장음표시 사용
21쪽
Praeerat, Medicus dabatur, dc praeter honestum salarium multum benevolentiae tam a summo harum copiarum duetore , quam a centurionibus & reliquis cohortium prae-
Leetis semper experiebatur, quoties cum ipsis aliquid esset negotii. Non hic subsistebat HOFF MANNI nostri felicitas, sed dexteritatem artis quotidiano usu auctam pari passia insequebatur. Gloriosissimae enim memoriae Princeps Fridericus Imiae mus Elechor Brandenburgicus, ipsum totius Principatus Mindenses Physicum provincialem An. CID ID CLxxxv I. constituebat, dc honorificum Medici aulici titulum adjung bat. Sed Sc praecipui per illam provinciam Sc comitatum Rave pergensem nobiles
suae suorumque valetudinis curae libentius gerendae ipsum annuis itipendiis obligabant. Cumque his ita inserviret, ut praemonendo , consulendo , medendo industriam conservandaeque valetudinis Se vitae studium omnes intelligerent , nunquam autem sostrum a quoquam ope sua uso exigeret, essertus est hanc sibi viam ad commendationem de opes etiam comparandas certissimam esse , a qua nunquam deinceps rota sua vita dilicessit. Quum itaque ad votum omnia nostro hic fluerent, accidit, ut eodem anno jam ad finem tendente Status Principatus Haliarsadienses ipsum ad se invitarent, quo locum provincialis Medici, morte ejus, qui munus id gesserat, vacueta num , capesseret. Non adspernandis conditionibus vocabatur, quum praeter ordinarium, quo id munus gaudet, salarium multi ex praecipuis tam urbis, quam provinciae, viris annuum
ipsi stipendium decernerent. Nullus itaque dubitabat invitantibus obsequi. Dum
vero abitum in annum sequentem dissert, interea novam excursionem , comite amne
suo, Domino de Unυerfaerth per Brabantiam Sc Hollandiam instituit. Ineunte igitur vere An. CID ID CLxxxvII i. Halberstadium petiit, incredibili omnium studio exceptus. Anis crebra documenta inter omnes generis homines. edebat, tantumque sibi omnium amorem conciliabat, ut exspectationi quisque suae abunde esse satisfaehum fateretur. Eodem tempore solidam eruditionem suam medico orbi ostendebat trachatu de infum
cientia acidi ct viscidi in lucem edito ; quo Cornelii Bontehoe, Archiatri Brandenburgici Be Professoris Medici in Academia Franco furtens hypotheses, tunc novitatis eximia
gratia florentes, de morborum caussis, eosdemque 1 ubmovendi rationibus, oppugnavit , dc multis tam ex theoria quam praxi rationali desumtis argumentis ita deliruxit, ut eX eo evilescerent, plane ab omnibus explosae. Εjus autem scripti laudes vel attingere supervacuum suerit, postquam doctistimi Viri, qui Acta Eruditorum Lipsae edi.
derunt, admodum honorifico elogio illud An. CIO IO CLxx XIX. mense Iulio mactave
Hornhusae, in principatu Halbersariens, larga aquarum salubrium scaturigo tunc prorumpebat; quo loco olim idem contigisse , shd mox defecisse, aliqui reminiscebantur. Noster in aquae scaturientis naturam vireS accuratius tunc inquirebat, Acincredibili hominum aegrotantium multitudini, quae brevi tempore adfluebat , Omni opera & studio consulere annitebatur. Hujus. vero laboris fructum hunc habuit, quod tot aegrotos inspiciendo, de malorum originem inquirendo curationum quoque successiis observando & consignando, artis peritiam insigniter augebat, in diebque pluribus per rectorum consiliorum optatos successus innotesceret 8c commendaretur. Exstat de hoc fonte scriptum vernaculo sermone tunc a nostro editum. Eodem tempore coepit animum contrahendo matrimonio adpellere, tamque felicibus auspiciis hoc negotium adgressus est, ut nulla re clarius forte intelligatur, quam bene Numen propitium rebus HOFFMANNI nostri faverit, salutique ejus prospe- Nerit, quam conliderata matrimonii illius felicitate. Elegit enim, Deo sic dirigente , es eleeta jam anno ad finem properante CII ID CLxxxix. potitus est, virgine hone-1tissima, Zc non minus venusto corpore, quam animo vera pietate, prudentia & mansuetudine ornatissima Ioanna Dorothea Viti integerrimi, probe do ni dc artis pharma ceuticae consultissimi Andreae Herseue , Pharmacopoei Clausthalenses 8c Zelierfeldensis unica filia, foemina ad exemplum proba Sc mariti per omnem vitam amantissima , cum qua per XLviri. annos coniunctissime vixit. Deo enim visum fuit honestissimam matronam An. MDCCXXXVII. mortalium rebus eximere ; de quo inferius dicendi locus
Circa haec tempora ad exitum felicem deducebantur diu agitata consilia de Academia in Halens urbe erigenda ; jamque in eo erat, ut per omnes ordines eligerentur ac advocarentur Viri celeberrimi, a quibus ex speehari poterat , fore ut Serenissimi Concilioris spei ac voluntati sati,fieret. Aderant iam aliqui celeberrimi Viri, qui omne sublimium disciplinarum bonarumque artium genus docendo famam novi Heliconis e- citabant et jamque ducendi cupidorum non manipuli, sed cohortes adfluXeIant: erant que
22쪽
COMMENT DE VITAE AUCTORIS. vii
que in illa multitudine studiosorum complures ex illustrisIimis familiis orti juvenes e
Prorsus , ut quemadmodum eX Vegeto germine praestantiam ac proceritatem stirpis, de ex primitiis fructuum messis ubertatem et ita ex primo hoc initio praesentem, quam intuemur, felicitatem novae Academiae augurari liceret. His sese FRIDERΙ-CUS ΗΟFFM ANNUS Medicinae ac naturalis Doctrinae Prosessor primarius a Serenissimo Principe constitutus An. MDCLXXXXIII. a. d. Mart. in publica cathedra primum ostendebat , initiumque publici muneris faciebat recitanda oratione de Atheo ex artificiosissima corporis humani fabrica convincendo: quam typis mox publicis exscriptam perillustri Academiae Fridericianae Curatori ac Directori Dan. Ludolpho de Danehelmann dedicabat. Ita autem placuit illa eruditis Viris , ut propter il- Iam numero Medicorum theologorum pridem a pluribus adscriptus sit & inter praeci-Puos relatus, qui contra atheos calamum cum fructu effatu digno strinxerunt.
