장음표시 사용
221쪽
mines , quiet ἡ & tranquill ἡ 'ivant , eaque
eoneordia & charitate devincta sint quae eis vibus debet inter ipsos esse : utque Regi ob-- sequium, studium suum , benevolentiam , Ubtervantiam consensione maxima praestent. Mihi autem non puto multam oracionem eonsumendam esse in explieandis vel utilita tibus, quae ex concordia dc pace nascuntur, vel malis atque incommodis , quae dissenfiones animorum & fachiones asserunt. Noneommemorabo pluribus verbis, tum divinis legibus tum humanis seditiones vituperari &condemnari. Plenae enim sunt ejusmodi exemplis ae monitis historiae omnes & gravissimorum hominum sententiae. Recordari potestis quae detrimenta ae damna per dissidia atque discordias in hoc Regnum inve cta sint, idque ipsi vidistis, & didicistis experiendo.'Hoc quidem ver Eassivmare postum, pacem vobis a Rege partam esse e cujus conciliandae caussa, tum ejus mater Regina nullo vel animi vel corporis labore defatigata est, turn ip se nihil omnino, quod praestare deberet, prae termisit : sortunasque suas&copias, aut horitatem ac potestatem omnem eo contulit, ut
Regnum suum pacaret, ad tranquillitatem adduceret, & a summa pernicie tueretur. Assevero praeterea hujus pacis & componendae difficultatem incredibilem fuisse, & tuendae constabiliendaeque multo graviorem rationem esse atque laborem. Hoc enim opus, hic labor est. In eo nobis omnis cura, diligentia, studium est ponendum: quod absque
lace & concordia , existimandum non est,
quicquam recte administrari & geri posse: at e constituta, redintegraria omnia facile
222쪽
poterunt, quae superioribus tcmporibus Ia-Defa stata sunt, & perturbata. Quemadmodum enim per discordiam coI- lapsa omnia videmus, ita consensione & reconciliatione publica reficientur atque i staurabuntur. Multa, priusquam hinc discedatur, E re publica decernentur,vitae morumque maculae delebuntur, ex querelis & postulatis omnium capientur salutaria consilia, cauta
incommodorum nostrorum tollentur.
Regis quidem haec voluntas est , ut suas quisque querimonias atque incommoda libere & sine ulla dissimulatione exponat. Intelligit enim ista prudentia & virtute praeditos homines, modestis ossiciique sui non immemores fore. Hoc etiam petit a vobis, ut in consiliis afferendis , sententiisque dicendis: simultatum omnes & praeteritarum injuriarum obliti, publicae saluti atque utilitati co sulatis. Hoc enim plane animo Rex est, in eoque se sapientum Regum ac Philosophorum exempla dc praecepta sequii putat. Jam igitur ad Ecclesiasticu Ordinem orationem conferam, & inde initium faciam, quod is
ordo dignitate caeteris antecellat, resque omnes sacras a Deo sibi commendatas procuret. Ex omni sane memoria qui religionibus praefuerunt, summum tenuerunt honoris locum,& obsequio omni ac veneratione ab universo
populo culti atque observati sunt. Qusd si
apud Ethnicos, quorum vana fuit religio, ratio haec valuit. longe magis polleat oportet in
Christiana disciplina. Hic igitur ordo quemadmodum in fastiagio honoris dignitatisque locatus est , luxque est mundi, ut in Evangelio legimus, edi-
223쪽
to loco posita , ut aliis praelucere possit r ita vita ejus ordinis hominum, factaque omnia praeclara & illustria, & caeteris omnibus ad exemplum proposita esse debent: quod caeteroqui sermo ac disciplina eorum vitae & moribus repugnans , jacet , & spernitur , & ad
'commovendos hominum animos vim omnino
nullam habet. Cumque ad Deum hie ordo allegetur, deprecator pro delictis & facino
ribus populi, qui fieri potest ut in improba
flagitiosaque vita , pacem a Deo dc veniam δc salutem impetret
Hujus praeterea Ordinis homines opinor de rebus illis querelas habituros justas ac neces.sarias, quibus satisfieri oportet, & publicorum morum labem elui ac purgari. In quo Regi lconsilium est, ossicium suum , curam, diligentiam Rei p. praestare, & perficere, ne posthae' in designandis Ecclesiarum praefectis, stitifragationis suae & nominationis san- stitas atque integritas desideretur. Nullis precibus, nulla assiduitate, gratia , obsequio, inflectetur ejus mens , Mo minus optimo & sapientissimo cuique is Tragetur , indigno
que: nec ad tantum munus idoneos summo- veat, ac repellat.
