장음표시 사용
101쪽
quam si dies Venit quo praestanda est ' l); n quaedam
conditiones natura sui nec possunt eodem temporct implori sed necessariam habent temporis divisionem, volui cum decem operarum jussus est dare, quid Operae per singulos dies dantur' 2). Iure autem nostro cum servisitan amplius utimur, necesse est ut Omnibus operariis sol vamus mercedem: eam suis Semis, ut PRr est, non solvehant; igitur ea productionis impensa olim non erat tanta, tuanta hodie: attamen pecunia nunc in mercedem soluta,
iis constabat in pretio servi et quotidianis in eum impensis. Utrumque ex sorte solvitur ut dein videbimus): sed hinosequitur, Romanos saePius Serris suis, quos tamen alere debebant, lacilius uti potuisse in producendo quam machinis; adeo ut recentioris Oeconomiae doctrina de machi narum prae manuum vera utilitate δὶ, hic noti plano
Cetorum optime viderunt nomini, non fieri posse, ut
opera hominum S. servorum sit Corta mensura qua rerum
valorem possemus metiri 4 : quamvis enim homo quidam pro sua opera eandem necipiat mercedis nomine pecunia summam quod tamen no semper quidem 'obtinotin ea oporao aestimatio in diversis hominibus plane divorsa est, adeo ut huic a nullo alio plane Possit suppleri: n si servus operas extraneo dare jussus esset, nullus nomine servi suas operas dando, liberare Somum potest: quod in pecunia aliter observatur; utpote cum extraneus, pro eo servo dando pecuniam, servum liberaret' 5). Etenim
rectissime , CHELs... Putat, eam DSSe CauSam Operarum,
102쪽
ut noli sint caede ii, neque ejusdem hominis, nequo eidem exhibeantur: nam plerumque robur hominis, uetus temporis, Opportunitasque naturalis mutat causam operarum 1ὶ: igitur in aestimanda hac opera hujus ratio tenenda est disserculiae 2ὶ.Sic, ut secundo loco de illa quoque dicamus, disserre
potest etiam qualitas ipsius Operae quam natura Praesidi. Ut enim constat, alios esse fundos qui multum proserant frugum, alios esse qui minus proserant 3); haec divorsa agrorum qualitas, quae apparet in ejus opera productiva, diverse aestimatur: n quod εi certus locus sit eri tus, . . . pro bonitate Ioci erit regressus: quid enim si, quod suit in agro praestautissimum, hoc evictam est; aut quod fuit tu agro vilissimum' aestimabitur loci qualitas, et sic oritregressus' 4). Quod autem revera Opera existit naturae, qua novos fructus semper praebet, non tantum ex frugibus quos crescere Vides patet, sed etiam ex Hiis terraolandi productis: o nec puto' inquit a vo AG nsundum deteriorem osse, si tales sint lapidicinae, in quibus Iapiserescere possit' 5ὶ; ssi vir in lando mulieris dolati lapidicinas marmoreas invenerit, et fundum fructuosiorem secerit; marmor quod caesum lὶ Meque exportatum, est mariti, et impensa non est oi Pra tanda: quia nec infructu est marmor, nisi tale sit, ut lapis ibi renascatur, quales sunt in Gallia, sunt et in Asia'' fl). 1ὶ L. 26. I 12. D. de eond. indeb. s2ὶ Cf. quae ipse s et dieit
103쪽
Quoi iistin Vero haec naturae opera non seni per eademost, et aliis anni tempestatibus major, aliis minor; hincrepetas quaedam agricolis data privilegia: n Omnes judices
urbanaequo plebes et cunctarum artium ossicia venerabilidio Solis quiescant. Ruri tamen positi agrorum culturae libero licenterques inserviant: quoniam frequenter eVenit, ut non aptius alio die frumenta sulcis aut vineae scrobibus
mandentur, no Oeensione momenti pereat eommoditas coo
Iesti provisione concessa si). v Nullis vero criminationibus implicanda sunt remedia humanis quaesita corporibus, aut in agrestibus locis innocenter adhibita suffragia, no maturis vindoiniis metuerentur imbres, aut ventis grandinisque Iapidatione quaterentur; quibus non ori usquam salus aut aestimatio laederetur, sed quorum proficerent actus nodivina munera et Iabores hominum sternerentur 2): Abhao onim tempestiva naturae operations pendet ipsa agri colarum opera, quam turbare humanis non licet institutis: n exercitoros'' igitur na quocunque judico dati ad exigenda
debita in quae civiliter poscuntur, servos aratores aut boves aratorios aut instrumenta stratarum pignoris causa dopossessionibus non abstrahant; ex quo tributorum illatio retardetur; ... pignorum gratia aliquid quod ad culturam agri pertinet, auferri non convenit'' 3): n numquam sationibus ot colligendis huctibus insistentes agricolae ad extraordinaria onera trahantur: cum providentiae sit, ον portuno temporo his necessitatibus satisfacere' 4): tandem,nne quis messium Vindemiarumque temporo adversarium cogat ad judicium venire, Oratione D. -ncI exprimitur; ill L. 3. C. de feriis. l2ὶ L. 4. C. de ma f. et maraem. 3, L. 7, I. 8 , C. quae res p. ri. Cf. Code de Proc. civ. a. 592, We h. v. burg. regis . a. 447. i4ὶ L. l. C. de agricol.
