장음표시 사용
131쪽
IOI FED. B RR ΜRIrio . Quantum autem vel in id , vel in usus at Iosinsumi debeat , Conservatorum tantum arbitri uita esto . Quoniam virtus est inimica lucro, minimeque quaestuosa , ideo procul absit ab Aeademiae moribus, & institutis illa consuetudo , ut aliena opera recognoscentes . atque indicantes tributi nomine quiequam exigant, cui tributo
Parallei nomen inditum est . Non item quovis alio nomine judietum suum in alienis operibus interponant. Μajora enim , & nobiliora quaedam proposita esse hominibus nostris debebunt .
132쪽
133쪽
134쪽
m nuper ego tabulas, typosque 3 ct ineam operis.
signa eontemplarer, quae in Bibliothea in eae Ambrosianae aedibus ad id ipsum
extructis nuper collocari jusseramus , propius aecessere ex familiaribus nostris studiosi homines duo, & veluti inscrutantes , nonne Pul chrum , elegansque seret opus , inquirunt , si
haec omnia eximiae artis monumenta, quae con
gesta in hane sedem videmus , expressa , & de- Iineata stylo extarent i Statim id , quod dieere volebant, intellexi, adeoque placuit res , ut hilari vultu , & eonsilium eorum laudarem , &Primo quoque tempore ipsorum desiderio me satiricturam esse pollicerer. Post aliquot deinde dies , subeunte animum meum recordation sermonis , consiliique ejus , quotidie magis res ea placebat, tacitusque probabam id , quod homines mei sorte suadere voluissent a Memiis neram enim , suisse apud veteres hanc curam . ut praestantissima quaeque picturae , vel statuariae , vel architectonices opera styli etiam ope Conservarentur, duplicemque ita viverent vi
tam , & eam stilicet, quam artificum ingenia
135쪽
dedissent, & eam , quae beneficio litterarum veniret. EUentusque postea monstravit ipse, posteriorem hanc priore illa vita fuisse diutur-
Damna inem. niorem . Cum enim Urbes totae , non palatia
Ak' tantum, & musea conflagrarim , incendium,elademque vitavere latentia in obscuris , igno bilibusque locis monumenta litterarum , ct re-eeptaculis abditae vilibus memoriae triumpha runt arcus, pyramidesque excelsas , ct portentosa alia ludibria opum humanarum . COI- labuntur in ruinas altae aedium moles, dissoI-vitque substructiones pontium vetustas , & humi sternit comminuitque obeliscos , cum interim infelicium etiam litteratorum, non illus rium tantummodo, di inclytorum scripta vitant cladem , & in media rerum humanarum tabe sempiterno quodam aevo perfruuntur . Magnas in sua arte palmas tulere Praxiteles , Phidiasque . & sui uterque generis culmeu obtinuere . Sed unde gloriam eorum hodie conjectaveris , nisi inclusa . & conservata libris extaret Edax dies cuncta fere eorum opera absumpsit, & vix reliquiae ullae tantorum ar- multa, sl li. tificum extant . Hanc tamen utricie jacturam sareit i adustria scribentium , tautaeque cladistylus medetur , ita ut eximia opera , quae tot ante annos Periere, vivant adhuc in hominum oculis , di nondum exolevisse videantur . Adeo Portaere scriptores restituere singula lineamen-- , ct ductus, certamenque mirificam styli eum
Penicilio . vel stat pro exhibuere tam sella
136쪽
eventu , ut incertum reliquerint in hominum animis , utri parti victoria adjudicanda esset . opus hoe instituenti mihi Plinius in primis est rami exem. ante oculos , non quidem imitandi destinatione, μη quae operis initio stolida nimirum , audaxque seret a sed ob excellentiam , altitudinemque exempli invitis quodammodo nobis scriptor ille obversatur , veluti si sanctissimorum Hominum exempla spectent , atque intueantur qui Iongis-s me a tanta persectione absunt. Exempla enim ejusmodi vulnerant , confunduntque animos , exprobrant vitia , & culpas, di totius vita: cen suram agunt. Quod si nonnumquam ad illius uniet Seriptoris similitudinem in aliqua operis parte adspirare visus suero , nequaquam id aia
sequendi spe fiet , sed ut persectissima quaeque
consectando , minus Vitii contraxerim , quae omnium excellentissimarum rerum nota conditio est . Ita enim etiam in omni republica opo tet probus admitti, ut similes optimis fiant, ne pessimi, deterrimique videantur . Atque imitatio tamen ista , simile quiddam erit, veluti cum naturam ars longo intervallo assequi eo-
ordo libri non erit alius, quam quem ipsa sistri . dispositio Tabularum dederit ; neque tabulae ipsae ordine sunt alio colloeatae, quam quae opportunitas, necessitasque Ioel, casusve aliquis tulit. Neque vero suispimus h e , ut cura cta , quae vel picturae, vel statuariae artis illu-' stria opera in Μuseo nostro asservantur , litte
137쪽
xo8 FED. RORRONIE Iris hisce repraesentemus; sed praecipua tantum.
