장음표시 사용
111쪽
tio D. sebenthals COLLEGI I POLITI cI' Qu ae s T. XV. virum usura sit licitus modus acquirendi
GRaui3 hac de quaestione , inter Theologos & Politi-ticos . instituitur disceptatio. Alii enim ex rigore verbi Dei simpliciter damnant usuras: alii vero sententiam horum improbant & statuunt: quandainesse lici. tam , quandam illicitam. Utriusque igitur partis argumenta adseremus , & quid hac de quaestione sentiendum, certi sicabimus: Qui usuram peccatum esse statuunt,his rationibus sese muniunt. l. Quia adversatur apertis scripturae dictiS , utpote Exod. 22. v. a. s. ubi express dicitur : Si pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi, qui
tecum est, non eris ei, sicut usurarius, non impones ei usuram. Item Leυ. 2 s. v. 37. Non dato pecu Iam tu.am fratri tuo in usuram , nec in faenus dato cibum tuum. Item Deut. 2 3. versi 9. Non dato in usuram fratri tuo usuram pecuniae, usuram cibi , usuram ullius rei. quae in usuram datur. Item Ierem. 2S. vers. IO. di Edech. a 8 vers. 8. θ cap. 22. v. 21. usura Vituperatur. Item Psalm. I . v. s. commendatur, is, qui ad usuram pecuniam non dedit. Item Nehem. 3 Reprehenduntur illi , qui usuras a fratribus acceperunt. Item aer U. 28. v. 8
Reprehenditur, qui multiplicat d vitias suas usura &faenore. Item .Christus jubet, mutuum da re & nihil inde sperare. 1. Adversatur juri nam rae, quod non Vult, ut quis ex aliorum incommodis , dispendiis . jactura & ruinis, sua quaerat commoda , ibi umos. g. I. Ois igitur Fero socio. Atqui hoc commodum, quod per
usuram Uiurario accidit, non percipit ex suo , sed e X alieno, res enim mutuo data, desinit esse. dantis,&incipit esse accipientis. l. incendium. i certum pet.b instit. Suibuε modis res contrahitur. Ergo,&c. 3. Pugnat Cum na' ura pecuniae. Est enim pecunia inventa, ut esset in edi iam Permutationis & contractus, non vero ut ipsa eκ se Pecuniam pareret, l: I Q f. de conre. pl. . Est etiam per se res sterilis & ad pariettium inepta. q. Refragatur veriti husjuris Canonici, tot. tit. de usuris, praesertim, in in quia iis omnibuι , ct in eap.super eou ct in c. consuluit. in c. qua
112쪽
E X E M o I T A .T I O III. I lxtere, cum legibus civilibus per not. Ilart. post .gl. in l. i. num . . eum seq Odesum. Tranii. ct fide Cathol.Iason .ibid. n. 7. cum seq. ct communiter, aed.Bald. in Mutenth. adhaenum. 3.C.de usuris, Ioan Bapis. in suo tractatu de usuris ct commerciis illvitis, com. I. I. 3.nu. 3 S. & seqq. quem Vide. Praeterea & legibus Imperii damnatas esse usuras constat ex recessibus Imperii, in Comitiis Augustanis, mσr eoo. ct postea , .Anno 1 39. O Anno I 48. promulgatis, in quibus usurarii contractus reprobantur,& judicibus supremis mediis & infimis serio mandatur, ne super contractibus usurariisjudicent, neque executionem sa-ciant, imo ipsum Uiurarium amissione quartae partis sortis mulctent. 6. Contrariantur bonis moribus & utilitati Reipublicae quod patet ab effectis, evertunt enim omnia legitima vitae commercia , quae homines non curiant. quando vident tutiorem & faciliorem lucrandi rationem , item exhaurit familias privatas & praedia exonerat intolerabili exactione, pugnat cum charitate,mi
sericordia & beneficentia erga proximum. I. Ru
mutuum sua natura gratuitum est, neque m compensationem ejus usus, creditor eX natura mutui accipere
quid potest; Quod si vero secerit mutuum non est, sed alius contractus, i. si tibi, I 7.in pr4s depactis, ct l. r gasti. Ii .gyribi, F. de rebus creditis, ubi dicitur, quod paria debeant reddi paribus & non ultra. 8. Quia foenus non est legitimus jure gentium, aut jure civili , approbatus modus acquirendi, l. improbum. 2O.c. ex quibκε causis infam .irrogat. - ΡContra esse legitimum & licitum acquiren At modum probatur. Quia usurae non simpliciter & absolute lege divina & humana prohibentur, sed tantum secundum quid , videlicet respectu certarum personarum & quatenus usurae sunt immoderatae, & injustae. Proinde antequam ulterius in hac quaestione progrediamur, vulgatam & bene tritam usurarum distinctionem praemILLemus, qua distinguuntur, in Lucrater , recompensatoriaso punitorias. Lucratorias. quod attinet quae aliIrum demes, item , iniquae, inhonestae & inutiles dicuntur .