104쪽
quia Occupati circa rem rusticam in forum compellendi non sunt' i). Hinc u a dio 8 kalend. Iulii usque in kal. Aug. messis seria concedatur: ... a 10 autem kal. Sept. usque in idus Oct. vindemialis seria concedatur 2).
Jam cum Omnium industriae generiim Vidimus Operationes, et ipsius quoque naturae, tertii productionis auxilii op ra respicienda est, ipsius sortis. Dixi et probasi, ad producendum nos egere quibusdam robus jam productiis quas sortis parto emi debebant; ut sunt, materia circa quam Versetur industria; machinae, instrumenta; alimenta ot vestes domini; mercedes operariorum, vel quod harum plerumque loco apud Romanos erat, cibaria ut vestimenta sorvorum: et ipsis Bigestorum locis ostendi, harum re-rum aliam, uti materiam, transformari sed eandem in nere; alias, ut alimenta et mercedes, cito consumi; alias rursus, ut instrumenta, diutius remanere; at tempore et
usu tandem perire ta): - jam putares, impensis his et
productionis acquisitis subsidiis, ipsam sortem deperire et aliam ejus loco existere: - minimel ICtus Rom. te doceat, quoties partes rei variae mutantur Et species, tamen idem manere genus, eandem esso rem. Priori I O ALPExi citanda verba sunt, quamvis sorte pluria, quibus id de unctis sero rebus universo probavit, et vero phi Iosophi
explicavit 4): n Proponebatur in 'iit is ex his judicibus
qui in eandem rem dati essent, nonnullos causa audita incusatos esse, inque eorum locum . alios esse sumptos; et quaerebatur singulorum judicum mutatio eandem rem, an aliud judicium fecisset Respondi, non modo si unus si in L. I. pr. D. de ferita es dilat. 2ὶ L. 2. C. de feriis. lal ne his omnibus e . diss. p. 65, sqq. s41 L. 75. D. de Judiciis. Cluilippo by Corale
105쪽
aut alter, sed et si Omnes judices mutati ossent, tamen ei rem eandem et judicium idem quod antea suisset perm nere. Neque in hoc sesum evenire, ut partibus Commutatis cadem res esse existimaretur, sed et in multis caeteris rebus: nam et legionem eandem haberi, ex qua multi discessissent, quorum in locum alii subiecti essent: et populum eundem hoc tempore putari, qui abhinc centum annis suisset, cum ex imis nemo nunc viveret: itemque navem, si ad O mepe resecta esset, ut nulla tabula eadem permaneret, quae non nova fuisset, nihilomiuus eandem navem esse existimari. Quod si quis putaret, partibus commutatis, aliam rem fieri, lare ut ex ejus ratione nos ipsi non iidem essemus, qui abhinc anno fuissemus: pro
terea quod, ut Philosophi dicerent, ex quibus particulisininimis consisteremus, hae quotidie ex nostro cin re decederent, aliaequo extrinsecus in earum locum aco derent. Quapropter cujus rei species eadem consisteret, rem quoque eandem esse existimari. Iam ALP ΕΝΙ pulcherrimo exemplo innitentes, de singulis videamus. Ea quae in cibariorum et vestium acquisitionem plano sunt consumpta, atque in meroedes operariis tributas, ut ita eorum operas emeremus: haec opera Por se quidem
non respicitur, sed, ut vidimus, in actu consistit si): is actus locum habuit circa materiam ipsam, et igitur in mercibus vel artificiis vel frugibus rovi Viscit. - Η- qu quo reser instrumenta, et ea quae impensa sunt in his reficiendis et a meliorandis. Si plano perierunt usu, etiam hae impensae in ipsas merces et productorum aestimationem rotandutitur; si adhuc existunt, ipsius adtiuo
106쪽
