장음표시 사용
491쪽
' eiendum sanguinis ex ani venis si illicidium pilulae ex aloe paratae singularem plane prae Omnibus aliis postideant iacultatem, dum non modo particulis suis res nolis sulphureis, valdesubtilibus, in universa sanguinis oc humorum massa inlignem orgasmum concitant, sed te tenaci viscosa ac resinosa sua parte intestini coli & reeii tunicis firmius inhaerendo, continuo stimulo majorem sanguinis proritant amuxum; nihilo minus tamen quando cruor ita cxastuatus ac eo copiosus allectus, ob vascula perruptioni minus apta exitu praecluditur, partim exircina canalium Dracum exquisito dolore in ano tuberculoi um instar protrudit, partim inter nerveas intesinorum tunicas stagnans easdemque premens, VCli CmCntes inflationes, spasmos la varia truculenta in abdomine pathemata, inpignit, quae frequciatissimae certe sunt obtervationis nostro hoc a xo, uo omnes sere passiones ex fluxus i no: rl.oialis anomaliis, tanquam caula, rcpetere, clari - etiam viri haud veruntur, de pilularum ad mentem Beccheri concinnatarum crebrior nimiiqueliboralis usus, seu potius abusus invalestit, quarum alias prudens usus laudum meretur.
s. IX. virtute ex jam nominatis splendent succus radicis
liquiritiae, crocus, spe a ceti, flores violarum, malvae, papaveris iliceados, cremor lactis, oleum amygdalarum dulcium, aliungiae, struptis pulmonum vulpis, violarum, papaveris albi, massapitularum de syrace, praesertim si cum liquido diluente, ut est decoctum avenaceum, vel decocto ex rasura cornu cervi gelatinisormi, assumantur. Quandocunque vero materia spissa & copi sa in bronchiis pulmonum liaret di respirationi obest, eaque propter stimulo quodam ad expectorationem hpus est, tunc tenacem de viscidam materiam quam optime resolvunt infusa ex herba veronicae3 hyssopi, scabiosae, scordii, terra quoque soliata tartari, sblutio oculorum cancri de nitrum antimoniatum. Et tunicas bronchiorumne eas principio quodam acri tenui oleoso, admotum CXcretorium animant, gummi anranoni
cuin & ejus essentia, spiritus salis ammoniaci ani- satus, myrrha, moe, pulvis radicis helenii: iridis Florentinae, sulphur stillatilium, ejus lac, balsanium sulphuris I aut ubi acrius adhuc calcar ad-mOVendum , ut in asi,mate pituitoso & catarrho suocativo, Oxynmel squilliticum & spiritus ashmaticus Michaelis, qui ex gummi ammoniaco& ci, stallis viridis aeris paratur, adhiberi pote
Wr11 Ε, ΙD QVacuantium ciasse etiam ea locum obti- poesoram nent, quae lympham mucidam in glanduἱis, vel ιμ- potius glandulosis tunicis , ex arteriolis sanguine
secretam cie in cinunctoriis lare rentem, Evocant. In nullo Ucro corporis organo mucositatis copi
sor succedit 1tiquusi ratio, quam in interioribus canalis asperae arteriae ipsisque pulmonum bronchiis, quae interius tunica glandulosa obducta sunt, unde per tuism copiosa rurispe serosa, pituitosa, viscida, intcrdum etiam purulenta mar ria, in morbis r furtim qui pulmonum compagem assiciunt, tam acutis, quam chronicis , rejicitur. Et hanc e thoracis cavo cVacuationem quae
promovere solent, vocantur, E X PECTOR AN- TlA, in quorum numero e vegetabilium familia sunt maxime radiκ helenii, ari, iridis Florentinae, liquiritiae; herba veronicae, cha resolii, scabiosae, pilosollae, scordii, hyssopi, dracunculi esculenti:
flores violarum, crocus, malvae, papavcris rho
ados, semen anis, ta niculi, cortex ligni fassa- fias; eκ gummatibus resinos, gummi ammoni, cum, benzoe; ex fructibus passivae, ficus, juju- hae, nuclei pini, mel, succus liquiritiae, oleum amygdalarum dulcium; cκ animalibus, spermaceti & pinguedines; ex mineralibus,sulphur , ejussores de lac coin,positis balsamum sulphuris ani satum, spiritus salis ammoniaei anilatus, lo- .hoch sanum & expertum, syrupus pulmonum vulpis, elixir nostrum pectorale, balsamum pectorale Meibomii, spiritus asininaticus Michaelis.
Quemadmodum omnia quae excretiones adju-'vant, non uno eodemque modo sitam edunt ope rationem , sed vel materiam mobilem reddunt de ad evacuandum praeparant, vel vias emunctoriorum reserant, ut a succorum connubio segregari possit, vel denique vasa & canales ad motum excretorium exstimulant: ita ratione haud absimili etiam expectorantium agendi succedit, modus. Nimirum si humor secretus cst valde tenuis, aeris & tubuli ac pori glandularum equibus ejiciendus nimis constricti , aptissimaiunt ea quae vias cmolliunt, acrimoniam hebetant di nimis tenue & fluxiles coagulant, qua Corollaria practica. I. In expectorantium usu, ob diversa quibus agunt principia ipsimaque varium operandi m dum , prudenti discrimine opus est, dc qui promiscue nulla habita disserenita temporis, vel materiae peccantis, iisdem utitur, is certe plus damni, quam commodi inducit. Η nc quando tussiepi domice grassante, vere vel autumno, antequam materia tenuis dc acris attemrerata , propinantur quae stimulo agunt expectorantia , vel vicistim, ubi materia satis cocta & praeparata, temolἰientia & relaxantia offeruntur, praeposierum utique S: damnosum est molimen. II. in tusi chronica, humida, asilamate quoque pituitol, in quo multum pituitae in bronchia pulmonum illabitur, dulcia, linctus, i, rupi oeoleo a ventriculum, qui in morbis jam tum languidus & a tono dejectus est, plus labefactant, appetentiam, digessionem & chylificationem minuunt ac non modo uberiori recrementorum proventui ipsiusque morbi incremento favent, sed de ad cachexiam, tumores oedetnatosos, immo hydropem, disponunt. P stat tunc potius uti medicamentis pectoralibus balsamicis, quae grata simul ventriculo, ut elix irio nostro pectorali, essentia myrrhae, gummi ammoniaci, corticis salsi ras, micillae, spiritu salis ammoniaci anisato, tinctura tartari aliisque similibus. IlI. Cautissimus quoque expectorantium debet esse usus in dispositione phthisica, vel haemo-
pisca, st tussis sicca, spiratio angusta & dissicilis, dolor pectus comprimens, quae potius a sanguinis congcssione, quam materia expectoranda accidunt; quandoquidem sive emolliendo, sive simulando agant, affuxum & congessionem sanguinis de humorum augent, tantum abest ut rein
IV. In morbis acutis pectoris, ut pleuritide v in de perirneumonia, provide pariter excretioni pectorali dicatis, praesertim in principio, utendum, ne stasis de stagnatio sanguinis inflammatoria inde augescat; inclinante vero morbo & ubi maxima inflammationis pars di lcussa, ad materiam coctam lentescentem ex fistulis pulmonum evocandam, commodum habent locum.
492쪽
. X. Porro ad excretionum sequestratae in obducta narium antris de duodeci' cranii sinulatas g'andulosa pituitaria dicta tunica, mucidat lynubae,
TA I Olli Α, quorum illa lcvito, haec vero Ualidius , has i xquisitiori sentia praeditas tunicas sit mulando, & ad motus excretoricis lolicitando . agunt. Inter leniora quidem errhina dicta, lo cum quaen commode tuentur, majorana, basilicum, thymus, byssopus, satureia, irarum ST-riacum, origani summitates, flores liliorum con vallium, benetoes, resina guaioci, quae ex decocto 'post inspiis uionem remanet, rasura tenuissama ligni aloes, lai volatilo solis an inoniaci siccum ,
cum oleo maloranae ellentificatum , nec non Vitriolum album s sternutamonium vero movent
S. quidem validiilline euphorbium pulvis hellebori aidi; paullo mi ius variae species tabaci, mercurius praecipitatus, pipcr.