Jam vero ut de Nobilitate verba faciam, eam videmus honores & magistratus in Rep. capere, beneficiariam esse Regis, & potestatis ipsius imperiique participem , tum Ecclesiae honoribus & beneficiis amplissimis ornari. Immunitatem praeterea tributorum habet, multorumque privilegiorum praerogativa antecellit. inmobrem existimare possit aliqui S, praeclare cum ea & beate agi. Verum sirem ipsam diligenter intuebimur, C conside-
224쪽
rabimus, quae onera Nobilitas muneraque so stineat, ac gerat, eos honores beneficiaque, quibus utitur , non gratuita esste comperiemus. Nam-ei arma sumenda sunt ad desen .sionem Regis & Regni: & in ultimis fini Vbus, suspectisque locis obeunda praesidia, pro .cul domo , magno incommodo & sumptu ainserviendum paariae . vanda Regi Nexa in expeditionibus bellieis, impendenda vita , de copiae fortunaeque omnes, domi, foris, sive propinqua bella , sive longinqua suscipiano tur. Quamobrem modo Nobilitas in ossicio
fit, nec muneribus desit suis : quaecunque ad eam honorum & dignitatis ornamenta delata fiant, bc nt posita esse existimare debemus. Queri sane possumus, nec sine dolore, i dolem ejus ordinis, & florem, ac decus pe-nc cile cxtinctum. Memini me olim videre,cquites Francos, qui flos nobilitatis cst, sive in castres essent, sive in praesidiis, sive in pa- tria, sive peregrE, metu & religione imburtos Dei, ipsum colere ac venerari, Ecclesias frequentare, solemoibus missarum sacris quotidie mane interesse , precum statarum libris le coronis religiosis instructos magna devotione mentis : agere cum holpitibns suis hu- mane , & modestE , & elementer, cum vicinis commodE ac benignE : Regi libenter ob rem petare, leges & judicia revereri, caeterosque exemplo suo ad eandem mentem &rationem adducere r cum interim fortitudine animi ac virtute praestarent, singularique es sent apud exteras nationes gentesque bellicosas existimatione.
Jam Veid, proh dolor, i verum enim diuendum est j quanta mutatio in plerisque fa-
225쪽
ista est i Deum non metuere, Religionem pro nihilo habere, contemnere Regem , leges asia pernari. Vexant alii hospites suos , vicinis alii vim & injurias inferunt, tum Ecclesiasticis, tum laicis. Nominis & dignitatis suae videtur prorsus oblivisci Nobilitas. Qiii autem ita vivant, suspicati possumus non esse
sortissimos. Nonnulli quidem se pro patriciis gerunt, qui non sint patricii, hique nobilitatem , ad quam temerc aliplicant se , maculant α laedunt. Cui flagitio, cateraeque corrupterae pax & concordia publica Deo adjuvante primum medebitur, deinde hi homines, qui Nobilitatis decus & existi ivationem integiam
Tertius Regni Ordo multa genera complectitur hominum , potestque hanc ob' camian . ut ante dixi, in plures dividi partes. In hoc enim ordine numerantur ij, penes quos judicia sunt, & pragmati ei omnes forenses, Mqui aeratium administrant, & peditatus militaris, & equites, qui in turmis numerisque Regiis non habentur. Eorum quidem qui judicia exercent, nonnulli Patricii sunt, aliquot item Ecclesiastici. His adjunguntur negotiatores, & opifices; & postremi, labo-- riosum & utilissimum genus, agricolae. Hic sanὸ Ordo multitudinem innumerabilem continet hominum inferioris fortunaeae loci : & tamen mecessarius in primis est.
Nam quemadmodum corporibus nostiis nervi ac venae robur & alimentum praebent, ii taque vit sustentatur : ita Regni hujus poιulus tueri se, & vitam colere sine hoc ordine Ron potest.
