장음표시 사용
21쪽
eonfictam. hypoteticam in vacuis semper praesentem confugIa mus materiam nihil est, quod ab elementari igne distinctum dieamus illud, quod in vacuis qui stibet easdem manifestat proprietates
praecipuas lucendi, & rarefaciendi Corpora, quas manifestat in quo. cumque alio spatio pleno Dubitandum non est igitur, Ignem elementarem tam late patere, quam patet lanetarium spatium , seu tota illa ingens sphaera, quo lux solaris, non tam ad terram, quam ad quoscumque alios Planetas pervenit : in hoc enim toto patio partim eadem phoenomenas quae ad Me m spectant Observantur quae helcia hac minima hujus spatii parte contingunt partim vero aeque ibi etiam, ut heic observare liceret, si ibi.quoque capi possent, ut nescisa. piuntur experimenta quemἀdmodum argumento ex iis, quae in o. lita Tellure accidunt petito hactenus ratiocinati sumus. XVI. Verum ne proinde fortasse inferas, nulla prorsus aeua neminima quidem disseminata , elementari igne esse destituta . Nam
quemadmodum ei existimamus f. J nullum esse terrestre spatium, quod ita materia plenum sit, ut nihil interstitii vacui relinquat ita quum ad coelestia non nis ex terrestribus ipsis tuto in Physica ratiocinari liceat 3 ne illa quidem spatia coelestia lane licet elementari plena suis carebunt vacuis disseminatis. Immo ii quae sunt spatia disseminata Mabiliter vacua, ea profecto dicenda sunt , quae nullam aliam , praeter elementaris ignis materiam interjectam habent Nam si eo ampliora sunt vacua a corpore relicta , quo corpus est rarius,
profecto Osi ulla unquamorarissima, supra quam dii possit, est ipsa
materia Lu/ir seu ut ex phoenomenis ipsis quamplurimis quin heic ullam confingamus hypothesin ' statui certo potest. Quod ex eo etiam facile licet conNcturari quod licet corpus densissimum, quale
est aurum, ipsum quoque perinde ac cetera rariora corpora, a non modica ignis copia possideatur, non proinde densa ipsius pororum structura immutatur facile enim uni intra corporum quorumcumqu substantiam occupate potest Cutpote materia tenuissima minimos il-Ios poros, qui a nulla alia materia occupantur immo ne ipsos qui isdem minimos oro replet sed plura adhuc relinquit spatia a nulla prorsus materia occupata; sed jam ad tertiam progrediamur principa.stotelia propositionetu.
a Talis materia hypotetica , esset ma Immensam raritatem ignis, ea hiristerii subtilis Cartesii , in cujus presi quorum una, eademque natura est sisne reponita Carteirini, lucem at itendtrat omnia Ila line nomena
aiunt feeunda iam Illa autem mate quae ollendunt inter tot radiorum
ria ab igne nostro elementari valde meorum occursus in corpora a Munia differs di exordio hactenus ea Iesacta Qil Iu ba Existimamus ex momentis , quae strata , neque ullam suisse retardatio adserimus, hystea elementis, ubi nem in planetarum moribus neque uliator porum densit Me specificas sine iis lam si eri impressionem motus progres vicuis diffeminatis esse inexplieabiles sivi, neque ullum procreari impetum contendtinus. Porcussionis in corporibus.
22쪽
Ignis elementaris inciola obaera planetaria , , ubique aequaliter, des juxta spatiorum , non autem dimessorum corporum rationem disribuitur nisi eaussae aceidentales impediaui; ta, ubique essemper, fimbilo et
ι tanta copia, quanta olim initi Mundi fuit'-gulis aequalibus patiis diffributa. XVI π ' A e proposito totius huiusce Theoriae sundamenc
is, , duas divisa partes, eo dissicultatem manon ae rem praeseserre videtur, quo magis Immum illa adversatur, non modo vulgarium, sed, doctoae e. tum fere omnium, ante inclitum B rhaaviuin,
contentui verum quo magis, ut verum fatear, pulcherrimam antrauctoria de igne Theoriam in ejus hemiae primo tomo J adtente perizgo, α oliua experimenta, quibus illa innititur, Musschenbr kio, o Laraveia ι eodem felici exitu saepe repetita consero cum utigaribus illis, utilibusque observationibus, & sutilioribus inde deducti conrequentiis, quibus obposta innirebatur eo mihi validiores adis inminui videbantur, uti Ierhaa lanam sententiam meis quoque ex .ramcnti ulterius explorarem; ac proinde omnem operam, industriamque collocarem, ut publicas inter Theses defensa in lucem prodiret in aliqua etiam ex alteri praesertim illa, quae secundum hujus propo-mioni membrum spectat 1 aucta esse fi tamen augeri poterat, quid quid ero adeo insectum videretur. h. - 2 imR. igitur. nujus propositionis pars riti comprobe tur, expono primum clarioribus suis terminis, eruiduuid hela praeci.