modo quaedam amplectemur, memores etiam , Virgilium in tradendo agrorum cultu , nequa quam omnes agricolarum labores , solertiasque
exequutum fuisse , sed ea delegisse tantum, unde majorem laudis , & gloriae fruetum speraret. In Μuseo hoe nostro sunt tabulae , sunt typa, & ectypa ex nobilissimis antiquorum op xibus expressa e sunt illustrium virorum imagines , Praeter tabulas eas , quae historiam ali quam , argumentumve singulare complectuntur. Λ tabulis incipiemus , quarum prima sese offert illustriore petito loco . Uitiani opus . Magi Salvatorem infantem adorantes: cete
bre Titiani opus , cui artifex ille praecipuo studio adlaborarat , ut Cardinali Estensi Seniori gratificaretur, qui Regi Galliae Franeisco Pr
mo munus hoc parabat, ac de ea re fortasse a nobis alibi dictum est. Mortuo postea Estense illa tabula ad sanctum Carolum Borromaeum pretio coempta devenit, sicuti magnarum domorum ornamenta fere distrahuntur argento, dissipanturque nihilo meliore conditione, quam Principes ipsi, quorum cadavera vermes abs . munt. Sed tabulam hanc satis attenta custodia comitata est, donee post sancti Caroli exeessum jussu nostro emeretur. Satis ampla magnitudo tabulae est , & pro multitudine rerum , quae ibi expressae cernuntur, pictorum studiis admodum utile opus , ex quo tamquam Λmaltheae cornu Pleraque haurire ae petere leges pollint . Λm
138쪽
pleRItur enim varios hominum vultus, Ac multiformes animalium figuras prospectusque terin rarum , & non nihil etiam ex architectorum subtilitate, & arte . In terrarum tractu Titianus eximia, qua pollebat arte , est usus, arinliseemque talem , qualis vere suit, vel inde agnoseas . Nam qua finium, de egeli extrema, ultimaque montium , & eamporum ora con- sunduntur, atque miscentur, dedita opera oblitam tantum nullo superinducto colore telam reliquit, ut illa inchoati operis lacuna oculorum allucinationem repraesentaret, eum nimis Ionginqua intuentes oculi falluntur , atque aberrant. Ita artifex ille confusionem rerum expressit non arte qua pictores noseri circa eam laboriose , & anxie utuntur , sed res ipsas confundendo , ae miscendo eampum nempe , &linitionem , & linteum, & rudes quosdam cori ores , ut ea omnia magna artis loco essent a insigne sane doeumentum , eveellentiam in omni genere nec ostentari si desit , nee tegi posse si adsit. Haec porro numerosa tabula discentibus multarum tabularum esse instar potest , unde proficiant. Federi eum Tuccarum, qui nostris temporibus graphidis tantummodo gloriam est assecutus, ajebat egregiam laudem
esse pictoris , si ad omnia quae pingi possunt is
elenda promptus foret. Nam quosdam ajebat , reperiri adeo jejunos, ut pingendis tantummodo hominibus assueti, si spatia montis , terraeque aliquae repraesentanda sint, vel ad alienam opem
139쪽
pem confugiant, vel tam absurde hoc munere defungantur, ut partem eam corrumparet, si quam tota tabula laudem meruisset. Reete ia- ne Luccarus ebat in qualibet unius artis pariste mediocrem saltem oportere esse artificem a ipsasque partes volebat convenire cum toto a
ne alibi decus , & elegantia, alibi deformitas , di turpitudo spectaretur ; sed partium omnium
excellentiam intra angustos etiam cujussibet a Diis fines sanae mentis homo nullus spectaverit, cum assequi non detur . Ae subit hoe loeo veterum pictorum modestia , qui sicuti apud Plinium est , de partibus iis , sibi invicem cedebant, in quibus qui sique excelleret, neque minui eo famam sibi existimabant . Sub nostram hane sane aetatem, Titianus colorandi, & imitandi gloris ceteris antelatus, ad graphidis ossicia minor habitus est; quodque magis mirere,
Michaelem Angelum in pingendis pedibus,
Raphaelem circa capita , & summum humani corporis culmen adeo eximios suisse eontendant,ut antiquitatem in certamen vocare ipsam possint. Raphaeli vero etiam in oculorum obis tutusque vivacitate palma tributa est . Μonentque ea ratione promptos ad obtrectandum homines , ut tam in hac , quam in omni alia arte, sese aequiores praebere velint vituperent que ea tantummodo, quorum laudari nihil pomtest . Ceterum inter animalium figuras , quas
arti sex tabula ista dispersit , insignis pulchritudo est equi albi, qui dejecto ad crura capite,
140쪽
velli eantem ibi muscam abigit, mira imitatione naturae 1 cujus exprimere motus Optime
omnium Titianus potuita ac magistrum sortasse generis hujus eum merito quis appellaverit . Nam etiam natura effuse se erat ei; cum que multam indust rise suae debuerit , longe plurimum tamen debuisse naturae ereditus est , adeo quidem , ut reichael Angelus hane ejus dotem admiratus , ct aliis omnibus virum , resibi sortasse pia erret, agnosceretque vel hoc natἱvo munere superiorem aemulum . Cujus sane muneris magna in utramque partem momenta habentur , veluti cum in praeliis sequi tas , iniquitasve loci victoriam, sive cladem dedit . Testatur haec tabula id ipsum , quod
antea dicebamus , neminem unum omnibus
posse rebus excellere. Nam Dei para virgo, &Salvator infans nequaquam ibi consummatissimae artis sunt, totamque artificis curam in obseuriore illa lixarum, di servorum turba occupatam fuisse apparet, qui Magorum comitatum sequebantur. in ea turba puer AEthiops commitur atri color , cujus nigritiem obscuritas circumfusi absorbet , ita ut.figura ea modo sugiat oculos, modo se offerat rursus per dubia lucis intervalla . Namque a parvis initiis egressa ars , in tantum progressa ess, ut depingara tur etiam ea , quae pingi non possunt, muta. tio nempe , ac motus venientia , diseedemtisque in eadem aula eernitur aliud Titiani opus .