Symbolae litterariae opuscula varia philologica scientifica antiquaria signa lapides. numismata. gemmas et monumenta Medii Aevi nunc primum edita complectentes volumen primum decimum

151쪽

graphidiseemmen,revocasse priorem illum est Brugueli em visus Corolla alia Brngueli suum hine elogiumvsitis μι-- habe Et, his prior di major illa iam laudata eL set . metuis minio celebris ex Raphael Ia exemia fari Magos adorantes jaxta eorollam hane se- eit . Insigne prospectus opus eernitur. Templum nempe, & eujus manu sit, extabit in i diee , quo euncta haee signari iussimus, eum graphidis exercendae causa Λeademiam institu

remus . Sunt entiri ibi notata pIeraque, quae propter artis ocim excellentiam , dc nomen non parvi aestimantur ,'neque nos iuncta nunc per Titiani Mo- sequi necesse erat; non , inquam, Tihiant Μο-naehus. Πachum, non Tempestas nobile opus, quod, o p6 ealainc, delineavit, non pleraque alia id tenus minuta simulo praeelara . Sed seu ei; praetermisisse hare deeuit , ita e tera, quae

oeulis, di consigna I ehartis ea opera pretium gulat tubula sis . Aula, quae proximo vis tur , Luini Senicia Leonardo ris miriscam artem exhibet statim, atque OD rime με sext.Tabula satis amplae magnitudinis est,quam nos saris magno pondere auri emimus , existimantque pictores , nihil ab artifieo illo factam fuisse persectius. Non tamen tota gloria tabula hujus ad Luinum spectar, sed eum artifico. alio summo communἐcatur . Leonaedus is fuit.

qni eum exquisitissime delineasset opus , Lulnus deinde contulit ei quod puleherrimum praestantissimumque dare poterat; suavitatemno e quamdam, di tenoros piosque motus ,

152쪽

ΜUsRUM. IIIae vultus . Ita nimirum praeelari isti artificta saeuitatem invicem suam sibi commodabant , agnoscente altam Leonardi graphidem Luino , ct vieissim Leonardo eollaturo in sectatorem suum gloriae summam , si navatam sibi ab eo

operam vidisset I eaque mansuetudo morum in summis ingeniis serme existit , taliaque veterum artifieum exempla Plinius etiam resert Cum enim agnoscerent immensos artium fines,& angustos humani ingenii terminos , & quam arcte uniuscujusque saeuitas , & excellentia

circumseriberetur, alius alium eomiter, his Iareque adjuvabat. Praeeipuum hujus tabulae lumen est Infans Iesus , ejusque facies, ac mir, fiea praesertim in eorpnsenio divini Infantis tractabilitas & teneritudo ventris inter artificea Iaudatur eXtatque Τypus, quem Leonardus impressa argilla seeit, ut exeeIlentiam operis vulgando labores mos testaretur . Dei parae Virginis pulehritudo tanto admirabilior est . quanto magis eximium illud di venerabile os lasciviam omnem exeludit, at mirari possis quanam arte pictor res duas Inter se natiora sere connexas penteillo discreverit, re alteram ab altera longissime ablegarit . Anus Elisabetha vividae senectae robur praeseri, Puer que Iohannes admirabili suavitate Salvat rem adspectat. Haec, quae admirabiliter, & sa' perlate diei videntur , magnopere nobis optan dum esset, ut in eetera Musiei nostri perinde

convenirent a sed inflectendum esse stylum video

153쪽

I 24 FED. BO RROM EIdeo , quia non eadem auctoritas iis , quae rein sant. Inclytam hanc , de qua dixi, tabulam. interlocant , atque cingunt duae argumento

quidem inter se simili, dc pene eodem , sed

Titiani tabu. non eadem manu . Λltera continet nemora , dcis , lueos , & eonsula in unum pleraque naturae 3 arbores nempe , & rupes, dc eampos , si vataque virentes , & lucis , dc tenebrarum , locorumque prospectus, quam sibi variarum rerum silvam Titianus secit, non in alium ullum , sicuti fama est , .usum , quam ut ex hoc veluti promptuario peteret exempla rerum ejulinodi , quandocumque operibus adsurgere suis tale quidpiam vellet inter ea , quae pictores parer ga appellant. Alioqui consilium operis dc ratio non constabat, nisi quod , ut dixi, ab exemplari petebat isto exempla pingendis ejusmodi rebus , atque ita seipsum imitabatur. Altera est tabula Pauli hominis Belgae , qui

