장음표시 사용
131쪽
reginemhabent a quadrante autumnali malencholico Notandum vero quod Ptolemaeus hucus'. pro vitiis corporis uniuersis iam expositis praesupponit maleficas Soli intensas, esse habitu matutino et Lunae vero infensas, esse in habitu vespertino; Cum enim hoc modo sequatur naturam Iumin rium , nihil corruptionis, vel putredinis producunt , qu morb os cum doloribus enicere valeant. Sequitur enim Ptolemaeus. Morbi vero accidere plerumque solent s quando in praedictis consitutiombus malesci configurantur mo-aeo contrario , videlicet vespertini cum Sole cum Luna matutini . Quae distinctio semper obseruandaethmos vero pr sequemur agere de'alijs & viiijs, & morbis iuxta nostrum propositum institutum Tandem in hoc capite o praetereundum quod Luna exiensa sole vR. ad plenilunium, idest vespertina, ubi augetur lumine, ducit semper morbosa centro corporis ad circumferentiani, sicut iam in superiori tractatu diximus. Si in hoc hab tu a maleficis inficiatur, cum ducat morbos a partibus, intemnis ad externam cutim, iuuat in hoc habitu ad producenda haec cutis vitia. Hinc emanat monitum censeo non leue quod huiusinodi morbi non sint liniendi unguentis decresente I una: quoniam forte continget ut ad internas corporis partes migrando, discrimen vitae longe grauiori morbo conciliare possint.
Dε ematibus omnis generis. Itulo Aposlematis in genere intelligo omnes illos
morbos, quos Ptolemarus lib. q. cap. 9. enumeram Veneris effultus compraehendere voluit verbis illis, quotquot humore nimirum ocrescente , cur cerrupto nascuntur. ut sunt Abscessus, sinus,
dema, Scirrhus, Phlegmone Erysipelas, Ulcus , Herpe S, Carbunculus, Cancer Sc. huiusnodi, quorum propriae quia rates medicae Arris Professoribus notae sunt. In primis vero considerandi sunt hi morbi in genere quc tenus omnes conueniunt in eo, quod ait Ptolemaeus oriri esuccrescenti, vel corrupta humiditate . a. Quatenus dii
132쪽
DECRETORIIS I irrunt inter se secundum natura,& qualitates' 3. Tandem quatenus inhaerent in diuersis corporis partibus, ut vel in carne vel in Hepate, vel in Pulmonibus, vel in Liene, vel in capite Sc. Primo modo spectati pridicti morbi semper habent pro causa saltem partiali concurrente Stella Veneris, atq.signa aquea, vel terrestria, sicut do c et Ptol. a Modo quoniam praedicti morbi differunt inter se, vel ratione Bilis flauae, ut Erysipelas, vel pituitae,ut Phlegmone,vel Bilis atrae, ut Cancer; vel ratione primarum qualitatum Sc. Data Venere causa morbi in genere, ad unam particularem speciem deducit quicunq. Planeta communicat cum ipsa V nere , visi Mars ad Erysipelaten, vel vicus, vel inflammationesct c. Saturnus ad Cancrum &c. huiusmodi: Quare opus est verersccte cognoscamus naturam, dc qualitates morborum: ha bent enim hi morbi singuli suas proprietates, ut quidam intumescunt, S augentur mo e ; alij potius dimittunt, Sabinsumunt carnem ; alij tegunt crusta; alij denudant carnem ; alii