Theoremata. . . Sternutatoria non alia ratione humorem h narium turiacis eliciunt, quam purgantia cκ tunicis intestinorum glandulbsis, sale nempe tenui acem rimo , tunicas has irrizando & ad crispaturam adigendo. Sed uti acriorum purgantium, ita etiam sternututoriorum, rarior cicbet esse usus, eo quod natura aio i tacite in evacuationibus vult cogi, sed tantum duci. Errhina vero, sive I tar- mica, naturae & ncrvis magis amica, sale subtili acri volatili oleolo, tunicam pituitariam blande irritant, stimulant oc mucidum licitiorem euocant, longeque s utatoriis sunt tutiora, co. quod Haec moturi quendam convulssuum in Iac Vos de por consutis iam etiam totum pectus invehunt , illa vcro roboranJo potius nervos dc nervosas tunicas, ossicio suo destinguntur. Corollaria praetica. I. Pulveres errhini, ex licet bis cepitalicis, praesertim maiora na, inam S riaco, floribus Dei zoes , liliorum convallium, ratura ligni aloes , grano uno vel alicro cmbrae adjecto compot.ti,
in capitis gravativis doloribtis . hemicrania, ali)elibus soporosis, memoriae .lcbilitate, gravedin coryza, auditus dissicultate, cephalasgia pitui-- si, praesertim ea cine in ollibus frontis iiii,stitit Geplerumque a coryκα Ibpl rcita oritur , oculorum mucosa deflu&ione, somnolentia, vertigine cic si quippiain humoris maligni a lue venerea in no-rium membranis haeret, Ogregii sunt ulus, de praeter evacuationem, vigorem quendam addunt actionibus animalibus. Neque minus hoc nomine laudem meretur sal,volatile salis ammoniaci cum balsamo nostro mixtum, quod ad aliquot grana naribus inditum, spectatae est virtutis inauditus de visus dissicultate, as lectibiis soporosis de in sensibilioribus stimulationem cici, saepe proficuam , ubi motus in capite Fxcitanci, in paralyticis 6c apoplecticis. II. Nostris temporibus, uti fumi tabaci, ita etiam pulveris pro fiernutatione, liaxurians abusus maxime invaluit, valetudini minus conductibilis. Etenim jugi hoc pulverum attractu , Non modo odoratus, propter obstructas cic quasi induratas inde papillas nervos membranarum quae ossa iquamosa de nares investiunt, laeditur, sed de ob nimium: in inam ab allecto humore clara OX raucescit. Id quod pluribus inculcavi in dissertat totis de usu O abususerutilatoriortum.
Haud absimili ratione ac errhina vellicando & V. M iri itando infrium tunicas mucum ex ipss eliciunt; phl xm
mucosam materiam ex tota seiacium compage
plandulosa, uvula&duelibus lativalituis evocant. Quin omnia, quae errhina dc I tarmica facultate gaudent, ori, vel per musicationem, vulgargari sationem admota de indita, phlegma liquorem tali valem evehunt. Quippe tabacus in pul-Verem comminutus iii .er errhina, ac sumus ex
iplo intcr apophlegmatizantia, principem sibi
vendicat l-m. Praeter uicotianam autem radix pyrethri, oh rutii, angulicae, Zedoariae, pimpine liae, galangae, myrrha, rnasticata sundunt Megregie colliquant lativam. Usus masticatori ruin eximius ad arcenda miasmaia quae in morbis contagio in sesiis inspirato aere hausta, facillast apponunt saucibus, salivae in miscent &dogi tita demum morbum invehunt, si quis seriare filii locis insectis de luspectis versetur, ubi etiam tabaci sumtis conducit. Decocta vero ex radice pyrethri, piinpiuellae albae, caryophyllis, herba .m Oranae , saturejae, angelicae, cum vino vel sp, rizia vini, qui solus etiam salivam sundit de fibras ductuurn stringit, consecta, in vitiis oris de linguae, dentium, gingivarum nec non aurium, dissicili auditu, vcl tinnitu, quando orificium tu- ehae Eustachianae, quod in interioribus non procul ab uvula hiat, obstructum est lento muco, gre- .giam locant operam, quae non minus in uvulae relaxatione, aphonia, paralys linguae, addito sale ammoniaco, vel spiritu satis ammoniaci, ain primo inserviunt.
Neque praetereunda in evacuantium enarra-XIsta
tione sunt Sl ALAGOGA , si vo SALIVAN Tl A, quae lymphaticum de tali valem laticem se
liter movent & per os evacuatit. Ulut vero in regno vegetabilium plura sint, quae ore asIumta, ut emetica ,. vel dentibus, Ut modo meminimus, manducata, salivalem humorem e faucibus &glandulis evocant; vix tamcn in tota rerum na- . rura suppetunt, quae tam vehementer totam lymphat in iis am in morum concitant atque in Ialtv les glandulas cie ductiis tam sortiter agunt, ut non tantum per aliquot hebdomades , verum etiam
montes, continuus satisque largus silccedat salivae si .irius, quam quae regnum minerale suppeditupli armada, & maxime quidum mercurialis de restri inae proia piae, arte chymica praeparata. Nam argenti vivi ea propria laus de peculiaris plane virtus est, ut caeterius inundiuin, vel parva etiam doli interius assumtum, liberali isime moveat salivatione: n, cujus, si recte administretur, beneficio , assectiones ceteroquin insanabitus & contu-niaci climae, ex impuritate seri de lymphae ortae , lues venerea, lic es, scabies maligna, ulcera ca coethea 6c serpentia, sanari sunditusque expugnari pollunt. Et hac siligulari ac quas propria sa-
cultate pollet non modo ipsuin argentum vivum cum saccham probe contritum cum conserva interius ropinavim , sed ec omnia ex eo artifi- ciose consecta, ut inei curius dulcis, praecipitatus rubor, albus, cum spititv salis ammoniaci, ex solutione mercurii in aqua sorti praeci talusi, tus pc hum minorale, arcanum corallinum, mercurius diaphoreticus jovialis, solaris, aethiops min ratis ipsaque cinnabaris, tam nativa, quam antimonialis, vel communis, cx lirlphure cum me curio Parata, nec non antiquariaum Riversi. Εκ
493쪽
iis vero quae ad regulinam antimonii substantiam
ortum reserunt, commemorari meremur, crocus
metallorum, pulvis Μonchii, sulphur sic dictum
auratum, vulgari modo per praecipitationem cum aceto vel lolutione martis, vel etiam solis concinnatum, vel singulari modo praecipitatum, ut panacea Glauberiana, in pharmacopoeis Brunsvicensibus Conerdilagiana Vocata. Theoremata practica.
I. Quae jam memoravimus salivantia optime in Mas classes possunt dispelci, mitiora scilicet,& sortiora. Εκ mitioribus quidem de mercutialibus, aethiops mineralis de cinnabarina, modo in pleniore de continuata dosi ossierantur, etiamsi livae fluxum proritant de humores lymphaticos
in motum cient, atque cum fructu in iis mo bis , qui ab obstructionibus glandularum , vel levi coagulo, aut extravasatione in capite orium tur, resolvendo & sundendo coagulatos succos , usurpatuur. Deinde quoque antimonialia, quia
sulphur regulinae in iis substantiae quodammodo
nuptum, etiam lenius agunt, nec ab iis tanta turbae & saeva symptomata timenda sunt, ac 1 plerisque mercurialibus chymica arie praeparatiS. Inter leniora quoque mercurium dulcem bene elotuin de praeparatum, item ipsum argentum
vivum rite depuratum, in formam solidam de
pulverem arte conversum , reserimus , eXcepto
mercurio vivo exterius applicato, quippe qui cum unctuosis in unguciatum redactus, dc partibus nervosis inferioribus pedum , poplitibus, genu-bus , multo magis spinae dorsali, illitus, validissime saepe & subito vix coercibile salivae e
II. Modus autem operandi ita evolvendus &concipiendus videtur. Videlicet argentum vivum i omnium fluidorum est gravillimum com Pus, cujus minimae etiam particulae solutae Se divisae, sbecificam lain gravitatem, respectu Omnium fluidorum superiorem, semper servant, dea ipse mercurius ab omnibus salinis menstruis solvi & in infinite parvas de subtiles moleculas redigi potest, quae ob vim corrodentem & simul
gravitatem specificam intima vasoruin de por rum in corpore humano penetrant. Mirum enim
diffundi polIe argenti vivi, & paries, de Vires,
ad oculum patet ex eo, quod sublimati mercurii unum tantum granum in aqua distolutum, vel duas aquae uncias conspicuo non solum metallico irritante sapore possit inficere, sed etiam tam efficaci virtute imbuere, ut mercurialis haec aqua interne de exteme adhibita , excretiones per salivam, sudorem, alvum, immo vomitum, Pro dispositione subjectorum & humorum, potenter moveat, & exterius admota, scabiem & omnes cutis defoedationes repente siccet ac reprimat. Quandocunque itaque mercurialia, vel exterius applicata per sumum, emplastrum aut unguentum, vel interius sumta, ab humoribus corporis nostri biliolo-alcatinis solvuntur, sive in minimas Partes discerpuntur, promte Se efficaciter in nervos & nervosas maxime fibras glandularum conglobatarum de conglomeratarum, immo in ipsas tunicas laeteorum de lymphaticorum vim suam exercent, & earum systolen atque contracti nem augendo , motum lymphae concitatiorem
reddunt,quo intensiori facto, consistentes in glandulis & minimis vasis humorum obstructiones, Ragnationes de stiles lymphae coagulatae tandem
resolvuntur atque expediuntur.