2ς002ον dam h abee . Coinmuniter igitur credita sui a septenis
: hmi hης Vulg ri opinio Physici rite expena subsi T G ΣΦηπῖς ηςg , . que meo cum Boethaavi in opere citato Chemiae existimo et corpora maia --- -- esse rid quod
23쪽
c quod eodem tandem recidit eorpus quodlibet diu sibi relictum tandem
repertum iri aequalem quantum humanis experimentis conixere lice ignis copiam in se continere, ac aliud quodlibet, quod subponaturaequale occupare spatium, quamvis non aequalem habere massam, non aequalem coherentiam, non aequale aliud quodlibet, H quod a. Is corporis sit specifice propium Naturalite inquam , O si is corporasin sibi j.Iiac est enim evidens, quod si corpus aliquod in statu quodam veluti violento a caloiis caussis accidentalibus ponaturri ut si
Aa , Ferrum, Marmor Ere. 4 lenitori igni exponerentur quum aliunde
ignis facile penetret in in ingcnti etiam copia quaecumque corpora profecto tum aqua, tum errum tum marmor poterit magis incalescere, quam oleum sulphur M.; quin proinde aqua , serrum marmor adcenseantur inter corpora de se calida. Nunc antequam invictis argumentis han nersectam ignis aequalitatem positive evincam. immorari aliqua itu ut juvat in ostendendo, nec probari, nec probatam, olim a P nitaiopbis suisse ob politam in aequilitatem
XIX Unde guu hei statim quaero Dpoisset quis ullo argu
nrento conari Vincere, oleum, fu0bur, aleem . aliave similia corpora
calidiota ex sua natura esse alus plurimis λ Puto quia sensuum periclitatio s. quae si diu sit in perdiligenter acta, in physicis fallax esse nequit J de hoc nos dubitare non sinit At peto in primis quorum. nam sensuum λ Neque enim puto, omnium immo ne multorum quidem sed tactus ad summum, cui soli de fru--. Sic alaro judicandi praeroisgativa debetur; ε Ma rei quis aut ex uicati in quam quaedam corpora palato,in linguae adferre solent, aut ex quorumdam odorum emissione inde argueret in iis majarem relidere minoremve ignis copiam, non rectius inferret, quam ii ex solo visu, persecti concentus cytharam, aut exquisiti saporis cibum ex solo ejus molli tactu pronunciaret. Atqui si solo tactu adicanda res est nullum plane caloris excelsum in iis corporibus, quae vulgo alidissima censentur, ac in iis quae frigi/i mo, tactus unquam deprehendet Finge enim hominem quolibet alio sensu, puta, ausur ἐοratur, Wolfur spoliatum in solum exquisitissimo raci praeditum prosecto ab omni prejudicata opinione
immunis , testabitur, nullo se discrimine caloris in frigoris habere
ta omnis alia inaequalitas praeterlam voluminis, non infert in or poribus inaequalitatem ignis, seu ea loris naturaliter debit et unde patet propositionis nostrae genuinus sensus sub aequali scilicet mole spatii naturaliter tam esse ignis in denso, quam in ar , in fluido, quam in DIMO. in molli, quam in orastico, in acuo tamdem , quam in pleno. Quum eator de rigus proprie meque ullum Olarem habeat, neque ulis tui saporem . neque ullum odorem , neque ultum Doum edat quae . sunt obiecta aliorum sensuum, a tactu diis versorum Disperest , ut ea lor , aut rigus, quod organis animalis est sensi is bile, non nisi tactu explorari possit. 9jligodi
24쪽
itium, suam quamvis primum Inter siuula valde calida, alteturninter frigida censeatur nullo etiam discrimine caloris, aut frigoris se habere piper, sal, quamvis primum calore plurimo, alterum rimi emaximo vulgo praeditum credatur: Unde concluditur saepillime iudicando de rebus physicis phantasiae nos ludi imaginatione, non aliam
ob caussam .msi quia ad objeista discernenda, quibusdam sensibus, quos solum in subsidium vocamus, o ad dicamus id, quod revera ipsis