apparent in Bammati; alii frigidissimi, ut ideo prorius nigri, nigredo enim frigiditatis, & scicitatis effectus cst; alijserpunt di inconstan ter de una ad aliam partem migrant; alii viceve se radicibus altissimis inherentes quasi scopuli manent immo biles,alii apparent in modum spongiae:alij ad inllar fistulae;alii densantur, Sindurescunt, ut ossa; alij emittunt Lapides, vel calcem; alii alios ostendunt effectus; adeo quod mirum videatur tantam oriri varietalcm in huiusmodi morbis. Qui augentur , origint m habent a signis omnino humidis, uti sunt signa triplicitatis aqueae, concurrente Luna aucta lumine; qui diminuunt& deuoranti signis voracibus, ut est Leo, decrescente Luna, ct Mercurio occidentali: qui teguntcrussa a C cro, dc scorpione: qui denudant a Piscibus: inflammati, quan do Mars eleuatur supra Venerem maxime a signis igneis; frigidi, quando Saturnus a signis frigidis: qui serpunt oriuntura signis mobilibus;qui fixi manet,a fixis i moduspogiae vel fiatulae morbi, quando concurrit Mercurius cum Marte erga Venerem in signis voracibus, vel pascentibus; morbi qui densatur, vel emittunt lapides, vel caeccm, habent pro causa Satur num,& signa terrea erga Venerem. Vides quod uniuersa. &singula secundum proprietates fgnorum, di siderum requirenda siuit. a biodo
133쪽
3 Modo spectandum est qualis sit, & cuius nature tum absolutae, tiim accidentalis ille Plancta, qui cum Venere communicat tum demum quibus in signi ε, & domibus inueniantur ipsi, &Luminaria, maxime quod est conditionis quodq.
cum illis configuratur; atq. etiam Horoscopus: Hinc ctenim cognoscemus partem corporis laboraturam, sicut cum Ptolemaeo diximus supra suo loco.
os morbos Ptolemaeus lib. 3. cap. I s. affirmat originem ducere a postremis partibus signorum, quando scilicet Planetet morborum authores in hijs loci ς inueniuntur . Et quae in ρ remis partibus si gnorum, ait ipse, reρeriuntur astra , extremis artuseus morbos , ct vitia inferunt. per humorum scilicet defluxus , unde leprae , ct uniuersim podagrae, ct chiragrae oriuntur. maxime cen seo ego si angulos Horizontis possideant, vel ad ipsos laostiliter oonfigurentur. Ratio autem euidens est, quoniam si totum signum influit in totam corporis partem, consentaneum est, quod initium signi respiciat initium partis,medium medias partes,finis postremas. At vero initium membrorum se tenet ex parte radicis , & connexionis versus principales,& maiores Partes, quae proculdubio sentes, quae circa Cor . Quoniam vero in hoc capite agitur de morbis manuum , &pedum; manibus magis proprie dominantur signa Cancri, ScGeminorum atq. superiorus domus; pedibus vero figna Piscium, Aquarii, & Capricorni, at q. domus 3. & 2. v sq. adlo-e uni initii Crepusculi matutini. Igitur si authores morbi, quorum titulo intelligimus S maleticas, &l liminaria, atque Horoscopum, si inueniantur in postremis pra dictorum locOrum finibus cum luminarium,& Horoscopi a maleficis issione, chiragram, vel podagram pro diuersitate locorum inserunt. Caeterum, an hi morbi futuri sint curabiles, nec ne ex Planetarum bonorum concursu, dc eleuatione cognoscitur; nam si non concurrant benefici, vel super ipsos eleuentur malefici
morbi authoro, omnino iucurabiter erunt: Quod si benefici
134쪽
validi, ic robustiores, quam malusiciniorbi authores exiliant, curabiles erunt morbi, id quod in cunctas morbis, S rerutia capitibus obseruandum est, ut habet iridcm Flol.
De morbis contagio . ' Ves cuius vis generis illa iit, veneni proprietates videtur habere quasdam: nam sicut veneni natura ethproducere uic illuc tuas qualitates vel ad interiores vel ad aptiorεs semper corporis parte S, ita lues interna Soc nouas partes petit alticiendo successive proxime sequente εἰ turlus ubi vcncnum Ingi euiam fuerit ibi tumo em, Sc inflammationem dolores'. exsuscitat, similiter K lues ; contactu communicatur vcnenum, ita S luc S.
