장음표시 사용
81쪽
10. instruino ita nucessaria nil operaiidunt, ad temian eo
tendam, ad subricandum, ad naviganduin vel vehendum: quo reser etiam construCtiones majores, machinas, ju-IIienis, Operarios, Cet.: 2'. ad alimenta sibi praestanda, donec opus illud in quo occupatus est, reddat ei summas hanc in rem impensas: 3'. eget materia quam transformam
possit in producta; quae interdum ab ipsa natura gratis tribuitur, plerumque autem jam existit et ab aliis pro ducta est. Triplicem hanc sortis tiroducti uno divisionem jam probat,imus uotam fuisse Romanis et ii ICtis sedulo
osse distinctam. duum nutem Omnes sciant ut CorIu re Ii iris Politicen non data oliora tra uiri nequo igitur OoCoi Omicam harum rerum quas dixi ibi inveniri disquisitionem, nemo etiam hoc in I O potest exspectare ut ex talibus Istorum fragmentis hoc argumentum tam culto atque ornate expositum reseram ac illud disposuerunt recenti res: modo Probem ex diversis locis, eam sortis divisionem de qua nunc loquimur, iis cognitam suisse Et bono illos inter tres has sortis Productivae partes distinxisse , nihil nocebit vel haec aliis minus ad rem iacientibus osso mixta vel aliis interdum expressa verbis atque nunc Oec
Nota interim pecuniam numeratam ipsam nullo usui esse huic productioni, nisi in quantum faciliores reddat permutationes, sine quibus productio locum habere non posset: et plerumque haec P unino numeratae Pars est totius sortis minima; imo interdum, ut apud agricolas v. c., sere nulla: hinc ii domini praediorum id quod terra praestat, acci Pinni, pectiniam non requirant, quam rustici
82쪽
Probabo igitur ICtos Rom. distinxisse inter instrunicula, materiam et alimenta; atquct tres Das partes sortis necessarias duxisse ad producendum, vel ut ii dicebant ad Ductus percipiendos; idquo in tribus industriae generibus pariter observasse: ne tamen diutius haec nos morarentur, imprimis unam agriculturam l) specuabimus, ita uunon ut cetera industriae genera non plane omittamus: si enim in ipsa, ejusque Variis partibus beno distinxerunt,
sane de ceteris non minus recte cogitiarunt. n In instrumento sundi ea esse,'' inquit L is Γs, i quae uetus quaerendi, cogendi, conservandi gratia parata Sint , RABIA . . EVidenter enumerat: quaerendi, veluti homines qui agrum colunt, et qui eos exercent praeposiative sunt his; quorum in numero sunt Vmici et monitores, praeterea MVes domiti et peEOra stercorandi causa parata, vasamae utilia Culturae, quae sunt aratra, ligones, sa
culi, sesces putatoriae, bidentes et si qua similia dici
possunt: Cogendi, quemadmodum torcularia, corbes, saDcosque messoriae, salces Monariae, quali vindemiatorii, exceptoriique, in quibus inae comportantur: conservandi, qualia sunt dolia, licet delassa non sint, et cupa V 2 : imo quam maxima servorum copia ad instrumentum pertinore potest: n constat eos qui agri gratia ibi sunt, instrumento contineri' 3ὶ: - ndo grego ovium distinguendum Est, ut, si ideo comparatus sit, ut ex eo fructus Caperetur, non
debeatur sin instrumento sundi legatri; si vero ideo quod non aliter ex saltu fructus percipi possunt, contra erit, quia per greges huctus ex saltu percipiuntur' i 43.
si IIano potitis sumo , quoniam haec exempla magna in parte deprompta erunt ex tit. D. de instructo vel instrumento legafo , ubi praeseriim ad terras fundum respicitur. 2ὶ L. 8. pr. D.