XX. Verum e sto sint sensus Petiam ille, qui solum hae de re v.
dicium seire potest 3 testis quasi evidens explorati discriminis inter a. ctum corporis, quod vulgo dieitur frigidu- in alterius , quod vulgo dicitur ali, - Α quid tandem est illud de quo tactus testari poterit
Nihil aliud , si rite disseramus 2 nisi ignem illum qualiscumque.
quantuscumque ille sit, qui in corporibus residet J, in quorundam aricia adferre certum quemdam motum papillis nervetis. quem m tum εἰσι ferum appellamus, quia illum comparamus, cum alio quadam motu diverso, quem adferunt alia corpora, e quem ad illoruim discrimen frigoriferum appellamus. Verum in uno residere plus ignis . quam mistri vel testata non possunt sensus, vel si testati praesume. rent, magnifice fallerentur. Neque pauca exempla subpetunt hujus errori, palmarii, qui sapientium etiam animos diu occupavit, quin perplura etiam secula unquam erroris fons detectus suerit si I rivio creditur,4 a doctis etiam sine examine creditur, subterraneas cave nas calidiores esse per hyemem, frigidiores per aestatem non alio argumento, nisi quia id homines experiri suis sensibus constanter solant adsueti proinde illue, refrigeri causa, aut sese, aut res suas cons rendi per aestatem, caloris vero captandi caussa, per hyemem. Et a. men ex quo diligentius,in cautius cepimus de ignis praesentia judic in Ther metroruna ope nunc repudiato fallaci sensuum testimonio
ca Ad obiecta discernen d a in lublidium ganum residere eommunis sententis saepe vacarruas sensus, qui minime pro est. prii sano Sic mg.quia in reasqua molli te Errores physeo non alia de caussa innium nerio, utiorem plerumque ex dia literatus orbis quosdam retinui operimur hinc quando sonum fieri in re nisi quia rudibus observationibus eoia- aliqua obtusiorem audimus statim judi tenti homines, ne dubitarunt quidem nuntium eue rem Ollam. Sed quis naturam exquisitioribus tentatam in no videt ex hae ipsa consuetudine dis diversa a vulgaribus quibusdauroriri caussas erroris 3 incit enim etiain observationibus exhibere pota Und dura obtusum reddunt sonum alie cogantur homines deas circa res, quπautem error esse non posset, si non quotidie oboeusos versantur , omnino contenti de sensu auditus subsidiario, deponere .in alios contraria docerepusurparemus rem illam etiam tactu ab iis, quae imbelbes a suis didice- In his papillis nervet per cutem re magistris. undiuue inarsis tactus praurium or-
25쪽
docti viti aliter sentiunt, a in illud tactus discrimen , s quod in
subterraneis experiuntur sensus, alter caul ne tribuunt infra explicam dae J, quam majori, aut minori copiae ignis illic revera existentis. Qvis non ingentem alari absentiam in illo aere esse existimaret, quem media aestate aliquando experimur, quando tempestas horrida imbrium. grandinis nuper aestuans coelum excipere solet , qua subita muta istione animalium membra rigescunt Veruntamen 1 Thermometris fidelioribus praesentiae ignis testibus fides habenda est, tanta tunc est ignis copia in eo ipso aere, ut si tota illa adesset in clauso cubiculo hybein tempore, Min eam homines ab externo frigore transirent, pene prae nimio calore sutacarentur. Tandem ut de innumeris aliis exemplis ileam J sensatio illa diversa, quam quotidie experimur intain tu ejusdem aquae si nudam manum , aut vultum, aut brachium mistius vestibus tegi solitum immergas,& diverta illa adfectio, quam eadem temperies aeris adfert aut febre laboranti, qui aerem illum frigidum experiretur, vel alicui ab itinere lassio, qui eodem aere avi utitur, vel tandem quieto alicui,in tranquillo, qui ab illo aere jucundum quoddam captat restigerium sunt omnia sane manifeste docentia, distingui lite debere calorem nobis sensibit.m a caloris ipsius, seu ignis