Prima ipsum & praecipua cura distinebat , ut de omnibus , quae ad muneris suscepti rationes pertinebant, provide dispiceret. Conscripsit itaque facultatis Medicae statuta, eademque Serenissimo Universitatis Conditori confirmanda obtulit di sigillum etiam facultatis , quali hodie utitur, invenit. Deinceps de collega Medico cogitavit ; cumque Dominus D. Georgius Ernestus Stahlias , qui tunc Ρrincipi Saxo - Vinariensi faciebat medicinam, scriptis ad se litteris veterem amicitiam Jen e cultam renovaret , seque ad novam academiam evocari cupere ostenderet: aulae ipsum meliori modo commendavit , & collegam ut expetiit , ita impetravit. Proxima occupatio in usum praesentium studiosorum dirigebatur , quibus in partes medicinae omnes intimius deducendis omnem operam navabat, scholasque tam publicas, quam privatas aperiebat. Probabat autem illam medicinae tam faciendae quam
docendae rationem, quae corporis curandi omnium partium structuram ex anatomica autopsia ante omnia exquirit ; adtionum autem , quas vivae edunt, caussas tam ex motuum aeternis legibuS, quam rerum, quae in nos non agere non possunt, ut aeris,
aquarum, ciborum, medicamentorumque viribus insitis eruit & indagat, atque ad hoc tam phγsicis, quam chemicis 6c medico - practicis experimentis utitur. Atque anatomiae docendae una Cum practica medicina provinciam nactus ejus multiplices ursitates ad praehicum usum inculcandi occasionem crebram habuit; nunquam autem
dimisit, sed luculento Academiae fructu eas administravit. Diu enim abdicaverat illa dogmatum genera, vel auctoritati Veterum innixa, vel ex hypothesi gratis adsumta
ratiociniorum intortorum ancipiti nexu, magno autem loquacitatis tractu derivanda. Quumque non minus ea, quae vitam Sc sanitatem praestant , quam quae vel morbos inducunt vel eosdem expellunt; cujus generis sunt res externae in scholis ductae non naturales, ex necessitate 8c certis legibus agante non poterat utique probare illorum
rationes , qui talibus insuper habitis, aut levissime tactis, principium aliquod vitale cogitans & intelligens praecipue respiciendum in medicina existimant, & ab illius vel
sapientia vel erroribus omnia consequi arbitrantur. Graviter potius & creberrime inculcabat , animae vires in corpus utique magnas esse & conlpicuas, verum magis ad laedendum corpus ac variis morbis exponendum eam valere: quod adsectuum exemplo clarissime cognoscitur. Quicquid tamen vel mali hinc evenit vel boni , semper
corporis statui alterando cedit * ut omnino Medicus non possit sucurrere ulla alia Parte, quam corporis rationem habendo, inque eo occurrentes motus vel dirigendo vel moderando aut omnino sopiendo. Urgebat autem praecipue illam medicinae partem , quae aeris, Uentorum , regionum , aquarum, ciborum , potuum, Vitaeque generum insignes vires ad vitam sanam praestandam, morbosque avertendos ; atque ex horum prava vel constitutione Uel usu morborum ortus explicat; deinde vero vias recuperandi valetudinem Zc confirmandi ex eadem cognitione invenit & designat. In ipsa proinde medicina facienda ita pariter comparatus erat, atque auditores suos ita formabat , ut non sperarent a medicamentis ullis curationum optatos successus , tanquam illis perpetuae Sc absolutae vires inessent; sed ab ea corporum , quibus offeruntur , conditione, quae efficaciae 1 medicinis exsertae vel obsecundando vel resistendo ει contra nitendo ad eas medendi vias ducitur, quae praesenti curandorum statui m Nime congruunt & ad salutem requiruntur. Hanc cognitionem in Medico vocabat rationem uve potius judicium universae medicinae praesidem , cujus beneficio omnium, quae fieri aut facta esse vel ipsi videmus, vel ab aliis consignata legimus, caussas in-Venimus, facileque cognoscimus, cur ab eodem medicamento vel auxilii genere hic Optimos, alter pravos, alius omnino nullos effectus annotaverit. AEgrotantibuS , aut in alicuius morbi initio positis, praecipue inculcabat, omnium aut saltem plerarumque
aegritudinum sibi quemque causiam esse; adeoque multum sane in unoquoque situm
23쪽
viii COMME NIT DE VITA AUCTORIS
esse, ut vel immunis a morbis ad conspicuam aetatem perveniat , vel continuo delinquendo variis morbis obnoxius reddatur, vitaeque exitum immaturum sibi contrahat. Multos itaque multarum medicinarum longo usu magis indies magisque corruptos ad emendatiorem valetudinis statum deduxit hujusmodi conliliis omninoque paucis &selectis medicinis apud tales , qui monitis audientes essent, plus effecit, quam antea infinita medicamentorum farrago Se varietas potuerat et icere. Qui medicinam ad naturae universae rationes ita revocabat optimo sane nascentis Fridericianae fato ad physicam docendam fuerat admotus. Hujus enim tantopere ad humani generis commoda multiplicia comparatae dochrinae scholas aperiebat, non me-Ta ratiocinia allatutas aut veterum traditiones repetituras ; sed aeque perspicuis ac jucundis experimentis omnia sensibus probaturas. Splendidissimum merito dicas primum illud auditorium decem illustrissimos Comites, sex Barones, complures Nobiles& honestos alios auditores complectens. Admirabilis sane ardor ille commemoratione dignus visus est, quoniam 8c felicitatem novae ac nondum sollenniter dedicatae Academiae comprobat Se praeclaram fiduciam in docentis dexteritate positam ostendit. Nam quum is philosophiae eandem partem sedecim ordine collegiis tractaverit, neque desiissent qui omni molimine applausum hunc minuere conarentur: semper' tamen habuit frequens δc nobilissimis civibus efffulgens auditorium 8e in eo viros jam publicis ει honorificis muneribus admotos qui assidua praesentia sua testarentur , quantum hujusmodi solidum docendi genus aestimarent, ipioque exemplo secus sentientium non satis sincera judicia refutarent. Quum Serenissimus Elector Fridericus III. a suo nomine vocandam universitatem
ipsis Kalendis Juliis inaugurasset ; postridie ejus diei noster, praesentibus Electore,
aulae, universitatis fle urbis Proceribus decem medicinae Dodiores solenni ritu crea-hat. Finitis autem solennibus , quum principi diutius Halae commorari non liceret, isque abiens clementillsime julsisset, ut patres academiae deliberarent, si quid ad salinrem Fridericianae in pollerum tempus sanciendum existimarent ; hi quidem re mature deliberata, duos ex suo ordine ad munificentissimum suum nutritorem miserunt, qui Publica universitatis negotia tracharent Sc conficerent. Delectus autem , cum Illustri JCto de Consiliario Eleehoris intimo Samuele Mockio, noster eo proficiscebatur. Atque hi duumviri non minori universiitatis bono , quam sua gloria , eX voto Persecerunt, ut privilegia academiae amplisIima sancirentur. Tertio academiae natali magistratum ejus annuum noster suscipiebat ab Illustri JCto Samuele Booko ad se delatum. Vere dici potest, neminem sorte ex omnibus , qui
Fridericianae in perpetuum prodesse annisi sunt, feliciori successu, quam FRIDERICUM HOFFΜANNUM , primo hoc academico consulatu gavisum suisIe. Εtenim hic fuit, cui licuit apud Perillustres Ducatus Magdeburgici Proceres efficere, ut viginti quatuor studiosis liberalem vicium praebere annuerent; huicque beneficio mille thaleros in singulos annos praebendos adsignarent. Non satis hoc beneficio impetrato Academiam sibi obligasse sese existimabat, nisi plures eidem Principi devotas pro- Uincias exoraret, ut idem exemplum sequi vellent. Feliciter res succedebat, quum ad Principiatus Halberyadiensis Perillustres Status deserret. Nam cum plureS eκ proceribus patronos sibi omni obsequio Sc valetudinis ipsorum prompta felicique cura parasset: facile eos exoravit, ut pro duodecim studiosis liberaliter alendis quingentos
thaleros decernerent , idque suum beneficium perpetuum sancirent. Ut vero tanto munere ad reipublicae emolumentum suumque verum commodum rectissime omnestiterentur: ipsemet tum hospitibus bonaS leges praescripsit , tum etiam alumnis ; quas a Perillustribus patronis ac marcenatibus confirmatas promulgavit , ut ab omnibus Tite observarentur , eo majori semper studio quaesivit, quoniam utriusque Provinciae Proceres ipsum alumnorum suorum ephorum legumque custodem constituerant.