quia ex mero mutationIs ossicio contra naturam
113쪽
ostendunt & evincunt argumenta superius allata, istiusmodi enim sunt, ut merito Deus odium suum adversus easdem expressis scripturae dictis declararit. Compensatoriae vero , quia non sunt lucrum supra sortem exactum propter ossicium mutationis, sed precium vel aestimatio usus sortis consumptae cum damno creditoris , & alias dicuntur sublevantes & conservan-ves remunera oriae , illicitae, & interdictae non sunt. Id
quod confirmamus his fundamentis. i. Quia ossicium boni Patrisfamilias est ita benefacere aliis . ne sibi suiseque sit angustia , aliis vero rela Matio . 2 Corinth. Suis ergo tenetur prius providere, I Tim. S. v. 8. Charitas enim ordinata incipit a se ipsa. Non ergo ossicio . contrarium est, sic alium juvare,ud te serves indemnem,i.sed si quis ex signatoribus sis Luemadmodum test .aperioni.
O t. einius .C. de administr .rist. Itaque si quaestum Certum facere potuisti pecunia , quam mutuo das, aut ea propter damnum incurris, non eii iniquum ejus rationem haberi, cum nemo alteri suo cum .detrimento benigne sacere cogatur , l. I. de opere , si isdem 6unt, cum ρq. f.de aqua pluυ. arc. Lex igitur naturae hanc usuram sanκit, alat th. 7.υ. I 2. Antiquitas suadet, gratitudinis reserendae ratio flagitat, Christiana charitas urget. &Partim etiam necellitas, partim etiam utilitas eandem postulat. Nam cum unusquisque intelligitur sua pecu nia, aut in emptionem agrorum , Vel redituum permirusorum , aut in negotiationem collocata lucrum facere
Potiri l. tui. 7. g. F post, Is de administ. tui. eo factum est
ut vel ociosam pectiniam ad aliquem mediocrem & to larabilem modum scenerato dare. etiam Chrillianorum Imperatorum constitutionibus sit permissum , l. qui
C. de aru . Id ipsum suadet etiam utilitas. Nam si a surae non essent licitae, multi homines ad inopiam redigerentur , R inprimis pupilli ae viduae non habe Tent, unde tandem bivere postent, quin imo multi studiosi , su a seliciter inchoata relinquere deberenζ. Iestem non possent merces Variae & eκ remotis regionibus advehi, negotutione , quaeaene argentariλrum men'. saxum
114쪽
E X EZR c I TATI O III. D 3sarum usu consistere nullo modo psssint , tollerentur ;Atqui)us divinum non abolet Politias, Vitae genera, dc legitimos contractus. Ergo , &c. Et quid in pecunia foenori expendenda, cum de jure nulli conceditur usus domus vel Musaei cum tamen domus etiam per sesterilis & aliam domum non pariat. Nummus enim non Physice sed Ethice generat, uti domus in commutariVajustitia.