Sciendum cst plures in uenari species contagiosi morbi; qu*dam adeo valida est qualitate putrescentc, ut paruo tempori. interuallo interficiat, occupando videlicet nobiliores , dc principes rporis partes caibunculis, glandulis, cxanthematibus, febre, Sc. ut in pestilenti js: quaedam anicit solani cutim lepra, scabie, herpete, vicere Sc. quaedam est assectio occulta, ex qualitate falsa, vel acri mordaci, qua Pulmones invadit, & Phthisina esticit; quaedam fertur ad Hepar,quaedan ad splen a quadam tandem inducit dolores vR. ad ossa, ut est lues gallica, dc species monstruosas inducit u R. ad luxationem; Rursus quaedam non propagatur nisi in uno tantum genere animalium ; quaedam amba t etiam plura genera. Veiacficos effectus Ptolemius ad Venercita praue affectam refert; quare contagiosi quoque moibi ad Venerem referendi sunt, cum hac differentia, quod venc ficos effectus ostendit, si cum Stellis fixis imaginum venenatorum inueniatur,ut sunt fixae Scorpionis, Ophiuchi, Hydrae Sc. contagiosos vero , si insignis humanis ponatur ; siue hae fisae,& imagines maneant in Horoscopo cum Veneris infeliciter se habentis hostili radio: siue malefici occupent angulos eleuati sipra Venerem. Rursus si Luna hostiliter a maleficis laesa familiaritatem habeat quamcunq. cum Venere. Prae omnibus autem Zodiaci locis punctus Autumnalis obnoxius est circa finem Virginis , dc ini
tium Librae , unde turpis lepra sint oriri: tum demum signa
135쪽
triplici tatis aqueae maxime Scorpias, Sc Cancer Caetcrum cit Venus voluptati s,oc incontinentiae causa sit, ut alibi etiam ex Galeno diximus, radi modo praebet occasionem cotagionis, S morbi; quamuis no modo contactu immediato,s edetia mediato, idest lagendo id quod ab egro fuerat tactum, communicari solet contagiosus ni urbus, imo Per acrem, Ahia i tum, atq. i ii dum enta.
'voniam in hoc tractatu non solum intendimus agere de vitias , ct morbis cornoris, qui ab ineunte aetateu'. ad finem vitae perseuerant, sed etiam de iis, qui incipiunt diuersis post natalem temporibus decursus vitae, tandem etiam de ijs , qui diue
sis temporibus eiicniunt, sed vel breuiori , vel drinuria tori durant tenipore, sicut sunt prae caeteris febres: in hoc capite ag mus de causis Dbri una, quae proculdubio sum uiuur ex Occurium oderatoris vite per motum Dirceiionis ad varias,dc diuertas caulas, quae febres inferre valent: supposito tamen quod in natali nihil vehementius obsit, quod grauiores cssectus, quam sint si res producere aptu sit: sicut profitetur Ptolemaeus Pluribus locis . Galenus lib. I. dedis sebr. cap. 3. atq etiam in ali)s Iocis definit febrim esse calorcin praeter naturam in corde acccssiimGitaut omnis febris,quecuq . sit cita quς Oritur ab atra bile,atq.apituita qualibet scia per coran Oict calorem praeter naturam is Cuius vero naturae sit iste calor praeter naturam di sputant ad inuicem Medici , ct Philosophi ; complurimi enim cuia scut ii odiiseri ea nativo vitali, nisi latustcudii gradus intesionis ipsius vitalis ca oris. Nos vero, sicut iam ex clictis, It probatis insuperiori tractatu clare patet, Omnino putamus calorem febris emcnc diuersae, imo etiam contrariae naturae a calore vitali zdc qua re non pertinet ad titulum huius capitis denuo dise
Galenus igitur in praefato lib. r. Ied F. seb.dicit maximas, α'rincipa es dimerentias sebriunitae, quae sumuntur ab ipsa sc-
Dris substantia: quae autona sit haec substaniae ditarentia Paulo insta
136쪽
infra insinuat dicens ; Nam aut Incatiscit ipsius torta scorpus s aut qui continentur in vinet raculis eius mo
res s aut Iota quidem aerea ripiritali q. substantia fugi-