226쪽
168 . Oratio Cancellaria Franc. '
cit. Verum non oritur ejus morbus e eopia noxiorum liqmorum , sed ex infirmis &pror is affictis viribus. Mal E cnim acceptus est , male habitus a plerisquς, R ita veXatu' exinanitus, eversus bonis omnibus,t ut, nisi ei subveniatur. Ope nostra, jam sit periturus. ultrinum tertii ordinis genus designat praecipue oratio mea . . Hi sunt agricolae, rusticani homines, sine quibus vivere non possumus, ita afficii, & miseriis omnibus aerumnisque perditi, ut in extremo discrimine sint. De hoc. Ordine dicam item , ut desuperi ribus, ejus incolumitatem positam esse instabilienda pace, tranquillitate, concordia. ItRenim & horum calamitates sublevabuntur,& aliis praeterea rebus consuletur, rationi judiciorum , administrationi aerarii, discipli' nae militum: negotiatoribus dabuntur leges, iis prospicietur . quae mercaturis vel exportantur e Regno , vel importantur, numo utilita tes & pondera & pretia statuentur, caetera que eXpedientur, quae in rem videbuntur eia 1e. Harum enim omnium rerum consilia Regis jussis habita sunt, ex quibus consiliis editia nascentur, & facultas ratioque perficiendi. Quae omnia vobis edentur, & proponentur in medium. Jam quidem promulgata sunt quae respiciunt domus Regiae disciplinam, ae 'a)ministrationem. Satis multa verba fecisse mihi .videor de ordinibus quasi membris Regni. Jam ad caput vcniendum cst. Ordinum Rutem caput Rex est: & caeteris membris math affectis, vix ipsum caput potest bene se habere. Paulisper vellem hinc abcsse Regem, ut de eo,
quae sentis, dicςrem liberE , dc suspicionem
227쪽
omnem effugerem adulationis , a quo crimine natura mea, & perPeduum institutum ab horrct. Sed tamen , quoniam ita locus hie postulat, & tempus, vera de eo dicam Oportet. Accipient omnes in bonam partem , &Tecordabuntur , professum esse me studium
Ε pueritia jampridem Rex noster excessit. Nunc juventae flos in eo est. Quae longo usu
parta senectutem commendant, illa sane omnia non habet, at eorum omnium spe praestans ejus indoles praedita est. Non senilis plane inco severitas atque gravitas. Verum quae ornamenta senum sunt, adeo expressa in hae aetate eminent, ut Vix quicquam desiderari possit. Paucos hv j usmodi commemorare queas Reges eadem aetate, paucos senes, qui belli eos labores tam fortiter pertulerint, tam saepe dimicatini, tot praelia commiserint, tot victorias reportarim , tam multas denique adierint & peragrarint eXteras regiones. Itaque pr7pter harum virtutum , & egregie factorum & victoriarum famam & gloriam, ad eum delatum Regnum est opulentae& bellicosae geritis, aqua ex multis clarissimis principibus unus lectus, & ad id imperium gerendum accersitus est.
Bene ergo nobiscum agitur , qui juvenem Regem sapientem, & bonum , & sortem habeamus. Quid enim de eo , ut in re simili ait Cicero , inem te aetate sperandum est 3 Haec autem nostra spes est, fore , ut is progrediente
aetate cum maximis & optImIS cX Omni me- molia regibuS comparetur.