cum hac affinem naturam habent morbi feliciter
exstirpantur, nec ea propter semper in curandia his cum Gallica lue morbis opus est falivatione, sed qui arcanum novit, dextro mercurialium Euanti monialium bene praeparatorum usu de applicatione, sine salivatione, ut olim peculiari dise ratione adstruxi, has rebelles ac pertinaces affectiones sanare potest. Neque enim, quod Omnes periti & usu eκercitati Μedici ultro confite-huntur, salivae fluxus causa est curationis luis venerea', sed potius illa sublata glandularum de minimorum vas ulorum obfructio de colli quatio humorum viscidorum ibi stabulantium , quam deinde per accidens sequitur largior salivalis humoris profusio. IV. Sub salivatione mercurio excitata, ut saepius observavi, exteriores, praesertim in seriores paries, ut pedes, ordinario frigent & contractae sunt, alvi etiam de urinae fluxus retinetur, sublato autem per hanc partium inferiorum stricturam libero lymphae de seri, nec non sanguinis in vasculis minimis circuitu, necessu est, ut humores seros & lymphatici cum impetu ruant ad paries superiores, de maxime solennia in faucibus glandulosa conceptacula, e quibus qua data via jugi postea seruntur rivo, de cibum, de sonuium impediente. Vidi quoque in iis, quos enormis& ad tres vel plures inenses durans salivatio demum ii thymia de catarrho suffocativo e medio sustulit, partes externas tam frigidas fuisse , ut nullo auxilio, neque baliaco, neque frictione , ad calorem reduci potuerint. AEquabilcm autem
de liberum lymphae ipsusque sanguinis per omnes corporis partes interceptum progressum, salivam movere, continua illa sputatio testatur,
selennis hypochondriacis ac melancholicis, in quibus pariter ob constrietas partes inferiores, Umpha & 1aliva majori nisu fertur ad glandul sam saucium & oris compagem. V. Quod vero profluens sub salivatione, praesertim in iis qui impura vcnere insedii sunt, humor, tam foetidum de putridum spiret nidorem,
haec reddenda videtur ratio : quod mercurii tenuissimae partes, reliquos Omnes humores gravitate superantes, ab illis in connubium susceptae, motu suo circumVolutorio, mixtionem, a
sn atque texturam sanguinis, haud secus ac in putredine, dissolvere incipiant, ut hanc ob causam scetor sulphureus, volatile quippiam spirans, exhalet de ipsi dentes nigredinem contra
VI. omnes magnopere a Chymicis celebratae panaceae maximeque solares, quae potiorem suae facultatis partem ad metallicum dc mercuriale elementum reserunt, si rite praeparantur de dextro usurpantur, non defraudandae sunt sua laude, in morbis ubi cuneo de vecte quasi opus est. Nam summa activitate pollent, ac in exili admodum dos in systema partium nervosarum potenter agunt magnosque effectus praestant. Quin innotuerunt mihi ejusmodi medicamenta ,
antimonialia inprimis, quae pro diversa dos Seregimine juncto, item pro diversa subjectorum
ratione, in exigua mole, Vomitum, alvum, immo salivam , movere possimi, scd perpauci Medici eorum rectum usum dc peritam adminis ra
494쪽
g. I. . TΕrtium nunc ex summis remediorum gen ribus sequitur, complectens ea, quae solidis dicata sunt, ita quidem, ut circa eorum vires ac potentias motrices, easdem refocillando, firmando ac intendendo, occupentur, & desumta krobore generali denominatione, audiunt ROBORANI IA. Horum pariter maxima in arte mindica utilitas est atque necessitas; eo quod robore ac inde pendente motuum exercitio, Vita omniumque actionum integritas & continetur, &abiblvitur; eaque propter ubi sanitas offensam
patitur, roboris maximum momentum ac nomnis motu labefactatae lanctiones ad priuinum ordinem reducuntur. Iam uum plura, quoad vires & usum specialius distinguenda, hunc cem sum subeunt, de primum merito locum obtinent ANALEPTICA, quo quidem nomine insigniuntur, quae vires imminutas de depressas erigunt , restituunt & consertantsin, uti vocant, vim habent, & passim etiam cordialia & cardia- ea dici solent. Huic scopo obtinendo serviunt cκ vegetabilibus: flores rosarum , citri, ainantiorum, jasinini, liliorum convallium; herbae, melissa, origanum, marum, poma citri, Chinensa recentia & ex aromatibus cinnamomum; CX resnosis ipsa ambra; ex animalibus moschus; &quae ex his omnibus praeparata prostant, ut oleum de cedro, melissae Turcicae, rosarum Verum, canange, quod ex floribus tiliae in Persia elicitur,
pomorum Bergamoite, essentia ambrae rite praeparata , Oleum cinnamomi in elaeosaccharum redactum, quod in pulvere sic dicto solari Cellensi
praecipuum, aqua melissae citrata, liliorum convallium, cinnamomi cydoniata. Referri huc quoque potIunt fructus fragorum, ribit, rubii laei, cerasorum eorumque nuclei, & ex iis recentibus parat. aquae, succus limonuin & exinde consucius syrupus.
Cordialia haec fragranti suavissimo subtili oleo-so principio agunt Se in nervos corumque liquidum immediate sere penetrant, ipsique motum naturae blandum & amicum insinuant. Est enim hac indoles omnis substantiae sulphureae tenuissimae de halituosae, ut interiora partium nervoso ruin promtiisine pervadat, ac celeriter effectum edat, quod graveolentia ipsaque suaveolentia, si quis ex idiotyncrasia cadem ferre nequeat, plonum faciunt testatumque. Hinc etiam solo odore , ut in animi deliquio & syncopticis, subito roborantem suam Vim exserunt & vires erigunt, eo quod in nulla corporis parte , & nervorum ,& vasculorum sanguineorum extremitates, tam nudae minusque tectae, quam in narium amplo& caremoso ductu occurrunt, & admota fragrantia expedite ibi nervos & spiritus assicere possunt. Corollaria practica. I. Ulut hisce dictis analepticis in refocillandis vitibus non deneganta sit sua virtus; ea tamen valde restricta & limitata est. Optandum quidem esset, ut in rerum natura certae ejusmodi virtutis Prostarent remedia, quae, ut vulgus putat di a medentibus etiam semper exigit, emcaciter vires in omni sere morbo, praesertim Vero acutis &malignis, depressas & deficientes redintegrarent; sed quia in morbis vires non rectilis & certius restituuntur, quam causis morbi ficis quae eas frangunt, sublatis & noxiis rebus e corpore eX- pulsis, nisi hoc exsequatur Medicus, omnis an lepticorum usus erit seustraneus. II. Neque etiam existimandum est, restaurationem virium veram & constantem tantum procurandam esse medicamentis, quae motum in spiritibus & partibus solidis concitant. Nam in plurimis morbis, praesertim febribus & convulsionibus, magna quidem vis & potentia motri κcordi, arteriis & membranis nervosis inest , Miamen vires naturales sunt languidae & valde infirmat. Proinde potius verum viaium naturalium robur maxima ex parte dependet a congruis alimentis , esculentis & potulentis, in bonos succos& sanguinem converss, ex quibus . postea tenuissimum illud, quod in cerebro separatur fluidum, & per nervos ad musculos de tunicas mul-culosas delatum, potissimum corpori de ejus partibus vigorem ac firmitudinem largitur, denuo
III. Optimae igitur materiae nutrientia fiant optima analeptica, cujus generis sunt juscula Θ carnibus gelatinosa, caponum , ossbus & eorum medulla, per decoctionem cum aqua, pauxillo vini, adjectis aliquot taleolis pomi citri, tantillo salis, pulveris nucis & caryophyllorum, in clam se Vase parata, item quae ex pane nigro Ne phalico, aqua & vino cum ovis conficiuntur , decoctum quoque succolade, cum vel sine lacte, lac ipsi am asininum , aqua panis grossioris cum corticibus citri destillatum, & vinum, maxime
Rhenanum generosium & annosum, item verum Hungaricum. Haec tamen praesidia alimentosa& nutrientia ad vires erigendas , non in i plamorbo, neque ubi tota massa sanguinis de humorum valae. impura est , sed inclinatis morbis de ubi a praecedenti morbo, vel animi aflectu, diuturna vigilia, corporis de animi labore ac fatigatione, vel nimiis haemorrhagiis, Vires exhaustae sunt & attritor, optime conveniunt, quin etiam tunc perita adhibenda moderatio, eo quod celeriter admodum in sanguinem transeunt ejusque copiam augent.
