장음표시 사용
501쪽
De specifida quorundam remediorum &C. 431
polypodii & hermodactylis e liberalius & ali-
od Maia quandiu haustum. In odontalgia robianabuci in- - terius ad unciam unam cuin julculo ad diaph resin proritandam assumtuna, de exterius in cere- visa solutum, qua cum os subinde colluitur, lyecificam certe & prauentaneam opem veXatis c--
Pathema. Pathemata hypochondriaca & hysterica multum affinitatis alunt, & atrociam suam exierunt ei, di minime inflando de spes modice contrahendo in-c BFDrιcu. itestina ac demuin universum nervorum systema in consensum pertrahendo: habent tamen lpectata & exporta quibus complacantur prauidia. Haec inter praeter thermas Sc acidulas, cum balneis & motu corporis , tanquam potissima, con- numeranda etiam gummata & meisicamenta inficeti odoris, ut Ea scutida, sagapenum, opopanax ci castoreum, quae vel sola in pilularum formam compacta, vel melius cuin purgantibus , ut aloe correcta,extracto rhabarbari,hellebori nigri,myr- rha etiam de croco remixta, & crebrius, moderate tamen, usurpata, mirifice obvios spasmos com- placant, tonum nervearum partium frinant &simul viscidos, tenaces humores colliquant &blande evehunt.
Inafai- In affectibus capitis & maXime nemorum,.. -υ quI eκ imbecillitate cerebri de totius systematismum. . nervosi Viriumque languore ortum trahunt,in h
miplexia scilicet, pardysi, sensuum imminuti
ne , torpore & stupore actionum animalium, auditus dissicultate , aurium tinnitu, syncope, Vertiagine, ventriculi & intestinorum debilitate, nec non diarrhoea & vomitu, nullum certe praevian- . tius & praesentius mihi innotuit remedium,quam quod ex oleis cephalicis & aromaticis genuinisi concinnatur hallamum liquidum, vitae Λctum, usu tam interno, quam externo, longe spectatis-. smar facultatis.
Iasinis. Praeterea insaniae, 'tam furibundae, quam melancholicae , praeter sanguinis missiones, acidui
rum de Uaermarum usum, nec non emetica, nonnulla speciali quadam emcacia dicata celebram tur. Prisci ipsoque HIPPOCRATE.s hunc in finem
utebantur quam maxime helleboro albo, cujus ' virulentiam ALPINo lib. de Medmethod teste, ita cicurabant, ut eundem cum oleo Vel etiam Oxy- metite decoquerent & antequam propinarent
lac largius potui praeberent: sed exolevit jam penitus hic helleborismus, hanc serian ob causam, quod recentiores helleborum colligendi & exhibendi genuinum modum ignorarint, de quo Videatur SCHULEII dissertatio de ellebori is Vet rum. Neque tamen negandum,quod in helleboro Iateat adversus deliria ipsamque insaniam virtus, inprimis si venae stetione & balneis cκ aqua
dulci, in omni amentia proficuis, secundetur. In ea vero mentis emotione, quae potius ab anu mi affectuum vel inmemia, quam hypochondriorum obstructione oborta, lac asininum, nitrum& sanguis asininus, in pulverem tritus, eximiam demulcentcm, effrenes ne earum fibrarum stricturas sedantem possident facultatem, & inter initia saluberrimam praestant opem, eo certiorem, si clima mutetur ω occasiones ad animum exaestuandum sollicite evitentur.
Epilepticum malum Quo truculentius & vel Epius a. aspectu horribilius , eo magis medentes solliciti fuerunt de praesidiis ad abigendum illud. Et cor te quamplurima passim quidem circumseruntur specifica antepiloptica; sed an meliora ac certiora suppetant pulvere lumbricorum terrestium, cinnabari , pulvere secundinae humanae, rasura cranii humani, ungula alcis & corio humano, ego quidem vix crediderim. Haec autem sicuti in epi-lepsia idiopathica & chronica conducunt; ita in symptomatica, palmam utique seri liquor nosteranodynus mineralis, epilepticos egregie componens insultus.
Ubi vescularis & vasculosa pulmonum Coin Asthmatri pages crassa, tenaci pituita firmiter inhaerescente creta & obstipata in asthmate, gummi ammoniacum, Balsamus Peruvianus, crocias, Op panax, vel in pilularem consistentiam, vel cum tinetura tartari in essentiam redacta, usum atque utilitatem praestant incomparabilem. Quando autem pulmones phthlisca labe assecli, si quae salutis spes, cadum quam maxime a laete asinino, vel solo, vel senti Selterano , qui idemtidem pulmonum vitiis apprime proficitus , consuib, exspectanda. Neque minus hoc nomine commendationem meretur 1 ulphur sit latitium purum , inprimis si cum pinguedine animantium, ut axungia humana , vel pinguedine canis recei ii , item spennate ceti dissetvatur, & ad stomachum roborandum aliquot balsami de Copaiva, olei ligni assastas & niculi guttulae , adj, ciantur. Ea quippe sulphuris facultas, ut non In do partibus languentibus robur addat, sed de simul dissolvat & discutiat spissescentes succos, qua certe in pulmonum affectibus, exulcerati nibus , tuberculis, vomicis, ex stasi de condensatione vilcosi & caseos mucilaginosi, ex chylo praxipitati succi, obortis, egregie Opitulatur.
Praeter phthisin hydropes dissicillimis & Ω- mdrope.
re insanabilibus morbis annumerantur , si tamen sanationem adhuc admittunt, claterium certe apud Veteres magnae famae medicamen,
quod per superiora & inseriora, si recte adhibetur 3 aquas educit, & corpore prius ritu praeparato hutnoribusque fluidis redditis, pravaaissis quo- ue & sub ejus usu exhibitis emollientibus ac ole
is, vix emcacia par obtinet. Quia vero etiam urinae fluxu hydropicus tumor absumitur atque abigitur; pulvis cantharidum cum sale tartari mixtus, additis aliquot ad arcendam inflammationem nitri depurati granis & uno camphorae, diuresi movendae largissimae apprime intervit, modo humores ad hanc dispositi sint excretionem. . Id erus quoque malum sepe Valde contumaX est, Ictoros. 'sed praeter emetica, quae essicaciter in ductus biliarios agunt, congruadosi de opportune adhibita , rhabarbarum , radix curcumae & rubiae tin torum , praelertim si in aqua & vino, adjecto nitro & sale tartari, decoquantur, in regio morbo sngularem prorsius edunt enectum, quem etiam Insulum corticis medii sambuci, nisi corpus nimis debilitatum, viscidam bilem colliquando & calculos ex canalium biliariorum alvias cliciendo, ecbquitiar.
In calculosa renum disipositione spectatissima tale tito.
502쪽
tigans longe eximia inest virtus.
I. XVI Affectus sequiori sexui solennes, ex uteri &maxime mensium vel lochiorum vitio , praeter aloen correctam , myrrha, croco, succino, castoreo & aristolochia rotunda , debita ratione in
instis summitatum mille lii est facultas, quam autem cinae, item santonici & herba tinares. do quis eo crebrius & diutius utatur. Nec eri- utiliter etiam contra vermes quidem usurpantismia deneganda virtus stagis exsiccaris, fructi- sed non aliter agunt, quam quod nutredin bus aikehengi, cynosbari, semini dauci, ac po- is colluviei, quae vires frangittentuinque insentissimum cortici radicas acaciae , si Vel cum Insu- calorem & languorem, resistant & smul tonum se ex aqua , vel cum spiritu luniperi temperatio- intestinorum firmando expulsionem facilitent aeri, sumantur. Inest enun ipsis Virtus quaedam juvent. traumatica, leniter balsamica & subadstringens, ' 6. XIXqua remissum tubulorum renalium tonum egre . gie firmant, substantiam renum exulceratam & Quando nimium anguinis , ubi nuue sit, ex parte dissolutam conglutinant atque percu- ex apertis vasorum osculis effunditur, promta rant. Amygdalas autem amaras, ob anodynum ope & praesentaneis remediis opus est , ne ει oleium , nec non oleo amygdalarum dulcrum , ves insequantur passiones. Ac tum quidem ada om ipso JuQatuum pro odemulcem dc mi- compescendum cruoris stillicidium nitro in aqua commini soluto & successive oblato, nec non ad arcendam novam haemorrhagiam,pulvere dei tis hippopotami, repetitis maxime vicibus , vix quicquam praestabilius.Prodest tamen etiam masia apitularum de cynoglossa, ad grana sex vel octo, oleu ac semen hyoscyami narcotica virtute posset, -- I ac sensum solidorum exquisitiorem obtundendo RPuularem sormam redactis, optime excipiuntur, essicit, quo minus per spasmos sanguis impetuose eamque oo caulam in usdem nostro jam tempo- ad certam quendam locum urgeatur ibique e rire maximam hoc nomine adeptae sunt famam matur. In seminis fluxu, praesertim virulento, vix μνη-ρ pilutae Decberianae M omnes ad earum exemplar melius & praesentius suppetit praesidium terebi, pariata. in virili autem sexu ad corrigenda hae- thina Veneta quique oleo aethereo, vel loco h morrhoidum Vitia, post mannam, insusum vel jus balsamo de Copaiva aut Mecca, uuae si cum decoctum lummitatum mille lii saluberrimi es- vel sine camphora, in emulsione eκ simnibus lectus; eo quod haec planta subtile, spasmos leni- quatuor frigidis, lacte , vel sero lactis post comens atque demulcens oleum recondit, quod mul- gruorum purgantium, praesertim merciuialium tum ratione Iaporis , odoris & maxime coloris ' usum, propinantur , incomparabilem caeruleI, comenientiae alit cum oleo chamomissae emcaciam.