83쪽
uido in hoc postremo loco, Iliam acuto maioriana distinxerint a Cti ab instruitionis: grex est materia, si comparatus est ut fructus ex eo Capiatiue est vero instrumentum, si id est in fundo ut, eorum scilicet stercore, ex sundo, ex saltu fructus percipiatur l . Mirum est, eandem probam di tinctionem a non omnibus JCtis factam fuisse circa semen, sivo illud frumentum quod . serendi causa sopositum est: in suerunt nonnulli qui id instrumento annumerarent, quia culturno inserviebat: alii rursus cibariis addebant s23: utriusque sententia valde improbanda; sed error inde ortus est quod non magna esset hujus copia, et ad alimenta aeque aptum ao ad Serendum. - Semper autem memorin tenendum Est, iuridico eos non Vero politico rem Oxplicasso; es quamvis hio legatarii causa aliter censuerint, tamen si quaestio oeconoma iis suisset Proposita, V
rosimilo esse ut bono responderint 23, ut de grego ovium jam vidimus; et ut ex alio exemplo industrias labricatoriae insuper probabo. Inquit Phuus 33: n cum
1ὶ Si sAT id exemplum tenui Met, non tam ridiculo probasset g egem machinae loco posse haberi, quam sagit T. I. P, 61. not. I.
voci Peut encore se reprέsenter uri troupeau comme une machino
h salto do Ia viando ou de Ia uine. Mais dans Ies eas paretis Iamachino ne rurisit eue suppuεe Par aucune quantitε quel comus do traxait hinnain. 2 Idem valet de eo principio oeconomo:
terrae landum non esse nisi magnam productionis machinam: eam hie frustra quaereres; agitur enim de ipsius fundi instrumento, non de instrumento preductionis: - sumeit, si ostendam, in aliis industrias getieribus eos probe distinxisse materiam inter et instrumentum. At hie operae pretium est animadvertere , in definienda operationa producti a laudorum , ipsos recentiores Deconomos sibi non constitisse; ipsum terrae tundum, quem sortis iustrumento annumeraritis et T. I. p. 61, BLAsudI Precia Ch. II. p. 36ὶ, non accurate distinguentes a vi naturae, lando insita, quae pertinet ad naturalium virium
84쪽
do Ianionis instrumento quaeritur, semota came, monsas,
pondera, serramenta et alia quao laniandae camis causa parata sunt, item trutinas, cultros, dolabras, instrumento relinquimus: V - quaro camem seponebat 3 Quia Optimo sciebat, hanc materiam esse quocirca lanionis industria
versabalur, non vero instrumentum.
Alimenta distincta rursus et ab instrumento et a m teria: sio is quaesitum est, an frumentum quod cibariis
cultorum paratum foret, instrumento coderet 2 Et plurimis si in non placet, quia consumeretur; quippe insis mentum est apparatus rerum diutius remansurarum 23, sino quibus exerceri nequit possesto 33: n accedit eo, quod cibaria victus magis quam colendi causa pararentur' i 43. Quam accuratet pertinent cibaria non proprio ad cole dum, sed ad victum eorum qui colant, quique instrume - torum loco adhibentur ad colendum i53.
Iam probandum est, singula ea revera sortis esse partes productivae. Atquo ipsis verbis hoc inmatur do insis mento: nsi praeter mercem servus iste in tabernam h beat instrumentam: an hoc quoque tribuatur 2 Et ramo ait, et hoc tribui, et est aequissimum: plerumque enim hic apparatus ex merce est, imo semper' fl): id est, Oxpretio aliarum mercium jam venditarum ilia instrumenta sunt parata. Instrumenti Vorbum legese osso pro ea sortis parto quae ad industriam excolondam adhibetur, ex eo
1ὶ Ii qui contrarium statuerunt, horum servorum alimenta sine dubio , nec plane inepte, assimila erunt instrumentorum reparationibus et requisitis, v. c. oleo, quo machinae ferreae humectantur. CL s Y T. I. p. 23. 2ὲ Cf. quam mire haeo conveniant eum