non mediocrem aetate nostra famam adsecutus ,

contulisse huc videtur , quidquid artis , ingeniique habebat . Mare cernitur ibi tam molli& placido, longoque prospectu , ut quisquis intendat illuc oculos, acie simul, dc gressa maritima illa spatia pererrare sese putet . Cetera non carent laude ; sed ea ipsa sit minor , quia nihil ab nota pictoris hujus consuetudine recedunt. Eadem aula reserta est Pauli ejuΩdem operibus , inter quae excellunt solitudines,& cautes , horridaque saxa , quae dilutis aqua coloribus mira festivitate se cit. Magdalenam ad

154쪽

ad Christi genua provolutam tune,cum eum subolitoris persona latentem feeit Luinus senior , IMini opus . dilutis item aqua coloribus, sed postea quispiam alius vel oleo, vel quopiam alio liquore adla-horavit, ut tabula perennior soret. Laudatur in ea muliebris motus Magdalenae procumbentis . In eadem Tabularum serie spectatur aliquanto antiquior una Germani artificis manu , ea- Gemmu ur

que facta temporibus illis intelligitur , eum in 'summa artis gloria in diligentia, & sedulitate

colloearetur . Sequitur hune Dei para Insantem tenens , adeo similis Leo ardi operibus , ut illius manu factam esse contendas ; sed sedit diis scipulorum ejus unus adeo solers magistri imitator , ut indiscreta similitudine plerosque sesellerit . Neque ceterae tabulae , quae ibi conspiciuntur, relinquunt aliquem dubitandiqocum , a quorum nempe manu factae sint . Ti- Titiani metiani namque sunt, ct insignis praecipue illa Oim Magdalena , cujus tot exempla extant fuso pereorpus capillo . In qua sane tabula illud summopere admirari oportet, quod artifex ille in ea nuditate potuerit simul honestatem conser

vare .

Infimus ordo aulae hujus pleraque habet Pauli Belgae, illustriumque aliorum artificum, pori quorum unus florum vase magnopere celebra- , aliorumtur , quod postea inspiciemus . Sunt e regione . opuscula Brugueli ad duodecim marginato linteo inclusa, cornucopias nimirum, di tarta

155쪽

rus, & procella, & sil vae . In contraria parte Brugueli ejusdem incendium est, quo picturae genere claruit in juventa Bruguetus . Rathamisi Rathameri sunt parvuli alites in hiemis ri-

Alitu. gore spargentes florum copiam a quos Brugue-lus secit. Subest mysterium tamquam florum amoenitas , & nives adstrictae gelu sint exiseremae naturae , & tamquam hiemis facie tellus, veris imagine caelum repraesentetur . Sed nihil ego symbola , mysteriaque ista respiciens , rem

se depingi ipsam jussi . In eadem aula sive sacello , parvuloque Templo , duae ingentes pugnae spectantur , altera quidem inter duas Magdalenas ; altera vero , quam Brugueli flores ex vasculo emittunt. De priore Magda-Iena, quam Titianus seeit, jam dictum est . Tuini Mat. Alteram hanc secit Luinus Senior , sed Leo elatina a nardi penteillum praesere, a quo fortasse Luinus lineamenta , descriptionemque sumpsit ι existi mantque periti, nihil in tota arte sere hodie reperiri pulchrius, quoad scilicet ea pite uno consumi ars potest . Tantum vitae , spiritusque inest capiti huie , ut Titiani Magdalena apposita huic , exangue quiddam , nec semina , sed seminae effigies videatur . Minime actuosa facies est , sed cuncta tamen peragit , intuentem adspectans, aperiensque vasculum aptissimum ungendo Salvatoris eorpori . Et Magdalenae quidem ita inter se pugnant. Λt florum pugna Bruνuεἰi fri non minor spectatur, quorum pretium artifex m. ipse Bruguelus lepidissimo commento indicavit. Disiti sed by COOst

