장음표시 사용
101쪽
L Ol. 3. Polit.c. q. Et nisi vita esset melior libertate , i. e Dialium , iupr. 1s de poeu. Mors non esset terribilior servi tute , . . Eth. 6. θ 9. Et habet servitus hanc praerogativam quod a morte non detur regressus ad vita a servitute ad libertatem omnino regressus concedatur, quemadmodum plurima exempla evincunt, de quibus Vide .Arri A. lib. i. olit. c. 3 p. I 22.n. o. Ad S. Quod sit
sallacia a dicto secundum quid ad dictum inpliciter. Non enim tantum ob pecuniam incenditur , sed propter Virtutem ;& quid vetat, si primo virens spectetur ia' nummi post virtutem, unius enim rei plures possint esse sines. Ad 6. Non esse extendendum id latius, quod certa causa, Christianis tantum indultum est; in quibus enim cessiat causa , videlicet Christiam fides, in illis etiam deficit bus, Aliter ergo cum Turcis, & aliter cum Christianis est procedendum. Ad . Quod sit a particulari,&contra totius mundi praejudicium. QUAE s T. VI. utrum sertitus juregentium introducta, deroget 1 uri natura ZVArie hac de re disputatur tam apud Ictos , quam apud Philosophos. Quod vero. jus naturale per jus civile tolli non possit , probamus his fundamentis. r. Si enim tollerctur , tunc vel in parte vel in toto tolleretur. Atqui neutro modo tolli potest. Non in toto, quia naturalia jura sunt immutabilia, g. sed t. inst.deI. N.G. θ Gυ. Non in parte, ratio est, quia non aliter judicandum de parte, quam de toto cum eadem sit de parte ratio , quae de toto, totum enim nihil aliud est,' quam partes , tam naturae nostrae pars implantata est, quam totum, non enim partes reseruntur ad totum secundum
quid , sed sunt de substantia & massa totius, & in illo secundum totam sui substantiam.includuntur, tam contrajus & honestum agit, qui particulam justi & honesti supprimit, quam qui totum. Si igitur una & alia partia
Culajuris naturae per jus gentium corrigi posset;sequeretur eadem ratione introduci possejus gentium contra jus naturale, quod licitum sit furari larrocinari & alia, quae in particulari & distributiva justitia jure naturae sunt pro hibita, iiqm interdicere matrimonium reverentiam Crga magistratum, pietatem erga Deum, & ejus generis alia.
102쪽
et. Quia jus naturale &jus gentium sunt subordinata,quae se invicem non tollunt, sed explicant. 3. Superius , non potest corrigi vel abrogari per inserius. Atqui jus Maturale est superius quia Deum immediate habet auctorem a quo implantatum g sed haturalia instit. de I. N. 9.ci C. q. Si jus naturale vel in toto vel in partibus quibusdam tollatur, vel corrigatur, sequeretur esse iniquum &injustum. Atqui consequens est absurdum , Ergo,&c. Quia omne jus gentium eli naturale , g. singulorum, In δ.de rer . diυ. Quod autem servitus sit 3 urtigentium, Constat ex g.2. Infiit. I. C 6. a suntli, sicuti Ma
gistratus non facit contra jus naturale, dum punit lante. illosque plane eX rerum natura tollit, propterpeccatum. Sic etiam non peccat contra jus naturale , neque illi derogat Princeps, dum punit suos hostes servitute. Contra vero quod sit contra nazuram, eique deroget, videtur probari his argumentis. i. ab auctoritate hiOrentini , in ι. q. s. Idisia stat Aom. quem secutus est Iustinianus Imperator sng. 2. Inff, dejur. person . ubi definitur servitus , quodsi constitutio juristentium qua suis alieno dominio contra naturam subiciatur. 2. a narura contra
riorum. Si libertas est a natura sequitur servitutem es se contra naturam. Atqui libertas est a natura. g. Inst. de jur pers. Ergo servitus non potest esse a natura , & ratio est, quia contrariorum non est eadem ratio. Sed
non magni ponderis haec argumenta sunt & facile di.