XXI. Reponi heic posset, in iis adductis casibus, ideo contingere hos alli, non quia sensus circa caloris praesentiam in corporibus fau
Iba Adtenta vi solarium radiorum , non negamus eis per aestatem stagidiora loca sub te tranea intersi iis noctu etiam Est enim evidens, non posse nisi post longum tempus incalescere lora il-Ia, olore statim fere, Num ictu oeuli, aridiis solaribus inducto in loca supra tellurem Vetant enim hac olidissi. ma, meracissima strata telluris Qtra. re noctu etiam, quando cessat calor radiorum solarium etiam supra tellurem, ne tunc quidem possunt in ea.dem temperie esse lota supro,is sub tellure i quia antequam haec calorem illorum adquisiverint, jam illis novus advenit dies, novusque proinde calor solaris. Eadem ratio, sed in contrarium militat tempore hyemis Atque hine petenda est ratio eur homines a Iocis supra tellurem ad subterranea
migranies non eodem sensu adficiano tur ab aere ceteroquin vel emidem vel parum diversae densitatis. Id quod
nesamus, ei primo, rigidiora e IIcloca subterranea aliis Iocis supra teIlurem , adtentis aliis caussis ea loris qualis ei praesertim adtertur,qui in pro fundis cavernis non minor est,&sar lasse etiam major: Quia eum e maior sit adtritu , atque adeo calor inde ortus, quo densitas corporum maior
est profecto quum quo magis descenis
ditur per tellurem ad ejus centrum. eo probabiliter densor sit materianeo etiam major fiet ibi adtritur, atque ex hae parte major calor . Neque alii fortasse sunt ignes illi subterranei adeo decantati. Negamus seeudo, rigidiora esse subterranea per aestatem non quidem locis supra tellurem , sed Ioel iisdem subterraneis, quam sint per hyemem, ut vulgo ereditur raheris mometra enim hoe non demonstrantu potius demostrant vel obpositum v c quamdam potius proximam aequali talem, quam experirentur etiam illi, qui profundas cavernas semper iaco.
26쪽
Me s snt, sed quia forte non anima Leititur , in praedictis casibus cetera non esse aequalia Celetum si reliqua essent paria. idest si idem
homo sensibus bene validis te iis structus eodem tempore, eoden que organo tangat marmor, ing unci sentiet semper utique rigidius marmor , quam lignum : In quo casu cuinam alteri caussae, quam diversae ignis copiae in uno, alioque corpore hospitanti illa sensus dl- versitas tribui potest Verum ne in hoc quidem casu inserti posse ir,
aequalem praesentiam ignis in corporibus hac instantia demonstro. Si reliquis manentibus paribus, applicetur Thermometrum marmor ε ligno
diu sibi relictis, nihil deprehendetur discriminis inter caloren maris moris .in ligni. Cui igitur, nisi aequali praesentiae ignis in ligno,in marmore haec certa observatio fit infra certam esse patebit J tribui
potetiti Porro haec nostra consequentia inferens ignis in corporibus aequalitatem descendit perinde, ac altera adversariorum ob sita inserens inaequalitatem: Si enim haec innititur observationi immediatae sensuum , illa nostra innititur observationi immediatae Thermometrorum, quae si non veriora sunt caloris criteri, satis mihi nunc eli. ut concedatur esse non minus certa, quam sit immediata sensuum exisploratio.