letinorum canalem graviter exagitat ipsem- Excipiunt morbi ex humorum . impuritate Scin αque corpus innumeris paene sessibus serme ex- oriundi, quae maxima in scorbuto. Est hoc ma- aurit ysentericus morbus, contagio infestus tum maxime endemium, a pravo victu, Qb cc ingentem .pe stragem edens, qui pariter talo stigido &humido, prognatum, & a vita se- non quabusvis in alvi fluxibus proficuis, sed sin- dentaria atque moerore maxime exacerbatum lor, gularidus plane adigatur pemtusque exstirpatur. ga tamen experientia comprobata advertus i-au XIlIIS. Nimirum radix illa Americana ipem- lud remedia sunt sic dicta antilcorbutica, tris Cuantiae, experientia teste maximum antidysen- lium fibrinum, cochlearia, beccabunsa, nastur 7. tericum, si modo iniciante adhuc morbo, jussa do- tiuin, radix armoraciae, quorum effectus eo In il , semel, vel bis, aut ter exhibeatur. Postea ve- gis exoptatus certusque, quum succus ex Ipsis e To praeter alia acrimoniam obtundentia, blanda pressus cum sero lactis ex nostra praeparati&iδ diaphoretica & temperantia interne &'externe dulci, vel etiam lacte caprilio , distosito prius
uNans, cortici chaccarisae certimina saccidas im teraverit & doloribus stipetur, strobilos pini in stestinorum fiesas roborandi di motus effrenes sis sero lactis dococtos, addita medulla & pin edi ne ex oφbus boum & vitulorum , coni nuato aliquandiu usu, eximie suppetias tulisse novi. dandi inest emcacia.
In intestinis quoque vermes varias Iudunt tragoedias & horrenda tam excitant symptoma- Truculentus ille Iuis venereae nomine ciui vivi
quibus inlidet partium latibulis eradicari poterit,nis ad ius specificis, inter quae argentiam Vivum , lignum gu acum eum cortice ipsimique antimonium rite praeparatum primas tenenti Nullum enim in toto rerum naturalium censu suppetit pharmacum, quod tam potenter univeriam lymphae & humorum massiam in motum cieae . de largissimum salivae ad aliquot interdum he domades durantem fluxum cieat, quamipse me
ni nummintica vocata. Sed licet horum eximius cir-CulTiteratur apparatus, non omnia tamen aeque
ex ectationi respondent, de nulla magis probatae emcaciae sunt ipla asa stetida & sagapeno, P Drtim si haec cum purgantibus, ut mercurio dulci Oe extracto rhabarbari,in pilularum forma dentur , hac cum cautione, quo ante & post hujus virtutis pitularum usum, aliquot cochlearia olei Oli Varum , vel amygdalarum dulcium ingeran
503쪽
De specifica quorundam remediorum 8c C. 433
vissimum hunc morbum aliasque claronicas con- opto. Si i sim adsen ratem reducere possent, crastumaces, ex seri spurcitie ortas passiones, expu- satim Lugdunum properarem, quod vero nimis gnat. Tutissimum autum ex mercurialibus latu procul remomum. Gaio tis viam ad Scabiam mou-vandi scopo usitatis est ipse mercurius dulcis, si ata tem aegrotos suos ablegiabat, uni sani reaebant, iasorbentibus nuptus, per aliquot dies exhibea- quod confirmatum habeo nummo Imperatoris Getur, ascendendo a minori, ut quinque granorum ire , quem Carolus meus a servat , fgnato imaginedos, ad majorem, duodecim scilicet granorum , vaccae, qua hujus montis accolae Iastis praefantiam
donec saliva liberalitor fluere incipiat, observato simul convenienti diaetetico regimine. Guaj cuin sale subtili acri resinoso, quo aquam cui Incoquitur imbuit, fibras vasorum & tunicas velli-
indicare voluerunt. Suppetit etiam nobis Lutetiae De Uninum optimae notae. Socrux mea, quα O toge o quarto anno apoplexia interiit. hoc per integros siexaginta annos usa est. Pariter a vi
cando, totam humorum se lymphae massain ad sino secundo aetatis anno hoe lae potavit Domini auctiorem progressum adigit, quo tenaces lucci Cougiliarii Laurentii mater, elabo anno, octogesimo sieptimo anno devata. Hujus foror, vina Andrea Laurensii, Anatomisi, idem fecit O ad
octogismum quintum aianum pervixit. Et certe apud, nos egregiam prasiat opem , vere maxime G autumno, inprimis adyrcendos morbos. Doramen ejus usum nemini stadro, nisi viscera clementi ct accommoda purgatione depurata prius fuerint ac praParata.
resolvuntur de obstructiones reseramur.
Ad lepram, herpetem dc scabiem mali m
ris , nec non alias cutis descedationes de ulcer tiones , optimum auxilium ex viperis earumque decocto, nec non antimonio, ac praecipue ejus
sulphure diaphoretico, peculiari enchirc si consecto , sperandurn. Plica quoque sic die a Polonica, restitans aut praepostere abicissa, gravia invehit pathemata, ad quae abigenda laudata virtus decocti herbae de seminis lycopodii, quo caput I
Atque haec sunt selectissima & usu compro- speri abata cκ omni remediorum censit. Monendum saepius tepide abluendum ; quandoquidem hac, tamen, quod quum laalc ipsa, ut supra jam incub υ t. ratione serum illud viscidum excrementitium, φ.cavimus, neutiquam viribus polleant absolutis , cerebrum de caput moleste assiciens, per cutis sed relativis de certis conditionibus ac circum- qua caput tegitur tubulos ipsosque trinos saluta . stantiis limitatis, in eorum usu harum inprimis riter ejicitur. Oculos sit in stat talia de calida exquisia habenda sit ratio, quo speratus retro defluxio, cui rubedo juncta, in sic dicta epiphora, deat esseeius. Deinceps singularis efficaciae haec& noetu praesertim palpebrae a viscoso humore quidem recte usurpata sunt remedia, sed nihil conglutinantur, pauxillum, de Vel unum granum, cerie juvaut, nisi prius corpus probe fuerit praeparatum, de obstacula, quae virtutem infringere aut impedire possunt, remota. Hinc quando sam suis in venis redundat de primae viae sentina 1ordium oblesIae, necesse est, ut sanguis prius
subtrahatur , de prima corporis regio a crud rum , biliosorum recrementitiorum succorum saburra repurgetur ac depleatur.
vitrioli albi , cum butyro recenti subactum de orbitae oculi majori inditiam , admirabilem fert opem dc promte vitium abigit. Pelliculam visum intercipientem recens vi rarum pinguedo oculo instillata promte abstergit; dc guttam serenam imcipientem cgregie discutit sulphur antimonii interius assumtum.
Hractis. Quando partes contractura de rigiditate assi- . ra. ciuntur, nihil praetentius est, quam membra asiflicta crebrius in animalia recenter dissecta de adhuc calentia immittere, quo blando, oleolo de naturali calido vapore foveantur fibrae tenis de Misistrio molliantur. Ubi post lapsum aut gravem contusio-
coieru nemia ac percussionein partium externarum, si
gnantos de coeuntes humores Sc sanguinis Varia creant incommoda, decoctum vel insusum amicae omne sere curationis punctum absolvit, ob singularem qua pollet incidentem,resolventem dc discutientem essicaciam.