Analepticis in roborantium classe succedunt Π. Dosa
BALSAΜICA, quae calidioris & acrioris sentindolis. Comprehendunt haec medicamenta sic dicta cephalica, nervina, aut apoplectica, antipatalytica, cordialia spirituosa de hujus generis alia, & ex eorum censu quam maxime eminent lignum aloes, ejus resina atque essentiai agallochum album, santalum citrinum de ejus essentia in balsamum liquidum concentrata, ambra gry sea, liquidambra, opobalsamum, succinum, ben-zoe, styrax calainita & ejus resina, styrax alba , ladanum & eius resina , balsamum Peruvianum, de Copaiva, Americanum rubrum, T
lutanum, cortex Peruvianus Verus, cosius ama-rus, chaccarilla, cinnamomum , caryophy li , cardamomum, cubebae, macis nucista, satureia,
thymus, ruta, serpillum, lavendula, spica, origanum nosi ras & Creticum, majorana, melissa Turcica & nos ra, chamomilia Romana, marum Syriacum, basilicum, abrotanum , spica Indica, schoenanthum, solia lauri, inytthi, M ex his desillata olea fiagrantissima vera non adulterata. Ex compositis ballamum apoplacticu
495쪽
Crollit, Cessense,Scherata, nostrum liquidum vita ,spiritus balsami Peruviani nostramethodo paratus , spiritus succini, mastiches,aqua apoplectica
Sennerti, Antiatdina, essentia ambrae vera,lpiritus volatiles oleosi , cum oleo cinnamomi , macis , de cedro essentificati.
Enarrata haec simplicia & ex iis praeparata te nui aettiereo de subtili volatili olco, naturae admodum blando & amico, in fluida non minus ac solida corporis nostri agunt virtutemque suam diu sundunt,& partes sulpturreas calidas & aethereas in languine de humoribus deficientes, restituunt,
Rugent atque motum intestinum calidum eu spiritualcentiam vitalibus humoribus scenerant. Pollent vero etiam sale subtili acri balsamico, eodemque cordis, arteriarum & fibrarum musculo sarum vim & potentiam elasticam intendendo, sanguinis & humorum progressuin ac circulum egre e promovent, quo postea fit, ut humores cratii oc viscidi attenuentur, obstructiones lolvantur & saluberrimum perspirationis negotium , O optime morbi arcentur,integrum 1erVetur ac libatum
Corollaria practica. I. Isitur in omnibus morbis capitis , ne O-rum , spinalis medullae, stomachi ει cordis, quia caussa secundum Ueteres se dicta frigida so-
Ventur , humorum nempe spissitudine, condensatione & ab atonia nervosarum & musculosarum
partium, ut in apoplexia, paralys , stupore M
torpore sensuum , memoriae debilitate , auditus
dissicultate, lipothymia, ingenti virium debilitate , proVido , tam intemo , quam extemo usu , suppetias serunt exoptatissimas.
II. Stomachi quoque de intestinorum vitiis,
quae eκ atonia, copia cruditatum acid vi lcid rum, depravata digestione, natales ducunt , ut
inflationi, item diarrhoeae, colicae flatulentae , vomitioni mirifice siubveniunt, & maxime quidem conducunt aetate senibus & omnibus imbecillis & debilitatis, nec non qui laxioris sunt habitus de constitutionis phlegmaticae. III. Cum fructu etiam uturpantur, si a diuturna anni constitutione pra humida & frigida, tempore prauertim autumnali & hiemali, ac inprimis in regionibus leptentrioni vicinis,lusIes humidae , diarrhoeae, Milimata pituitosa, tumoresae dematos, coryzae, rheumatismi, intermittentes quoque febres le a scorbutica impuritate prove nientes aegritudines regnant, Vel metuendae sunt fine potistimum praeservatorio. IU. Cavendum vero ab eorum liberaliori d
si est , quando corpora succis & sanguine plena,
alvinae iordes restagnant, juvenibus & cholericae
sensibilioris indolis lubjectis.
U. Ego medicamentum liquidum balsamicum, quod vulgo vocant balsamum vitae, eκ optimis his & maxime oleis veris non adulteratis conflatum, per viginti & quod cκcurrit annos in usu habui, cujus tam spectata virtus, ut reliquis Omnibus roborantibus & balsamicis quisque iacile carere possit,si unico hoc interne & externe recte uti norit. Et hoc suavissimum evicacissimumque medicamentum, eximia roborante & restaurativa facultate toties totiesque nobilitatum , late
quidem jam innotuit; sunt vero, qui assimulatum
hule, ex adulteratis maxime oleis, non tam concinnatum, quam confusum, nefarioidolo meo sub nomine incautis venditant,quod tamen vir utem& famam suam neutiquam sustinere potest.
Sequuntur stomachi & intestinorum tonum
roborantia , quae simul carminativa complectuntur, Eoque nomine laude digna, ex radicibus galanga, gentiana rubra , Zedoaria, Pimpinella, calamus aromaticus, arum I ex corticibus, canella alba, fassasseas, citri, aurantiorum lc p morum Chinensium recentes, cortex Africanus, interanus , chaccarilla ; ex aromatibus, piper, zingiber, caryophylli, cinnamomum, cardan ,O-mum,macis; porro chamomilia Romana & vU-garis , absinthium, monilia, carduus benedictus, semina quatuor carminativa; ex praeparatis , Oleum de cedro, aulantiorum per expressionem paratum, oleum chamomillae vulgaris, dauci cretici, anis stellati, cymini Sc carvi verum, memthar, absinthii, lpiritus talis, nitri dulcis; eκ compositis sal volatile Sylvit, elixir stomachale nos. truin, Michaelis, essentia carminativa Uedelli, pulvis stomachicus Birckmanni,essentia corii cum
aurantiorum cum spiritu nitri dulci, tinctura tartari & olea aurantiorum per expressionem rarainta,essentia composita absnthii Conerdingit, aqua carminativa Dorncrellii, spiritus de tribus. Theoremata practica. Ulut plurima eκ adductis superius cephalicis& nervinis, in morbis ventriculi te intestin rum, praesertim, qui a tono eorum dejecto , vel debilitato proveniunt egregio etiam sint praesidio; suppetunt tamen adhuc alia , quae vitiis harum partium amovendis, pro passionum differentia, specifica quasi emcacia sunt accommodata. Scilicet ad appetitum, ob saburram vilcidorum de
acidorum in ventriculo cruditatum vacillantem, redintegrandum, praeter amara, ut radicem gentianae rubrae, herbam absinthii, cardui benedicti& aromata,radix maxime galangae, pimpinellae, canella alba , piper, Eingiber, alum cum fructu usurpari possunt. Ad nauseain, vomitionem de inversionem ventriculi compescendam, nil memtiaa, ejus aqua spirituosa & oleo probe destillato, item mastiche de ejus spiritu, nec non qui ex halsamo Peruviano dic sale tartari paratur, item liquore nostro anodyno minerali , praeuentius Scessicacius est. Ad doloris cardialgici, colici de torminum atrociam levandam, conices aurantiorum
recentes de eκ iis rite eκtracta ossentia, aqua de oleum cymini AEthiopici, leum non adulteratum florum chamomillae vulgaris, spiritus nitri dulcis bene praeparatus , remedia sunt expeditissima. Ad intestinorum nimiam laevitatem dc nimias deinjectiones moderandas,cortex chaccarillae peculiari splendet emcacia. In intestinorum inflatione in elidendos flatus, aqua carminativa Dornc rellii, essentia carminativa edelli, item spiritus de tribus cum spiritu nitri dulci nuptus, essentia& aqua Eedoviae, cardamomum , oleum carVi& cymini verum destillatum , omnibus facile
s. IV. Proximum est ut roborantia UISCERALI A, I
quae nempe Vilceribus sanguineis , ut hepati , 'lieni, utero, renibus, pulmonibus firmandis &roborandis , quo eo expedititis ossicio suo fungantur , dicata sunt, adeoque ad horum classem hepatica, splenetica, pneumonica, uterina , ca-chectica, antihydropica , antlictorica . antihyst rica , antiphthisica commode referri potiunt.