spelli possunt. Quod enim definitione I Cti Florentini
dicitur 1, servitutem esse constitutionem juris genisum, qua quis contra naturam dominio alieno subjicitur, non recipi hanc interpretationem , ac si absolute iasimpliciter jusgenuum juri naturae derogaret, sed van tum explicat & limitat jus naturale illudque restringit&coarctat ad illos , qui debitam natura libertatem in Obedientia vel alio maleficio non perdiderunt. Est. er go , hoc loco contra naturam, nu derogare Iuri naturali , nullam enim juris naturalis partem tollit , sed manet jus naturale ir egrum & pensectum , sed ost vexarc, ne illud naturae privilegium e retendatur ad indignos. Di itinguendum proinde est inter naturam hominis cui hoc
103쪽
ior D. iubent Cor L Esiri POLITIO naturale. Aliud enim est privilegium ,& aliud ipsa no-
tura . quae ad utram Vis contradictionis partem vergere potest. Annon educatio liberorum consentit, cum jure
naturae, i. I .s jus naturale, sis de I. I. ct l. s. F. de agnosc. o alend.l. Nihilominus tamen' licitum est patri, degeneres abdicare, i. ubi Oct alend. Lb. Num hic)us naturale propterea immutatum putas, qood liberi degeneres
Propter naturalem rationem excipiantur . ia tantum ad
frugi & obedientes liberos rostringatur ' Atque hac ra- ione, quatenus jus gentium privilegium naturale ad dignos restringit & sacinorosos & morte dignos scivi tuti subjicit, non video, quomodo vel iniquum sit vel Juxinaturali deroget ' Ad a. Res p. Negando. Nam quam
vis contrariorum sint contraria essecta, id tantum valet in aequalibus, non vero in inaequalibus. ini AE s T . VII. Utrum melius sit servari m servitutem, quam occidi DEterius esie in servitutem asservari quiun occidi, videtur probara posse his argumentis. I .Quia nori sui, nec victoris gratia tantum asservantur, de qua Te Horat.
Vendere cum psis, captivum occidere noli, Ser υiet utiliter , seu pascat durus aretque Naviget, ac mediis Demet merearer in undis Axnona prosit, portet frumenta penusive.
Sic Augustus Cleopatram Jussiresse bono animo: Nihil sibi eventurum mali, non , quod saluti & commodis
ejus vellet consultum; sed ut eam ad lasciva servitia act- duceret. Sic post expugnatam Hierololymam reserva rant Romani infinita Iudaeorum millia, scd non eo sine, ut ad libertatem recuperandam ipsis daretur regressus rid enim apparuit in eo , ubi miles Romanus in captivi cujusdam visceribus aliquid auri invenit, continuo Viginti millia caesi sunt, quod crederentur aurum in vi 2 Ta Occultasse, Ioseph .debesi. Iud. Inde recte dicitur,quod Iucrum spectet servator non falutem servati. 2. Quia melius e1t statim perire cum honestue, quam lente Cum
dedecore. 3. Quia libertas est vita pretiosior , quod inde apparet, quia jure antiquo patri fuit licitum filio
eripere vitam ;. Verum libertatem auferre a filio Pater
104쪽
ENERO ITATIO III. ros non potuit, i. ult. C. de patr. pote s. q. vita&libertas paribus passibus ambulant, i. i. in . C. delat. lib. tolLUnde puer quidam Spartanus ab Antigono Venditus , cum juberetur Domino suo matulam porrigere, quod cumis eXtremi opprobrii loco habebat, tectum conscendit& dominum suum allocutus est, his verbis r senties z. σμjusmodi mercatum feraris , ct sic mox se praeipitem dedit. IVutarch .in poph. Lacon. Sed tamen quamvis Corda tis hominibus, mors tolerabilior servitute videatur. In verim tamen non sequitur, quod respectu naturae hut manae, sit appetibilior, propterea , quod e X servitute, multis modis quis liberari possit, ex morte vero sit nulla redemptio, sed ultima linea omnium rerum. Ru ae s T. VIII. Utriam Tabelliones seu natarii servis annumerari pQ Tatuit hoc Mecursus 3c movetur imprimis hoc arguo mento , quod in plurimis locis juris nostri expresse fiat mentio servorum publicorum', utpote in g. 3.Instit. de adop. l.non aliter s. eodem, l. si pupillus 1f. de Fem. pupili' silυamfor. Cum autem Notariorum Osticium consistat in conficiendis libellis & publicis instrumentis, putat, Per publicos servos intelligi notarios.