sortis poculiarem constituunt Partem: Sed, poli aluus, omnia instrumenta, Omnesque SerVos PeritSSE, Vel, persecto opere, esse venditos; in ipsis mercibus vel in pee nia inde redacta consistet eorum aestimatio. - Materia, circa quam Iocum habuit industria, quamvis mutata et re- Ormata, mansit eadem; dein, ea vendita, ut quoque me cibus, ut terrae frugibus, Vel aliae merces aliave producta pro ipsa emta sunt, vel in pecuniam redactum est horum omnium pretium. Iam, sive in mercibus, sive in peconia consistat id quod ex his perceptum sit, semper sors eo adhibita, erit eadem: anno Vel longiori te ore praeterlapso, potuit decrescere, potuit augeri; semper tamen una illa eademque sors aucta est vel decrevit. v Tabernam pignori dedit: ... an tabernas appellatione merces quae in ea erant obligasse videatur; et si has merces per tempus distraxerit, et alias comparaverit, .eiisque in tabernam iutulerit, Et decesserit; an omnia quao ibi deprehenduntur, credit . . . Petore P Sit, Cum et mercium species mutatae sint, et res aliae illatae
Respondit Icturi: et quae mortis tempore debitoris in
taberna inventa sunt, pignori obligata esse vident V 1ὶ.n Cum rogatus, quidquid ex hereditate supererit, post mortem suam restituere, de pretio rerum venditarum alias inparat, . . deminuisse quae vendidit non videtur: sodquod inde comparatum est vico permutati, domino restituetur: idem servandum est, et si proprios creditores ex ea pecunia dimiserit: non enim absumitur, quod in 'corpore patrimonii retinet V 2 . Adde hunc locum, qui
ipsis verbis ad sortem transfert quae AL NUs de cunctis ilὶ L. 34. pr. D. de pignor. et hyp. l2ὶ L. 70. I 3 , l. 7l ,
107쪽
rebus quarum Partes mutarentur, ratiocinatus est: n Si
ipsa res quac ad alium pervenit, interiit, non emo locupletiorem dicemus: sin vero in pecuniam aliamve rem conversa est, nihil amplius quaerendin est, quis exitus sit, sed omnino locuples factus videtur, licet postea depe dat. Nam et Imperator Asm n us rescripsit, ob id ipsum peti ab eo hereditatem posse; quia licet res, quae in her ditalo fuerant, apud eum non sint; tamen pretium earum locupletem Eum, τοι saepius mutata specia, s ciendo perinde obligat, ac si corpora ipsa in eadem sp cie mansissent' si). Fuit praeterea Romanis sortis productivae genus tam singulare, ut non possim non pauca de hac separatim tradero: peculium intelligo servi. quodcunquo seros acquirebat, domino acquirebat; neque etiam peculium servi erat ejus proprium; sed quod dominus voluit, ut servus retineret et administraret sep ratim a domini rationises: n poculii est non id cujus servus seorsim a domino rationem habuerit, sed quod dominus ipse separarit, summa servi rationem discernens ' 2). v P cutirem autem et mo quidem sic definit: quod servus domini permissu separatim a rationibus dominicis habet,
deducto indo si quid domino debeturV 3). Optimo autem
proposito id moribus invaluerati nam grave fuisset, se vum non mercenarium quidem, sed institorem, sed artis interdum vel scientiae doctorem, quotidio molestari, ut
108쪽
interdum IaecviIiae summam, qua sibi Procuraret ea quae ad artem excolendam erant necessaria; et quum dominus
volebat, ejus peculii ratio reddebatur: illudque peculium dominus augebat vel minuebat, vel totum adimebat 1). Cotorum ut ratio talis poculii integra maneret, saepe, saltem usi ex consuetudino domus erat 2), recipiebat servus quae in domini rem verterat, et impenderat 33;
