie statuit. Statio Rege οπμυε. impuricis υirorum oculis nem ιιt,m ρνὰbινe ias abnuit, tant. Vs ias abitior i quantὸ in legum Ddori .. ιυ dιa ριν si areamur. hanc autem legem Consiliarii illi iga rare utique non potetan tum quia frequenti via ab omnibus usurparetur, tum etiam quia legum patriam ni petitii simi eas optime possidebant, ut ex illis verbis colligitur, Sciens ais tiri, o Riara maioram. Qua igitur ratione factum est ut Modestissima foemina, tam iniquo festinatoque eonsilio damnaretur inaudita, nihilq. do eius innocentia pudicit adite Regi exponeretur λ dixerim ex eo solum id eriuatum, quod Rex ad eius suppli eium propensum maxime se taedisset, DCC a suis Purpuratis de rei statu eonsilium Dagitasset, sed de supplicii grauitate in Reginam inserendi. Manum hie temperare non possum, quin breuiter sed utiliter alio stylum invertam, Manueham sei licet illum, vi Hebraicarum rerum Magistri docent, eunde δὴ fuisse ad Aman , qui Regium amorem inter adulationis aquas expiscaturus, proprijs retibus captus est E Vasthi Regins excidio ad Prinei patus fastigium se ascensurum ipse meditabatur, i Deique postea consilio factum est, ut eius loco Hebrsa tamina Regilem . di amorem usurparet, cuius imperio, laqueo postea suspensus laerymandus oecubuit. qua etiam morte calamitosissime suum diem absoluit Achitophel, euius consilio in Patrem Dauid perditissima conspiratione Absalon filius assilexit Pe tyllos hoste qui sub eodem lapide, quςm ipsi ad aliorum caedem vibrauerant, petiere, tum sacra, tum profana litterarum monumenta affluenter memorant,ut non Ctantum Hesiodi effatum confirmetur, Cresilium maiam consultoripessimum, sed saniaris. ,. ςxx. Dςi s 'μ β μμ ερυ uum saper i sim Gob
uerar, o non agnoscet, unde illι adueπιε - ωσι - ltum mittis lapidem, suo ema caput cadet. T
FIERI nullatenus potest, ut sinceros Consiliarios sortiatur, qui mentem suam
explicat iniquis aestibus perturbatam, eique fideles sint administri, qui thaia sibi, tum aequitati fidem non seruati quia permittente Deo fir, ut in sui erroris poenam grauiori errore implicetur, 3d quod roborandum, E saero Regalis histo riae libro Tertio exemplum aliud memorandum proseremus. In Assyriae Regem Dbellum instructurus Achab, ut urbem Ramoth Galaad suae ditioni restitueret, sup .petias a Iosaphat plobatissimo Iuda: Rege,qui eum inuiserat,postulauit: annuit Iosaphat, sed ut prius ab aliquo diuta. Vate consilium caperetur exoptauit, ut diuinae voluntati pergratum se opus facturum certior esset: ad haec quadringentos e suis vatibus accersivit Achab, unanimi suffragio polliciti ei suere victoriam . his tamen minimε acquiescens Iosaphat, peti jt an eo in regno Vates aliquis emet, veri quod ipse adorabat nummis administer, Michaea ademe respondit Aeliab, sibi maxime inuisum ea tantum de cau a,am non prophetaι inibi boum: fidissimus quidem erat ipse Consiliarius , sed quia ab Regis nequitia eius consilia dissionaban , odio
inlaquebatur: ut tamen Muiscaretur, eiusque lententia exciperetur , . - lxvri qu-P 0pις eum Achab. Regis nomine accersiuit , manda isum Regis aperiens ait , Ec sermones i rubraaνum Ris bona dicant
46쪽
sententia belli suscipiendi exitus, prosperan infglix, dependeret. Vides quam δ' rite Achab disponeretur ad rectum conlilium sui cipiendum i quia vero fune bili-mo bellum exitu claudendum vaticinatus Michaeas est, Iosa pliat alloquens Achab ait, Nunquιd non rixa tibi , asci no. ρνορ beισι mih bonam , sed semper matum . Tunc Michaeas , ut suae sententiae pondus adderet, addidit, se alienato a lentibus animo Deum vidisse eaelestibus agminibus bellico more stipatum, se sic alloquentem , λαιs decipia ι Achab Regem Israel. υρ οβeadar ct cadat ιn Ramoth Galaad t& malum