Porro, quod attinet punitorias, multo minus improbari post uni, quia sustinentur, tam propter prae- iuniptum damnum creditoris, quod vulgo interesse nominant, quam propter moram debitoris quae cumdclictum sit, i. doliu , qq. ubigi. m sn. . de mandatis, merito punitur, ι. cum quidam, i 7. g. p pupillo,ss. de usuris , ubi dicitur . usuras non propter lucrum petentium, sed propter moram non solventium instigi. Quamobrem cum & Deus ipse Teut. I 3. eters. 2. usuras concessit, procul dubio non aliam ob casi fam , quam quod esset aequum , ut aliquam recompensationem, sui emergentis damni &cessantis lucri haberent, & contra iniquum cum jactura Sc damno alterius ditescerent. Proinde compensatorias & punitorias licitas δc optima Tatione concessas; contra lucratorias damnatas esse concludimus.
COROLLARIA. I. Ias operarum rusticarum , quod est instar remuner torii benescii , pro libertate , pro agris , pro statio soli. in
quo casulas suas condiderant, concessis , varie constituitur, utpote pactis, contractibus θ ultimis voluntatibus , arg. g. Dit. Init, de larv. rust. & urb. praed. Item prascriptione , arg. l. litibus,2 O. in pr. C. de agr.&sensit,l. hoc jur 3.
s. duchus aquae, T de aqua quotid. & aestiv. B Dύ- sine, i. heredem . & l. hereditas, de R. I. ct aliis modis , de quibus vide Hus. de hominib: propriis. a. Aluod si ruricola domino suo opeias debitas praestare
recusent, verberibus , carcerabus aut poena pecuniaria asscipssiunt, Husan. de hominibus propriis, cap. 7. num a &ihqq. . 3 . Finitur Jus Operarum variis modis; imprimis vero emo gratione Me m conseris Docta .Et hinc est quod in cimitar bis
115쪽
liberales vel mechanicas artes aut opificia manuaria addi. scere volentes certam preMniam Domino quasi λυτρον pro liberatione, sivere teneantur, arg I. naturale, T de R.I. Vide Husde hominibus propriis,c. 8. q. S.
Iberos non esse familia partem constituentem, ut Paterfamilias , uxor , θι servi ; sed ambitu familia tanquam essestin , contineri ct ad ejus per fectionem is propagationem referri . pracedenti-ιμι disputarionibus dictum ex professo dii utarum est: Restar ergo: ut hae distulationeis Patre 9 Liberis. e. v m in bre Pius, quo idem pertractatur a Ic tis prolixivi. Ut igitur id a nobis sat eerto θ justo ordine , de his sequentibM hac dis utatione breυiter cidebimus. I . Suomodo atria potestad constituitur. 2. Suomodo constituta consideranda.