Verum Ace ursit opinionem erroneam esset evincit,l. 3. C.de rabul. qua in lege Impp. readius ct Honorius eκ-Prcsse contrarium statuunt his verbis: yenerali lege sancimus , ut sive solidis prouinciis , sive singulis cit lini. om necessarii fuerint tabularii , liberi homines ordinentur, neque ulli deinceps ad hoc Olficium patescat adit M , qui sit obnoxius servituti. Qu EST. IX. utrum potestas vita st meis Domisisjure sit adempta 'i TAntam habuerunt Romanir testatem in servos, ut
eos non tantum aliis rebus moventibus annumerarint, t. 2.1f. de supell. leg. l. moventium. f. d. 'S. &non sectis ut alia bona mobilia aestimarint, & p Sminusve χo.
aureis vendiderit, i. I. C. comm .servumanum. Verum et .
iam prolubitu occiderint . de his qui sint sui et et alieni juris. Sic La demonii Heloras suos per Crypta Soccidi consueverunt. Polim: Heraclis. Sic Scythae solebant suos servos privare visu, iit sortius inflavent Vul-
105쪽
vas asinarum, dum mulgebantum hinc enim copiosius Iacextrudi credebant. Herod. lo.Quam consuetudinem Roman.&aliarum gentium .propugnarunt quidam his rationibus. I Quia Dominor. potestas in servos illibata permanere deberinec cuiquam hominum licitum jus suum detrahi, l. 2. inprg. de hu qui sunt sui. a .Quia servus est totus Domini & pars possessionis. Ergo non secus ut aliRanimalia, impune occidi potest..3. Ab auctoritate sacrae Script . Ex. II .v. 2 I. ubi dicitur, quod si Dominus intcr . fecerit servum, & uno Vel duobus diebus superviXerit, subbacere poenae non debeat, eo quod sit pecunia illius. Verum potcitatem vitae ac necis Dominis recte ad m. ptam probatur his rationibus . . I. Quia per servitutem non desinit esse naturalis homo & tam ad servum pertinet praeceptum.Non occides,nec profundes sane uinem humanum , quam ad liberum hominem, qua de re elogariter, Sen in Ep. 67. his verbis Servisunt Z imo homines suur, Servi sunt' imo contubernales sunt, Servi sunt; imo humiles .amici, Servi sunm, imo conser vi, si egitaveris tantundenon
utrosque licere fortuna. Laeoties in mentem venit, quantum tibi in serυum liceat, veniat in mentem tantundem in te Domino tuo licere. Item I. I. de Clem. c. I 8 . Servis imperare moderate laus est, ct in mancipio cogitandum, non qua nitim iLIud impune pati psit sed quantum tibi permittat aqua bonii, natura. 2 . Quamvis dominium in eo consistat ut quis xe.1ua pro arbitrio utatur : tamen hoc dominium priva tum subjicitur & includitur dominio publico , nec cuiquam fas est , re sua in pruejudicium salutis publicae abuti, cum ne quidem privatis commodis suo arbitrio nocere queat. Proinde sicut leges prodigo dant curato- Teanta semper operam dederunt Praesides Reip.ne quis servis pro libidine ad peccandum utatur,t. 2I.de his, qui sunt sui. Hinc cautum est: ut ad scelera vocati dominis Parere non teneantur, l. is qui puteum I. an ignoscitκr, 1squod vi autom ct iser υ. non in omnibus f. de Obl. O au. Hinc Hadrianus servos ac ancillas Lenoni & lanistae vendi vetuit;Item Castrari & Thii bios ficti prohibuit .l. q.rnsn. 9 l. si .ad L. Corn. Hinc Severus quemquam eX itidem prostitui voluit, i. i . g. 6. in An. σφr0. urb. Et quamvis