XXII. Verum omisi a hac indirecta via, quae tamen insta trivmispha bit J directe nunc ostendamus consequentiam illam pro inaequali istate caloris in corporibus male esse deductam. Ut corpus calidu- revora sit aut frigi/um, sive ut parum. aut multum, aequalem , ut inae-iqualem ignis copiat in se contineat, a nullo animantium sensu dea
pestilet; sed ut βοή, initar calidum, aut si igidum sit, hoc vero ab ani. mantium sensu omnino dependet. Iam vero quamvis inter utramque rem multum intersit, non posset ex una altera inferri, nisi quando certi essemus de his duobus primo, quod sensus nostri,dum calorem corporum explorant, in ea sint dispositione quae sinat ut si major reis vera . aut minor sit calor in corpore sentiri ab ipsis ille excessus, aut desectus debeat. Secundo quod certi reddamur excessum illum, aut desectum caloris, quem sentibus deprehendimus suisse totum in corpore antequam corpora tangerentur, non vero ipsi adcedere in ipso contactu verum quod haec duo saepe deficiant,in reipsa deficiant in casu. quo corpora diu sibi relicta continguntur . facile demonstratur. XXIII. Etenim quoad primum, tres sunt dispositiones , seu casus in quo reperiri possunt res tangens, resque contacta Primus casus est quando utraque revera habent aequalem in se caloris, seu ignis
copiam ut si nanus iis, manum vivam tangeret. Alter casus, est quando tangens minus calet quam corpus tactuma ut si flammam quis, aut prunas accensas contingeret. Tertius tandem casus est quando tange, amajori calore servet, quam corpus π: ut si quis manu viva tangeis re glaciem, niνι- , vel etiam alia quaecumque corpora vis viventia, Sc
27쪽
28 suo naturali eatore praedita In primo casu , quum ex hypothesi sat
Omnia aequalia, experientia, & ratio suadet, tangentem manum, neque frigore, neque sensibili calore eue adficiendam nam gemini
tunc concurrentes calores aequales sese mutuo elidant, & temperiem quamdam creent necesse est. In secundo casu, quum concurrat inaequalitas, quumque major copia sit in corpore, quod Intingitur, evidens est, manum calore iensibili vel comburente, vel dolorisero, vel vehementi saltem esse adficiendam,in eo quidem intensiori, quo manus calor, a calore corporis adtacti superatur In.tertio casu, quum ibi pariter sit inaequalitas , praevaleatque manus tangentis calor , necesseeli, ut manus a corpore etiam in se caloris multum continente, rigorem potius experiatur eo intensiorem, quo magis calor manus tangentis praevalet calori corporis conracti. Iam vero hic postremus casus est casus noster, quando scilicet corpora diu sibi relicta sensibus bene valentibus exploramus in quo calu non in alia dispositione sunt
carnes vivae corpora sibi relicta explorantes c quae ob adiritum fluido is rum per illas meantium violento quodam nec ipsis carnibus naturali, ut infra dicemus, calore semper fervent in quam ut rigoram potius, non
vero sensibilem calorem, ex contactu corporum sibi diu relictorum experiri possint. Verum quum rigor ille nihil aliud tandem sit, quam
minor respectiva copia caloris, aut ignis hinc ut inferre riteὲ possenius in ligno contineri majore ignis copiam, quam in marmore, ut diteroquin sensibus, illorum contactu adparet , opus insuper esset nos certos reddi, totum illum excessum qui nobis adparet, revera jam in ligno fuisse totum, antequam illud tangeremus, non vero jam ipsi ligno magna ex parte advenisse in contactu, manu calida ipsi communicatum . Verum tantum abest ut de hoc certi simus ut ratio validissima dubitandi potius obcurrat. Nam ex costantibus observationi-hus haec duo novimus Primo, quodlibet corpus suum caloris excessum, si quem habeat, corpori contiguo communicare , donec tandem omnia aequaliter, si aliunde capacia sint, incalescant. Secundo.
corpora facilius aut deficilius, serius scilicet, aut citius, corpore
ta Petrus an . Murchenbroe kius ope
cui supra memorati v rometri quia inexplorasset non solum gradus ex panis licitus virgarum metallicarum certae
cuiusdam magnitudinis , sed etiam
diligenter adnotasset tempora expanistianum praesertim prima non aequa-Ies observavit in omnibus celeritates, sed in variis varias . Ferrum antequam inciperet rare ieria de consequenter in
ea lorem summis ipsi applicatim reci .