Atria potestas, de qua hoc loco agimus, Patribus Romanis proprie competit , I .jur autem Inst.de T. P. O l. item in potesate,st de hii qui sui iei alieni 1ur. Non Vero matribus, g. foemina, Inst. de adopt. di 5.cἀreri, Impit. de heres. qualit, ct disserent. a. Confluitur autem Patria potestas tribus modis. l. Matrimonio . in Prine. Instit. de P. P. θ t. item potestate si de hii, qui sunt sui vel alieniIur. h. Legitimatione, si uir. Inst. nuptiis , ct Noeteil. 89. 3. Adoptione, inpr. Instit de adopt. 9 I. i l . eodem 3. Matrimonium est praecipuus constituendi patriam Potestatem modus: ille enim tantum de jure civili Pa -
116쪽
rens est, quem justae demonstrant nuptiae; unde sequitur , quod ii, qui eXtra matrimonium concepti & prognati sunt, patrem non habere intelligantur, s se adversus, Instit. de nupt. q. Cnm vero misericordia indigni non sint, qui vitio alieno laborant, l. legem , 7. C. denat. lib. alter Patriam potestatem constituendi modus succetiit, videlicev LUltimatio, qua, nati ex illegitimis nuptiis ia prohibito coitu, non tamen incesto. jus liberorum legitimo
s. Estque Legitimatio dejure Instit. item , Issct C. triplex. i. Fit per subsequens matrimonium. i. Per rescriptum Principis. 3. Per oblationem curiae, quibus alungit. IN. Iustinianui Novell. Muthent. Si quis liberos , Od. de naturalibus liberis , quartum mO-dum, videlicol nominationem filii. 6. Hodiernis moribus duo tantummodo modi legitimationis sunt in usu , videlicet per subsequens matrimonium & per reseriptum Principis , reliqui duo , per obligationem curiae, & nominationem filii, in usu esse desierunt. . Et quia huptiae consensu constant, non Vero concubitu , l. 3V.F. de R. l. ct . sussciat, ct c. beata Maria , a T. q. 2. ρος. tanta est vis. Aus sunt fili tegit. Sequi ..tur, matrimonium ab aliquo in extremo mo tis articulo Cum Concubina contractum , legitimandos filios lassicere. Idque legitimationis favor , honor & potentia matrimonii unice suadet , maxime si in plenum vigorem deductum sit matrimonium. S. Hinc etiam concludimus: Statuta opificum , tribuum , tabernariorum & similium in civitatique ,
spurios ab artificiis & collegiis arcent, ad legitimatos per subsequens matrimonium aut per rescriptum Principis , extendi non posse. Sunt enim haec jure publico. introducta, quae privatorum pactionibus immutari non possunt , t. jus publicum , 1s de pactis. Praesertim cum subsequens matrimonium , omne vitium tollat relegitimatos per omnia legitimis parificet , NOV. 7q-
117쪽
Q6 D. ilebeiathaIg COLLEGII POLIT cIs.st igitur licentia , ct Nov. 89, cap. 8. Cod tanta est vis. Extra qui filii sunt legitimi. Et sacrilegii instar sit divi
9. Cognationem quandam cum legit, natione habet dispensatio, qua desectus natalium non tollitur in to Liam, sed tantummodo secundum quid vel in certo casu: veluti, si quis legitimetur ad honores vel dignitates, Vel successiones, tunc in casu factae dispensationis peli legi- imo habetur , nec ultra casum illum dispensationis
factae, sit eκtensio , Gail.-2. obser. Iq2. n. 6., I T. IO. Adoptione quoque Pazria potestas consti tuitur,
quae est actus legitimus. quo quis in alicujus filium eligitur, in pranst. te adopi u sf.de Uferocons. l. q. f. de od-
ii. Fit duobus modis : principali rescripto, vel Imperio magistratus inferioris. Principali res rapto . cum hominem sui juris adoptamus , & tum M rogatio in specie dicitur. Imperio magistratus inserioris , cum filium sa- milias adoptamus, & dicitur in specie adoptio s. i. Inst. de
adopt. 12. Possunt autem omnes adoptare , qui non natura Vel lege prohibentur. Natura prohibentur. 3. Ob Vitium
animi ut furiosi, l. 1.F.de adopt. st l. furiosus, F. de Reg.
Iur. . 2. Ob vitium corporis seu impotentiam gerieran di, ut castrati & minores decem & octo annis , sic lati o iam minores natu , majores nullo modo permittuntur s. minorem, Inst. de ad p. I. 9 adoptio, g. eodem 3. qui in locum fratris alios adoptare gestiunt, cum per rerum naturam frater a fratre procreari nequeat, i. ned apud C. de hered. inst. Lege vero prohibentur. I. Minores se Naginta annis, publice enim interest repleri civitatem liberis hominibus , l. i. g. soluto matrim. merito.CiS adoptandi facultas denegatur, ut conqugio operam derit. Scnpturam potius sequantur, quam instar Corrucae alienos Pullos excludant, Isi paterfamilias, i S g. penati. 1s de ad Fl. 2. Foeminae, nisi ex indulgentia principis ad solatium liberorum amitarum, s.foem.Instit .advt. 3. SC i.