156쪽

vit. Pinxit enim in imo vase adamantem , quo inspecto intelleximus id , quod etiam alioqui saluissemus i gemmarum scilicet aestimationi indicaturum par esse operis hujus pretium a quod artifiei est a nobis ita persolutum . Circumvolitant Papiliones , herbarum viriditas adest , sparsaeque jacent humi conchae, ob quas

tabula quaelibet alia immenso pretio veniret. εFlores hoste ex vase sic adsurgentes , multum anteponimus artificis ejusdem coronae, quam in prima musti aula collocatum gntea monis

stravi.

Leonardi Coenaeulum, sivς Tricli Diuma cis Eurum quod in aulae hujus summa parte prostat a CO ox Leonardixit transre pleraque alia , quM cujustibet tene- tabula expresere oeulos possint, in Primisque exempla Luini se operum , quae cum jam vetustate dilaberentur, exeiderentque mortis , exprimenda curavi mus , atque hinc inde collegiarus . Reliquiae ecenaeuli cernuntur adhuc in Urbis hujus monasterio, quod sanctae Mariae Gratiarum dieiatur . Ibi cu ego olim infidum tanto operi parietem , excidestesque crustas inspexissem . desiderio ex arte conservandi operis , si qua humana ope id assequi possem ἔ ac super ea re proobatum mihi pictorem appellavi. Is pleno desperationis sex one corruptas, & evanidas, dilapsasque Fgura arguondo , spem primam

meam omnem infregit; deinde monitus, ut capita saltem nonnulla Apostolorum , quae ad. huc exsarent, exprimere ne cunctaretur , postrquam

157쪽

rast v ET . no RROM EI quam id fecerat, duoque , vel tria eapIta eo minparuere, sic desperatione damnata sua , spes

meae ultro crevere . Ita lente , & Iaboriose, di magno omnium taedio per temporum etiatri intervalla opus est absolutum , quale jam exstat; argumentumque difficultatum istarum e se potest hoc ipsum , quod non lintei unius continuato tenore , sed separatis, interpolati sque linteis haec triclinii exempla continentur . De artificis fide dubitari non potest , quia& Leonardi ipsius exemplaria in membranis reperta sunt ad hanc eandem formam , & artifex ipse craticula , dc dilucidatione singula ea pita exploravit . De operis autem pretio cum multi adhuc dixerint, nos tantum id dicimus, quod fortasse alios fugit; affect us nimirum ,sve motus animi varios dc d; versos praeeipuam esse gloriam operis hujus; quam Plinius etiam in extollendoDearum judicio laudem spectavit, cum tres ibi diversos affectus in Paride miraretur . Neque Vero artisex dolorem tantummodo , & lacrymas protulit, quod quilibet for

lasse alius faceret , sed in membrorum mota deseriptos animi sensus ostendit, itaui taba- Iam hanc collustranti oculis personent aures Apostolorum vocibus, quas inter se contulere postquam Salvator tremendum illud enuntiavit;

stat intingit mecum manum in paro de pse motradirurus es . Venerabile Salvatoris os altum animi moerorem indieat , qui gravissima modπ- ratione occultatus, atque suppressus intelligi

tura

158쪽

M Us EUM. Iastur . Sermones Apostolorum & eolloquia tuin inter ipsos , tum vero cum Salvatore pro atrocitate rei quodammodo audiuntur. Minatur proditori alius , alius opem auxiliumque Domino pollicetur . Fixus aliquis in silentium magnitudine iceleris , obstupescit 3 non nemo

angitur , seque Christo sociam doloris praebet . Est qui tanti flagitii suspicionem ab se ais

vertere.conetur I est qui percunctando , & iciis quirendo seriem , Ordinemque parati sceleris cognoscere velit . Sunt attoniti, sunt indignabundi , sunt taciti, & aliorum dicta subauscultantes . Sed ante omnes Apostoli Petri vultus ira & vindictae eupidine assurgit, e et