Erebi genium ad hoe faciendum ei se obtulisse, Egrediar , ct exo θιν,-t s mendax in ore omniam Prophataram eius . huic Regum Arbiter Deus ait, Decipies cst prasalabis i σνedere ac itat hanc loquendi libet talem aegirrime ferens ceruicosus Rex, ut sonanti alapa itim coram se, tum coram Iosaphat, Michaeas Vapularet, permisit; hanc autem viro integerrimo illatam contumeliam, Regiae Maiestati maxime indecoram, ut docet AbuIensis , non tantum ultus Achab nullatenus est, sed fuisse sibi pergratam ostendit, eo quod suas cupiditates Michaeas B non palpauerit, nee fuerit eius genio ad blanditus; quin ut carceri traderetur praecepit , di quoad usque e bello rediret, pane tantum arctissimo&aqua pasceretur ι vertim ad primam in Syriaeas acies irruptionem, extrema internecione deleto exercitu vitam cum sanguine fudit. Occaιιά lagitiis licentia maiests spiritibus da- ν' υ os volesus is peccari laqueos stranga lauri in te aispanam, etιam uolantes trab/M. Sic de Achab Rege Gregorius. Hac parit Et mentis insania Ho,ophernes laborauit; Ducibus enim omnibus pro concione aduocatis, ut de Iudaeis viribus, de Bethulle aliarumque oppugnandarum Vrbium situ certior fieret, Achion , qui Ammonitarum agminibus suo no mini foederatis praeerat, candide e fessus,hoc unum sibi tantum esse perquirendum, an scilicet ex aliquo ingenti flagitios m sibi Deum Iudaei haberent infensum 1 tunc enim eos facile profligandos ille confidebat cum econtra si propitius fauisset ipsis Deus, inania &irrita armorum omnium conamenta suturar indigna-- tus ad haec Holophernes suae tanquam potentiae iniuriosa,vinciri eum iussit, vinis G .ctuinque hostibus eommittendum . quam longe ab his Theodoricus Gothorum
Rex se gerebat, quem eximie Cassiodori stylo Alaricus eius successbr eo potissimum titulo commendat, quod tum ad bella, tum ad praelia suscipienda Tholotiei Confitiarii sententiae fidus adhaereret, belloquelsemper inuictus, vincendum eius opinioni se daret. His tamen haud aequiestit Cardinalis Paleotius: Principes enim omnes militiae servientes adhortatur, ut non tantum liberam suis Consiliariis facultatem praulent, ad suam sententiam aperiendam & Regiam, si opus suerit, reprobandam, sed muneribus eos etiam afficiant, ut debita semper fide suum munus exerceant. Omnibus hae in re praeivit Balthasar Rex Danielem ingentibus donis assiciens , licet funestissimum illi portenderet exitum, quem obscura significationOcharacteres in pariete descripti adumbrabant. Sane Clisthenem Sycionium Tyrannum laudat Aristoteles, e6quod simulachrum erigi Consiliario iusserit, qui D eum a triumphi pompa, quam de relata victoria instituere moliebatur , libera
Vbi tamen aliorum consilia exceperis, eurandum item est , ut eadem mentis tranquillitate, qua suerunt excepta, accurate discutiantur; qua in re tum Assuerus, tum Achab turpiter defecerunt; si namque sui tenax consili j, mentemque ceruicosam praeserens ingenti labe se polluit, non minora errandi discrimina subit, qui coeco veIuti more aliorum suffragia amplectitur, nullaque adhibita vel humanae vel diuing voluntatis consideratione, illis adhaeret, quod eo pericu losius est, quo perraro, ut superius diximus habentur, qui proba subministrare eonsilia vel siciant vel velint: audi de hoc admonentem Isocratem . Nianalisνtim dumtaxat consilia /ιiose audienda siunt, sed Vsi quoque de rebus diuinιι ἐιlι gentissimὸ rasitare debemus. Sed aptius hoc ipsum e Diuini Spiritus magisterio addiice. Bibe aquam de cisse a tua ct fraenta putei tui hoc est , ut Ambrotius explicat, Tuo consilio υtere. Corca hic obedientia,non Episcopale Palatium,sed religiosa domus utatur.
Daniel. r. Orati de Pae Proa. s.
47쪽
de gellis Alph. in moralib. in epist. l.Is.