I. XXIV. . My ἐνηρ- Ultimo loco dum de specificis sermo est, non. -- praetermittendum laudatissimum illud de admirandae prorsus ad valetudinem tuendam de longaevitatem consequendam praesidium diaeteticum, Veteribus tantopere celebratum , lac asininum.
De hujus efficacia longe saluberrima peculiari egi dissertatione de mirabili Iactis asinini usu in . meden G, in qua pluribus, quibus morbis de L. landis ejus potus proficuus sit atque accommodus,& rationibus de exemplis expoles.. Quam singulari autem virtute ad prolongandam vitam polleat , luculentum est PATlNI testimonium tomi II. a. epsolar. pag. 2I . de dignum quod totum Verbis latine redditis transcribatur: precor, ait, Summum Numen, velit conjugi Tuae fierfectam largiri sanitatem. Elapso decendio, lae asininum erit
admodum salubre, quod ut ipsi ex voto proficiat,
Neque etiam existimandum, specificis usurpa- in Miatis, nullis plane aliis internis vel externis me- wfvi diis, ad corrigendam humorum vitiosam qualitatem de evacuationem destinatis , opus esse. Etenim haec specificae virtutis medicamina, essicacia sua non tam materiam quae in vitio est , quam potius ipsum motum afficiunt eumque ad naturalem successum reducendo juvant,quod tum demum quam optime persicitur, quando cauis e morbi ficae materiales sublatae, dc praemistis, quae temporando, resolvendo, discutiendo de obstru- .ctiones expediendo humorum corrigunt vitia , appropriata debita proportione, opportuno te pore te modo convenienti in usum vocantur. Inprimis eo cura dirigenda, quo primae viae v 'ims viacuae sint succis viscidis impuris, quibus oblati medicamenti vis quam maxime obtunditur, vel plane suffocatur, quum his expurgatis, integra de salva sua textura ex voto agat de in ventriculi ac intestinorum substantiam nervosam Virtutem suam edat, eodem modo ac de emeticis, purgantibus, optatis, analepticis omnibusque quae exili mole magnum edunt estocium , constat.
Denique in specificorum usu accommoda sem Et contrua vanda methodus , ita quidem , ut artiseκ non solum tempus, dosin ac regimen teneat, sed 'etiam quamdiu iisdem inmendum de quae victus ac vivendi ratio simul injungenda, exacte calleat. Etenim molliadus medendispecies issima, quae
504쪽
nia, is certe desiderato potietur fine, quantum scilicet malo plus valet ars nostra lalutaris.
quae unice in medentis prudentia, judicio, dili- , morum , ad hostiles stagnationes, insatigenti attentione, meditatione & observatione na- structiones & sunestas stases, imo extravasationesturae aegrotantis consistit, tanti ad ipsum essectum M vasorum ruptiones , occasionem & caussi est momenti, ut ipsis specificis & appropriatis praebeat emcacillimam. Scilicet dum sensui ν solis longe sit anteponenda, & sine ea remedia, pia sua virtuti contractili & elassicaecordi , quantumvis egregia , alienae & infructuosae sint rivum Sc reliquorum vaserum operationis , nec quicquam selidi in arte praestari tur, non modo progressivum per universui
queat. Et haec quicunque studiose observat om- pus motum remorando, ut eruor spmus a infarctus, obstructiones, foecundas morborum tichronicorum matrices, aptissimus, evadat, Em- .'
cit, sed & in sensibilioribus subjcctis atque in t '. cis valde nervosis, spinicas ciendo stricturas , inaequalitatem in sanguinis progressu & magnas ac impetuosas congestiones ad nas vel illas nobiles partes caussatur, quae gravissimos in pect
De venae sectione alii que sanguinem sub- re, capite.& praecordiis morbos inducunt. Hos trahendi modis. igitur omnes ancipites affictiones venae sectio, te-
pestive de prudenter instituta,mus praesertun cosex et in poribus,quae sanguine abundant, vasa plena&--
'. '. - .pla habent & quibus sanguis, nec per haemorrhoi-Posteaquam igitur plura & selecta remedia, des, nec mentes sertur , praesentissime praeVertit. .
quae interno usu, cum in praecavendis, tum ' 'Quumque copia collecti sanguinis Vere,& quidem ofanandis morbis, rite adhibita egregium praestant circa tempus aequinoctiale, ubi ob solis Iropio- usum atque utilitatem, susus expostumus : ordo rem ad nostrum clima situm, aer tenuior & rarior rerum dicendarum exigere videtur , ut jam majorem in sanguine expansionem effcit, quam' etiam de illis agamus praesidiis, quorum usus le- , .maxime periculum minetur,& mor S a plumoragitimus externus plurimum in medendo Valet. o oriundos,teste etiamΗiPPOCRATE,proserat,utique Inter haec vero primum atque praecipuum locum convenientissimum est, ante illud tempus decen-jure obtinet sanguinis subtractio,' sive per ve- , ii sanguinis missione ipsius redundantiam im- nam sectam, sive alios modos facta. Et venae minuere & sic suturis imminentibus morbis op- sectionis quidem tanta certe est emcacia atque , portune occurrere eosdemque praescindere. N utilitas, ut si effectum celerem & egregium quem que vero semper opus est , ut adeo accurate il- οι praestat spectemus, re vera omnia interna in morin lud αquinoctiale tempus observemus Nan quan bis tam avertendis, quam sanandis, longissime do congesti sanguinis copia citiorem dc cel exsuperet. Neque ullum remedii genus est, riorem vacuationem desiderat, vel quando mori suod & operationis celeritate & tolerantiae iaci- sub finem Februarii de initium Martii serenum & Llitate se ita commendet, de quod a primis sere tepidum coelum expansionem ac turgescentiam medicinae incunabulis tam frequentis & laudati sanguini, motui progressivo insensam, inser non fuerit usus,quam sanguinis per Venam sectam eva- Heci rigorose constitutus .equinoctii terminus oX-cuatio. Antiquissimus artis nostrae parens HIPPO- spectandus, sed praestat tum anticipare eundem. CRATEs eam nullo in morbo intermist, & Ue- Aliquot mihi nota sunt exempla eorum, qui iteres sere omnes aeque ac recentiores Medici, ne a recepto discederent more ad aequinota qui non vanis & inanibus in praxi praeceptis in- tium usque distulerunt hoc auxilii genus, sed i 'nutriti, ea carere nequeunt, ut adeo merito in ' etescente nimis plethora, apoplectico insultuam. ter heroica de summae virtutis remedia locum te illud tempus perierunt. Neque etiam audiendi praecipuum mereatur. Sed quemadmodum nul- sunt illi, qui vel lunam decrescentem, Vel cer- . Ium emcax remedium , nisi provide & dextre . tam siderum conssellationem , uiplurimum falla- usurpetur,' juvat,imprudenter vero administratum cissimam, quoad tranquillos & salutiferos in aere nocet: ita etiam hoc ipsum auxilium cauti essectus, oppetiuntur, sed mittendus est languis 'nem, observationem de prudentiam in usia exi- urgente pleihora quocunque tempore, maximegit atque desiderat. Quare ἡ re utique erit, ut quae M .s coelum serenum & tranquillum, sub quacum tam de venae sectionis, quam reliquarum sangui- .que lunae phasi, vel siderum conjunctione. Parinis missionum, genuino ac salutari usu tenenda, ratione pro valetudine eorum, qui sanguinem c piosum in venis alunt, est, ut circa aequinoctium autumnale iterum sanguinis detractionem admittant, ne cruor, accedente frigida hyemali aura edisseramus, & quidem concisis theorematibus,
per subjecta scholia illustratis
Theorema I. Non excellentius, non praesentius d plurimos morbos, cic acutos, & longos, arcendos, suppetit auxilium, ipsa sanguinis prudenter instituta missione. Seholion.