33. Adoptioni non dissimilis est, recepta hodie passim
118쪽
sim in Germania, conjunctio & unio prol is, vulgo die et nmtibi nil quae eit pactum inter parentes eorumque
ex divertis matrimonio , utrinque susceptos &suspiciisendos liberos, praesupposito filiationis jure, de mutua invicem successione colam ordinario loci magistratu. cum cause cognitione, adhibitis iIs , quorum interest &actis intervenientibus rite dc recte inicum , Gail. 2. obsi a S i q. Modis praememoratis, ut dictum est , Patria potestas constituitur ; ex quibus jam facile patet, qui sint
in potessate patris & qui non, sumpto argumento a contrario sensu , quod injure est Validum , quoties non resultat ab surdus intellectus ; constituta jam considera tur dupliciter , tum respectu parentis eam exercentis, tinn resbe tu liberorum eidem subjectorum. IS. Respectu patris consideranda veniunt & effectus patriae potestatis & usdcm ossicium. I 6.Effectus patriae potestatis multi sunt. Habebat enim olim pater, vigore muriae potestatis , in suos liberos jus
vitae & necis , ι. in suis ins n. ii F de liber. ct posthum. Ot f i . C. de patria potest Boa .i .de Republ. q. Quam tamen pote1tatem; illos absque Justa causa eκercere potu illa. non puto per ι. Patri χo .ct seqq.ls. ad L. Iuliam de adulter. Siquidem non in atrocitate , ut ait JCtus . in l. divus, . F. ad L. Tom. Parricid. sed in pietate consistit. Et
quam is , inde a primis Romani imperii ineunabilis jus
Vitae A necis ortum traxerit; non tamen constat paren
tes impune liberos sine Justa causa occidisse. Nam poena Parricidarum c ut in culeo insuantur cum cane & gallo gallinaceo , vipera & simia , & deinde in mare vel amnem projiciantur ante aetatem Imperatorum constitu
ta est , l. Fn. F. ad i. Pom. da Parrie id. θ l. in auditum 1 Dad L. Corn. de Sicar. Quod vero ob causam occiderint Romani liberos suos exempla sunt plurima. Sic Cassi us , agraria largitate inciderat in suspicionem quaesti regna a patre , damnatus sertur & necatus cognita domm I causa, Gυ lib. 2. Sic T. Manlius Torquatus filium Syllanum damnavit ob pecunias a sociis acceptas . V t l. S. o. S. Si P. Attilius filiam stupri eonvictam ipse in
vor Privavos parietes interimit, Salusi. in caulin.
119쪽
ii 8 D. siebenthaI3 POLITI ex COLLEGII 6. e. h. Sie A.Fulvium senatorem patres Catilinae sceu turum: Pater retra Xit, suaque auctoritate Interfecit, Salus .in Catilin. 9 Valer. S. c. 8. Quae at citas supplicii poltinodum a D. Imperatoribus Parentibus interdicta est. t. t. C. de Patrib. qui filios distrax. ct i si filius ,3 . C. de de pat. potest. l .unic .c de emenderopinq.Nου. IO S. Leon. Re lictum ergo constitutionibus Imperat. parentibus nihil
aliud est, quam quod possint silios, si quid gravius deliquerint, castigandos offerre judici, dicturo ex ipsius praescripto sententiam, l. si filius, Γ depatr. potest.