peret expetctavit tempus . secundorum ut rare fieret per unicum gradum idest per unam Lari . partem pollicis Femidem tempus excurrit anterim incipere per unum gradum re refieri Cuprum. Unde patet vix ullum sentire deis here manum discrimen frigoris in con
ditate incipiunt calorem manus accipere . orichalcum citius ad eandem flammamcepit rare fieri, sed modico discrimine
28쪽
contiguo incalescere, licet non semper uxta ratiorem, aut denui 1
rem corporum structuram damvero quis vetat majorem illum rigo. rem, quem in marmoris contactu percipimus inae derivare, quod matmo dissicilius, sive serius redigatur ad calorem illum, quem illi
manus calidior in contactu communicat lignum vero e contrario promori debere haec in similia phoenomena, manifesto convincimur ex eo, quod illud ipsum marmor, quod duo frigidum primo eontactu adparebat, si diu inter manus retineatur, non amplius rigidum, sed mediae cujusdam temperiet,in aeque calidum, atque alia quaecumque corpota sentietur evidens lane indicium, ideo in primo illo contactu mariamo tantum rigorem praesetulisse, non quia in se ipso minus revera ea loris contineret, quam cetera eoIpora, quae Vulgo adparent calidiora sed quia ob suam peculiarem texturam minus prompte, quam lignum' aliave similia corpora ad eamdem caloris temperiem cum calore manu. um in primo suo strato redigatur. XXIV. Verum momenta hactenus exposita solum negatis sunt. ut patet neque aliud tandem evincunt, quam inaequalitatem Ignis naturaiam in corporibus f qualis Vulgo caedebatur argumento petito ab
immediato sentuum testimonio non nisi valde fallaci deductione
comprobari. Celeium, ut jam Pollicitus sum positio etiam momenta nobis non desunt, quae nostram aequalitatem evincant, ac proinde comprobent totum illud caloris discrimen, quod in tactu diversorum cor
porum experimur, alteri cuilibet caussae s probabilius illi modo
mine; nam temporeis see tacta est a manui tangenti, respectu Mei alii,quod resactio ad s. gradus. Iumbum mulio adparet potius frigidum I Lignum sci- eitu est raresictum nam tempore licet in ipso eontactu statum incipit in-sseerrarefactum est ad s. gradus. Stan calescere calore manus tangentis num vero omnium metallorum cilis non vero se statim incipit inealesce-sime rarefieri epit; nam tempore . re metallum. sec. iam s. gradus erat rarefactum tu Non semper, inquam nam ut obseris Nullum quidem experimentum secit at Musschenbroekius ipse eelerita- in virgis ligneis ulrchenbroehiuc te majores, aut minores in corpo-Sed si stelli et, ut egomet meo pyro rum expansionibus, Winealestentiis metro stet a vidisset statim, sere non sequntur semper rationem inver-l ictu oculi, ad ignis applicationem sam densitatum sed observare eernun- incipere iam rarefieri, conseque n. tur eges varias, & ignotas, quia rater primos ealoris gradus recipere resactio,is caloris receptio in eorpo statim umιm unde redditur ratio , ribus pendere videtur ab interna sti iaeur unum, licet revera in se conli ctura partium, quae nobis ignota ple. neat naturaliter minus caloris quam rumque est. manus viva. alidum tamen adpareat
29쪽
buendum Duae sunt observationes, quae hoc evincunt, quarum prima licet directe non idipsum doceat, quod contendo. est mihi certe anteincedens validissimum ad inserendum id, quod contendo altera ero observatio diros . . modiat etiam docet nanc perfectam ignis aequa. litatem juxta spatia, ut in propositione adfirmavi.
XXV. Observatio igitur primi generis omnibus quidem est obvia. quotidie, in omnium oculis, manibusque versatur; quamvis vulgo
minime consideretur apta inserre illam consequentiam quam deducere ceteroquin pronum est. Quotidie cernimus quodcumque corpus . quod plus quam naturaliter petae incalescit, si diu sibi relinquatur. paulatim amittere excessum caloris, quem ortuito supra naturalem tuam dosim adquisiverat. Nulla est flamma aut sornacis adeo arde iis incendium in oe universo, quod non amittat tandem sensim suisum calorem, donec omnia ad sensum frigida aut mediet temperata evadant, dum molis semper intelligas non persistere in iis corporibus eas sortuitas caussas, quae ardorem in ipsis conservent Ut si aut non detraheretur, aut novum semper sufficeretur flammae alimentum. Insuper quotidie videmus, corpus aliquod quod quum semel magis incaluerit, sibi relictum amittere cogitur calorem suum non stultia ipsum amittere sed amissum communicare vel aliis suae massae paristibus rigidioribus, vel spatiis, aut corporibus contiguis, quae minori. quam piam calore praedita reperiebantur donec tandem ad eamdem temperiem omnia reducantur. Quod de nimio calore observamus id, de nimio frigore verum est, ita tamen ut dum corpus violentius frigefactum excessum rigoris prae aliis contiguis corporibus paulatim amittit, paulatim etiam ab aliis contiguis accipiat totum illum ignem, qui erat ipsi naturaliter debitus donec omnia ad eumdem medium quemdam stigoris, caloris gradum redigantur Atque haec quidem omnia cernimus, quando nulla adest aliunde caussa, quae ne haec amissio in communicatio caloris fiat, sorte impediat. Est enim evidens, ut corpus ardeat, aut immodico igne aestuer, opus semper esse violenta caussa, quae ad id cogat verum non proinde
violenta etiam caussa opus erit ut corpus immodice incalescens tandem extinguatur,4 restinescat. Neque vero id in corporibus, aut spatiis solum homogeneis, sed in quibuuibet etiam diversae speciei constanter observamus : Sic si ferrum candens immergas aut intra aquam, aut intra liquorem quemcumque alium, nunquam non deprehendes in omnibus hisce mediis a ferro candenti suum aeque calorem amitti. Erit quidem pro diversis mediis seriose, aut uiri caloris
Commutatio; veruntamen pro ratione temporis , ouo unumquodque
indiget ad incalescendum, omnia ab illo suam dolim adcipient. Ex his
a Fae iliori sei licet in diffidei liori, sive laris eommunicati aetorpore calidiori.