iis quae sax dieit T. I. p. 103, sq. s3 SAx T. I. p. 27 inquit 1
85쪽
constat, quod non de agri tanturii instruauento sermo sit, sed
otiam do instrumento tabernae cauponiae ii, babaeario 2 ,
tabernae iT , quae disserebat Ρω mauuum opera Vol negociatione quae ibi exercebatur 8ὶ ; imo etiam de instrumento pictorio si, et medici il0J. Ceterum hic rursus vesci quod modo de terrae lando diximus; . instrumento hic ipsa
taberna non annumeratur, quia agitur de legato instrumento quod in tabema erat, non Vero de productionis instrumento: de hoc enim si scribendi occasio fuisset,
certo annumerassent. llane autem meam assertionem exco probabo, quod si ipsa testamenti verba aliquam Ioandi occasionem tribuunt, hac avido fruuntur ICti; v. c. is videndum ne inter instrumentum tabernae cauponiae et instrumentum cauponae i. e. ipsius industriae, Maocirca cauponiam VersaturJ sit discrimen, ut tabernae non nisi loci instrumenta sint, ut dolia, Vasa, an Ones, Calisses, trullae, quae circa coenam solent trajici; item urnae aeneao et congiaria, sextaria et similia: cauponae autem, quum negociationis nomen sit, etiam institor V 11 : sio instris monto balneario continentur balneator et fornicator, servi qui in balnearia taberna Iegala non intelligerentur 12 . Materia quoquo adeo sortis pars est, ut si quis ex aliena maloria sibi quid fabricaverit, domino vel pretium veli pam rem consectam deductis impensis reddere debeat; unum addo exempli : ncerte si dominus soli potat aedificium, nec soseat pretium materiae, et in Cedes labrorum, 1 L. 13. pr. D. de instruet. v. instr. l. 2ὶ I. I. I I, I. 17.92. eod. 3ὶ L. 13. pr. , I. 18. 9 1. eod. 4 L. 17. I l. eod. 5 L. 18. pr. eod. s) L. 29. eod. τὶ L. 15. pr. , I. 23. eod. 8 L. 23. eod. is) L. 17. pr. eod. 10ὶ L. 13. I 10. eod 11ὶ L. 13. pr. eod. 12ὶ L. 13. I l , l. 14. eod. Dissiligis by GOoste
86쪽
poterit per exceptionem doli mali repelli' 1 3. - 1mpens autem in alimenta factae, tam ipsius domini quam servorum quibus utitur id artem excolendam, itidem fiunt ex sorto quae ad ipsam productionem adhibetur; etiam illud JCti ROm. tenuerunt: n in rem Versum videtur, si id ipsum quod servus acceperit in rem domini convertit: veluti si triticum acceperit, et id ipsum in lamiliam domini, cibariorum nomine, Consumserit, . . . sive cum servus domini
negotii gerendi administrandive causa, . . . mutuatus sit pecuniam, ut frumentum compararet ad familiam Mendam, vel si ad vestiendam'' 23: - n impensae in alimenta cottia dianae sunt, et si hereditatem accipiens, ea abularis laute,
non fis locupletior, nisi in tantum quantum quotidie solebas erogare in alimenta'' f3ὶ; et tuao impensao dein ex quaestu industriao suae debent refundi, et quaestus ru sus partim debet in alimenta impendi: hiris , tempus do. bes esse liberto ad quaestum faciendum, unde ali possitV 43.
Tertio vero, praeter industriam et sortem, egemus adjumento, eoque pervalido, naturae scit. sive Virium naturae
operatione 53. Per hanc terra coalescunt plantae 6l;
per hujus vires in corpore hominum et animalium existit robur et sortitudo; ejus ope machinao et instrumenta utuntur sero omnia; et.nussa sane industriae species est, quae ut excolatur, in ori minorive ration , naturao Vires non desiderat. Quamvis autem, ut fas est, non multis Iocis 1ὶ L. 7. I 12. D. M Mq. r. dom. 2ὶ L. 3. II. B. de in rem verso. 3ὶ L. 25. I 16. D. de hered. petit. 4 L. 19. D.