Quini se imparem tam excelso Sacerdotio se ille exhiberet, qui alienis adhaereret inde liberate consiliis: longe satis nequior Galba is esset, quem Suetonius Atribus suis Consiliariis' addictum adeo memorat, ut vulgari scommate vocarentve Galbae Paedagogi: hanc pariter sibi notam erroris inussit Eduardi Regis Anglorum filist s Riecardus, cuius regimen in virtus Hibernensis Principis consilio nitebatur: sapientis Principis & Praesulis est, non tam consilia exquirere , quam ipsam et exisquisite librare. Sapiemiis est examinare covua: ct non citUMiti credali ιMe adfarus relabi. .
Non longe ab his distant quae Vegetius scripsit: bene est, ut muItos eonsuas , sie ille, sed vel te unum, vel quam paucissimos ad deliberationem faciendam a cedens adhibeas, ut Occulta feriretur, απιά debeat fieri, cum multis ιram; quids L arus sis, cum paucissimis υel sto μώum . . ia: , Consiliorum integritatem perpendere rite non valet. qui sui eonscientia veluti lance ad ea libranda non utiturέ nullus enim sidus adeo est, adeoque ab omni erroris periculo alienus , quam propria conscientia, quae ideireo a Diuo Ambrosio iappellatur, Vera atque incurru rapinnarum atque praemiorum Ars irris. Ambages Bomnes quocunque Magistro doctior conicientia explicat: qua de eausa Diuus Be nardus ad Robertum suum nepotem seribens, qui terrenis rebus nuntium remi tens religiolae familiat aulcribendum se dederat, ait, Consiliarios quidam se alios inuenturum, quibus habita deliberatio probaretus, sed nulli alteri fidem habeniadam quam suae conscientiae, Te interrua de te, quia tu te melius ossi quam alias.
Frequentiis mum Alphon si Regis effatum erat, nullum sibi tam pretiolam ει dum Conliliarium esse quam libros: ipsos enim absque ullo adolationis discrimi.
ne de re quacumque consulebat, Plutarchi doctrina fortassct hae in te usus illud docentis , Vt in aliisum Oealis nomen os cono Gmus, sic Iuriss Dasium, quid nos deceat, qaid item dedeceat contemplandam est. Omnium tamen optimus liberit ad quem velut ad Lydium Iapidem consilia nostra probanda suae, Lex Diuina sit quam bene Cyprianus ; Consiliarum tubernaculum lex Diuisa M. Suis in rebus statuetidis, Consiliarium hunc librum Purpuratus Syonis Vates adhibuid iuκta ea
Consilium id , quo sibi pro Ipexit auarus ille diues examinans Diuus Ba filius ιDestruam horrea mea, ct maiora fisciam, or rbι cougregabo omnia qua nata sunt bi, ait, hoc ego quidem iam dudum hoe ego mihi siradebam i quem tu mortalium ineptus me consulis e Te ipsum p Ex te imo captas tonsitum . quia prosecto ex huiusmodi Consiliario prouenire tibi poterat, quam tuis voluptatibus inseruire , tuae auaritiae famulari, vitiaque prima sectari Leκ Diuina, Conscientia tua, Deus ipse tibi erat consulendus. PD-ὸ i rudenιι Esem Consiliario, si consolern Deam , e ηρ e legem G scriptu νam, parata tibi responsio fuerar - frientio m aalmas imis
De Cautione qua sermonem suum compone-Dre debet Antistes . Cap. X.
SYDVS quoddam prudentia est , euius uirtus non tantum in actione, sed
etiam in sermone instituendo versatur: quin frequentissime suurn potius ilia hoe quam in illa iubar effundit: non enim raro contingit, ut imprudenti quis sermone eam sapiemiae laudem, quam sibi labore non exiguo comparauit, facile depcrdiderit, eosque, quos ingentibus sibi obstrinxerat beneficiis, a sua familiaritate repellat. Qua promer omnium quotquot e veteribus fuerint, ingenio. sissimus Homerus, licet aliquando in rerum te motum honestate seruanda desece rit sua numina ridicula estingens, tu hoc tamen praeclarus excelluit, sapιenti Nemstori sermunc in tribuens modetatum praedulce in & coae politum , ciun econtra Ther
48쪽
Τhersitem ineptissimum nulla adhibita eonsideratione loquentem suis fabulis eo.