Nec inter minima hujus magistratus reserri debet quod noster apud Serenissimum Principem nutritorem impetravit, vel ex reditibus coenobii HillersisHensis in ducatus Magdeburgici boreali limine inter Haldenslebiam novam Sc Wolmirstadium siti , quingenti quotannis thaleri Academiae donarentur , pro Collegio elegantioris litteraturae fundando. Institutum hoc erat, ut in melioris ingenii Se spectatioris industriae aliquot juvenes quadringenti thaleri quotannis impenderentur, qui se , hoc auehoramento indueti , elegantiorum litterarum sollerti cura osticiis scolasticis ardentius praeparaxent , ut essent idonei viri , qui scholis praefici aliquando possent. Huic tanto conssilio susceptae rei praeficiebatur una cum Venerando Theologo Ioach. Iusto Bretthauptio , sacrorum Hillerflabiensium praeposito Se sacrarum litterarum Professore Seniore , vir
undiquaque celeberrimus christoph. Cellarius, eloquentiae, antiquitatum dc historiarum Professor
24쪽
Professor Publicus, cui pro labore isto centum thaleri decernebantur. Qui tanto Fridericianae emolumento primum magiitratum gesserat , eundem ordine ad se redeuntem ter suscepit , dc cum summa integritatis laude sustinuit annis hujus saeculi quinto, decimo octavo, Sc vigesimo Oetavo. Accessit autem ultimo non exiguum additamentum oneris, quum Illustris quondam JCtus Nic. fraeron. Gundii ius, ad quem fasces academici delati fuerant, longo satis tempore graviter decumberct, tandemque morte austerretur, vix dimidia temporis legitimi parte absoluta et quo fiebat. ut 8c languentem sublevare oporteret, & derelictum tandem magistratum resumere. Satis hinc facile intelligitur, quam multum pro publico Frulericianae bono II mannus laboraverit. Sed non solum domi nulla in parte defuit ejus commodis promovendis; verum etiam peregre missus ejus nomine dignitatem illius decore sustinuit. Nam post illam Iegationem, quam privilegiorum impetrandorum 8c amplificandorum caussa suscepisse eum diximus, iterum Berotinum adiit, ut sollennibus exsequiis, quae reginae An. CID IDCCV. memorabili pompa peragebantur, interesset: eodemque anno Francofurtum ad Hadrum mittebatur, ut illi Academiae, saecularia gaudia celebranti, nostrae nomine gratularetur. Quam celebre HOFFM AN NI nouri nomen etiam primis academici muneris annis per omnem Germ iam fiterit, ex multis licet cognoicere. Nam non solum illustris Academiae Caesareae Naturae Curiosorum Praeses, Lucas cichroe ius eum ad Societatem honorifice Be sponte invitavit, quantumque ejus in anatomicis, phy licis & chemicis indagationibus industriam a limaret, Democriti nomine imposito testatus est; verum etiam Perillustris Leibnitius eundem inter primos Regiae Scientiarum societatis, quae Berotini ineunte hoc saeculo fundabatur , sodales adscribebat. Excitavit hoc nostrum
ad observationes barometrico - meteorologicas adornandas , quarum non nudas consignationes , sed ad usum applicatas & in aetiologiam epidemiae constitutionis conve 1as condere ephemerides cogitabat. Exstat huJus operae specimen, omnem annum CIDII CC. complexum: cui praemissae sunt curiosae meditationes physicae de ventorum caussis eorundemque viribus & operationibus tam in hominum corpora, quam in ha- Tometra. CII ID CCXIX. in celeberrimam regiam Scientiarum Societatem Britannicam
receptus , cui de in observationes suas physico-chymicas inscripsit. Postea sub ausi iciis Societatis Scientiarum Rusicae per Blumentrosium Archiatrum, senuinum ipsius discipulum, sodalis cluinus & per diploma transmissum, renovata illa Societate, ClD II CCXxxv.
Kalend. Iunii sub Praesidio Illustrissimi Ministri & Camerarii de Kog, pro membro
honorario una cum Celeberrimi nominis in Anglia Medico Domino Sisane in classe physico - medica est declaratus.