In priori iam sectione ex instituto docuimus,
quam graves & periculosae pessiones , ex nimia sanguinis redundantia, item ex evacuationibus ejus criticis, quae fiunt in seminis per uterum, ω in utroque sexu, maxime virili, per venas haemorrhoidales, deficientibus, vel etiam suppressis, proveniant. Evidenter namque deduximus, quod plethora, tum ad vasa , tum ad vires, liberum de aequabit. m sanguinis circulum retardando M impediendo i colligendat impuritates hinnimis spissescat & excretionum successe ob aeris varietatem & inclementiam seriante, sordescat, morbisque ex humorum impuritate.& stagnati ne oriundis occaso sudpeditetur. Quin nonnullis eminentius sanguine repletis conducit, quo ter quotannis venam incidi patiantur , initiante scilicet Martio, adulto Majo de Septembri, & set
corpus a morbis defendant. Theorema II.
Uti copia sanguinis ejus detractionem exigit; ha ejus inopia de virium desectus eam into dicit.
I. Sanguinis copiam vaserum repletio pulsuumque magnitudo, victus solennis himus de vinolus,
505쪽
De venae sectione aliisque sanguinem &c. 4s s
vinosus, quietum & tranquillum vitae genus, &intermino vel naturalis criticae aut artificialis consuetae evacuationis luculenter produnt ; &haec ubi praesto sunt, tuto & confidenter sanguinis detractio admitti potest. Contra ea quando corpus infirmum , emaciatum , pullus debilis, cκ inopia maxime sanguinis & virium, penitus est interdicenda, nisi praesentaneam noxam inscue velimus.Nam pulsuum in arteriis robur dependet maxime a copiosiori & vegetiori sanguinis ex sinistro cordis ventriculo in magnum arteriosum tubum impulsu; robur vero illud cordis ad expulsonem , a libero & sufficienti sanguinis per vasa Coronaria in cordis substantiam , nec non fluidi nervet in fibras cordis influxu, proficiscitur; ide que ubi pullus parvus,debilis ac languidus ex flu di nervet sanguinisque boni parciori influxu fleex ventriculis in arterias impulsis, nocentissimum est Venam pertundere in quocunque subjecto &morbo, quia plus sanguinis & virium, quae tamen jam tum deficiunt, exhaurit atque absiuiniti
morborum declinatione, vel si morbis praecede libus , ut febribus aut enormibus haemorrhagiis, alii morbi superveniunt, promti ad sanguinem emittendum sunt. Nil frequentius occurrit in praxi, quam quod sceminis, superato qui san-llinem & vires consumsit morbo,inensium fluxus,sistat; quibus certe pessime considunt, qui ad eum provocandum, vel pellentia, vel sanguinis evacuationes, administrant; quum potius in id incumbendum sit, quo & analepticis, & lautioridiaria, languis de laudabiles humores prius de no
sectu, sed nimia copia sanguinis fit. Obiervamus liepius in plethoricis juvenibus de viris pulsuum, qui antea suerunt celeres , tarditatem de debilitatem; videmus quoque universi corporis &animi languorem insuetum & somni desectum, sub magna tamen arteriarum expansone. Haec autem ubi subest caussa, superfluum & arteriarum systolen ac motum mole sua impedientem Cruorein subtrahere omnino expedit, & hoc facto, pulsus illico crebrius atque validius inicat.
Sed prudentis utique & periti est Medici, talem
virium oppressionem a copia sanguinis,etiam mO ho praetente, probe discernere ab ea, quae virium M sanguinis inopiae ortum debet. Theor a III. Post venae sectionem, saepe excretiones AIuta res sanguinis, imo alvi, sudoris, urinae vacuatio nes melius de liberius quam an e eam succe
nes singuinis circulum , prout ille celerior vel tardior, vegetior vel languidior est, sequuntur; facile patet, si ob nimiam sanguinis copiam linsius motus progressivus una cum excretionibus fuerit retardatus,imminuta vasorum plenitudine, augeri sanguinis circulum, ipsum hac ratione reddi fluidiorem, excretoriorum Sc colatoriorum Vias ab obstructionibus liberari, Ze cruorem liberius & largius ad emunctoria pro subeundis cxcretionibus appelli.
Reminis mensium fluxum, brevi post venam in pede sectam sponte repetiisse. Plura etiam mihi nota sunt exempla, pertusa paullo ante Vena sanguinem ex ani venis profluxisse, qui antea vel plane nunquam prodierat, vel per longum tempus restiterat. III. Frequenti porro obse atione compertum est , in plei horicis non modo, sed & iis quispassicis detinentur aflectibus, urinam difficulter reddi valdeque aquosam & limpidam mino, sed protinus post emisIum sanguinem, urinosum laticem copiosiorein stillare magisque tinctum. Idem jam pridem notavit antiquissimus Cous Sect. VLaph. 36. inquiens : di ultatem urinae phlebot mia solvit, siecare vero oportet interiores; id quod etiam cons at RIUERIUS Cent.I. ob. I. item obs s O 89. fidem iaciens: admissa venae sectione, urinas, quae antea prorsus aqueae, redditas suissa
IV. Neque minus experientia aliquoties es ctus suin, in hypochondriacis , quibus alvus f Ienniter tarda atque compressa , post sanguinis missionem, eandem esse solutato M ad osticium
rediisse. Ratio hujus essectus procul dubio hae est: in passione sic dicta hypochondriaca ob dis-ficiliorem sanguinis per mesenterium & hepar
transitum, vasa nimium cruore replentur, ob dissensionein in eorum tunicis fit spalmus & motus perissalticus laeditur, quo laeso nec flatus, nec e crementa , per alvum rite secedunt ac evehuntur ;a vena autem tempestive in pede pertusa, vel etiam quod non semel, sed saepius Observavi, ev cato per hirudines ex ani venis cruore, restituto inde libero per tunicarum intestinatium vasa transitu & progressu , & reddito intesinis debito
motu ac robore, melius alvina quoque s uccedit
Venae sectio saepius senibus utilissima, imo ad
Seholion. I. Communis, sed pessimus error est , arta tem senilem plane non ferre sanguinis subtracti nes, quasi vero in granda vis non redundaret saniafuineus latex, ut potius ejus & virium desectuaborarent. Iam lubens equidem concedo non omnes senes esse plethoricos, de hinc languinis detractione indigere, nec etiam aetas per se ad repletionem vasorum quicquam confert. Uerum sunt utique senes valentes, sani, firmi, vasis capacioribus instructi, qui bene appetunt, comedunt,& non tantum concoctu faciles, sed & difficiles cibos probe ferre & digerere possunt, idemque neutiquam etiam dubitandum, quin eκ bene concoctis alimentis copiosum chylum & copiosum sanguinem gignant & colligant, cujus fi rida facies & vasa sanguine turgida luculenti sunt indices. Accedit , quod non modo in virili, secl
& in extrema aetate constituti, non raro modiis
cum sanguinis per sedis venas profluvium cum constanti virium duratione commodissime serant, ac ipse aliquot octogenarios noVi, qui copiosum mictu sanguinem sine notabili virium decremento emiserunt. Quin potius quum senectus non adeo ad labores, exercitia & motus corporis apta sit & proclivis, eaque propter non aequali merissura & proportione egesta ingestis respondeant, sanguisque motu & calore minus consumatur, necessario nimia humorum succrescit abundantia, viscerum insarctus vasorumque plenitudo, quat, nisi mature solvatur, morbos senibus familiares foecundo gignit germine, marasmos, tusses , coryzas, raucedines, artuum dolores, renum levesicae calculos, paralyses,urinae difficultates,pruritus, scabiem siccam, quae afflictiones,utut proxi
506쪽
me non a copiose sanguine, sed potius ab impuritate seri proveniant, haec ipsa tamen 1 succorum copia , qua eκcretiones impuritatum intercipiuntur , natales trahit. II. Complura certe memoria teneo exempla
senum, qui ad nonagesimum annum sere, salvi, incolumes & a morbis aetate provectis familiaribus immunes vixerunt, solo venae sectionis remedio , bis per annum admisso. Et quod sen diuti non adversa sit sanguinis per Venam Vacuatio, universa Helvetiorum gens testatur, qui vel octogenarii, immo nonagenarii, singulis adhuc annis venae sectionem patiuntur: quam in rem EPFERUs lib.de amplexia legi potest.PRIMEROSIUs etiam lib. IV. de vulg. error. cap. M. tribus exemplis confirmat, quod senes octoginta ann rum sanguinis e vena missionem commode serre
possint, in gravibus , tam ab internis , quam ab externis causis pendentibus vitiis; id quod etiam a me in peeuliari dissertatione , de magno venae sectionis ad vitam sanam ct lavam remedio,
assertum est ac demonstratum. Neutiquam tamen ex his eliciendum : senibus debilibus &languentibus, qui appetentia ciborum carent m gnaque debilitate ventriculi & intestinorum laborant , suadendam vel commendandam esse Venae sectionem, minime omnium vero, si cum morbo diuturno chronico conflictantur. Theorema V.