A loraret a Si prudens audire velit Antistes , omnium quidem externorum sensuum habe nas ad rationis arbitrium moderetur oportet, sed eas potissimum, quae linguae tem perandae deseruiunt. Nam Qui moderatur seνmones suos, doctas σ prudens est, ct pretiosis trisui υιν conditas . Sic sapientissimus Salomon . Nullo alio facilius insidiatore A ntistes invaditur, latro nullus est, qui nominis di famae diuitias ei depridetur; umbra nulla peruolitat , quae sacrae dignitatis lumen magis obscuret, quam sermonis imprudentia , licec nulli fuerit perniciosaia. ostendit hoc Zeusis , cum eius pictoriam ossicinam ingressus Princeps Megabi Eus, ut sui ingenii pompam faceret, de picturae lenocinio & arte sermonem phaleratis verbis instruxit; ad haec Leusis , ut ab incomposito sermone Principem amoueret, eum alloquens ait , Quoad usque Princeps tacuisti , quotquot hic picturae vacan tes aspectas,Tuae Purpurae Maiestatisque splendore correpti, Te hominum maximum praedicabant; sed ut de ea facutiate, quam penitus ignoras,tam inepth disserentem audierunt , irridendum prope te illis praestitisti . Virtutum numeris omnibus absolutus sit Antistes egregiorumque operum exercitatione adlaboret, si in componendo sermone desecerit, labe non mediocri denigrabitur, eiusque fama licet alioquin probata sordeseet; omnibus despectus ridendi materiem abunde praestabit, populi l que facile & iucunde mordendus occurret. Haec non ignorans Pythagoras Philosophorum omnium maximus , primam, quam suos asseclas edocebat Sapientiam,in silentio statuebat, ut ostenderet, loquendi tantum Magistrum eum fore, qui fuerit prius in tacendo Magister. Admirationi aliquibus erat, Democritum familiaritEt eum aIiis degentem loquendi esse parcissimum, adeoque eum postularunt , an hoc vel ex ineptia vel ex inertia oriretur et prudentissimus ipse imprudentissime eum interroganti ita respondit, Atqui stultus naen quam tacere potest. Consor me satis ad hoc ipsum est, quod de Zenone primario tunc temporis Stoae Magistro Graecia celebrauit: eum enim Sprinceps Athenarum Regios Legatos conuiuio splendide exceptos litterarijs exer- eitationibus detinere vellet, Philosophos aliquos, & prae alijs Zenonem ad hoc praestandum accersivit: plurima ea fuerunt , quae liberalissimo sermone Philos phi reliqui e studere, Zenone uno non sine ingenti omnium admiratione tacente: eontinere igitur quidam ex illis se non potuit,quin ad eum conuersus dixerit, De Te autem o Zeno quid nos ad nostrum Principe reseremus e Nil aliud Ist ipse respondit, quam Athenis esse senem, qui tacere sciat inter pocula. Ingentis Ianὰ virtutis est, quod vir doctus, senex, inter poculorum licentiam , sermonem adeo senibus consor mem valeat temperare. Sed accommodatius hoc idem e Diuo Gregorio audiatur. Ille Sacerdos scit rectὸ dicere, qui ct ordinate nouit tacere . Magnus ille Antistes erit, qui fuerit sibi prius in tacendo Magister; an sapiens vel impruindens fueris ostendit sermo: ut enim e linguae habitudine bonae ac prauae valetudinis argumenaum Medici desumunt, sic multo magis, qualis fuerit animus, illa eadem edocebit: abditas intra pectoris adyta cogitationes aperiet sermo, cordis 3 nterpres lingua est, an non ergo, quae corde caelantur, ostendet e vi in horologio totarum compositionem lingvula ferrea significat , sie cordis animique habitudinem E lingua dignoscimus. Peripati fuit haec sententia, Voces μοι nota earum a secti nam,qua in anima delite sunt. Rerum imagines voces appellauit SoIon, operum umbram Democritus & in-dieem eonscientiara operum pulsus sermo est, ait ex Hispanis quidam, & sane, ingeniosi IIi me ducta metaphora: ut enim an intima corporis instrumenta consona sibi valetudine respondeant, pulsus indicat; sic an composita sit animi habitudo, nobis sermo significat. Banus homo de bono thesauro , hoc est e cordis opulentia, ρνις νι bona ct malus homo de malo thesauro profert mala. Purpuratus Uates breui haee omnia descripsit, Cor eorum υanum es : Unde nam vatum sanctissim E cor humanum adeo obscurum de inacessum, tot anfractibus & ambagibus inuolutum , psy
solique Dei cuncta videntis oculo peruium, pessulam tibi etiam & apertum
49쪽
Quid cla hoc ego unquam dubitauerim, nam Sepulcbrum ρMeus est g itur rarum . ae lublicae linguae licentia , quis non agnouerit animi vanitatem ' Hinc adolescenti suum primo adeunti gyinnasium Socrates ait, ' te lideam,oIιθοι Iosaera : ae si videndi facultatem non oculus at auris haberet: facile enim species decipit, sed nunquam decipit sermo, cum amaroe fonte dulcis unda nunquam possit effuere; qua de causa nullum nobis commendandum esse virum Diuina oracula docent, antequam ex eius sermone , qualis sit eius animus nobis I. 3ap. . innotuerit. Ante sermonem nod laudes turum . Quam arduum opus est,ait Sydonius, ut recte operetur, qui recte sermonem instruere non assuevit; Quid hie ego Sydonium afferami Iudaeos hac de re Christus idem Sapientissimus obiurg
Mari i. uit. Progenies υiperarum,quomodo fleteris Mna larui, cum sitis mali.