Dona ini a servio accusari non poterant, i s quis, c. de his,
106쪽
E X E R C I T A T I O Id. qui aecus non possia men Anton. Pius & SeVerus procon-1ules, in provinciis praesectum quendam constituerunt,
3. Propter priva-ystes habebis; unisum domesticum qui de imuriis servorum cognoictam utilitatem: quia quot servo cie etiam Macr I. Satur .2 l. ser' appellat. Propter has igitur cassa litatem tam publicam quam privatam omni cura in i ncubuerunt boni legumlatores, ut potestatem dominorum aequitatis &humanitatis cancellis circumscriberent. Proinde introducta est Lex Petronia, Mn. 7Τ. 8 i 3 qua omnis vis privata a tergis servorum amota, usque ad virgas& lora, t. γn. c. de ramndfer. Item ispud omnes sere gentes,cum ab accusationibus arcerentur servi, ad Asyla recipiendi iis data est iacultas, eκ quo sundamento sanctuar. Pontific. orta esse creduntur,a quibus etiam facinorosissimos avelli Vetant e. rer- ad Eccl. I q. q. ct c. inter alia , de immis l. quasi divina lege non juili essent Magistratus,ab ipsa ara eripere facinorosos, Exomae I.Deut. IO. I Reg. 2. di ai .quasi a Deo de senderetur, qui in leges peccaret. Pro solutione argumentorum in contrarium adducto tum distinguendum est. i. Inter vindictam publicam& privatam. 24 Inter usum&abusum. 3. Inter legem
moralem & forensem. q. Inter pomam soli & poli.
QuNSI. X. Utrum bona externa incensu et erorum
bonorum habendo QSToici ae quicunq; eos sequuntur, ita argumentantur: Quaecunque res homines alliciunt ad superbiam ad fastum injustitiam,&c. Contra a contrariis virtutibus abstrahunt, possetarem nunquam satiant vel implent, homines cruciant, & omnis generis molestias adserunt, in
bonum virum raro cadunt,pex se etiam adlaphora sun , inconstantes sunt, fragiles ac caducae, nitent cum effunduntur non V. cum cumulantur, a multis probis viris contemnuntur, in numerum Verorum bonorum colloeari non debent: Atqui enterna bona sunt talia , E. M. . verum . quia eXverna bona , sunt maxima Dei dona, a summo bono Deo Ter Max. orta & hominibus divi nitus concessa , per se instrumenta Ialumenta . Orna menta & praemia virtutum, quibus Deus necessita es&
107쪽
io6 D. ita,entljieg eo LLEoi r Pohi TICI verorum bonorum sunt collacanda ; & quia Stoicorum argumenta partim laborant fallacit 'accidentis, partima dicto secundum d ad dictum simpliciter , concludimus, Stolo It indignos, hisce bonis privandos & in turpi ci xque luto relinquendos esse.