adeo ut plano sopararetur a ceteris domini facultatibus; et uni industria generi vel operae occupatum, graves ferret reditus. Νam ne minoris ducas talem sortem me liarem, vide quid ea comprehendatur: vin poculio autem res Osso possunt omnes, et mobiles et soli; vicarim qu quo in peculio Imtest habere, et vicariorum peculium: hoc amplius et nomina debitorum: ... sed et hereditas et legatum, ut LABEO ait: ... et si spaid ei conservus debet' 4). Imo etiam servas talo Moulium habebant: is et ancillarum Domino. . . in peculio actio datur: maximo si qua sarcin trix aut textrix erit, aut si piod artificium vulgare exo oeat, ... sed et tribui iam actionem, si peculiari merco, sciento domino, negotientur, dandam emoV 5ὶ Plano igitur tale peculium convenit cum paris sortis
quam hodie aliquis filio suo, aliive institori daret, ut patri vel patrono Iucretur, ipse usuras minores et alimenta indo habeat. Et revera talo ferri peculium sors productiva domini dici potest, imprimis si, ut Saepo, Omnes rius divitiao in uno illo erant servo. Cum vero ab ipsius artis vel opificii vel mercimonii eventu dependat peculii talis reditus, daninum vel Iucrum; optimo de hoc, sero 1 L. . pr. eod. 2ὶ L. 23. II. B. depectit. ἰου. 33 L. l. 23. I . Add. I. T. g6. B. δεμ t. εὶ L. τ. 94, 5, . eod. 5ὶ L. 27.
109쪽
is Pocesium nascitur, crescit, decrescit, moritur: et ideo eleganter PAPIRIM FRONTO dicebat: peculium simile esse homini. V Insuper haec ita explicat: n quomodo autem peculium nascitur, quaesitum est y Εt ita veteres distii mutit: si id adquisiit servus, quod dominus necesse non habet praestare, id esse peculium: ... ita igitur nascitur poculium: crescit, cum auctum suerit: decrescit, emit servi vicarii moriuntur, res intercidunt 3ὶ: moritur, cum ademptum sit.
1 v. . . Les richesses... soni suscepti Nes d 'ἀtre creges, dε- mittes , d augmenter dans Io sein mῆme de chaque nation , ... selati Ia maniere doni on syy prend pour udrer de tela esseta. 2ὶ L. 40. D. de pecul. t 3ὶ Add. l. 3. D. quando de Pecul. aes. vut possit ei accedere , . . . Duelibus , vel pecorum foetu , ancinarumque Partubus: et decedere , veluti ai mortuum sit animal, vel
110쪽
DE REDITIBBS, IMPENSIS ET LUCRO. Reditus, quid λ - est triplex: Ι'. reditus terrae fundi,
qui eonstat vel in Ductibus vel in mereede Iocationis Πο. reditus sortis, impr. Pecuuiariae: - usurae sunt reditus annales P uniae; cohaerent sorti; solvuntur protruetibus; usurae legitimae : con entionales; earum modus lege definitus ; usurarum odium; utilitas: reditus industriae ; docti, redemptoris , operarii: - differt utrum ipse producas an usuras acquiras Pemulae. - Duplici ratione reditibus uti possumus: P. Possumus con Servare; et ita sortem augere : II'. erogare , VeI 1'. productive, in materiam, alimenta, instrumenta; et sic itidem sors
augetur: - quamvis illae impensae fiant ex ipsis industri,ε productis, nihilominus fiunt ex reditu sortis: - impetasis his saetis ex reditu sortis, dominus fit Iocupletior. Id quod
ex reditu superest dicitur I uerum integrum: - vel 2..im pr o ductive: sors manet eadem; sed dominus fit pauperior, quia non auxit patrimonium. - Luxuria: comedere so tem. - Fmetus anni omnes spectandi sunt; uti quoque omnes sortis partes unam essiciunt sortem.
st ipsa vox notat, reditus est id quod ex sorte a hibita in producendo 'ist certum tempus ad nos redit: quum autem sors illa aliis consistit in terrae fundo, aliis in pecunia cisis quae pecuniae habent Valorem, aliis in Diuiligod by Corale