Hic quoque amplissimus sane dicendi locus esset, si ex diurnorum libris exhibendi
essent, quibus aegrotantibus opi Sc auxilio venerit. Neque ramen possum quin aliquot ex maxime eminentibus Sc praecipuo loco positis attingam. Eminentissimus Elector Monuntinus Lotharius Franciscus ex primis erat, qui nostrum valetudinis tue dae caussa aὸ se evocaverunt. Ad hunc sapientiissimum Principem An. cIo II cc II. profectus, in aula ejus aliquamdiu retinebatur ejusdem precibus; quippe cupiebat omnino , ut coram intuendo omne vitae ejus genus, quae vires corporis ejus essent, quaeque proprietates , cognosceret, ut tanto commodius reehis consiliis Sc auxiliis suc- curreret. Quantam in ejus fide & dexteritate fiduciam poneret tantus Princeps , non solum tunc ostendit, verum etiam omni deinceps tempore. Non enim solum de suae
valetudinis statu saepe ad ipsum clementissime scripsit; verum etiam consilium ejus in dissicilioribus casibus ad forensem medicinam pertinentibus, sua manu exaratis litteris, identidem requisivit. Eodem itinere ad aulas Celsissimorum Landgrafiorum tam Hasso-Dar ladiensis, quam Castellani invitabatur, ut in rebus ad valetudinem Principum pertinentibus consilia suppeditaret. Atque saepius deinceps ab aula Cassiana litteras accepit, quibus vel ad curationem advocabatur, vel in medium consulere jubebatur. Circa idem tempus Oetam revocabatur a Celsissima Principe Maria Amasia Potentissimi
Regis Borussiae FRID ERICI I. Sorore, murteio milhelmo Duci Saxo-Cigensi nupta e cujus gratia tantum florebat HOFFM ANNUS, ut per plurimos deinceps
annos saepius vocaretur, nunquam non clementer habitus & honorifice dimissiis. Neque desuerunt magni Principes, qui ipsum in suas terras invitarent, de splendida satis munera offerrent. Sic factum k morte Celeberrimi Meibomii scimus, ut in Academiam Iuliam ipsum pertrahere niterentur, quorum est de talibus negotiiS deliberare. Neque minus ab aula Guelpherbitana in locum defuneii Behrensi Archiater desiderabatur. Omnium autem maxime serio de multum requirebatur , ut in Castellana aula Archiatri munus cape1Ieret. Enimvero omnibus se modeite excusibat noster , cui
patriae inservire pulcherrimum videbatur ; aulae autem servitiis se mancipare non solum - Frid. nos anni spera Tom. I. b mole
25쪽
molestum, sed cum periculo etiam multo conjunctum videbatur. Et sane plus gratiae est magno dc celebri Medico, qui ad magnates vocatus venit Sc peracto negotio abit, quam qui semel adstrieius cum empiricis omnis generis luetari, adversus invidiam autem , calumniam 8c fastum aulicorum perpetuas excubias agere debet, prorsusque saepe cum gemitu sub magno strepitu boni viri officium exercere. Anno cIIII cciii. uriesio juniore Regis Boruitiae Archiatro mortuo, nomine regis,
qui tunc temporis Magaeburgi degebat , nostro I manno ab Illustiissimo Camerario Comite de martemberg splendida haec sparta fuit oblata , sed ipse humillime ob praetextam infirmi corporis valetudinem summam hanc clementiam deprecatus est; brevi vero tempore diplomate regio in numerum Consiliariorum de Archiatrorum est re-Ceptus , de vacuefactum Archiatri munus Gundelfheimerus ex Gallia redux obtinuit.
Anno hujus saeculi IV. rogabant ipsum aliqui aulae Berotinenses primarii ministri,
quibus auctor fuerat, ut thermarum Bohemiae Carolinarum usum experirentur , secum ut iter istud institueret, sontisque hujus aquis recte utendi modos cdoceret. Hac occasione ita utebatur, ut naturam dc vires admirabilis hujus scaturiginis ad examen accuratius revocaret. Quicquid igitur per complura experimenta tunc cognoverat, id omne cum publico communicabat, scripta eleganti dissertatione de Thermis Carolinis, quae saepius typis renovata, Sc in vernaculum etiam sermonem translata legitur, cum
Iluribus aliis, quae ad fontes solerios pertinentia deincens observavit Sc in usius p. licos convertit. Saepius enim posthaec easdem Bohemiae salubres aquas adiit, hortantibus ipsum Principibus aut aliis illustribus aegrotis, quibus spem emendandae Ualetudinis ab hac medicina divinitus concessa fecerat. Factum hinc suit, ut HOFF-M ANNUS magis magisque indies innotesceret : quum singulis annis magna aegrotantium multitudo ad thermas confluat, qui quum ipsius consilia pluribus suisse s lutaria intelligerent, non solum tunc iisdem uti volebant, verum postea etiam per litteras edoceri modos 8c vias ad salutem recuperandam proficuas desiderabant. Nolumus multa cumulare de summorum hominum personis , quarum saluti tuendae aut recuperandae sontium usum attemperavit: neque tamen reticendum est, quod AUGUSTI S-SIMAE IMPERAΤRI cI cIIII ccxx. thermis hisce utenti vocatus adsuerit, ic quod deinde An. cII II ccxxx II. AUGUSTISSIMO IM p ERAT ORl CARO Lo VI. una cum
AUGUSTISSIMA ad hos sontes profectis consilio adsuerit. Incredibili studio favebat Summus hic christiani orbis Monarcha intelligendis harum aquarum principiis te constitutivis partibus , quas HOFFM ANNUS coram per experimenta omniS generis demonstrabat. Non opus est hic multis commemorare , quam conspicuis summae clementiae signis Augustillimae personae hunc Medicum prosequutae fuerint, quantisque magnificis muneribus exornatum dimiserint: illud certum est, quod Zc posterorempore non intermiserint , HOFFM ANNI nomen honorifice commemorare Sclaudare industriam ac peritiam in se curandis comprobatam. Illis tam ciebris itineribus in Bohemiam detexit noster jam An. cII II ccxvH. aquas amaro catharchico sale pollentes Staticenses ; earumque prima mentio publice faeta est in dissertatione inaugurali, quae Oinerυuriones ct cautelae circa acidularum ct thermarum
Uum ct abusum inscribitur. Sed quum post sex annos ad thermas rediret, Augusissemae inserviturus, ejusque mentionem apud Celeberrimum de Perillustrem ArChiatrum Caesareum Dm. Nic. Pium de Garelli injiceret , horumque duumvirorum sententia illae aqua: dc ex iisdem paratum sal comprobatum commendatumque esset; mirum
erat quantam moX celebritatem per universam Germaniam consequebantur.