Q u IE S T. XI. virum pecunia inter teras dititias . numerari positi r I ut hoc Arist.c. 8. 9.lib. r. Potit.qui vulgatam &tot seculis tritam opinionem , mentibus hominum eri-Pere conatur, his rationibus. 1. Quia dicit illas Etae eras divitias,quas cum tenent ex voto possessorcS , Q- me perirc nofi possunt; At pecunia est talis res, quam cum quis tenet, etiam in maκima copia tamen fame is perire potest. Exemplum habemus in Rege Mida , de quo fabulantur Poetae, ut est apud Ovid. t 2. Me nimorphos is enim cum ex animae avaritia precatus est Iovem, ut quicquid attingeret illud in aurum converteretur , atque hujus sui voto compos factus esset, tandem omnes cibi, quos commedore voluit in aurum. sunr conversi, ita ut iis fiui non potuerit & sic coactus fuerit, in summa pecuniae abundantia fame perire. 2. Quia pecuniae pendent ab arbitris humano, quorum
valor facile eoicto mutari potest. 3. Quia nec modum nec finem ullum habent. . Quia pecunia est communis mensura diuitiarum : Atqui mensura non est id, cujus
Verum , quod haec opinio sit erronea , probatur his sundamentis. i. Quia pecunia inter instrumenta Oeconomica est primum & ultimum , quatenus per Edm s ixeliqua omnia instrumenta pararI, aut amissa recupeTapodunt. 2. Quia est medium utile & appostum suecurrendi humanae indigentiae. 3 Quia sine pecunia aut Plane non , aut dissiculter necessaria vitae subsidia com- P rari possunt. Et propterca recte ait Demosthenes:
rum , q α decent, eum quo consentit vulgatum illud: Cui pecunia deest , ei omnia desunt. Huc etiam pertInet C fatum Orist. lib. I .Niem .cap.9.Impossibile est , aut nonisecile,res praeclarao agere , cui bona externa non suPPE-
108쪽
EκER ITATIO' III. io tunt. 4. Quia inter divitiarum partes , primum locum pecuniae tribuit, Arist. lib. I. Rhetor. cap. S. S. Quia communi hominum opinione petoprie divites ap- Pellantur , qui pecunia abundant,qamque ad suos & a
Ad argumenta igitur 3. & 3. Respς Committi sella. Ciam accidentis, valet enim pecunia intrinseca bonita te. Ad 2. A AE .Quod sit fallacia a dicto secundum quid addictum simpliciter : Licet enim mensura, qua mensura non possit esse id , cujus est mensura; tamen fieri potest, ut aliquid diverso respectu sit mensura & mensurutum , ut cum aliis nummuS argenteuS Vel aureus per a
lium librae lanci impositus mensuratur Est quidem
nummus mensura communis omnium divitiarum ; sed Carum tantum , quae appellacione nummi non possunt, comprehendi. - u AE S T. XII. utrum natura diυitiarum magis
eo stat in usu , quam in possessione tPLato in Din. sic ait; Divitiae seorsim ab usu nullae
sunt, quamvis cuncta in aurum convertantur, rist. lib. 2. u. c. . inquit ' πλουθῶν ροκλον, ς es. τί κεκlηβαι. Omnino divitiae in utendo magis, quam possidendo consistunt. Idem proba tur rationibus. I. Quia divitiae sunt instrumenta a Deo& natura ordinata ad succurrendum indigentiae vit:e humanae . Initrumenti autem uniuscujusque natura magis in usu, quam in possessione consistit. a. Quia etiam si quis multas possideat divitias, si tamen iis non utatur ad indigentiam sui & aliorum miseriam explendam, non vete dicitur dives, sed potius in ipsa divitiarem ab dantia pauper & egenus. Proinde & nos Θffirmativam quaestionis non immcrito amplectimur , & concludimus : bonum esse divitiis bene uti ; malum divitias non uti, pejus vero divitiis Bale uti. . Quaes T. XIII. utrum μνηματα sini Drs familii A Ffirmat hoc casus in Sphar. civit.l. I.F. 3s. ΣΟ. Pro pterea., quod χρηματα seu possessiones servis fere Per omnia comparentur ; quare cum servus Πτ οβ postiesia non minus pereliquae possessiones p uvas .E 6
109쪽
ros COLLE GII POLI Tic Iratione, possessiones alias esse, partem familiae. a. Quod familia sine posessionibus consistere nullo modo pollit. sed iis subtractis ςadat. 3. Quod res pollesIta sint substantiae. Ergo non possunt este partes accidentales , sed