Venae sectio in febribus continuis & acutis v plurimum & necessaria de utilis admodum est.
Seholia. I. Miror sane haud exigui nominis viros Venae sectioni alias eximie patrocinatura , confidentius tamen asserere: candem in omnibus subribus acutis, benignis de malignis , Exanthematicis, vel minus talibus, nunquam esse necessariam,sed seinper sere noxiam , unica tantum synocha excepta,nec in linc etiam absolute, sed tum demum, quando eminens plethora Orgasino stipata eandem exposcat. Dicunt quidem: frequentius o
servatum esse, admissa sub initium hujus febris sanguinis missione, periculosis circa statum sanguinis mutastases de congessiones ad caput esse consequutas, lethalem phrenitidem cum convulsionibus inducentes. Autumant quoque,naturam corporis humani oeconomiam magna semper cum sapientia regentem , liis in febribus non sanguinis mole peccantis vacuationem, sed potius ejusdem per intensiorum calorem in serum excreis
mentitium retolutionein cum materiae noxiae sequestratione , intendere I eaque propter contra naturae institutum ac sinem sanguinis eductionem adornari , de naturam in saluberrimo secretionis negotio turbari. At vero Se ratio dc constans e perientia huic alterio restagatur. Plures cene novi juvenilis de x irilis aetatis vegetos de sanguine plenos ii iste subribus correptos, qui omissa venae lectione, intra paucos dies phrenitide, inflammatione ventriculi, saucium , vel etiam pertinneumonia obierunt; ubi post mortem totum cor pus mirum intumuit de ipse ichor sanguineus largiter e naribus manavit, foetor quoque mox gravissiluus cum putredine successit, nullam ali-ain ob causam , quam ob inflammatoriam samguinis in partibus stasin.Vicillim multiplici obse
vatione confirmatum habeo, unicam vel etiam repetitam sanguinis in acute sobrientibus missionem , non modo anxietates, sed dc alia saeva symptomata imminuisse , vel plane sustulisse. Ut i ccam Gallorum morem, qui in omnibus febribus
non semel, sed bis vel siquoties, venam eum
honis agrorum rebus periundunt. Metineses v ro sanguinis ad caput circa tempora critica Venae sectionem ciere, fallacia causat ut causae videtur. Nam licet phrenitides de convulsiones malo successu febre acuta laborantibus saepe accidant, eodem tamen modo, immo frequentius id evenit , ubi venae sectio omissa, quam ubi admissa. Et quum omnes sere in febribus acutis, phrenitide de convulsione pereant: cerae si venae secticiliorum causa, intermissa eadem, non facile quemquam acute subricitantem interire, prona fluit
II. Ego potius neutiquam asseverare dubito, sanguinis missionem in febribus acutis saepis.
sime utilem esse admodum ac necessariam. Et nim qui acutis corripiuntur omnes plus sanguinis de humorum abundantia , quam desectu i borant. Iam vero in comperto est, febris esse
tiam maxime in intensione toni de spassica quadam constrictione universi generis vasorum de fibrarum , a qua etiam de progressiis sanguinis
de caloris ac aestus incrementum dependet, cons- flere , notum porro est, spasino vasorum alveos angustari, calore autem luccos expandi majusque spatium affectare ; ideoque redundans de exaestuans cruor libero per sanguifera vasa transitu exclusus, non potest non impetuose huc de ibluc agi de ad vasa minoris diametri, quae sanguinem secundum naturam non admittunt, tamquam loca incongrua pelli inque eorum angustiis obhaerescere ac stasin concipere, unde periculosae inflammationes , nonnisi tempestiva sanguinis detractione selicissime praescindendae. Uberius hoc patet peritissimorum in arte virorum testimoniis. Ipse artis parens HIPPOCRATEs, de vidi. MM. f. s. in acutis sanguinis missionem serio commendat. Quin Veteres in ejusmodi praecipiatis periculi morbis sanguinem ad animi utque deliquium subtrahebant, uti potissimum auctor est GAL us tib I. de rat. vict. perhibens: hojuscemodi mistionem sanguinis non tentandam in
se nisi in acutillimis morbis , iisque in quibus
robustae vires, florens aetas , plurimus sanguis, regio, aer te anni tempus bene temperata, quales morbi existunt febres ardentissimae, dolores Levissimi aximae viscerum inflammationes, in
hunculi , synochus, lassitudo phlegmonosa, dot
res articuIorum vehementissimi. In his enim omnibus multo sanguine semel vacuato , statimuiescit calor, quibusdam alvus cietur , aut su-ores moVentur, de ita 1olvitur , aut saltim munuitur morbus , tesse HOLLERIO Commens. adaphor. 3.sect. I. Hippocr. Theorema VI.
In febribus etiam exanthematicis , perechialibus, purpuratis, Variolis , morbillis, quin ipla pine, venaesectio non prorsus intuta, sed frudem ter adhibita, magno interdum prλsicito. Dialia. I. Haud levis momenti inter Medicos viget dissensus: an in iis febribus , ubi pernicialis materia ad cutis superficiem appellitur, sanguis uri liter possit subtrahi λ Complures affirmant, alii
prorsus pumegant, utrique experientiam in partes advocant. Sed distinetio utique facienda de circumstantiarum rationi hujus remedii ultis a commodandus. Nimirum ubi lucci deficiunt, viares statim in principio elanguescunt, pullus d bilis , durus de parvus, vasa copiola , Ied an
gusa, vel etiam robur per animi affictionein
507쪽
De venae sectione aliisque sanguinem &c. 4s
dejectum; verbo, ubi malignitas humorum,ut cum scholis loquar, pristo cli, damnolum magisque ad perniciem, quam salutem aegri vergetas m
limen est, sanguinem evocare. Etenim ad mat riam non tam mole gravem , quam causti Cain ,
subtilem & virulentam, nervosis partibus inses tam , eliminandam, valida cordis & arteriarum motrix vis requiritur, quae li sufficienti sanguinis
ει fluidi nervet influxu exspectanda. Deinde ipsa
haec pernicialis materia expellenda nonnisi beneficio sanguinis & humorum ad superficiem corporis advehitur, ubi vasa minoris diametri sunt, cile concidunt & nonnisi veseto appulsu r
plentur. Quod si igitur quis luccos de sanguinem ubi jam deficiunt & robur languet adhuc
subtrahere vellet: is certe grave afferret damnum
ci nihil aliud emceret, quam ut materia hostilis
intus remanens, instar veneni solidorum & fluidorum motum perverteret ipsamque mortem in-
II. Longe alia ratio est, si ob nimiam sanguinis copiam ejusque ab aestu febrili rarefactionem, cordis & arteriarum tunicae tam vehemen-tcr distenduntur, ut systole earum imminuatur ac summinetur, eaque propter sanguis non Vegete ac libere ad minimos cutis tubulos appelli ibique materia quae in vitio est se-& excerni queat. Tunc utique ipsa ratio dictitat, evocata quadam sanguinis portione, residuo ad validiorem circuitum viam pandi, resistentiam tunicarum succorum impulsui aequabilem ipsumque sy- salticum de diastallicum reciprocum motUm re vocari, quo fit, ut sequestratio & evacuatio noxii quam optime & ex voto succedat. Obvium
hoc est saepissime in corpore juvenili & plothoruco, sanguineae constitutionis, lub diaeta lauta & inosa, tranquillo etiam 8c quieto vitae genere,
aut ubi etiam oti intemperantiam animi asse tuum excretiones imminutae succorum abundantiam genuerunt. Hujus habitudinis corpora , quando purpura, petechiis, catarrhali benigna 'aut maligna schri, vul ctiam variolarum morbo laborant, intermissa venae sectione certo in discrimen adducuntur; contra ea omnia ex voto succedunt, si plethora detrita, liberior languini conciliatur progrellias. Theorema.VII. Non pereiciosa, sed quandoque admodum proscua est sanguinis misso in febribus, apparentibus jam in cute exanthematibus. . Scholion.