Neque tamen his thermis solum , aut his, quas modo nominavimus , aquis Sedlicem Hus illustrandis operam dedit, sed omnino ad omnes aquas soterias, oc inter has praecipue ad acidulas, industriam suam convertit. Insederat nostratium animis perUubgata opinio , quod thermarum Sc acidularum natura toto , quod aiunt, coelo distet,
Ee quod hae acidum aliquod foveant. Ostendit autem noster perspicue quod non solum ab acido longe distent acidulae; quippe potius alcatini salis praedominio insignes sed quod omnino a thermis acidulae uno tantum illo discrepent, quia calore destituumtur. Ρrimus itaque suit noster HOFFM ANNUS , qui docuit , acidulas de min
rates aquas cum lactis connubio tuto Sc cum singulari fruetu esse potandas, quoa olim valde exitiosum habebatur a Medicis, qui harum aquarum naturam ignorabanta Praeterea quam optime docuit justos omnibus his sontibus utendi modos , cum OmnibuS cauteliS, quae ex modo illarum aquarum operandi Ze corporum , in diversis ab Atate , temperamento de morbo constitutionibus diverso statu resultant. Tantum igitur abest, ut nobilissima haec sanitatis principia, quae Deus humano gQneri ex terrae
visceribus suppeditat, abusibus Pristinis reliquerit, aut persuasionium ab empirico de
26쪽
imperito usu olim stabilitis obnoxia eadem passus fuerit : ut omni nisu ad rationalem usum ea revocaverit. De aliquibus fontibus seorsim commentando , ut de Suteranis
Ee Lauia udi Uibus quorum insignissimum, tum in avertendis, tum in debellandis
contumacibuS morbis ulum primus omnium recte detexit , de peculiaribus de iisdem eonscriptis dissertationibus docuit, ut inde famam celebritatemque non modo per Germaniam, sed per plurimas quoque exteras regiones testimonii tui auctoritate consequuti sint, in non leve urbium, apud quas scaturiunt, incrementum, Sc incolarum, quod gratissimo etiam animo agnoscunt, emolumentum. Crebrorum ad fontes Carolinos itinerum etiam ille fructus erat, ut Potentissimo Regi
Borussae FRIDERICO I. propius innotesceret. Nam quum anno MDCCVII1. o Rex fontium horum usum experiebatur, multi ex praecipua nobilitate Viri me-ica ΗΟFFMANNI opera uterentur, de ad salutationis ossicium admissi praedicarent viri hu)us peritiam : jubebat Rex ipsemmet ad se vocari , multaque de suae valetudinis statu colloquutus, jubebat ut ad se frequentius veniret. Id quum faceret ΗΟFFM ANNUS. S: Rex Clementissimus non obscure ostenderet, 1e Viro huic multum considere dc eruditis sermonibus ejus plurimum delectari r jam tunc aliqui non obscuris signis ostendebant, quam suspectum ipsum haberent; suae scilicet exillimationi decessurum rati, quantum Rex huic tribueret. Anni hujus ultimis mensibus Rex PotentisIimus advcrsa valetudine graviter adfiigebatur. Et quum nulla medicina consantem ferre opem videretur; in mentem Regis
veniebat H O I I M ANNUS, a Serenissima Sorore sita toties ipsi commendatus Scnuper ad Carolutas thcrmas propius cognitu '. Jubebat igitur per celeres nuncios cum protinus advocari, Et inter caeteros Medicos laeutis rogiae curam susciperet.
Non recusare HOFFM ANNUS po erat, quod Rcκ serio volebat; quamquam
bene intelligens, quam iit lubrua aulicorum Virorum sora una atque vita omnis libertatis dc quietis rati 'ne animi de corpolis eXpers. r Abiit igitur jam ad exitum vorgente anno , divino numine fretus Sc sapientissimi Regis gratiae confisus. Atque primo statim adventu suo industi iam fidemque suam Regi adeo probabat, ut is propriae voluntatis instinctu nothum inter Consiliarios aulicos adscisceret de Archiarrorum sitorum Collegio, cum ampli ilimo falario, illum adjungeret. Provide tamen HOFFM AN N US, sibi academicum munus conservari, petebat: quum semper tranquillis musis inservire, quam in aula continuo versari satius putasset: cui desiderio Rex clementissime adnuebat. Ab hoc itaque tempore HOFFM ANNUS per tres solidos annos, Sc quod excurrit, tanta fide tamque promtis dc paratis obsequiis inserviebat aulae, ut Regi Reginaeque abunde satiSfaceret, neque unquam in ipso vel fides ic alliduitas vel dexteritasaesideraretur. Non autem modici laboris res erat, Regi haud firmiTima valetudine praedito per hibernos menses le gravibus pathematibus vexato inservire t saepeque integras noctes corporis proprii necessariae curae subtrahere , de cum diebus noctes continuare opus erat. Neque minus Regina ipsi laborem facessebat pathematibus, subinde gravioribus, obnoxia. Has tamen aerumnas, utpote ossicii patres , facile superabat , de conscientia recte diligenterque navatae industriae molestias omnes inde cna
tas solabatur : praesertim quum Regias personas clementissima voluntate se proseqtii intelligcret. At vero ipsa muneris sui tam diligens cura Sc indesesium illud studium omnes ollicii demandati palles implendi objiciebat ipsum molestissimae invidiae, mox etiam capitalibus odiis, collegarum praesertim Andreae Gundelfheimeri, qui nunquam promotus , quum Celeberrimo Tou jorrio Regis Galliae sumtibus itinere per Graeciam 3c PD opta,n instituto adsuillet, aulae Berotinensi redux commendatus, violentas medicinas etiam ex regia familia ortis porrigebat, cui noster modeste conscientiae vi impulsus contradicebat. Multa dici hic posIent de controversiis HoFFM AN NO valde molestis , quae ipsi cum hoc viro intercesserunt. Quum vero neminem magnopere juvare posse videatur haec recensio; illa vero , quae ad concertationis hujus caussam pertinent , in Medicinae Confidiatoriae vol. I. pridem legantur ample exposita, malumuS rem totam sicco pede praeterire, poliquam in vivis este pridem desierunt, qui tunc adversarii gravissimi fuerunt. Certe ab H OFFΜANNI moribus alienillimum fuisse,
ut ullum unquam hominem lacesseret, eκ eo cognoscitur , quod nulliuS unquam controversiae initium ipsemet iacit : Zc quod multis satis diserte: contra se insurgentibus, quin fere insultantinus, nihil omnino respondere, reique dijudicandae arbitrium crudito orbi permittere maluit, quam disceptationibus bonas horas disperdere. Quicquid autem hic fecit, quo advertarius irritatus fuit, ita cum jurata fide , qua obstrictus tenebatur , Meho vinculo cohaerebat, ut sine officii negleeti gravistimo ream non potius let omittio
ob plura itaque dc gravia taedia aulica dimissus HOFF MANNUS repetebat di- Erid. nos manni Oper. Tom. I. o ij luetulis
27쪽
xii COMMENT. DE VIT A AUCTORIS. .