debent esse res ementiales. . Verum duas tantum esse partes essentiales probavimus praecedenti disput. de familiis in genere. Et sicuti liberi sunt effectus primae societatis, ita possessjones sunt effectus societatis secundae, & quia ad familiam
Constituendam tantum requiruntur personae, nulla vero instrumenta inanimata & irrationalia, propterea. quod radii, textoris vi su a non teXant, nec plectra Cytharam vi propria pulsent, nec denique ulla alia instrumenta sive possibiliones per se actionem pariant, qb quam Paterfamilias servum in familiam necessario re. cipit; sequitur , qua de re dubitavit M. ri tot. I. Polit. s. Partem essentialem familiae non constituere.Proinde repetimus distinctionem antea in praeee dente disputatione allatam , qua distinximus inter familiam constituendam & jam constituta in Item inter partes essentiales& accidentales. Item inter constitu endam familiam. & constitutam sartam tectam conse vandam. Ad primum igitur argumentum. Resp. esse
callaciam a dicto secundum quid, ad dictum simpliciter, quamVis enim --conveniant cum servo in uno atque altero non tamen proinde conveniunt in
omnibus, uti ex definitione servi patescit. Ad a. RespiQuod quidem subtractis omnibus possessionibus familia
diu consistere non possit. sed interiin non sequitur quod etiam 'ail constitutionem ejus , ut pars requiratur. m licet homo abscue cibo & potu diu vivere ratione naturali Mn possit. inde tamen non sequitur, quod cibus sit pax hominis, ita etiam de familia sentiendum. Ad 3. Quod sit Slacia consequentis. Nam licet possensiones sint in praedicamento schstantiae , interim tamen nihil impedit, quominus diverso respectu etiam pose sint con siderim, ut accidentia; utpote ; homo quamvis sit substantia. nihilominus tamen e1i in praedicamentis relationis, respectu domini. .
110쪽
EMTRCITATIO III. Io 9Qu IE s T . XIV. Utriam mereatura sit medium lieitum acquirenIi remfamiliarem Ontra mercaturam a nonnullis haec solent adferri ax gumenta. I. Quia virtuti inimica & homini variam praebent peccandi occasionem , Eccles θ c. 17. v. I. 2. Quia cum avaritia conjuncta dum aliquid vilius emitur & carius venditur, vib. I 3. de Civ. Dei
c.3. 3. 3ri nullum alium finem sibi propositum habet, quam lucrum. Elt enim lucrum esca Diaboli & se aus illius laqueus P vi .d ι. 4. Quia mercatura invehit m rces damnosas , quae non ad necessitatem , sed ad lu- Num , pompam A voluptates siciunt. s. Quia expetientia te itat in , quod mercatores soleant pro damno vitando blasphemare , & pro pretiis rerum mentiri & pejerare., Uerum mercaturam licitam , utilem , Ω necessiari, messe, probatur his rationibus. I . Quia per illam superflua Reipubl. exportantur, & aliunde quae nobis sunt nece sesaria & apud nos non inveniuntur, importantur, quam obrem inchoative , quoad causam impellentem ab ipsa natura videtur originem traxisse. a. Quia honor est habitus mercaturae olim maximus, quod & ad Barbarorumne Cessitudines ,regumque amicitIas comparandas pluri--um valuerit,i se Tlutarch. 3. Quia plurimum facit ad maximarum rerum usum &experientiam. 4 Fuerunt& imperasoribus Romanis, imo & regibus Israel mercatores proprii veluti ossiciarii, uti liquet, ex. lib. 2 Tarat. c. I. v. I 6. Ibi acducebantur Salomoni equi de AEgypto de Coa. a negotiatoribus Regis, qui ibant &- emebant. Pro
conciliatione argumentorum in contrariam sententiam oppositorum diitinguo. I . Inter usum & abusum mercaturae. 2.Inter vitia hominis & verae mercaturae requisita.
3. Inter id. quod sit per se & quod per accidens accedit. q. Inter lucrum hone itum , quod nihil aliud, quam laboris praemium, & inter lucrum inhonestum, quod contra Dei naturae & tectae rationis praescriptum, e Xigitur cop. c., ηιcient, t8 d. ibus, facile erit ad contraxiu