eienter incaluit. Caetcrum soridas Partes cuni Hippocratci vocat continentia; humores contenta; spiritus impellentia. In sequenti libro Galenus affert differentiam earum febrium , quae ex humorum Putrcdine oriuntur: dicit autem in tusemitentes quidem tebres une in tripici differentia; scilicet quotidiauam, tertianam, S quartanam; & quotidianam ex Pitui . tae, tertianamox italiae bilis, quartam ex atre bilis putrcuina propagatam oriri. Rursus Galenus loquitur de continuis, quarum aifcri nonnullas differentias . Tandem semionem habet de Ephemera, quae oriatur ex simpliciter calefacis sangui ne, non cae putrido; quod si putruscat sanguis aliae oriuntur subres. Videntur igitur sex citu stricius febri una ; quatuor erihumoribus oriundae, una ex aerea spiritali subitantia, ct alia ex partibus solidis . quibus sic stantibus differenti js febrium . Quod spectat ad rem nostram ex dictis manifestiini apparet , cum subres diffeta it inter se iuxta di Hurentiam humorum , de partium siubstatui alium, quarum lingulis dominantur singuli Planetae: quod omnes, dc singuli Planaetae fiunt causa febris etiam Iuppiter , & Venus, qui ex natura sua benefici sunt,
temperatae qualitatis. Vt, Saturnus quartanae: Iuppiter Ephemerae, vel alterius ex putredino sanguinis: Venus quotidi
Cum vero omnis febris connotet necessario calorem extra
neum ; oritur hic disticultas, quomodo sit postibile produci se
bre a Saturno,&Venere, quoru propriu csi frigefacere,' prodi eure humores frigidos, ut est atrabit is, S pituita: aptius,5c a Io ue, qui temperatae nature est; calor aute febrilis est saltum excesistis quidam , sitio calor extraneus, Haec dulicultas petit quo modo Planete uni ucri aliter sint causae febris. Respondco, quod singuli planetae non sulit causae proximae,& immediatae febri-- , sed remotae ; producunt enim in corpore, & in humor bus eas dispositiones, que duin sc tanquam instrumenta plauetarum immediate gcnerant calorem fibrilem, Nani satu
nus cum praesit atrae bili, lieni pituitae vitreae, ' ossibus, fiat turet has partes, vel putrefaciat, vel atram bileici multiplicet. Pa
137쪽
cc ad alienas sedes transmittat et vel suscitet pituitae fluxionem:
ex obstructione via putredine, vel redunciantia, vel occupa tione nobilium partium . illico ex leui causa calida prox una accenditur febris quartana cum calore extraneo atq. simili ter de reliquis; de Marte non est dissicultas . Calor enim fibrilis sequitur naturam materiae , cui inhaeret et ut exempli gratia c Ior ignis ex quercu geniti potentior ei tuam eius qui fit ex Populo: in sene fcbri s semper leuior est, quam in iuuene; nishilominus tamena in viris'. causa mortiscit. Verumenimuero non propterea mihimet videor fati siecisse: quc niam Iuppiter,&Venus,cum sint benefici ,rationi consenta. vin non est, quod possint suscitare, vel putredinem, vel altera. tionem noxiam , vel quamcunq. aliam causam febris per motum videlicet Directionis occurrendo moderatoribus vitae zPotius enim seruare solet in maleficorum occursu; ut habemus apud Ptolemaeum cap. de moderanda vita . igitur potius sanitatem , quam febrilem alterationem aliquam apti. 1iine Produm cere Iuppiter, & Venus. Res . Quod humores , & partes corpori S illud temperamentum, vel rctinent, vel acquirunt, quod Planc tae, qui eis praesunt; tali seni effectus qualis causa: Milonia vero pleruq .contingit singulosPlanetas etiam Iouem,& Vznerem infeliciter poni ; varias propterea, S diue fas qualitates induere, ut saepe di ctum est; tunc prauum, & putredini obn xlum telnperametu, varias quoq. S diuersas qualitates humoribus,& partibus corporis quibus presut infundiit ipsi Planetet suis statis teporibus,qu a data priuia dispositione putredinis, leui occasione ,& causa accenditur febrilis calor: Vidcmus in faeno humido accendi ignem , fimum incalescere, plurimas
aquas minerales erumpere calore feruentes, fruges, carnes de
mixta queq. licet de se optima tandem putredinis qualitate Sextraneumq. corrumpentem calorem concipere atq. plures mmiles casus . Nihil autem fit actu,quod non pra existat potentia . . Omnus igitur, dc singuli Planetae causae sunt febris inpotentia videlicet introducendo in humores, S partes corporis quibus praesunt, putrescentes qualitates.