87쪽
hac do re agat ; tamen ex iis quae dicuntur Ιiquet, agnovisso Romanos virium naturalium necessitatem, earum-
quo producendi vigorem, aliis nullis reiss supplendum. Pulcherrimus locus, quem hac de re citabo, confido ut hanc quoquo scientiae partem illis vindicet: n quum . . . aportissimi juris est, fructus aridos conculcatione quae in area fit, suam naturam et utilitatem ostendere, aliquis vicinum suum vetabat, ita aedificium extollere juxta aream suam, ut ventus excluderetur, et paloae ex hujusmodi obstaculis secerni a frugibus non possent, quasi vetito vento suam Vim per omnem IOCum inferre ex hujusmodi aedificatione, quum secundum situm regionis et Di. e. etiamJauxilium venti aream accedit: sancimus itaque, nemini licero, sic aedificare vel alio modo versari, ut idoneum ventum et sincientem ad praelatum Opus infringat, et
inuidem domino aream et fructuum inutilitatem faciat' i 1 . Sed quid Moy omnis doctrina de servitutibus tam rusticis
quain urbanis hoc nititur fundamenis: semper observanda
vis naturae, quae Praebero debet utilitatem suam, et qua interdum frui prohibemur: aqua opus est ad landum i rigandum, et ad inciarimi operationem 2ὶ; itinero ad signum ex silva ducenduin 33; sole ad solarium vel holiocaminuiui 4ὶ: has autem aliasvo servitutes fructuum tantum et titiluatis, id est productorum, ratione habita constitui Ox multis locis probatur: - utilitas exigit, ut reponatur aedificium 53; n pecoris pascendi servitus, item ad aquam appellandi, si praedii fructus maximo tu pecore consistat, praedii magis quam personae videtur' Gi: hinc non sino
88쪽
praediis servitutos cogi uiri possulit l). Addo Iiis quilo dual Iuvione, ut ipsius naturae vera productiva, disseruorunt Icti 23. Eas autem vires naturae vel proprias sibi quis habet, uti vires productivas quae in terrae sundo sunt, saltem carum usum Proprium; Vel, ut in plerisque, utitur vi naturae communi omnibus; ut modo de vovis
89쪽
DE OPERATIONE EORUM QUAE NECESSARIA SUNT AD PRODUCENDUM.
Non opus est ut in productione ejusdem sint sors vel vires naturales, cujus Industria est; locatione et conductione enim id quod ex tribus deest potest parari. - speratio industriae: - digressio de se ri et liberti industria productiva; merces Iocationis, s. industriae, s. terrae fundi, s. so tis , - est pretium usus : - in omni industria triplex est opera: 1'. doeti f. inventoris: - digressio de productis immaterialibus : - 2'. redemptoris industriae: - 3'. mercenaria sesevorum, operariorum : haec opera mercenaria differt in singulis hominibus. -0peratio naturae: non ubique eadem
est; disseri pro variis agris et anni tempestatibus: hino multa privilegia agricolis data. - Operatio sortis: opera
variarum sortis productivae partium: quamvis mutentur singulae sortis partes, semper manet eadem sorset. - ει-
gressio de peculio servorum, ut singulari sorte productiva domini.
Jam videamus, qui operationes industriae, naturae ac sortis concurrant ad producendum; et quaenam in produ- condo sint diversa earum et ossicia et sata. Tria, diximus, ad producendum necessaria sunt; necessaria sunt, ut simul et una producant ros utiles et proinde valorem habentes: at hine non sequitur, ut idem tria illa sibi tiropria habere Disiligis by GOoste
90쪽
debeat ; sieri potest, ut unus sortem, alter tereae sutidulu vel ejus vim naturalem insitam , tertius industriam propriam teneat: - homo mutuam Praestare potest suam industriam ei qui sortem et terrae fundum possidet; qui sortem habet, illam credit ei qui industriam tenet et terrae fundum; vel tandem qui terrae landum habet, eum usui dare potest asserenti sortem et industriam t1ὶ: quidquid
autem horum cogites, quoniam miserantur ubiquo valori cuidam creando, nocesso est ut habeant valorem in se; ut eorum usus aestimationem patiatur Pecuniariam: et revera
ita est; nam id quod pro industria mutuo data solvitur, VO-catur sesarium; usus sortis alienae aestimatur usuris; quod pro usu terrae fundi datur, merces dicitur. Romani tria haec utendi genera denotabant 1 atione cond. Operarum, credito pecuniae, locatione cond. sundi. At priusquam horum omnium ex Rom. JClamm sententia rationem explicare Possim, necesse est pauea Pra mittere de servis et Iibertis, deque horum conditione apud Romanos; quantum scit. huo pertinent. Animadvertimus jam servum partem effecisse patrimonii
ejus qui erat dominus 2); sed interdum servum plane distinctum cogitant Isiti a reliquis alicujus lacultatibus; tum ipso servus filio scd. qui adhibetur ad producendum,
ad acquirendum) solus sortis loco est, et sorti acquiparatur: n quodcunque per semum acquiritur, id domino ac- acquiritur' 33; nut sortem aliquis amittero potest, sic et servum: ... ut deteriorem reddere, sic et servum' 43. ssus