Sunt vero hunc in usum commendabiles, radices, gentianae rubrae,arissolochiae longae de rotundae,ci
496쪽
chorii, tedoariae, filicis , rhabarbari veri de rhaia
pontici, curcumar, ononidis, cortex chinae, chac-carillae, Mnteranus, tamarisci, fraxini, capparum , callia caryophyllata; herbae, absinthium,
centaurium minus, famaria, carduus benedictus,
trifolium fibrinum , hepatica nobilis , melissa,
pulmonaria maculosa,scolopcndrium, aseimonia, marrubium, cuscuta , Veronica, scabiosa, epithymuiu , capillus vene; is, pilo sulla. Neque minus laudanda hac virtute ex gummatibus de resin sis succinum, myrrha, aloe, bdellium, gumini hederae , ammoniacum, olibanum, sagapenum, opopanax, ala foetida; ex mineralibus 1 ulphur commune purum stillatilium , limatura martis Se omnia ex marte parata , & quae Chymia luggerit varia praeparata, ut i alia herbarum per in- cinerationem parata , arcanum de terra soliata tartiari, clus cremor, sal polychrustum, nitrumanti inoniatum, spiritus salis ainmoniaci, tinctura martis ex floribus salis ainmoniaci cum haematbte preteparatis, spiritu vini extracta, tinctura tartί ri, antimonii alcati lata , elixir proprietatis cum lixivio paratum, essentia fuliginis, elixir nostrum viscerale cum menstruo aqueo salino consectum, antimoniutri martiale cachecticum, massa pilularuni Becherianarum de sinitium. Pertinent huc quoque sontes medicati sic dicti minerales, praelertim qui l ubtile quoddam martiale elementum custodiunt, ut Pyrmontanae, Spadanae &SchWalbacenses, multo magis qui largius inartiali ochra imbuti lunt, ut Lauchssadienses, Rade Sensus, Bebranae de Freyen scinius.
Balsainica haec visceralia principio & et
mento , parti in sulphureo, balsamico re terreo, paullo fixioris naturae, partim etiam 1 ale alcatino sulphureo, sive saponaceo, item amaricantu , operationem tuam in viscera, quorum vala humoribus tenacibus crastis insucta de obstipata sunt edunt, succos lentos incidendo, diiIblvendo de simul ipsis vasis de fibris a robore de tono dejectis vim contractilem de elasticam conciliando; ade que in omnibus iis morbis longis, qui ab horum
viscerum labe nascuntur tum ad praeservationem, tum ad curationem, polychrusia de certae eisic ciae sunt medicamenta.
Corollaria practica. I. Licet omnia sic dicta visceralia in genere
eonveniant in eo , quod tonum vi lcerum roborent oe in rctus atque obstructiones expediant ;nihilo minus tamen pro viscerum Sc morborum
disserentia , eorund in dii crimen de selectum
probe tervare necessarium. Ita exempli gratia, 1i hepar laborat obstructione , dc inde morbi, ut icterus , cachexia dc scorbutus , propullulant , quae amaritie quadam saponacea de detersiva vim
suam exserunt erunt enicaciora, nominatim radices quinque aperientes, rhabarbarum, curcuma,
opopanax, bdellium , sapo veractus , elixir p prietatis sine acido, essentia rhabarbari cum sale tarrui parata , essentia trifolii fibrini oc omnia ex marte bone praeparata. Quando pulm num nimia praeso est laxitas de ins eius, ac imde irati, vel nascuntur morbi, myrrha, gummi ammoniacum, sulphur stillatitium, herba veroniacae , scabiosae, chaeres lii, pulmonariae , pilose, lae, mai rubii, capilli veneris, magis ex usu sunt. Ubi lien magnus de sanguine farctus gignendae impuritati sanguinis, ac praesertim cacheXiae, admodum velificatur, cortices tamarisci, capparum, sui naria, scolorendrium, cuscuta, epithymum,radiκ ononidis, ipsaque martialia aliis praeferenda. Quum ex imbecilli de nimium remita
renum tono nephritis de calculi frogignuntur, cortex radicis acaciae de ejus insulum , item robcynosbati de juniperi, lpecifica quadam activit te succurrunt. Ex labefactato uteri ejusque val rum robore de retardatis in debito progressu iam guine cie humoribus, longae de multiplices, prae 1ertim post abortum , palliones pullulant, quibus utique singulari quadam efficacia medentur viliolochia tam longa, quam rotunda, artemisia , myrrha, matricaria, galbanum, bdellium , osopanax, succinum, masia pitularum Becherianarum Ec aliae quoque ad earundem exemplar concinnatae. Si intestina de quae spectant ad ea glandulae 8e tubuli secretorii de excretorii, hili rii, pancreatici, lactei, robore debito destituuntur , ut a copiosori humorum decubitu fiant nimii alvi fluxus, vel subsistentes in vasis humores motibus , insultibus ec paroxyimis febrilibus ,
mitem Ec occasioneni pra. ant, rhabarbatum, cortex chinae , interanus, chaccantiae , mariis
tenuissimi croci atque egentiae , pratiabunt id , quod non iacile aliis obtineri poterit.
II. Circa ulum iamen roborantium id in genere tenendum eli: quod longe meliorem effectum atque utilitatem praestent, quando non l lum ante eorum Oblationcm sanguis nimis re
dundans subirahitur oc congruis laxantibus pria mae resionis recrementa climinantur, sed etiam si ipsa ad meliorem humorum fluxilitatem de mobilitatem conciliandam , in decocto , vel inlitio , propinantur, vel adhuc rectius, cum
potu acidularum, thermarum, aut seri lactis com junguntur , quo certe horum roborantium, quae adstringentis naturae, operatio egregie adjuvatur atque in cnditur, ad tollendos magnos chronicos cie inveteratos morbos,inprimis quando paullo diutius continuantur cic corpus simul conventcnti motu, equitatione , Vectura aut ambae
Excipiunt ADSTRIN GENTI A de V
NERARIA , Graecis traumatica dicta, quae fixiori quodam leniter constringente clemento, la-Xas nimis, utiquatas, crotas ac laetas partes de fi-hras adducunt,stringunt, contolidant de congi tinant. Atque ex horum censu Praecipua sunt radix caryophylla ae, tormentillae, bistortae , cons lidae maloris, relatas hylli, plantaginis. rhapontici, ex herbis , vinca servinca, sanicula, s Troia ,
consolidamator, media, Saracenica, uva crispa, agrimonia,tiypericum cum floribus, millefolium cum sui mitatibus, equisetum, veronica, stag ria, verbena , piloli ita , teucrium, plantasini P. species, solia quercus, botrys, melissa, mentha,
betonica, urtica mortua, flores rotarum , halau-ssiorum , cortex chinae, granatorum, radicis ac ciae, succus acaciae, cathecu, sanguis Draconis, fructus myrtillorum, cydoniorum, ex aromatibus nucista; ex mineralibus haematites, alumen M. omnes terrarum 8c margarum species; cx chrimicis, flores salis ainmoniaci martialas , liquor martialis ex capite mortuo florum salis ammoniaci martialium paratus ἱ inter praeparata, essentia tra matica πωelii.
Sinrcies quas jam recensuimus ex princis sopaullo fixiori terrestri cum acido juncto agendi facultatem habent, ac dum nimis relaxatas Mbras paullo strictiores reddunt, a decubitu de Munatione
497쪽
stagnatione nimii liquidi eas liberant, simulque
coeuntibus propius libris solutis, consolidationem & coalescentiam promovent. Dillert tamen constrictiva in ipsis virtus gradu; siquidem in radice tormentillae, historiar Se ejus extracto, floribus balaustiorum, corticibus granatorum , soliis quercus, alumine, liquore martiali, fructibus& cortice acaciae, fructibus cydoniorum, de baccis exsiccatis myrtillorum, longe eminentior est, quam in herbis sic dictis vulnerariis , quae subtiliori terreo alcatino principio, quod panibus sulphureis balsamicis fixioris indolis intermixtum, imbutae, lenius & tutius operantur, & multi ac p stantis in praxi medica sunt usus. Quod autem haec tam vulneraria , quam adstringentia , subtilius, Blubile, terreum, constringentis facultatis elementum recondant, ex eo planius facile innotescit, quod insusum eorundem paullo satu- 'ratius, admixturam vitrioli martis, immo omnium liquorum martialium,non secus ac cum gausis fit, nigrum & atramentosum colorem recipiat. Corollaria practica. I. Si ullus remediorum usus cum prudentia & exquisita providentia instituendus , certe adstringentium. N am quum vita & integritas i lius corporis omniumque ejus partium in perpetuo & progressivo circulari motu humorum tenuium & fluidorum , per compagem corporis penitus serme vasculosam & ex minimis prorsus tubulis coagmentatam , contineatur & absolvatur; constringentium Vero ea vis atque facultas sit, ut fluidis mixta , ea incrassent, poros vero de tubulos solidorum coarctent atque angustent; in proclivi est, hujus virtutis remedia , natu animantium & vitalibus motibus minus favere atque amica esse, adeoque nec satis fida , nec secura, nisi magna cum prudentia adhibeantur. Experientia enim indies docet, ab ejusmodi improvide datis constringentibus , in compescentas nimiis sanguinis, vel alvi fluxibus, innumera damna& noxas induci, ac perquam facile inde rotam tes lentas febres, cachexiam, tumores Cedemat sos, affectus spasmodicos, colicos de hypocho driacos incurrere. Et huc etiam reserendus imis' prudens corii cis chinae ulus, in profligandis Intermittentium paroxysimis, quando hujus vi, idemtidem constringente, sordes viscidat, biliolis, salivales, quae tubulis viscerum primat sic dicta regionis inhaereicunt & excerni debebant, rete tae, ibi diutius detinentur,ic deteriorem morbum
II. Si necessitas ejusmodi constringentia postulat, non simul & semel, sed successive atque in remissiori dosi ει cum sufficienti liquido, .