Per manus quas tradita est opinio: efforescentibus jam in corporis cortice petechiis, purpura , variolis de morbillis, nec languinem mittendum,nec alvum subducendam esse, ne maligna ad habitum corporis relegata materia irreparabili cum damno ad interiora retrahatur. Quamvis vero haec observatio non exigui sit momenti, ipsaque cxperientia nitatur, non tentandam csse sanguinis tutaractionem, ubi natura, ut sic dicam , in opere excretionis occupata, de ubi exanthemata non longam & fixam sedem in cute habuerunt : nihilo minus tamen dantur casus, ubi Venae sectio comparentibus etiam efflorescentiis
utilis est ac necessaria. Observavi enim in iis, qui purpura, sive primarius, sive secundarius
morbus fuerit, variolis vel morbillis perierunt, vehementes spasmos, tam in artubus & partibus extremis, quam etiam abdomino, quos ob cutim
Contractam, non modo eXanthematum retrocesi
sto, sed & sumina anxietas, corporis jactationiae Husmanni Oper. Tom. I.& saepius delirium cum animi deliquio fuerunt insequuta; quae omnia lethi fera symplomata non
tam, ut vulgaris scri sententia, amatoria cxanrhematica interiora repetcnte, quam potius a sem uinis impetu te congestione ad cor ac cerebrum facta, accesserunt. Hinc lola ratione ductus, quatuor intra anni spatium puerperas, purpura laborantes, conclamatis propemoduin rebus, s blasanguinis δ vena brachii einistione, per DEI
gratiam a praesentaneo mortis periculo vindicavi. Simul ac enim sanguini exitus concessiis, protinus praecordiorum anxietas animique desectio evanuerunt & melius sese habuerunt rotantes , summa cum Chirurgi de adstantium, ino tem sub ipsa operatione praeuagientium, admiratione. Eadem ratione in juvene, periculose variolis laborante, cum imminens delirium & ingens p cordiorum angustia mortem praenunciarent , venae sectionem in brachio summo cum sanitatis emolumento institui jussi. Neque haecas threici clarissimorum Medicorum destituitur consensu, quos inter primo loco memorandus summus venae sectionis patronus, BOTAM Us, qui
lib. de venae feci. pag. 3 SO.seq. testatur: se in bubonibus pestilentialibus de aliis exanthematibus , si
bris non remiserit, summo cum fructu sanguinis mistionem suasisse; ut MURAI.TUΜ, qui Dec. II. Ao. VII. Obs in s. M. N. C. venae sectionem in febre epidemia, papulis per corpus sparsis, salutarem annotavit, abolque praetereamuS. Theorema VIII. In morborum & subrium paroxysmis atque exacerbationibus venae sectio non sine periculo, die autem intercalari vacuo utiliter instituitur. Seholion.
In paroxysmis febrium intermittentium, in epileptico, hysterico, nec non hypochondriaco insultu, & quandocunque extrema stigent, vel
interni calores & anxietates aegrum exagitant , admissa venae sectio symptomatum vehementiam non modo acuit, sed & mortis periculum arcessit. Ratio hujus phaenoinent in proclivi. Etenim morborum & symptomatum eκ acerba
tiones nunquam non spasmi partium, prassertimeκlernarum , ventriculi quoque & intestinorum comitantur, quibus sanguinis liber cursus intercia pitur iique majori impetu ad vasa majora, pectus praesertiin & cor urgetur. Si quis itaqua in brachio uci pedibus , ubi omnia spasmo com stricta sunt, sanguinem evacuare instituat ; is certe vehementiam spasmorum his in partibus augebit. Nam quo largius atque uberius sanguis his partibus subtrahitur, eo plus incrementi capit spastica fibrarum contractio ; quum nihil sit, quod spasticae huic crispaturae & regurgitationi sanguinis ad interiora magis resistat, quam vali diis cordis & arteriarum impulsus & liberalis sanguinis renitentis ad partes assiuxus. Hinc uti-ue differre oportet sanguinis subtractionem intem intennissonis, vel remissionis, quo spasmus conquievit & liberior sanguinis ad partes affluxus restitutus. Est tamen ubi etiam ipso in
paroxysmo frastico venam aperire insigniter con
ducit , non quidem in pari ibus spatino assectis, sed iis ad quas sanguis maXimo impetu grassa tur. Sic siepissime contingit, ut a spasino partium abdominis, immo pedum , qui frigore horrent,
ob incussit in terrorem , aut aliam causam, sanguis ad pectus & caput impetuose agatur ipsamque apoplexiam vel tuffocationem minetur; quo in casu utililsune dc cum praesentaneo levamine
508쪽
vena non partium inferiorum , sed superiorum in brachio, pertunditur. Theorema IX. Datur levior apoplexiae species, quam sola tempestiva sanguinis missio discutit. Neorema X. Morbi capitis a sanguinis congessione vas rumque dissensone oborti exigunt venae secti nem, in vicinis tamen partibus instituendam. Seholia. Seholia. I. Quando vel eκ vehementiori animi affectu, praeserti in terrore, vel graviori inferiorum partium sipalino, sanguis cum impetu ad caput latus , Vala membranarum cerebri arteriosa copia
ita distendit, ut motus eorum systallicus summinetur, species sit apoplexiae levioris. Est hic in ctus seeminis sic dictis hystericis, sanguine plenis & sensibilioris corporis ac animi admodum familiaris, Se a vulgo de imperitis Medicis pro animi deliquio venditatur,a quo tamen longe multumque differt. Etenim sub animi desectione comesis de arteriarum piasus silet, iacies pallida est de spiritus plane interclusus: in apoplectico autem
hoc leviori insultu, omnis, sensuum tam inte norum , quam externorum, usus perit, membra immota jacent, cor vehementi palpitatione concutitur , pulsus magnus de celer micat de facies intumelcit ac rubore suffunditur. Neque tamen mitior haec apoplexia oritur a disruptis vasis,
quod incurabile malum, neque a seri lecessu, qui in paralysin terminatur , sed a sola stagnatione sanguinis in canalium nimis distentorum alveis
subnalcitur. Compertum enim ex anatomicis os arterias carotides Ec Vertebrales etiam, quamprimum calvariam subeunt de per cerebri membranas excurrunt, crassiores suas tunicas, quibus alias in toto corpore arteriola vasa vessita sunt, deponere ; eaque propter non mirum est, a copia de impetu sanguinis ad cerebrum delati, vim eorum contractilem elasticam , cujus beneficio sanguis ulterius in venosos capitis sinus protruditur, minui & solvi, sicque sublata carotidum systole, cruorem in vasis membranarum cerebriplexuque choroideo nimium distentis flagnare dehinc sequestrationem atque influxum liquidi ner-Vorum , a quo motus de sensus, intercipi istud-que in motu sisti. Quae quum ita sint, jam facile liquet, ad restituendam systolen, sanguinis per caput liberum propressuin de liquidi in
nervos influxum revocandum, vix praenaluius de aptius dari auxilium, sanguinis sussiciente, ex aperta amplo foramine brachii vena, detractione; ita enim intra brevo temporis spatium mens, sensus motusque corporis ad ossicium re
II. Perperam autem aegrotantium ita assectorum rebus de saluti consulunt, qui ob minus perspectas hujus mali causas, venam in extremitatibus inserioribus aperire suadent, quia hae partes plerumque in ejusmodi accessione spasmo constrictae, frigidae & a loco affecto nimis rem tae sunt, quo ipso impeditur, quo minus sanguis commode derivari queat. vii in aliquoties
Observavi, in corporibus, ubi totum nervorum systema ad spasticas contractiones valde proclive dc extrema lcmpererant frigida, a venae secti . ne , eaque parciori, intra aliquot horarum decursum vehementiam spalmorum in inferioribus
magis increvisse; qua postea sanguis ad caput impetuose propulsus, insultum quem descripsimus, apoplecticum peperit, adeo subinde invaleς centem, ut nisi tempestiva sanguinis missione fuerit discussus, aegrum jugularit, aut minimum paralysi memoriaeque debilitate assecerit. I. Vehemens de contumax capitis dolor, D rium frequens stillicidium, insania melanch lica , vertigo , ophthalmia, capitis erysipelas, nec non laryngis de pharyngis inflammationes, 1 aepissitne ortum trahunt a spasmis, nimia sanguinis ad superiora congestione Ae gravi vas rum distensione, prassertim in hypochondriacis, vel ubi ventriculus cum intestinis flatibus des balis turgent, vel spinicis constrictionibus laborant , quibus liber de aequabilis sanguinis ci
cuit is intercipitur, ut magna copia de impetu ad alias partes, maximeque caput, ruat ibidemque morbos hos inducat. Et tum quidem ad de rivandum sanguinis impetum omneque arcem
dum periculum, in loco capiti vicino, fronte scilicet, temporibus, sub lingua, item in collo, Dcare expedit.