Quod hominem secernit a brutis, loquela de ratio est, quae mutuo quodam ordine sibi inuicem relaruntur, adeo ut cogitationes ista concipiat, illa patiat, istaeon tmet illa exprimat;ima Foquaeda sermo est, ait Plii Io,qua animae aspectus linia suae pennicillo coloratur; qua eadem dicendi forma Seneca eadem Philonis aeta-B te scribeos usus est, ac si eodem e tonte ingeniosissimi ambo morum Magistri sapientiam hausissent. Imago amμι sirema ei quatis υita, ratis Oratio. Sic Seneea. Quam igitur oeulatus in suo instruendo sermone sit Antistes, oportet, cum quilibet eius vocula, vel fortuito lapsa , vel familiari quodam impetu prolata ad libellam vocetur a populis accurati suine ea ploretur an integrum esse Hyeraria cham sibi suaserint, qui sermones suos de re tantum priuata componit, vel vitio alio foedati ni verba operibus respondeant, bractzatam fucatamque pietatem despicient. Quod si filiam suosque nepotes olim admonebat Augustus, Suetonio teste, ut ea Suet. i 4 tantum verba proferrent, quae fastis dc cedro inscribi digna viderentur, quantoo's' xquius decet , ut Antistitum ora Deo deuota, Divinis laudibus, Religionis triumphis , virtutum laureis, vitiorum victoriis consecrata, impolluta ab omni la-he te fulgeant, adeo ut non iis tantum quibus audiuntur, redargui possint, sed ipsi Tartareis hostibus sint penitus venerandia. hcia hi Caeli terraeque oculis & auribus undequaque obsidemur , Specta calam facti δε- ρ' ' '' is., o AGAM ct hominibus. ita nobis componendus est sermo, ac si Dei aures audirent; illud animo teneamus,nos etiam Christi ore interrogari, stoi μιρβιβν mones ruos Uertis ad i. sic em l
Viusmodi in temperando sermone prudentiam. qua excellere debet Episcopus,multis in circumstanti js versari alio docent ἱ una tantum in re, e qua re su e fonte alia derivantur, mihi placet illam collocare; in eo igitur haec fit, ut ni inhil loquatur Antistes, quod prius aequi mente non explorauerit, easque dicendi formas exhibeat, quas prius accurati cogitatione lista uerit, adeo ut verba nostra Diuo Bernardo docente bis ad timam, semel ad tinguam vocentur. Tanti momenti hoc est, ut multipli et symbolo spiritus hoc nobis Diuinus expresserit. L Ditissimo primum nostrum os consertur aerario, quod reseratum omnibus &patens quis unquam prudens relinquat e quin potius ad eius custodiam vectes, de pessulos obiectandos esse quis inficieturi ori tuo facuo ostia ct sieras . Prudentia D N . in &-sint,quae ianitricis instar ad eius seres assideant, & clauim elux habeates , opportune claudam vel aperiant. Optime igitur Chrysbstomus: Os πωνam
perpetui castodiamus, rationem ei, tamquβm clauem adbιbentes. Arces , quibus ab hostium insidiantium vi, discrimen ingens imminet, tam oculata vigiliquo custodia seruantur, ut eas aperue nefas sit, nisi prius circumspecta tota late regi ne, secura omnia esse reserant excubitores; sic propὸ antequam ad voces os reseretur, rationi permittat, vi quae dicenda sunt expendat, accurataque conside
' ratione discutiat. quapropter pertaeu apud Laertium Ctulon eos obiurgat, qui
50쪽