iuncto etiam corporis motu, propinari debent; id quod etiam perpetuo , quando cortex chinae, vel etiam martialia,in usum trahuntur, injungere
III. Infeliκ, intuta & periculi plena est cura,
qua nimiae vomitiones, mictio cruenta , narium , uteri, aut aes haemorrhagiae nimiae, item haemoptysis, adstringentibus compescuntur,quod cerae nunquam cum bonis aegrorum rebus perficitur , nisi prius spasmi, a quibus plerumque ceu causis proximis sanguinis fluxus pondet, complacari , nimia motuum ferocia sedata & humores copiosius assiuentes ad alia loca derivati. IU. Herbae sic dictae traumaticae, seu vulnerariae , atque earum decocta, non modo in vulneribus , erosionibus 8c continui solutionibus, sed de in quibusdam longis & valentibus morbis, ut phthisi, scorbulo, cachexta Se calculosis passi Friae Hus manni Oper. Tom. I. nibus , quando nempe 1 tono viscerum & glan dularum dejecto & humorum hostili sagnaiione vel stasi oboriuntur, insignem dc commendabilem ferunt opem. Semper tamen cavendum, ne ubi nimia vasorum obstructio di fibrarum constrictio, ac pulmones in phthisi tumoribus ac tuberculis duris obsessi, iis utamur. Alias corte vulnerariorum Se leniter adstringentium usus in 'insulo longe saluberrimus, ad praescindenda calculosa. in renibus concrcmenta molesillima, quae ex nimis laxis vel ulceratis renibus potis li-
mum natales ducunt, de quo lectu digna CL. HEUCHERI dissertatio de adpringentium usu iucalculo. Et hoc nomine infusum mille iii & eius
summitatum, veronicae, hederae terrestriS,Dag riae, agrimoniae, corticis radicis acaciae, egregii
usus. Pariter in involuntario urinae stillicidio, tam in pueris, quam senibus, a nimia laxitate sphii cteris suborto, ejusmodi infusa expertae & desideratae virtutis deprehendi, admoto simul exterius spiritu vini rectificato.
Vulneratis partibus traumaticum , quod sa guinis de humorum fluxiones promte con pelcit, est solus spiritus vini probe rectificatus, quo certe nihil praestantius, si partes nervosae, tendunota sensibiliores, cum nimia sanguinis prosu- sone sauciatae. Nam spirituosa non solum succos, ut videmus in sanguine & lympha, coagulant, sed etiam nimium humidum absumendo, si-hras tensas Ee strictas reddunt, eademque arcintius adducendo & sanguinis stasin atque stagnotionem removendo, dolores atque inflammationes arcent atque avertunt. Nec ingloria est traumatica facultate nostro tempore aqua spirituosanait warquebusade dicta, quae ex optimis herbis vulnerariis destillatione cum vino Rhenano in balneo Mariae paratur, cujus tamen VirtUS spiritui ec vino potius, quam herbis, quarum est eius in fixiori terreo elemento reconditur, quodalembicum non transcendit, tribuendus.
Consideravimus hactenus succincte ea rem diorum genera, quae roborando agunt, Dunses ubi motus solidorum systallici deficiunt, eorum tonus dejectus & partes nervota ac fibrotae ipsaque
vasa nimis resoluta & relaxata sunt: nunc transeundum ad eorum classem, quae nimiis de effreni- bus solidorum & fluidorum motibus componendis , sistendis atque sedandis, & spassicis partium hstricturis dolorificis remittendis & solvendis, virtute qua gaudent dicata sunt. Quumque adeo multiplex & late patens sit effectus, ad hanc classem reserenda quam optime par orica, quae laxant blande & demulcent rigidas fibras simulque acrimoniam obtundunt; ano luna, quae dolorum ferociam levant; amisi Umoaica, quae spinicas stricturas leniunt ac solvunt; antepiliptica, quae motus convulsivos sistunt; hvnotica, quae sol
num conciliant; Sc narcotica , quae conspicuum sensationibus stuporem ac motibus torporem imserum.
Hac itaque sedativa generaIi & speciali fa- Anerim cultate splendent, radices poeoniae, valerianae , - - , P p a . artemisae;
498쪽
artemisiae; herbae hominum, basticum, sola- castoreum, pulvis secundinae humanae, intestissinum, paris; flores salviae, st inellae, acaciae, lupi, viperarum, rasura corii & cranii humani, ulmariae, sambuci, tiliae, poeoniae , papaVeris ungulae alcis, dentis hippopotami, lapidis mana- rhoeados, chamomillae vulgaris, milleselli, rota- ti, nec non moschus & Eibethum, quae in convuI-rum, malvae, liliorum convallium, primula: Ve- sivis'& epilepticis motibus ac in ipsa etiam chroris , liliorum alborum & omnia eri planta papa- nica epilesia insigni cum fructu usurpantur. veris , semen, cortices, flores, succus, optum & Anoduna & ad dolores leniendos somnum-
ex hyolcyamo albo ejus semen, semen anethi, Poeoniae; corteX quoque sambuci, tiliae & thymiamatis ; ex aromatibus, crocus, nucista, macis; ex fructibus, nuclei cerasorum, persicoruin, amygdalae amvat, nux vomica: porro ais stetida , camphora, nitrum depuratum & artifici,
que inserendum accommoda facultate instructa sunt papaveracea & quae ex opio 8c croco, nec non cynoglossa parantur, quae vaporosa sua sulphurea exhalatione nervorum & mcmbranarum tubulos pervadendo impetuosim fluidi ne vel motum compescunt, & sic non modo in pa Ie, cinnabarina; nec non ex animalibus deprom- te assecta, ted & universio corpore motus corri : dis quoque & arteriarum sedariores faciunt. Nam uti sub nimio motu & agitatione membranarum cerebri & nervosarum paritum vigilia
praesto est ; ita sub earum quietiori & pacatiori
statu somnus obrepit. ι ' . Narcotica vero quae torporem & stiporem
ta, castoreum, moschus, Zibethum, axungia canis , humana, taxi, Vulpis, lac, cremor lactis, vitellus ovi, lumbrici terrestres, rasurae ossium, ut
cornu cervis dentis hippopotami, ungulae alcis Iunicornu animalis , eboris , lapidis manati, c rii humani; Ex chymicis denique & praeparatis, liquor noster anodynus mineralis , spiritus nitri sensibus ac profundiorem somnum inserunt, va- dulcis, tinctura sulphuris volatilis , laudanum optatum, Sydenhanai, cydoniatum, hystericum, theriaca, dialcordium Fracastorii, theriaca coele- sis, massa pitularum de cynoglossa, de syrace, pitulae Uildegansit, Starchii, sirupus papaveris rhoeados, chamomillae, millefolii, oleum hyoscyami, lumbricorum terrestrium , pulvis antepi-Iupticus Dresidensis, cujus basis carbo tilia', item. artemisiae, specificum cephalicum Michaelis, pulvis Marchionis, aqua antepileptica Langit &aquae ex floribus superius recensitis destillatae,
nec non ungu nium populeonis. Theoremata.