leehissimam patriam An. CID II CCxii. mense Iunio & ad intermissas aliquamdiu occupationeS academicas tanto majori alacritate redibat, quo majorem ex illo otio dulcedinem jucunditatemque nunc percipiebat. Non possum quin hoc loco commemorem , quae Medicus L. Papius ad Keplerum scripsit epist. de vita aulica XL. p. 76. non es, quod mireris consitum meum de migratione in Borasam, locum minus, ut videri potegi, turum. Expertus ego sum huc usque vitam primum academicam , tum hic Onolsbachii) aulicam: con-rabesco propemodum recordatione vitae academicae, tanta ejus est bonitas, s cum caeteris con
feratur. Huic se accedar copiosae praxeos, ut nos loquimur, facultas, regiam fere vitam dixero. In ausis es splendida miseris , imo omnis aularum ratio liberalibus ingeniis es inimicissima. Si quid temporis relinquerent vel studiosae juventutis institutio, vel aegrotantium querelae , id ita dividebat , ut partem impenderet scriptis olim editis nunc recensendis& per fasciculos edendis, aliquibus etiam ab integro condendis, partem alteram tribueret naturae per eXperimenta chemica profundius scrutandae. Hinc fachum est, ut ab illo tempore distertationum olim emissarum decuriae apud Bataυos excuderentur; aliquis etiam fasciculus , ad thermas Sc acidulas pertinentia complexus, inmae praelum subiret: quem mox alius excepit, qui diversi argumenti minora opuscula antea separatim edita , conjungebat. Prope iam sexagenarius animum adjiciebat condendae Medicinae rationali syllematicae, cujus primam partem luci publicae sistebat An. CID ID CCxviii. quam caeterae ad hunc usque praesentem, quo ultimam manum operi immortali suturo octogenarius imponit, per justa intervalla exceperunt. Merito videntur reprehendendi, qui ad medicinae vel cujuscunque artis, quae rationibus per experientiam longam comprΟ-handis Sc firmandis constat, systemata condenda juvenes accedunt , alienaque fide conscribunt , non satis intellecha. Ex quibus dum multa ratiociniis potius consentaneis , quam certa scientia eruunt, curandique methodos eliciunt : fit ut Sc ipsi aetate jam proveetiores tu experiendo cautiores facti, multa inveniant, quae corrigant, Scalii eorum praescipia sequuti, aegrotantes non paucos pessum dent. Quodsi ad scribendum nemo accederet , nisi multum experiendo confirmatus; in eXperiendo autem ratione praelucente duceretur ut eventuum caussas rite erueret et brevi omnino futurum videtur, ut certum , quod sequamur, minime obscurum esset, dissensionumque infinita multitudo aut omnino tolleretur , aut ad insignem paucitatem redigeretur. HOFFM ANNUS certe, qui tot annos docendo dc artis opera edendo consumserat, semperque eventus fideliter notatos accurata de rcpetita meditatione ad veras. caussas revocare annisus fuerat ; ostendit suo exemplo, quantum in rationibus inUeniendis Se reddendis seliciores simus majoribus , qui eandem rem moliti fuerunt. Quemadmodum vero ad lucis claritatem cognoscendam' nulla alia re opus est nisi oculo sano de aperto; ejusque usura omnibus jucunda SI utilis accidit et sic omnino Hoemanniana de medicis doctrinis praecepta ita universis, ad quOS ea penetraverunt, facilia, plana de luculenta sunt visa , ut vix alius liber nostra patrumque memoria
aequali plausu susceptus fuerit. Nam quum bibliopola , apud quem primum emissa
fuerunt, plerasque partes bis terve renovare debuerit ; exteri etiam in ejus messem involaverunt Sc tam eXtra Germaniam , Venetiis Sc Basleae, quam in illa Franco urri, recudendum illud medicinae systematicae opus susceperunt; invito quidem auctore Omnes praeter honestissimos illos viros Gen enses, a quibus omnium suorum scriptorum editionem fieri non solum consensit, verum etiam exempla passim correcta Salocupletata iisdem suppeditavit. In Gallicum sermonem conversae medicinae systematicae primam partem , & Parisiis emissam, his diebus conspeximus. In quo tam egregio opere, qualem se praestiterit , sera etiam posteritas livoris expers longe adhuc apertius praedicabit. Eodem tempore, quo ad medicinam rationalem systematicam accedebat , alius utilillimi operis editionem aggrediebatur. Nam quum tot annis saepius accidisset, ut vel ordinis medici nomine respondendum esset de casibus propolitis, vel ad medicinam forensein vel curandorum salutem pertinentibus; neque minus crebrae, imo longe etiam frequentius ad ipsum solum directae adferrentur litterae,
quibus consilia expetebant vel ipsi decumbentes, vel de illorum salute solliciti Medicit coepit illa colligere Sc per fasciculos edere sub titulo Medicinae Conquiratorrae. Atque hujus jam duodecim tomi, quorum quisque decurias quinque complectitur,
prodierunt Uernaculo sermone. Curavit autem ut inde selecta quaedam in latinum se monem transferrentur Sc ederentur consilia: quod opus vix apud nos prodierat, quum jam binis locis, ut Amitelodami &. Francofurti ad Moenum , recusum conspiceretur. Putares virum tot scriptis elaborandis , tot consiliis scribendis occuparum non aliis
semet indulgere potuisse laboribus. Enimvero longe aliter se res habet , plurimique sunt, quiQua vel in hac urbe, vel peregre degentibus Operam luam navaVit, ut g αVes
28쪽
COMMENT. DE VITA AUCTORIA. xiii
morbos devincerent. A quo enim tempore , aula relicta, huc reversus est , vix ulla aula Serenissimorum Principum Saxoniae aut Anhaltinorum fuit, quae non HOFFMANNI opera & consiliis usa suerit , eumque identidem ad se invitaverit. Schυυarlethargicus Princeps semel iterumque ad se eum vocavit, sub cujus clementia per auetoritatem Imperatoriam anno CIO II CCxxvn. mense Jul. Comitis Palatini munus gratiose obtinuit. Cussellas ad Serenissimi Landgrasti curationem expetitus ivit, ut de Guelpherbium ad Principis salutem procurandam accitus fuit. Longum foret , si Principes , Comites
aliosque ex prima nobilitate proceres recensere velim , quorum valetudini tuendae, aut languoribus tollendis consilia misiit e aut si enumerare velim, quot magnates eπremotis regionibus huc venerint dc curandos se ipsi praebuerint, magnumque fructum
ab ipse consequuti sint. Nolumus quoque hic reserre , quantum per omnem vitam temporis impenderit litterarum commercio, quod cum summis nostri aevi Sc Medicis ει Philosophis, maximeque cum magno Lesbnitio , Imperatoris Regumque Archiatris , M plurimis Professoribus tam in - quam extra Germaniam de rebus phylicis ac medicis habuit; de quibus alio fortes rρmpore meminisse juvabit. ni CII Io CCxxxiv. aestate jam adulta HOFFM ANNUS Berotinum accedebat. ut ibi habitantes carissimos, generum filiamque unicam cum familia ipsorum , inviseret. Accidebat tunc , ut triste nuncium adferretur de gravissimo de fere desperato vise morbo, qui potentissimum Regem in castris ad Rhenum , corripuerar. Quum jam in eo esset, ut ad nos reverteretur, non solum regii ministri suadebant, sed clementissima Regina jubebat diutius subsistere, ut ad manus esset, si consilium ipsius
expetendum videretur. Et sane eadem vespera, quae Regem Pottaamis reddiderat, cellerimo nuncio accersebatur ; quo non parum faciebat , quod Celeberrimus Bat vorum Medicus Hermannus Boerhaave de morbo consultus nostri potillimum opera ut suaserat. Non levis erat morbus, qui optimum patriae patrem adfligebat , ejusque initia jam a tertio anno insederant, & mora fuerant confirmata. Asthma erat hydropicum , quod omnino plus terroris, quam bonae spei ostendebat: omninoque magni viri, quorum consilia requisita antea suerant, aperte declaraverant, quod plus
metuerent, quam bene sperarent.