rationem lingua praecurrunt, mentisque leges prςeunt Ioquendi licentia. Sic d .i-Apes eligimus electasque probamus , ne inter eas virulenta aliqua sit, quae non vitam foueat , sed extinguat; annon eadem diligentia ta eligendis verbis viam ir, quae si praua fuerint , quamuis cicutam nequitii antecellunt e quam belle Augusti onus: Sicat eligis quo vesica νιs, ιις elige quod loquaris. Accommodatissimum ad-haee mihi videtur il Iud Martini Duiniensis Episcopi, quod scilicet, silai ab dι-cturus es alijs , prius rixeris tibi. hoc si praestiterimus, paleiores in loquendo erimus, de cordis repagulis verba obsignabimus . Naturae ipsius magisterio hoc edocemur έ haec enim eortina dentium, & labiorum pariete linguam obstruxit; nisi ergo temperando sermoni debitas leges seruauerimus, arcis instar noster animus erit , quam mεniis spoliatam ingredi aut egredi , cuicumque pro arbitrio fas erit. Sicat Vνbs patens, ct absque muνorum ambitu, ita vir qsi non praest in isque da cohibere se iriram suum . Hec Salomon. Alia iam metaphora verba nostra exornata pecuniae eomparantur, quae ex or velut e strinio quodam educitur , necesse igitur est , ut eam antequam ad usu B adhibeas, explores & quaeras, an probati , an damnati ponderis sit . Quascunque opes , quas domi habeas ad hanc stateram comparandam impendendas esse quis neget e suram tuum o argentum tuam coatia , ct verbis tuis faciιo stateram Quam magnifice & sonore dictum, ut ad loquendum caute accedamus: abstinere autem hic non valeo, quin veterem apud Vatem, hoc idem Salomonis effatum carminibus comprehensum ostendam.
In verιis lingaa imponantar claustra tacendis. Prolat enim linguam quam morererra opes.
Ae si non auro ae argento, sed prudenti compositoque sermone thesauri conge rantur .an non autem verum est, opulentissimis non taro thesauris perniciem illam refici potuisse, quam imprudenter effusa verba intulerunt e quot enim uero sunt, qui vocis unius ambitu, thlendida ea de pretiosa omnia, quae diuturno prolixoqui labore compararunt, miserrime perdidere , & scopulis quibusdam impacti , pro--,ximae Delicitatis portum amittentes senestissimo naufragio perierunt ' Aula Ro-rnana Mundi scilicet theatrum loquatur, quae non raro praecipites adeo catastrOphes reprae sentauit. Thesauri opulentissimi loco verba habeas, quae si effusa emeri 1 que libertate & largitate decoxeris, inimicus tui profecto existes. Nallas tbe- Durus ditior , quum liqua bona . sic Ambrosius. Ea igitur cautione, qua pecunias fundis, effundas voces ,& si ineptissimus is audiret, qui pecunias expensurus, illas prius non exploraret, ne argenti loco de taurum, sic insipientis notam ille non declinabit, qui nulla consideratione adhibita loquitur: hoc autem prudentiae munus, idem etiam sapientissimus Magister alibi docuit, eum diceret . Verba autem pradensum statera ponderabuntur: cor enim
imprudens habere videtur in ore, qui omnia quae latent in eorde proditoria quadam licentia per verba reuelat, cum econtra vir prudens cor habere videatur in Iingua; nihil enim eorum , quae rationi incongrua sunt, effundit, eiusque arbitrio illam temperat & moderatur. Iis ενe fatuoνum cor ituram , ct in cordes entiam
Huiusmodi autem stateri non voces tantum ponderemus oportet, sed temporis, loci, rerum, personarum circumstantias, ut expendamus, an verbis illae, illisique verba respondeant, an nostro sint accommodata muneri, graduique, ad cuius apicem nos Diuinus Amor evexit. Sapiens ni quἀm loquatur, multa considerat, cum quo loquatur, quid dicas, quo loco, quo tempore dicaι: quicunque istarum quam . libet suae considerationi non sublieit , fieri non potest, quin magnis irretiatur erroribus , quibus postea erubescat. tanti momenti hoe est, ut in eo uno Philosophis omnia documenta complexus videatur Seneca se loquens, Summa ergosummarum hac ex te taνῶDqaum esse te subeo - EXimia quoque sunt, quq e Sancto Hyeronimo sacri Cancines referunt,quemcunque nempe sermonem, qui vel audienti, vel Ioeo, vel tempori non fuerat accommodatus,perniciosum lare,dc loquenti indecorum.