Sedantia haec variis modis emcaciam suam tam in fluida, quam solida perficiunt. Par gorica quidem blandis mucosis, sulphureis, tenuibus partibus, fibras a spasmo duras strictas pore sulphureo ingrato & adverso, quo motus
fluidi nervet sere extinguitur, minus amice Operantur, adeo ut imbecillis lethalem somn*muin aliis etiam insaniam excitent. Insamata hoc sunt nomine omnia quae eX hyoscyam o tam nigro , quam albo, Mammonio & ejus specie datura, lolano ipsusque pomis concinnamur. ιNonnulla etiam ex sedativis spasmos & d lores sopiunt seminitaque conciliant, causas imΦpedientes auferundo, qua virtute eminent quam . maxime nitrum , purificatum vescarii ficiale, item cinnabarina & camphora. Nitrosa quippe tum aestum, tum motum intesii num calidum partium tulphurearum in sanguine componiant, i lidas partes humectant motusque in iis exorbita . tes quietiores reddunt, adeoque virtutem Possident, refrigeransem, humectantem, anodynam,
. antispasmodicam egregiam. Cinnabarina dcxtreipso contactu relaxant, spicula vellicantia invol- usurpata in compescendis motibus epilepticis M unt atque obtundunt, adeoque in doloribus, conVulsivis, qui a lympha subsissente viscida in tumoribus dolentibus, acribus fluxionibus, in ca- cerebro di ejus ac membranis spinalis medulla taplasmate, emplastro , vel unguento apprime oriuntur egregii usus, quia eandcm Iongiori usu
ox usu sinat, ut crocus, flores chamomillae vulgaris, meliloti, liliorum alborum , sambuci, mal- ae , papaveris, solia hyoscyami, lac, cremor i ctis , vi Wilias ovi, unguentum populeonis,ad ambusta, quod optime paratur ex malva, cortice arboris tiliae, sambuci, oleo lini, cerae.
An spcimodica, quia plurimi morbi & sym
ptomata, ut in sectione prima pluribus ostendi
potenter liquant. Camphora, praesertim cum . Utro mixta, egregie discutit inflammationes quibus semper vigiliae, dolores, quandoque etiam deliria juncta sunt, & sic virtutem antispasino- dicam & ludativam exserit. Asa denique stetida& sagapenum, quae gummata graveolentem spirant vaporem , in spasimis intesinorum sedandis, qua Reminas in malo sic dicto hysterico misemus, a spasticis stricturis te crilpaturis valorum cruciant & affligunt, duplici modo suam effi& fibrarum nervearum tanquam causa proxima caciam eXaerunt, partim quod spasmos ac dot gignuntur, amplissimi in arte usus sunt, non ve' ro una eademque ratione munere suo defungia tur. Vel enim ipsas fibras tensas, duras &consit ictas immediato contactu molliunt atque remi tunt , ut lac, pr&lcrtim asininum, oleum amygdalarum dulcium, emulsiones ex seminibus quatuor frigidis, amygdalis, pinguedines animantium, cremor lactis: vel hiando Iulphure vaporosofuidi in nervis motum seroetorem complacant, qua virtute imbutae aquae cκ floribus salviae, fraxinellae, acaciae, tiliae, sambuci, utinariae, persicorum, liliorum alborum , chamomillae vulgaris, primulae veris, milleHlii, nucleis persicorum, ceratorum , malorum Armeniacorum, cum aqua
pluviali vel rore Majali destillatae , quae ob vim antispasmodicam, in convulsi vis & epilepticis imsultibus cum fructu adhibentur. Vel etiam quaedam antispalinodica sulphure quodam tenui V Iroso ex regno animali, adeoque magis ami-
, Odictum eiaequuntur, ut lumbrici terresu h
res sopiant,partim etiam quod seponaceo gummoso acri late humores tenaces relisivant & o ru- .ctiones glandularum & minimorum tubulorum
I. Magnae igitur sunt efficaciae haec sedativa, quae subito etiam in exili mole sua perficiunt , ob agilissimum elementum, dum sulphurea V porola eXhalatione, penitiuS in interiores poros & paritum solidarum tubulos pervadunt de insignem in mobilissima, quae sensum & motum
partibus foenerat lympha, mutationem, ad motus emaenes complacandos, efficiunt. Sed uti momni remediorum genere, leniora di mitiora, ceu securiora & naturae magis amica, sortiore bus magisque activis praeserenda sunt: ita eadeincautio iii antispasmodicorum , anodynorum M . sedantium usu solicite tenenda & serio inculcanda ; nec unquam facile ad validiora, ut ps Ma,de G. cendendum
499쪽
cedendum est, ubi len ora, aquae ex floribus propter etiam usu & utilitate reliquis jam notis suaveolentibus hypnoticae, vel emulsiva ex semi- merito esse praeserenda: utilem & gratum mene papaveris, vel etiam nitroia, cinnatarina & praestiturum laborem judicavi, si ea, quae longo castorina sufficiunt. usu exploratae Be in certorum morborum cura-II. Et licet optata , per adjecta purgantia & tione spectatae virtutis auxilia,enumerem & paul- balsamica, ut in pilulis Starkii, Wildegansii; lo specialius evolvam. Non autem, ut Vulgi MeduVel por alexi pharmaca, ut in theriaca coelesti, corum opinio seri,specifica nobis audiunt ea rem dia ordio Fracastorii; vel per analeptica, ut in laudano liquido Sydenhainii, correcta, cum Prindontia adhibita, virtute & usu eximio non destia tuantur; attamen si alia suppetunt securiori modo operantia praesidia, quibuscum idem effectus obtineri potest, praestat ab illis abstinere, praesertim ubi debilia corpora, aetas senilis, infantilis &vires variis de catas prostratae. Longe autem magis ab his cavendum, quibus narcotica adrniκ-diorum genera, quae semper, in omnibus subjectis, certo & indubitato salutarem in morbis exserunt effectum, Et nunquam medentis spem et dunt. Ejusmodi enim virtutis medicamenta nul-
tibi sunt reperiunda, & salsa utique est persuasio,
quasi operationes atque effectus formaliter insint pharmacis & ab his tantummodo perficerentur, qui demum ex actione medicaminis, & reacti ne sive synergia ipsius corporis, resultant. ΟΠ ta, ut sunt pilaeae de cynoglossa praeter optum ni a quippe medicamenta agunt non tantum s etiam semen hyoscyami habentes, quibus tamen cundum sphaeram activitatis suae,
receptivitatem subjecti, ut, si idem remedium, eodem morbo decumimtibus decem personis o tuleris , alius atque alius & differens in singulis consequatur essectus.
Fallax igitur, inanis & dubia est vulgaris il Pus mista de panaceis, arcanis & specificis contra hunc vel illum morbum praesidiis dolosa jactatio: & p tius per specifica sic dicta medicamenta nulla alia . intelligenda esse inculcamus, ac ea, quae duim di agendi viribus instructa, ut ad hunc vel illum morbum sanandum efficaciora sint magisque proficua. Nomaulla quippe ejus indolis eIementa cis
coinplectuntur,quorum singula ad expugnandam morbi causam aliquid conserunt, ut ex iis mixtum pluribus simul in morbo curandi indicationubus satisfaciat. Exemplo sit rhabarbarum, quod aliis laxantibus omnibus in diarrhoeis palmam praeripit, eo quod non modo evacuat,sed & ama- , .ritie balsamica acidos & causticos succos cicuriae 'atque contemperat, ac demum cessante purgati ne, tonum intestinorum laxum nimis atque re Gsum, ob terreas subadstringentes quas recondit particulas, firmat iterumque adducit. pariter manna in pectoris affectibus de tussi stomachali, quae a cruditatibus acidis Ortum trahit, ad repur- - - . , gandam primam regionem, ob insitam, praeter laxantem virtutem , ipsi dulcedinem copiosam,
corrosvos , acidos dei acres humores obtunden rem ac demuleentem, Omnia alia alvum D uin ν ..centia longe antecellit. Alia remediorum hanc omnibus ventriculi morbis, nausea, inflatione hy- I ob caussam dicuntur specifica, quod eorum virtus Pochondriaca, asthmatica, cardialgia, incompa-min certo morbo ad certum edendum essectum, rabilem flatibus exitum parando , edit virtu- ι longa experientia innotuit & abunde confirma tem - ta est. Hinc cortex chinae specificum in sistendis intermittentium pato siniis, optum in doloribus lavandis, mercurialia in expugnanda lue ven nostro tempore frequentius utuntur quibus optata alias mirum exosa; ego vero non semel etiam ab harum usu pessimum notavi effectum. III. Ulut olim optatis correctis ipse quoque frequentius usus sim; eκ quo tamen, divina benignitas mihi concessit inventionem liquoris penetrantis & fragrantis aromatici saporis & od iis , ex ipsius vitrioli portione sulphurea, qua etiam a veteribus Chymicis pro anodyna habita est, singulari quadam chymica encheires prae- Parandi, ab omnibus aliis tuto abstinui. Hic quippe spiritus, quem liquoris anodyni mineralis nomine insignire soleo , totus sulphureus est , subito & flagrantissime ardet atque absumitur &ocyssime a flamma candelae , etiam tribus adhuc digitis remotus, flammam concipit,atque in calido conclavi subito in auras avolat; attactu tamen instar glacie est Egidissimus , ac probe d stillatus & rectificatus , omni aquae instar olei sirpernatat. Usus vero hujus remedii amplissimus est M virtus multiplex, dolores quippe egre- te levat de somnum conciliat, unde summo cumuctu in . atrocibus colicae, calculi, cardialgiarti podagrae, capitis de dentium doloribus ulu Patur. Sudorem quoque movet, ac licet ipse sit calidissimus, non tamen sanguinem comm Vet. Nullum praeterea torporem nullamque debi-htatem in capite relinquit, eamque ob causam