Hujus igitur Regni quasi eorporis caput, Rex est, membra vos estis, Alterum sine al-
228쪽
tero perquam infirmum est , aut potius nihil potest. Si conjuncti eritis, ut corpus nece l- 1arium est cohaerere , Vestrae vires & opes maximae futurae su nt. Si vestris muneribus fun-
gemini , si dispertita officia & procurationes rerum communium bene administrabitis , si pro se quisque diligenter suas partes aget: Regem habetis, qui nec sibi, nec vobis dc sit, qui singulari vigilantia, cura , labore publicis commodis consulat , qui se vobis ducem Mauthorem ad omnia bene gerenda praebeat, vos defendat, tueatur, ornet, qui vobis paterno animo & imperio praesit, perficiatque, ut vos ei parere tam juvet ac dele stet, quam qui unquam maxime populi de ullo Rege sibi gratulati sunt. Dicet aliquis : Ista sapientia praeditus Rex, eur in eos Ecclesiae beneficia confert, qui ad ea munera sustinenda idonei non sint ὶ Hoc enim vel maxime offendit homines, & disciplinam turbat. Cur rerum judicandarum munus venale est, & ex ea corruptela judiciorum labes tanta oriturὶ Edicta quotidie nova. Rex promulgat & officia inusitata constituit , o quorum, eum venierint, salariis vel exhauritur aerarium, Vel populus vexatur et praeterquam quod tam multa & supervacanea officia Rei p. detrimenta asserunt. Immensis praeterea largitionibus effundit opes suas. In
remissionibus & venia plerisque danda , &evocationibus eaussarum ae litium nimia ejus facilitas est. Haec enim judiciorum ordinem admodum turbant, & populo sunt oneri. Itaque vituperatur Rex, qui haec jubeat: reprem
Fenditur Canceti rius, qui hujusmodi jussis
229쪽
Et quoniam huc delapsa est oratio mea, amplissimusque nunc conventus habetur, qui Lepe futurus non est, reliqua ditam et Reginam videlicet matrem Regis a nonnullis perstringi, qui vel imprudentia labantur, vel efferantur malitia. Iactant enim, & aliis persuadere conantur, rem Gallicam male eam
gessisse, post mortem fel . mem. Regis, viri nil eui pacem & veniam Christus tribuat praesertim . aiunt, dum ejus liberi aetate infit
Qua dente , V iri Praestantissimi, verba faciam hoc loco pro Rege & Regina & prome aliqua ex parte r velut si pro iis dicam, qui
vel tutelam gesserint, vel curam, cujus rationi reddendae obnoxii non sint, & suum tamen pudorem atque Osficium purgare aliisque probare studeant, planumque facere, ex fide omnia esse gesta. Haec autem iccirco dico, quod RFinam nemini rationem reddere Oportet,
nisi Regi, qui & initiatus est more , &coronatust ipsumque Regem nemini , nisi Deo. Deprecantur tamen Rex & Regina , ne his calumniis & obtrectationibus fides habeatur: quemadmodum Vos, ista virtute, ae probitate, nihil eorum credidisse mihi persuadeo.
Ut igitur eo redearis , unde digressus sum, de Rege primdm verba faciam : dicam eum non optima fortuna hac in re usum esse. Cum enim ad eum Regni haereditas venit, Regnum ipsum assi ictum offendit, ac pene deletum intestinis & ei vilibus bellis, quae 3c diuturna fuerant, dc in nonnullis Regni partibus adhuc gerebantur. CBnatus autem Rex tanta mala de calamitates publicas sedare, expcr-
230쪽
t usque non procedere rem ex sententia sua, cum toleraret eas aerumnas & incommoda
maximis sumptibus : quam lenissimam potuit iniit rationem, ut pecunias ab iis, qui haberent , non in Vitis exprimeret. Venalem habuit partem sui patrimonii, quam post, facultatum nactus, redimeret : ossicia nova instituit, quae & a libentibus susciperentur, α morte intercidere ac tolli possient. In eo nemini vim fecit, neminem laesit. De donis & largitionibus caeterisque rebus haec vere dicam , fama & tumore jaci ta ista potius esse, quam re vexa fuisse. Inspexi ego commentarios quibus perscriptum esset, quς quibusque gratia, quae Venia data : -luminum habui copiam allatorum ex amplissimis curiis Lutetis , Britanniae, Bur- degatae , . Tolosae. Nihil plane reperi , non gratiam ullam, non evocationem , vel quae sponte facta esset i hujusmodi enim rerum frequentiores querelae sunt j quin caussam justam & rationem haberet, obscuram tamen,& notam paucis. Haec autem potissimum nascuntur ex necessitudine cognationum.& affinitatum , quae inter eos sunt . qui funguntur officiis & magistratibus: ex illorum, inquam. potissimumque ex juventutis ambitione, concursatione , & consensione prope factiosa pleraque hujusmodi nata sunt. His autem rebus omnibus quamprimum prospiciepur, nec sine vestro consilio. Intelasgitis praeterea, qui legistis Listorias,& rerum usum habetis, bellis civilibus, improbas & importunas efflagitationes cxistere : legere potuistis, vel Reges, vel rerum-yublicarum principes , vel partium duces,