II. In gravi quidem cephalalgia , ophthalmia , angina, Venae sectio sub lingua semper utilissima; in phrenitide vero, melancholia dc capiatis a causa interna dolore, Vena jugularis externa commodissime aperitur, aut si haec ab imp rito Chirurgo inveniri non potest, vena secum dum longitudinem frontis exporrecta, quae jugularis extemae ramus , collo prius sub mento constricto de spiritu retento, pertundenda. Solennis jam fuit hujus frontalis venae incisio antiquissimis temporibus, teste HIPPOCRATE, Sest. Raph. 68. sic perhibente: parti eapitis posteriore lavoranti in fronte excurrens vena incisa prodes. Confir
sat, inquiens, experientia, quod hae phlebotomiamuhi derepente a evitis dolore liberantur. ALEXANDER quoque TRALLI AN Us lib.I. cap. II. mirifice in phrenitide sanguinis e vena frontis missi
nem commendat , Ea lernque phreniticum momento se curasse testatur: de cap. 16. de melam
ebolia scribit: si humoris sanguinei materia -- rebro impacta fuerit, tunc au cler vena in stomte Fecatier: nam ob totius corporis vacuationem ,
si loco jam remedia adhibeas, nihil nocebis. III. Licet sectio venarum capitis, in fronte, pone aures, jugularis externae, sublinguatis, in morbis qui caput gravius offendunt, experiem tia teste, eximiam conserat opem; id tamen non universale est, neque omnibus omni tempor convenit, sed simul consideranda est ipsius comporis constitutio. Nam si ejusinodi capitis morbis magna vaserum plenitudo juncta, veI et latrispasmi vehementiores in inferioribus, sanguineinde cum impetu ad caput urgent, Verum dum est, ne dato per apertam ibi venam vacuo spatio, major cruoris copia eo invitetur. Qu. propter Ueterum peritissimi, unanimi suffragio ut vena simul in brachio vel pede solvatur, suadent. Sic TRALLIANUs lib. I. cap. 16. si, praecipit, circa caput aliquid moliri cogites, eri quam totum eo ,
pus recrementis liberum readideris, offendes mingis , quam juvabis , copiosiorem materiam ad his cum a1ectum attrahens. Neque minus HoLLERIUS comment. in alleg. aphorism. ιι dolor est, ait, in capite eum corporis plenitudine, oportet primum cubiti venam aperire, deinde secare venam stomis;
si nrella ades plenitudo, tuto venam frontis satim secabimus; sique dolor capitis est per consensem ,πg. .isina eos mensebus prιmum secanda es vena malleoli,
509쪽
De vente sectione aliisque sanguinem &C. 419
m. ideoli, deinde cubiti, tiιm frontis; si eaeperit d
Ior a diaphragmate aut hepate, aperienda vena
cubisi, ρηὶ τ utendum ad frontem ἱ & quas plures adhuc de incisione ipsa tenendas cautiones subjicit. IV. Ad sectionem venarum, quae linguae substratae sunt, in angina, quod attinet; pariter notandum , dc eandem cum periculo in corpore pi thorico tentari, nisi plethora prius per apertionem venae in brachio soluta fuerit. Obsequendum itaque est consilio TRALI.IANI, quod lib. IV. cap. I. de an ina, proponit et exo, inquiens, sane
novi, cum ustus valde urgere' me verram cubiti mane aFruisse, diluculo linguae siubjectas secuille, ove*eri ex cremore ptisaure tacrimam scammonii exhibui e , atque ita anginam pereuravi. Pergit deinde : novi etiam jugulares vexas a me siectasese, eum linquae subjectas non invenirem, ac plurimum adjuvisci
In morbis pedioris, ut pleuritide vera & peripneumonia, incisio venae in brachio saepe trum me est necessaria.. Scholion. Ur ut pleuritis spuria, quae rheumatismi, sue doloris arethritici lpecies est, a sero acri intra membranam pleurae, collas cingente suborta, non
semper sanguinis millionem poscat, sed saepe sola diaphoreti selicissime tollatur ; longe tamen alia ratio est pleuritidis verae M pcrirneumo Iliae, quarum illa nonnisi levior, haec prosundior pulmonum inflammatio est, a stasi sanguinis si inius impacti pulmonum vasis prognata. In his enim utique sanguinis subtractione, quin non una, sed quandoque si corpus sanguine diffuit& Ficiliora urget, rcit crata opus est, ad incrementum inflammationis impediendum, quod sit, quando fulguis nimium in vasis congestus , stagnansta progressu libero exclusus, per proximum i cum ad meliorem derivationem cκ incisa vena WVocatur, & quidem facta paulo ampliori incisone, quo eo citius & promtius impetu acquisito dei endere de a pulmonibus dc rixari possit. rheorema XII.
Triplex venae sessionis eximius usus, evacuatorius nempe, revulsorius & derivatorius. Seholia. I. Evacuatorius venae sectionis usus dicanis
est minuendae sanguinis plenitudini, de hoc proposito, nihil interest ex quacunque parte ipsum
dioraxeris. Derivatio ex usu est ad sanguinis fluxum ex parto assecta in alia loca opportuna adducendum de invitandum, quo ibi evacuetur.
Sic in aliae ibus qui abdomen excruciant spasticis, satulentis di qui a fluxu mensum & haemorrhoidum impedito vel suppresso eveniunt, tutius siccatur vena pedis, quam brachii, ad derivationem. Hinc recte HIPPOCRATEs lib. de nat. hum. s. 2O. inculcate oportet vena stelionem in doloribus
dorsi ct coxendicum in poplitibus se malleolis e
rere. Et SE WERINUs de scaci medio. p. 26φ.62. tradit: in dolore nephritico praecavendo,in promo- vcndis luemorrhoidibus, purgatione lochiorum,
in ani inflammatione & prolapsu , in sanguinis vomitu, in ischiati de venam pedis secari quam
felicissime. Contra ea in alliae ibus capitis , apo- Plexia, lethargo, mania, melancholia, phrenitide, catarrho sui cativo, ast hinate sanguineo,
harinoptysi, pleuritide, peri pneumonia, inflam-Frid. Hoso manni Oper. Tom. I. matione hepatis spuria, sanguis mole Sc insu-Xu peccans ac cito derivandus felicius & utilius ex proximiori loco, brachio nempe, contiatur. Revulsio vero, seu potius avulsio, sit, quando sanguinis impetiis ex partibus inferioribus ad luperiores, sursum quasi retrahitur, sive revellitur. Ita in nimio mensium vel haemorrhoidum fluxu utiliter vena secatur in brachio. Idem commode fit in gravidis ad abortum praecavendum , si vasa uterina a sanguine nimium infarcia &distenta sunt, ut pondus uteri deorsum tendentis, inferioribus quodammodo molestum fiat de onerosum.