Non desunt viri eruditi, qui dicant aqud Saturnum quoq ct Venerem , & Iouem inueniri actualcni calorem, qui febrilis possit cist, quorum planctarum calor comparative ad calorem
138쪽
Martis leuior est. sed haec loquendi sentetia mihi non probatur ; quoniam non valde differunt secundum gradus inter se febrium omnium calores Omnes enim febres extinguere possunt vitam: cum tamen valde differant secundum naturam, S proprietates inter se etiam Planetae , ut e regione pugnent. Etenim rc ipsa videmus, quod non extinguitur febris applic do tantum refrigerantia; sed opus omnino est tollere, &r mouere putrescentia vel quae sint alias causas; cum summis enim causis morborum semper pugnandum est: quamuis non inficior se se inuicem fouere, nutrire, & augere febrilem calo rem , & pu tredinem ; nam q. a calore extraneo oritur putredo,& a putredine calor extrancus; unde utrumq. opus est expugnare; non exordiri tamen febres omnino centeo nisi praeuia Putredine, ure alia noxia dispositione: & qui se abstinent ἀcruditate, ex qua oritur putredo censeo se seruare posse aio brili calore , nisi alia detur causa &c. quae si sit procatarctica idest externa, sicut leui de causa accenditur febris, leui etiam de causa extinguitur, ut etiam de se evanescat. Ptolemaeus lib. q. cap. s. agens de mortis genere declaraefatis diffuse qui, & quales sint morbi prouenientes a singulis
Planetis et quamuis revera enumerat plures qui mixti sunt, α non sunt simplices sebres , sed comprehendunt commixti nem, atq. affectiones nobilium partium corporis. Attaniendicit quod Saturnus affert diuturnas febres. Mars vero tertIω nas, S continuas seruentes. Mercurius morbos in capite Occide inde voles distinguere morbosa violentis casibusti igitur hoc moriendi genere δ vita discedimus eum mortis authores in proprijs', 'o domesicis natura Iuae
conuenientibus locis reperiuntur a nullo Iuperari, qua malignorem illustrioremque exitum reddere posset.Qmbugverbis docemur quod Planen si sint libert,et in domelticia naturae suae Iocis, mitem morbum emciunt, mitem inquam ad differentiam violentorum in generet casuit, Quoniam loquimur de natalibus; . haec omnia intelligenda sunt in loco
natalis atque in loco concur ..i
139쪽
tis DE DI E a V sC A P. XXVIII. i
ne definitione Crisis iuxta Galeni
Voniam in febribus de quibus dictuni est co
tingunt Cristus , opus omnino est ut in hoc loco de ipsis Crisibus inquiramus definitionem , & naturales caulas : Et licet de his iam in superiori Tomo dixerimus nonnulla; nunc siibi ungimus' alia quaedam ad clario rem propositae reiicognitionem . Desinit Galenus Crisim lib. I. de Dieb. Decr. Suod si tum
batio subita quae sinem haber vel ad salutem , vel ad
exitium egrotantis . Cum ergo Galenus non dicat Crisim e Gst v et simpl ici ter naotuni localem, vel sol uni nodo alterationis; sudalserat esse turbatione; utiq. sub hoc titulo vult coprehcde- rc tum alterationis motum, tum localem ; unde subdit ex Crisi apparerς signa, S excretiones, quae proiecto ex motu locali apparent. Cum vvro motus locati s intra nolirum coi pus fieri non ponit sine opere primarum qualitatum; utiq. sequitur fic-ra non posse sine motu alterationis; atq. ita sub hoc titulo turbationis Galenus ult intelligere virum q. motum, scilicet al