Enimvero Dei clementiae tribuendum est, quod ex ingenti discrimine liberatum patriae Patrem recuperavimus. Neque parum effecit animus Regis inter tot molestias semper alacris, numquam earum gravitate depressus, rectisque consiliis audiendis ac admi εendis Paratillimus. Nunquam enim diaetae praescriptas regulas migrabat ac medicinam rum usui sese libenter praebebat. Quinque mensium spatio consumto, quo tempore ΗΟFFM ANNUS regiae v
letudini recuperandae una cum eruditis Sc celeberrimis viris , Horchio praecipue ac Euero ad eandem curationem vocatis, Praecipuam operam dederat, id omne eΠeetum dabatur, quod infinita hominum millia ardentissimis precibus a summo Numine em gitaverant. Pater patriae non solum immunitatem a doloribus de moleitiis consequu- itus erat; verum etiam pristinas Vires, Dei munere, collegerat, ut prodire dc negotiis solita alacritate peragendis impendere se posset. Evenisse tum omnibus diceres, quod Alexandri militibus, cum is Philippi Medici arte Se cura confirmatus subito in conspectum illorum venit, ut quemadmodum illi non avidius ipsum Regem quam Philippum intuiti fuerant, ita omnes pari admiratione Sc Regem 3e HOFFMANNUM adspexerint, ac pro se quisque gratiam habuerint regiae valetudinis ac vitae post Deum statori ac conservatori sollertissimo. Iam vero Rex Clementissimus nihil omittebat, quo HOFFΜANNO ostenderet. uanta ipsum gratia complecteretur. Non solum splendidis muneribus laborem acudium tanto tempore exantiatum compensabat, verum etiam 1aepillime, praesentibus legatis ac proceribus , profitebatur , quod post Deum immortalem recuperatae valetudinis beneficium ipsi deberet. Ornandum itaque honoribus etiam clementissime censuit: tantoque id magis se etiam facere professus est, ut orbis cognoscat, quantum amet, Virum, quem alio tempore inimicorum malae artes in eadem aula opprimere
conatae fuerant. Sua igitur sponte ipsum Consiliariorum intimorum ordini adjunxit, filioque
unico cognomini, paternarum virtutum aemulo , inter Ridericianae academiae Prosessores
Medicos ordinarios locum tribuit Sc Consiliarii aulici honorificam dignitatem adjunxit. Neque minus stat in ClementitIima Regina studium H ΟFFM ANNO benignissimam voluntatem suam declarandi. Nam inter alia praeclarissima munera donavit ipsum sua imagine quam celeberrimus piinor summo artificio elaboraverat e ab eodemque
pingi HOFFM ANNUM jubebat , ut in regio secessii Monbijou collocaretur. scripta etiam viri omnia mitti sibi jubebat, bibliothecae ejusdem arcis inserenda. Sae-
Frid. Hostmannus Oper. Tom. I. b iij pius
29쪽
Pius inter haec proponebatur ipsi, cupere utique Regem & Reginam, ut in propi quo esset, promteque posset, si quid accideret, ad opem serendam advocari. Mimvero excusabat sese illaem argumentis, quibus quondam apud Regem Davidem Senex Barsillaeus fuerat usus; Ze opus esse dicebat, ut in tam adulta senectute ad vitam beatam se praeparet, & breve, quod ipsi vivendum sit, tempus medicinae suae systematicae ad funem perducendae & consiliis saluberrimis dandis impendat: neque minus esementer admissa hujus excusatio suit, quam illius fuerat. Mensis itaque Aprilis CII II CCxxxv. initio Clementissimo Regi valedixit, ac non sine - multa gratiae propensitIimae significatione, cui osculum Rex adjiciebat , dimissiis fuit.
Ad suos salvus omnino redux maximo gaudio non solum domi suae, a qua octo mensibus abfuerat, exceptus, verum etiam Academiae & urbis studiosissima congratulatione , quae Venerandum senem, tanquam praecipuum decus suum & ante observaverat, nunc tanto ardentius excipiebat, quum tot praeclaris laudibus illud meritum divinum Numen adjecisset, quod Regem optimum de clementillimum servavisset. Crebris ab eo tempore litteris , etiam ipsissima Regis manu signatis, Zc insignibus m neribus per singulos fere annos transmillis certior redditus fuit de propensillima in se voluntate, qui non semel regia sua manu testatus est, vitae suae conservationem post Deum ipsius curae deberi. Ut vero etiam Academia Fridericiana, cujus Senior jam est,
cognosceret, quantum Rex cupiat consilia hujus tam multorum annorum usu exercitati
viri, apud eam plurimum valere, Augustali libello jubebatur, nullam rem alicujus m menti absque ejus consillio de sententia perficere. Tam felicem dc sortunatam HOFFMANNI senectutem haud modice interpellabat An. CII II CCxxxvi I. gravis morbus , qui delectissimam ejus conjugem , quacum per xxxxviII. annos conjunctissime vixerat, ab ipso divellebat , in placidam ejus mortemi terminatus. Sed hoc θuoque adversum eo animo, qui Christianum Sc Philosophum decet.