pr xnptiori in tardior ingressui is
30쪽
his autem observationibus, quae magis prona inlatio, quam ignem de se in nullo spatio aut corpore posse uberiori copia ex illere quam in
alio Aliter non esset ratio, cur nullo etiam cogente, tam in i optino, quam vacuo omnem sui caloris excessum, donec aliis vicinis i l. Ium impertiverit, amittere vellet. XXVI. Fortasse dicetur e memoratis observationibus ad sum
mum legitime solum inferri posse ignem, si sorte in majes copia sit
alicubi, temper in spatia Vicina sive Vacua, sive plena concedere ve rum non proinde etiam probari, quum ad spatia vicina discenerit, te, ipsa aeque distribui in aera, in aquam, in oleum, in lignum, in mar mor,in in ipsum etiam vacuum hoc enim disocte non evincere memoratae illae observationes videntur. At si non evincunt repono statimn satis certe probabili inserunt; nam si in ferro e. g. posset naturaliter,in sine ulla Violentia existere ignis in majori copia. quam in aere; cur quaeso serrum candens remotum ab igne violento se a caussa illud retinente in illo caloris excessu, cur inquam talem excessum non in se retineret, quin illum aeri comunicaret praesertim in spatio vacuo, ubi nihil certe esset, quod extrinsecus adtrahere saJ
. VII. Verum quid si aliae Observati nes,4 alia certa expetiis abunde subpetant, non inserentia solum sed directer docen. tia naturale ignis aequilibrium, quod omnia sibi diu relicta corpora
tandem obtinent' Atqui haec sane sum illa alia experimenta, quae is ulti is
ta Illud , quod quotidie cernimus
ignem ab uno eorpore in aliud transiresbi proximum , prima speei videri posset, esse tribuendum virtuti cuidam, qua corpora ignem ad se adtrahant. At si hoe esset, in circumstantiis, qui inbus eorpus in persecto vacuo puta Torricelliano undique suspensum eiaset, retinere in se ignem deberet . Atqui ne in hoe quidem eas eorpus illud in se ignem retinet, sed vacuo spatio communicat. dicendum igitur, ignis excessum a corporibus discedeis. Te, non quia adtrahitur ab illo loeo, quo discedit, enim seu nibu
proprie non adtrahit , sed quia ignis tendit ad aequilibrium in spatia quae
cumque etiam vaeua motu quodam
simili motui, quo fluidum elasticum, puta aer inruit etiam in spatia vacua.
Conclusiones ph,Mae non modo sunte phoenomenis dedueendae ; sed etiam phoenomenis si fieri potest, sunt somprobandae quae duo sunt valde distinguenda; nam aliquando phoen
mena quamvis deducant, non tameta
immediate ostendunt id ipsum, quod adserimus; aliquando vero phoenomen illud ipsum docent quod adserimus. Utrumque vim habet ad deducendam conclusionem physicam s sed illud primum periculosum est, ne dum consequentiam nostro adserto saventem deis ducimus, eteque bene deduci possit adsertum contrarium, ut plurimis exemplis doceri posset; at vero illud alterum tuistissimum semper est, de in adsertis physeis prorsus triumphat. Utroque genere argumentandi a phoenomenis nos utimur ed huie secundo generi omnium maxime fidimus.