L icit auteni esse subitam turbationem siue seri ex templo: Quonia enim natura,& humores in corpore decubetis quousq. aegrotat perpetuo agunt, & patimur ad inuicem,tadem naturaci qualitates putrescetus insurgunt ad sananium discrimen si tuto ab Astris tempore, in quo scilicet incidit finis periodi motus ,& modi influendi corum, & in quo completur vel coctio ad salutem, vul putredo ad exitium, quae emergunt CX pzrpetua illa ad inuicem actione . Hinc iure optimo Galentis initio lib a. de Dieb. Decr.ait. Est auIrm natura in nobis quadam res ordinata . diua quidem ubi juperarit mater m proportionibus quιδ aam certis , ordιnat q. periodis fuas motionis perficit. Vbi titulo nostrae naturae non in-rolligit materiam primana, de qua iam dixerat inordinatam cssu,&philosophus asserit illico,&facillime vel concipere,
ni suscipere qualitates contrariai;scd intoligi t Parios, poten-
140쪽
rias, & munera, quae sunt in nostro corpore quae protecto mi oruin inter te ordinetii struant. Sed magi S accurate videamus definitionem a Galeno dat et . .
Omnis definitio requiritur genus, ct disserentiam: igitur
verbum surbatio stat loco generis, quoniam in corpore aegro tantis contingit sei Petuus motus S alacratio tuter naturam,
S qualitates aduersas, quarta tui batioqilaedam; inio non citin regione elementari aliquid , quod non sit obnoxium perpetuo i tigi ter motui , Salterationi; onmia cnim sublunaria ex cepta libertate hominis subi jciuntur calui cces estibus, ut asierit Philosoph. initio primi nicteor . Cum vero causae coelelles
agant perpetuo semper in hanc clementarem plagam , sequi rur proculdubio quod omniae perpetuo iugiter motui , ct aleterationi sint obnoxia urde Pnilosophus saepiusait Oninia ulla semper in perpetuo motu . . Addit vero Galeuus verbum subita, quo vult intelliger quod sit turbatio notabilis,&iManifesta, alq. subitanea respectigo urationis morbi. Aliqui tamen Authores intelligunt quod sito ianino sub tuasta,unde in morbis clitonici volunt quod Propriu non contin Sant Crises, quoniam hi morbi tardi sunt motus natura sua, ed non solent ostendere mutationes subitas: attamen Galenus,& Hippocr.ammamina orbos chroaicos sol lai in contraria temporis qualitate; selutio autem morbi crisis est, de Galenus in a. de Diebus Decretoriis haec habet formalia verba. Porro quanto ulterius morbi processerint, diuturniore sque euasserint , perturbatio , quae praecipitem immutationem praecedit, tanto magis conquiesscst s r dictaque ipsa tunc paulatim mementia duos aut tres dies in Iotum occupant. Et rursus ait Galenus. Aliquandoquidem morbi diuturni fuerunt iuricari die inico, id
per axcretionem, Vult ergo Galenus cotingere Crises eta
am in morbis chronicis, sed vel diutius Crisim durare vel, unico die absolui sappareantexcretiones; itavi Crisisse tum hario subita respective ad morbi durationem. inod quidem
rationi consentaneum videtur; nam vi verum est quod morbi diuturni tardi sunt motus, Sc acutissimi sunt velocissimi in tus; ita quoq. verum erit quod illi decernantur lento motu , hi vero veloci et crises namque motati sequuntur naturam Sc