17. Praeterea disciplina dome1tica hoc eii, docens emendatio & potestas corrigendi patri est permissa . ut quicquid privatim statuerit pater adversus filium dumis modo in saevitiam intolerabilem non exeat, sit OR tra inmnem noxiam , ι. 3. C. de T. P. Quod si vero supra modum saeviat, emancipare filium cogitur,l. uir. I si quis apatr. manumisi. EL quamvis privati carceris usus inhibitus sit, i. un. C. de privat. caro. tamen si aliter filius ad o- hedientiam redigi non potest, ad morum correctionem, per aliquod tempus filius includi. & privatim detineri potest, Sehneid. Instin. ad rit. de P. P n. 27. I 8. Secundθ. potuit pater tempore necessitatis filium suum vendere , tametsi citra libertatis praeiudicium , l. In C. de emenderopisq. ct t. t. c. de Patrib. quislios distrax. Id quod etiam a moribus nostris recessit, Vult. Instit. adiit. de T .P.ad princ.n. I i in M. I9. Tertio , Quod olim filius quicquid acquirebat exceptis peculiis cast tensibus & quasi castrensibus , id confestim patri suo acquirebat, ita ut pater ad ipsum alii filio vel extraneo donare , vendere , & quocunque modo vellet, applicare possiet. Sed hodie inter peculium adventitium & profectitium distinguitur, ita ut in prosectitiis etiam quoad proprietatem , in adventitiis Verc, quoad usumfructum,l. cum oportet, ct l. I. ct a. c. de
2 o. Quarto. Quod inter patrem & filium nulla posse esse iis, nisi de castrensi peculio, ι .lia nulla. q. F. de Iu-
die. Congruentius enim videtur controversias conjun ctorum . intra domum verminari, t. tumentim, q a.de T. P.
120쪽
EXERCITATIO IV. Iruri. Quinto. Quod licet inter patrem & filium na turalis obligatio propter consensum oriatur, l. frater a fratre , g. e situm. U.de estnilim indebitor, tamen civilis obligatio inter eos non nascitur , g. item inutilis, Inst. δε inutilib. Stipulat. Cum pater & filius fictione juris civilis, una eademque persona Censeantur , sequeretur, parentem sibi ipsi obligari, cum filius quicquid a patre consequitur, ipsi patri videatur a quirere. 21. Sexto, quod filiussa milias de jure civili sine con- . sensu patris uxorem ducere nequeat. pr. Instit. de nupt. 13. Septimo. Quod filiusfamilias sine consensu pa
tris, mortis Causia donare nequeat, I ram LS. g. I .F.de donat. mort .causa. Itela quod testamentum aut Codicillos. etiam antecedente consensu patris, Condere nequeat.
nisi in ea strensibus, & quasi Castrensibus , in quibus proratre familias haberiir, ι penult. ct t. n. C. qui test. facto siunt. . 14. Octavo . Quod pater filium ab alio detentum,in terdictione de liberis eκhibendis possit petere & vindicare, t. t. f. de luber . exhibend. ct rei et indie.
2S. Nono ., Quod patev possit filio impuberi testa mentum condere , igitur in pupillari, Instit. de Pupili.
obsit. 26. Decim, , Qudd permissum sit patri, filio impuberi testamento tutorem dare , g. permus. Institi tutelis 8c si qtra sunt alia Patriae potestatis effecta, de quibus victe apud Osccusum & alios, imprimis vero apud sca
27. Libertas ergo & vita filiorum , manu & potestate parentum exempta sunt ; de vita jam eκ praecedentilaus constat ; de libertate verum e1t, isn. c. de P. P .cti. fin . . de Patribu/ qui flios distrax. Non autem libertatem D. l. putamus illam , quae tantum in facto eonsistit, sed quam jus approbat; illa enim filiusfamilias liber non ost, sed potestati patris subjicitur , nec potest sacere . quid vult, hac vero liber est & manet , neque sic de li- Dertate filiis aliquid decedit. Sic enim filii familias non Prohibentur esse judices , l .eum prator. g finis de judic. QV ubi, neque tutelas gerere, is Fliusfamilias. f. de tute- i ,θc. Retinent proinde parentes potestatem in libe-