II. Usus venae sectionis derivatorius & revulsorius caute atque prudenter administrandus. Nam si obstructiones vasorum a sanquine impacto submovendae, non adeo largam, ted parciorum ex loco vicino portionem subtralacre expedit, quod reliquus ad partem laborantem majori iis-Pctu ruat, & obhaetescentem in minimis vasculis elidat; eo quod a parciori sanguinis mili.Cnerenitans in venis majorem a celeritate vim acquirit. Hinc est, quod apertio venae sarhanae non raro mensum fluxum in momento restituat echaemorrhoidale si illicidium segnius incisione v nae in pede promoveatur & expeditius reddatur; quum contra subtracto in manu vel etiam in pede nimio sanguine, sape essectus obtinendi deficiant. Si morbus vero est inveteratus Si tanta
vasorum obstructio , ut tolli ncqucat; tum in corpore plethorico apertio laphanae plus nocet, quam prodest, quia sanguinem v crius uti rum tib rius allicit, ut major vasorum obstructio inde nascatur. Neque in hemicrania, seu capitis dolore contumaci, vertigine chronica, melanch
lia, venae lectio in fronte quippiam adjumenti anserre potest, quia major inde sanguinis ad caput
amuxus proritatur &. vasa inciri ranarum cerebri obstructa magis insarciuntur, sed praestat tunc sanguinem ex inferioribus ducere. In malo ischiatico recenti venae sectio in roderra sentaneum saepe conciliat levamen, in diuturno vero malo neutiquam, sed incremento saver. Tutius itaque, si corpus luccis & sanguine farctum,cum HoLLEnio Commentar. in Sin. IV. Aphor. 3 6. primum venam siccamus in brachio , deinde ischiatic ria, ut non in uno, lod in diversis locis sanguis revellatur. Ac ibidem apprime ad veritatem hic auctor
scribit; quod in dysiuria, si sit ab ins retia renum
k sanguine, item in inflammatione vesicae,primum incidenda sit vena brachii, deinde etiam satim subjungenda laphana in malleolo, aut poplitc. Ex quibus omnibus plenius limotescit: in loco admodum vicino sectionem fieri polle, si morbus
est recens ic causa mobilis, neque adeo magna vasorum plenitudo; ubi vero diutius traxit aegrum, vel corpus nimium sanguine. redundat, tum prius in remotioribus partibus, deinde in vicinis, venas
Multum interest ut justa sanguinis quantitas
evacuetur & quandoque. reiterata venae scietione opus est. SPholia. Aetate adolescentes, vel tenerioris textura
homines vasisque tenuioribus praediti, & seminae quae facile incidunt in animi deliquium, ob largiorem sanguinis mistionein abstinere ab ea debent, sed potius, si venae sectione opus angustiore foramine , neque stinui & scinet, ted plaga aliquoties digitis comprcssa, gradatim sanguis Qq a mittendus
510쪽
mittendus his est. Foeminae vero post annum quinquagesimum, quo ordinario mensium fluxus desinit , largiorem postulant sanguinis extraetionem, quod etiam valet in viris robustis, qui magna habent vasa , se ubi sub lauto vitae genere consuetus haemorrhoidum fluxus cessare incipit. Ue nati tempore, praesertim Majo, corpora largiorem sanguinis e vena fluxum serre possunt, quam tempore aestivo, vel autumnali: parcius vero sanguis venis eximendus est, in nimiis haemorrhagiis, ut haemoptys, in enormi mensium vel hae morrhoidum fluxu; neque etiam ante mensium ordinarium tempus multo sanguine corpus spoliare consultum, ne subsequuturus fluxus, vel plane cesset, vel imminuatur. II. In febribus omnibus inflammatoriis , item exanthematicis, si ob nimiam sanguinis copiam opus est ejus missione, curatius paullo circumspiciendum est, ut justa emittatur quantitas. Nam si sub nimia ejus abundantia tantum parva portio educitur , ad unam vel alteram unciam, expansione sanguinis organica inde magis saepe increscente, nihil juvat, ut potius plus obsit, in-sammatio inde augescat de eXanthematum eruptio minime promoveatur; si vero supra modum& magis quam par est sanguis e vena hauritur, tunc pariter plus detrimenti, quam emolumentiassert; siquidem expulsio exanthematum, quae per sanguinem ad summam cutim delatum heri debet, impeditur, ut materia corrupta sumina cum pernicie intus maneat. In peripneumonia dc pleuritide nimia sanguinis detraetio impcdit expectorationem Se discultionem inflammationis, quae etiam mediante sanguine fieri debet. In rheum,
tisimis, e spelate , doloribus arthriticis vagis de fixis, etiam haec observatio, ut justa sanguinis quantitas ad morbum curandum relinquatur,
necessaria, id est , ne vel nimium vel adeo exisguum evacueture
III. Si plethora, tam ad vasa, quam ad vires , nimis urget, magna stepe sanguinis portio , interdum ad libram unam medicam, ex Venis exantianda est, si vero parum extrahitur, sanguine majus spatium inveniente, plus ejus elater intenditur, magis expanditur, de saepe majori cum impetu in assectain partem irruit. Obvertantur adhuc animo nostro exempla, ubi in eminenti plothora per parvum soramen duabus tantum circiter unciis eductis, intra paucas horas insultus
apoplecticus sequutus suit, qui largiori venae se tione in brachio, ad uncias oelo, seliciter subi vis. Memini quoque a fluxu haemorrhoidali, vehementia stigoris suppresso, in Principe plethorico summas praecordiorum anxietates mille suta ortas, ubi secta fuit vena in pede, qua non ultra quatuor uncias sanguinis emissum, consequente symptomatum exacerbatione , anxietatis scilicet praecordiorum , vigiliarum, inquietudinis, spirandi angustiae, quae tamen omnia repetita ad septem uncias sanguinis missione, de quidem in
altero pede, protinus conquieVerunt. Theorema XIV. Rheumatismos, catarrhos, coryzam , tussim,
venae lectio improvida saepe gignit; tempestive
autem admissa egregie arcet. Scholia. I. Observatio in praxi medica attenta Lepius nos docuit, a vena sed a praesertim vere & autumno , tempestato non adeo placida te serena, complures post aliquot dies in graves catarrhos, Coryzas , tusses , passiones rheumaticas de se-bres catarrhales incidisse , idque familiarissime, si non probe vestiti, corpus aurae frigidiori de
humidiori, maxime vespertinae, objecerunt. Id enim sere perpetuum est, sub paullo largiori sanguinis missione perspirationem minui, adeoque humores per tubulosum cutis corticem sub sorma vaporis evehi solitos in interioribus quodammodo remanere : id quod frequentius evenit, s corpora sunt spongiosiora de vasis exilioribus praedita. Neque ratio hujus effectus adeo latet. Nam
detraeta notabili sanguinis portione, vascula, praesertiin. minora Sc extrema , antea sanguine distenta, nunc detumescere & vacua fieri incipiunt.
Et quum exquisitus ἀdmodum de sensibilis tonus in subculaneo integumento vigeat, fit, ut sub aurae frigidioris accessu, fibrae cutis elassicae comtrahantur ipsique tubuli sudoriseri sic occludamtur, unde recrementa sudoris non modo in compore remanent, ted id ab exterioribus ad interim
ra , praesertim saucium dc bronchiorum loca glandulosa, vel etiam ad articulorum glandulas muci-laginosas, vel ad eorum ligamenta glandulosa, seruntur, ubi terum valde acre, salsiim stagnans,m testas irritationes vasorumque constrictiones efficiens , curtum humorum liberum impedit, unde secession es seri , dolores , ardores dil copiosi humoris affluxus suscitantur. II. Quemadmodum vero' ex improvida vel nimia sanguinis emissione catarrhorum sons Seorigo promanat: ita crebriori observatu constat, venae sectionem prudenter vere dil autumno institutam de quotannis repetitam, complures a coryza , gravedine dil tussi anniversaria liberasse; maxime eos, qui antea languinis copia labor
runt,nunquam tamen venae stetionem admiserunt. Vernali enim tempore, ob majorem aeris raresactionem di elasticitatem, turgent maxime sanguinea vasa, propter sanguinem a lubtilioris aetheris accessu magis cxpansum. Si itaque omittitur sanguinis, vel a natura , vel arto facta vacuatio, san quinis det humorum in locis maxime laius, mollibus, glandulosis promtae ac faciles fiunt st, gnationes, decubitus & scri secelliones; quae Omnia mala per opportunam sanguinis ventilationem
Theorema XV.Colica flatulenta uti a venae sectione nonnunquam exacerbatur; ita convulsiva de haemorrho
datis eadem saepe levatur de abigitur.
Origo flatuum, qui intestina obsident atque
moleste distendunt, pendet frequentissime ab intestinorum atonia , sive labosae ato eorundem perissaltico motu. Nam sicut vigore hujus tiaotus, & status, de alia in intestinis contenta, inseriora versus pelluntur: ita imminuto, vel destructo eo, ingens flatuum, praelertim in flexuris c li , circa hypochondria, proventus fit atque stagnatio. Haec vero intestinatis atonia maxime originem suam ducit a desectu laudabilis fiuidi ner-
vel de sanguinei, quare lenes itemque a morbo convalescentes , vis assectu animi diuturno debilitati, nec non homines phlegmate abundantes de infrigidantibus admodum cibis vcscentes, e lica frequentillime laborant, quae non sanguinis imminutione , sed medicamentis carminativis , halsamico Se aromatico elemento instructis, quam seliciter sanatur. Alia vero ratio est colicae sic
dictae spasmodicae , sue convulsVae, quae ii sanguine inter tunicas inteli ales haerente easdemque cum vehementia disendente nascitur, ubi sanguinis tempessiva e pede missio, non modo