Perferebat moderatissime , atque cogitationes a tristibus avertendo impendebah piis meditationibus. Eo enim tempore omnem Christianae doetrinae summam perspicua oc nervosa brevitate verbisque latinis complectebatur Zc cum publico communicabat. Quum de eo scripto apud Regem Clementillimum mentio facta esset, illeque grati mimis litteris ostenderet, se cupere, illud etiam Vernaculo sermone eXstare; non poterat desugere justiam, em ciebatque ut primo quoque tempore germanica lingua legeretur. 9 . Nuper elapsi anni CID Io CCxxxviii. Gustate gravistimus morbus febrilis optimum virum occupabat de non mediocriter adfligebat : prorsus ut multis metuendi caussae plures Sc maiores, quam bene sperandi vi)erentur. Divino tamen munere factum est , ut recuperaverimus virum, ipsiusque vegeta dc alacri senectute gaudeamus, nuper octogesimum annum feliciter ingressa. Ultimo nec reticendum esse puto suum connatum quasi in extrema aetate discentibus inserviendi studium; siquidem per integros jam octo annos eam publice docendi iniit rationem, ut auditores, theoreticis praeceptis benθ instructos, recta medendi scientia imbueret. Quem in finem quovis semestri collegium medico- practico - clinicum aperuit , in quo accurate conscriptos Sc ab exteris ad se transmissbs casus communicavit, Sc ex his veras tam proXimas quam mediatas caussas solide cruit, quibus dein genuinam sanandi methodum superstruxit ac candide docuit. Dici vix potest , quem singularem plane fructum ac usum ii inde percipiant, qui artem salutarem feliciter 8c cum laude exercere cogitant. In tota enim medica scientia plurimum sibi observatio 8c longus rerum usus vendicat, qui optimus medicinae interpres de docendi discendique magister merito praedicatur. Faxit Deus ut non solum hunc jam ingressum octogesimum optabili valetudine perficiat, sed te multos deinceps Annos subjungat: ut optimo Viro, communi utique bono, patria urbs, Fridericiana Academia, Regia domus, universum genus humanum , quibus
a) Aliud deinceps opusculum elaboravit, quod maturae ct senilis sapientiae specimen jure
optimo maximo di xeris, aut , s id magis placet, religionem Medici Titulum operi fecit rTractatus physico- theologicus de optima philosophandi ratione in cognitione Dei, Serraecipue hominis. Solebat saepius optare , quod Cr in illo scripto aperte prae se ferentem
video, ut venerabiles viri, qui diυinas scripturas, laudatissimo numquam saris commendando studio, toris diebus atque noelibus scrutantur , aliquanto plus operae ponant in rebus nam turα perquirendis, er hominis, cujus salutem omni conatu proιurare Iiudini, alteram etiam parrem , quα cum anima arctissime conjuneia ct copulata est, cognoscerent. Haec quoque commendario summis Theologis eximium in modum probata fuit, cumque ussent, Viu Iermone vulga ι conscrΨιam optarent ; horum etiam desiderio per virum doctum juiis sui: Iuctum
30쪽
hus commentando ac consulendo prodest, diutissime salvo & incolumi perfruantur. Arciue nunc sermonis filum abrumpo commentandique finem facio. Satis tenuiter haec de summis viri meritis esse tradita , ipsemet agnosco: quamquam, quod multa dici porro potuerint aut debuerint de laudibus ejus, optime video. Quoniam tamen ad hanc scriptionem accedere nisii impetrata venia dc exoratis subsidiis nolui ; non alia autem conditione illam nactuS sum , quam ut parcerem modestiae ipsius, quae professam laudationem minime perserre potest: simplici hac vitae saetorumque recensione defungendum fuit. Certe non deerit amplissima dicendi materia cuicunque ad laudandas virtutes, ruae illustres & summae in eo eluxerunt, progressuro: atque ut Uitae etiam annorumque eries , longius divino beneficio producta, plurima, quae his addi debeant, facta luppeditet, omnibus votis ab illo expeto, qui vitam resque mortalium omnes liberrimo arbitrio moderatur et Hactenus Schulae et his addenda quaedam ex Programmate funebri
ι. Iam antea commemoravimus annum, quo matrimonium contraxit cum nobilissima ac
florentissima virgine, Anna Dorothea HERSI ELLIA: quod, summa animorum conjunctione , per quadraginta & Oeho annos , duravit. Ex hac itaque matrefamilias sexies pro- Iem suscepit: ter masculinam, totiesque sexus alterius. Ex his priori loco nata filiola, quum nondum mensem vivendo complesset, Halherstadii decessit. Primus itidem filius, in hac urbe natus , non longiorem vitam habuit. Successit iterum filia , Jo MANNADOROTHEA quam florentissimam, omnibusque virtutibus ornatissimam virginem, vicemino de terito aetatis anno, mors abripuit, hectica febre implicatam. Sex annis deinde exactis luxerunt etiam ambo parentes, cum nobilissima familia, praematurum discusium
juvenis praeclarissimae spei, optimaeque indolis, FRiDERlCI ΕRNESTI , quem, quum jam IaudatisΙ1mos in studiis progressus fecisset, ac salutaris artis fundamenta jaceret in C rolinis Bohemiae ithermis sebris acutissima corripuit ic mortalium consortio abstulit. Cujus tanto luetuosior jaetura suit, quum nec illud amantillimis parentibus, praecipue autem adflictissimae matri, liceret, quod in summo lud tu & squalore tanquam solatioeta solet, ut funus ipsius curare posIet , dc mortui senas maternis rigare lachrymis. Conditas hujus reliquias templum apud Schneebergentes praecipuum confervat. Superesse ac durare , parentum plurimo gaudio Sc splendidillimae familiae ornamento, Deus voluit, diuque jubeat, unicam filiam MARIAM SopHiAM , anni cIIII cc. die Februarii x m. natam dc anno cII II ccxx Iv. Viro Illustri lc Consultissimo D. Emesto Ludovico SCHMALTZio , Potentissimo Boruiliae Regi a sanctioribus consiliis, supremo isti Collegio, quod Directorium generale dicitur, cum voto & sessione adscripto, matrumonio collocatam, persechillimi exempli matronam. Ex hac natos nepotes neptesque xinque vidit & exosculatus est avus indulgentissimus. Prima nascendi sors obtigit
Quartum FRiDERiCUM parentibus Deus ostendit 3c sexto die mortalium rebus exemit. Quintum denique locum tenuit FREDERlCUS ERNESTUS, cui, cum omni SCHMALΤZIANA progenie, annos incolumitatemque adprecamur, &. ut HoFFMANNI AN E domus felicitatem consequantur, nominisque gloriam tueantur, illustribusque parentibus simillimi omnes evadant, Deum benignissimum imploramus. Unicus, quem magno parenti superstitem Deus voluit, filius, Ridericus HoFEM ANNUs, patriis artibus ut virtutibus abunde excultus, Potentissimi Regis Borussiae Consiliarius Aulicus & Medicinae Prosessor Publicus ordinarius , collega nobis conjunctisIimus, lucem hanc adspexit anni cIn IIccm. die XIX. Augusti. Huic nuper gratulati sumus selix matrimonium, quod, senis parentis maximo gaudio, cum virgine lectillima &. omnibus
virtutum decoribus fortunaeque dotibus ornatistima CHRisIINA CAROLINA , viri nobilissimi & eximii Io. Riderici SELLENTINI , mercatoris in hac urbe magnarii, filia contruxit. Rata Deus vota habeat, quaecunque optimi parentes utriusque conjugis, quaeque reliqui amici susceperunt: faciatque , ut FRIDERiCUS, FRIDERIcI FILIUS, FRIDERIcI NEPOS HOFFMANNi AN E familiae decus in filios nepotesque eatri , avo , proavo ceterisque m joribus dignissimos, longa serie propaget, ut in ipsis conspiciamus, quam vere Deus se colentinus, & ex animo observantibus, selicitatem, in ipsam progeniem atque natos natorum successuram , pollicitus suerit. Dicendum tandem superest , quomodo beatus noster HorrMANNus ex hac vita discesserit. Mensis Octobris MDCCxLii. quarto die , gravissima molestia a denuxione in pulmones corripiebatur, cum tulIi perpetua Sc molestillima, quae noctibus praecipue infravescebat, & vix inter quiescendi moras concedebat. Haec per aliquot dies duradant, Sc senio consecti corpusculi vires nimium depascebantur. Minuebantur inde,
de satis bene discedebant molestiae pectori praecipue graves, jamque satis libere spirabat,' ώ iiij emotiique