omnibus imbecillis , ubi viros summe prostratae, ut in hectica sebre, non sine fructu, di quod mirum, virium incremento , dari potest. Et quia ejus actio prima & praecipua in stomachum , in
rea. Quaedam specificorum nomen gerunt, quia V V partibus morbo affectis magis amica sunt eas
in m in e ,. - ' demque virtute sua quam maxime afficiunt. Sic
De Hecyica quorundam remediorum in partex nectois & membranaceae cum ipfis nemis
certis morbis esseacia. medicamenta subtili, aromatico, fragrante oleo
v. . imbuta quam optime serunt, minus ver narco
. . s. I. v tica, optata & contangentia. Ventriculus acidis delectatur, ut iis perfusus melius appetat de dia R Mensuimus hactenus omnis generis quae gerat ', contra ea pulmonum bronchia ab iis ἡ- ad praeservandum & curandum faciunt re- fenduntur & ad spasmos exstimulantur. Cantha media selecta & optima, eaque succincte in ceris rides de insecta late volatili caussico praedita, nec
rus classes ratione virium quas evierunt & elementorum quibus agunt in genere redegimus. Quum vero attenta in artis exercitio oblbrvati rnecompertum habeamus, nonnulla sanitatis praesulia peculiarem, specialem, sive specificam praealta in certis affectibus possidere facultatem,eaquonia meminini Oper. Tom. λventriculum, nec intestina afficiunt; renum a tem tubuli urinarii, ureteres cum vesica ipsaque urethra, ab iisdem vellicantur & spinicis agita tur stricturis
500쪽
I. III. humoribus inest dispositio , vel etiam per toni gium ejusinodi mi asinata illata, quae ad inducem Sic concipienda virtus specificorum, quomin dam corporis succis putridam corruptionem aptis. usus Medico frequens & in pretio esse debet e sima, in acutis non minus, quam chronicis, ego jam specialius paullo quae ex ipsis his vel illis vitiis quidem camphora, praesertiin nitro nupta, nil ildieata sint 8e magis appropriata dispiciemus. Et deprehendi praestantius. Haec quippe balsamica
ad sebres quidem intermittentes, maximeque ea- sua vi, crasn & mixtionem conservat atque tu rum paroκysmos compescendos , cortex chinae tur, Vim fermenti instingit , & perspirationem nostro adhuc tempore quain maxime celebratur, sine sansuinis exaestuatione intendendo, elimin hanc ob rationem, quia praeter acilli ingentem & tionem sordium per cutis spiracula egregie promo- sebriles motus sistentem virtutem , quam cum Vet. Quod si febris vel inflammatio malignitati aliis pluribus , ut vitriolaceis , aluminosis, radice complicata, camphora nunquam sola, iud sem- tormentillae ac histortae, communem habet, ob per nitro remixta exhibenda. Ad vires autem in amaricans bal micum elementum, morbi sicain omnibus sere , ac potissimum malignae indolis materiam corrigente & solida languentia firman- morbis, penitus prostratas, refocillandas, cortice
citri, Ob oleum quod.complectitur, 'vix datur praestabilius , nec non cinnamomo ejusque aqua, non tamen spirituosa, sed cum succis fragrantibus, ut fragorum, rubi idas te cerasorum,destillata. Ubi febris abest, oleum cinnamomi ω cum eo artificiose consectum elaeosaccharum, ad reparandas vires egregii usus. In ipsa peste,morborum maxime maligno, summum almiterium dicimeretur acetum, vel simplex, vel cum radicibus . alexi pharmacis & cordialibus artificiose p par tum. Succus quoque limonum, item pomorum citri, syrupus acetostatis citri, cum oleo de cedro conditus, ut acida, potenter resistunt putredini, cujus matrix & mutum est principium scalin sulphureum exaltatum, ad humorum & propo tionis mixturae in iis dissolutionem corruptivam
te esticacia, splendet. Potest autem hic corteκ vel in substantia propinari, vel in essentiam aut electuarium redigi, Vel etiam, quod optimum vino Rhenano infundi & leniter decoqui. Pariter ad specifica intermittentium referri solent flores amomillae vulgaris, a BAGLIvo mirum dilaudati , dum ob insitam amaritiem & oleum, & vim antispalinodicam in febribus quam maxime proficuam, & leniter etiam constringentem tonicam obtinent. Quod si vero pertinaces sunt hae febres& mirum refractariae, in causa plerumque magnae istius glandulae pancreaticae obstructio , ad quam tollendam mercurio dulci, regulo antimonii medicinali & sulphure antimoniali correcto , dextae ac prudenter usurpatis, nihil efficacius.
Speciatim in quartana peculiari quadam efficacia splendet essentia rhabarbari & gentianae, cum lixivio salis tartari & spiritu salis aminoniaci urinolis parata. Etenim in hac febre hepat'& ejus vasa sanguine crasse, ductus biliarii spisIa & lentescente bile, ac primae viae cruditatibus acidis eminentius consertae sunt, eaque propter hoc medicamentum dum acidos succos contemperat de quasi dulcificat stagnantem cruorem cum lentescente bile resolvit atque attenuat, inertem quoque bilem debita balsamica indole imbuit & simul
blande alvum vacuat, omnibus aliis merito ant ponendum. Quando autem haec febris adeo o firmata de contumax est, ut omnia aliti remedia eludat, mercurius dulcis , vol diaphoreticus, rite praeparatus, efficacissimae virtutis medium , nec
non antiquartium Riverit, quod pariter mercurio. virtutem debet. AH licet mercurialia exhibita etiam salivationem moveant, eadem tamen non minera, cruditates scilicet, commodissime possint Perti inescenda, aut periculosa est, sed potius ipsa, dici. Dccedente febris saepe conquiescit. . a is VIII.
Neque etiam in aliis dolorum generibus pro- Inflammationibus omnibus, quae semper se- batissimae virtutis auxilia deficiunti Sic crinbro stipantur, nunquam periculo carent, & ple- ciatus artuum scorbuticos, rheumatismos, arthri-rumque in partibus nervolo-membranaceis, pleu- tidem vagam egregie levant lumbrici turrestres ,ra,bronchiis pulmonum,singulari quadam effica- Vel succus ex ipsis expressus , vel pulvis illorum, cia medentur nitrum purificatum cum momento Praesertim cum absorbentibus, cinnabari & nitro Camphorae permixtum, demulcentia, lenitet ano- remiXius , ac cum lacte asinino, vel sero lactis, dyna, emulsiva & diaphoretica fixiora. Inprimis largius & diutius usurpatus. Pulvere quoque an- nitrum in omni aestu febrili restinguemlo omnia timonii crudi, si successive a minori ad maj alia antecessit, eo quod praeter virtutem, quam rem dos nascendendo, a granis circiter decem ad tum intestinum partium tulphurearum in 1angui- drachmae dimidiae pondus, quotidie assumminin- ne figit ac complacat, obhaerescentem quoque in terposito leniori ex temperatis lignis decocto, diuvasorum angustiis spissescentem sanguinem ac turnas rheumaticas passiones de tractiones artuum
Accedunt dolores, qui si ex sputiea strictura
oboriuntur , ut cardialgia, colica & ex calculo, liquor noster anodynus mineralis omnibus Paumam praeripit, utpote qui non solum blande an dynam & δilcutientem, sed etiam, quod aliis sedantibus plane negatum, roborantem egregiam facultatem custodit. Ubi status reli agnant & in- carceratis iis nervear ventriculi & intellinorumtumcar cum exquisiis torminibus distenduntur, corticibus aurantiorum, floribus chamomissae ,
carvo de cymino, salubri discutiente cffectu nihil superius, eo quod propter subtile vaporosum quod
recondunt oleum, anodynum & mitigantem, ac propter amarum, aromaticum , acre, fragrans elementum, roborantem & tonicum effectum e
sequuntur, quo fit, ut postea flatuum cavi, &
lympham solvit de fluxilem reddit &simul fibras
rigidas de tensas humectando relaxat, adloque antispasmodicam exserit virtutem.
molestissimas vidi sanatas. Ad podagram porro expugnandam commendabilis quam Ir axime lactis asinini usus, priscis etiam tesse PLINio MDioscoRIDE frequentissimus. Neuue minus P dagricos egregie solatur decoctum ex radice arte- Ubi maligna, hoc est in putredinem prona, misiae, scoraonerae,susapardiae, chanae, siquisitiat,