niturque impatiens morae animus caritate Magistri; spectae ulo est robur ejus , Vigorque &sortitudo . Vides tacite volventem iras, malumque proditori minitantem , quod nemine conseio paret intus ipsa , & coquat . Ea dissumulatione , & ira obversus in sanctum Iohannem , rogat, ut proditionis areana sibi patefaciat , sensumque divini sermonis interpetretur . Iuxta sic affectum Apostolorum Principem , collocavit artifex proditorem Iudam magna illa ratione , ut contraria studia clarius apertiusque spectarentur . Nee minus diversi vultus faciesque contrariae. Torva, & hisepida , & vilis proditori deformitas et os Λpostolo vividum, & honestum , plenumque dignitatis . Praeterea anxius ludas odio simul &metu ne inditium emanet, intendit aures , ut Borrom.Mustum. I Pe-

159쪽

r o FED. BORRO ΜΕ 2Petri eum Iohanne colloquium excIplat, a eupaturque verba vecors simul , attonitusque ob saei nus scelesta mente conceptum . Expli- Leonar 3 eavit autem Leonardus in Iudae vultu myste- 'ria magna physognomices, atque ostendit, quam peritus esset eju artis . Fecit enim atrum, hirsutum , abditis latrorsum oculis , inhorrescente eapillo , torrida macie squalidum , simo naso ; quae cuncta pessimos animi mores iudicant apud eos , qui ex facie hominum animos addi-vInare possisnt. Λd easdem metopo opiae leges optime congruit ex diverso , flamma Apostoli pallore labiorum , tumidiique naribus aristificiose declarata; oblongus incurva ae nasus , di viriles oculi nobile pectus depingunt . Quae naturae signa sie attigi, ut pictores nostri

admonerentur , non esse cognitiones vias extra

artis fines , quam factitant, &. nihil erraturos eos . si studii multum in hoe etiam genere sibi esse conssimendum putabunt . Caenaculum igitur hoe inter praecipua Muta nostri , carum nobis est, cariusque porro quotidie erit iam dilapso , di penitus amisso Leonardi opere , quod ehesauri alleujus Ioeo semper habitum est . Ipsumque Leonardum inter Francisci Galliae Regis manus expirasse serunt. Tantus honor ar

tifiei l Ia aulae ejusdem egressa super limen vi situr Magdalena ex profano Deae vultu , quam Raphael Romae pinxit, in sanctiorem habitum

transfigurata nostri pictoris arte ἡ qui monitus a me, ut profanas.imagines ita mutaret, ex

pressit

160쪽

sublime elatam s quod ei non semel in die accidisse memorant, cum in solitudine ageret. velis lem sa ne ego plus esse hocie statis in vulta, sed pristini oris lineamenta mutari nota potuere . Iuxta Magdalenam hacie Raphaelis , Hercules ast absolutissima roboris , atque sortitudinis imagine, quem artifex ille in Ghisiorum aediis hus secis r pictor vero noster Angelum adjecit eum libro, ita ut sanctum Matthaeum ex parte Hercules repraesentet et Angelum vero ipsum arte ubi fecerat Raphael. Laetum plane mihi est, quod pleraque Romanorum operum ex profano usu in pios sie assimulata vultus Museo huic nostro inserre potuerim , utimurque adhuc ad hoc studii genus patriae hujus homine, cui nomen Antonius , ut hoc diligentiae artificioque ejus detur . Tanta enim hominis non diligentia solum , sed etiam patientia est, ut putem intelligentissimos etiam rerum istarum, dum exemplaria ipsa curiose intueantur , laudaturos effrhoe ipsum,quod facies eaedem diversis locis exinpressae reperiantur.

Pari diligentia tabulas Gaudentii Novariensa octo , quae Mediolani in Templ. s. Raphae Gotio Meti lis visuntur . exprimendas curavimus, cum Ue- riensi. tustate fatiscerent , ae nisi maturatum soret ,

prope interciderant . Continent Virgines , Episcopos , saera pleraque simul & profana tanta copia, ut vel haec sola exempla sui ere pictoribus ad imitationempossint.Λliquanto mi-I a Dor