장음표시 사용
81쪽
Corrupta natura placet, absque ullo impedimento licentiae , non tantum Respublica nulla constare posset, verum ne vita quidem hominum a bellu ina abesset, quae, quo magis alligata materiae est, eo magis determinatur tantum ad id, quod est proprium rerum materialium. Non ergo facultas agendi quodlibet, sufficit ad libertatem constituendam. Nam eadem ratione & brutis li-hertatem adjudicare deberem is, quae suo impetu procurrunt ad praesepia, per pram vagantur. Sic volucres,
I 3. Proinde neque vis, de qua ICtus Florentinus ind. l. libertas ,1f. de stat. hom. loquitur, in totum libertatem tollit, i. quia a latronibus , inpr. sis qui testsae. pus. Nam quos hoc loco servos indigitamus, non habent libertatem curcumscriptam,& rebus certis alligatam; sed prorsus & omnino ademptam. Et quamvis libertas sit facultas naturalis; interim tamen ius eidem est additum a jure gentium, t. q. infn. dejust. θ Jur. Hinc non potest vis injusta libertatem tollere, nisi de facto ., l. quia latro Massu, F.qui testinae.pus. Et aliud longe est,esie in servitute & elie servum. r . Servum definit Aristot, quod sit - οργανον
κτη πιν, αλα-Bonum & instrumentum domini sui animatum , ratione praeditum, aptum ad ali quid agendum , natura quidem in ejus potestate exi siens, sed tamen ab eodem separatum, Arist. I. POLAE.1 In qua definitione Aristoteles, servum appellat; r. Smum a suo domino pus um. Servi enim non sunt sui buris , sed secundum omnia & in universum subjiciuntur domino suo , nec tantum sunt servi domini, sed toti sunt ipsius. quia possessioni & familiae ascribuntur ut Parte S: Partes enim non reseruntur ad totum secundum quid , sed in illo secundum totam sui substantiam includuntur , & quemadmodum caetera sive animata, sive inanimata, universim domino subjiciuntur, ita etiam servi inter possessiones 3 quae sunt in potestate possidentis, numerantur. Et hinc praeter relationem aequalem, quae est inter dominum & servum inaequaliter sese habent.
Dominus quidem servi dominus est , caetera suus λ Sex-
82쪽
tam & quicquid denique habet & possidet, id domino
I6. Instrumentum dicitur, quod in rebus domesticis, opera & ministerio servi pateriamilias tanquam instrumento ad negotia domestica expedienda utatur. 17. Mnimarum est instrumentum , quo distinguitur ab instrumentis inanimatis, uti sunt aratrum , ligo . Aquibus in laboribus & operibus perficiendis uti consue
I8. Prassicum est, quo a ministris opipcum,quorum ministerio in operibus essiciendis uti solent, separatur, cum servus usui vitae quotidianae in administranda re - familiari inserviat. I9. Differt ergo in duobus ab artifice : i. Quod in
artifice solum requiratur peritia ejus artIS, quam eXer Cet , quibuscunque etiam sit praeditus moribus: In ser- vo autem ad ministeria recte eκpedienda, amor etiam erga dominum, fidelitas atque industria in expediendis negotiis sui domini & vitae probitas. et Quod servus sit pars familiae: Artifex vero etiam ignotus esse 'Potest.2O. Est propterea servus instrumentum rationale quod meque, uri dominus , ratione praeditus est: hinc mandata domini intelligerε, in memoria retinere , & rccte expedire valet. a I. Instrumentum est tale, quod in domini potestate; Hinc olim servi emptioni, venditioni, & commutationi,vi. subjacebant. χχ. Separabile dicitur instrumentum ad differentiam membrorum corporis, & reliquorum instrumentorum. quae resecta a suo corpore , aut remota ab opifice, a quo regebantur &movebantur, nihil amplius per se possunt agere aut essicere : cum tamen servus mandato domani accepto . etiam absente & remoto negotia sibi commissa
expedire possit. 23. Iure naturali dicitur esse in potestate domini, quo a servis , qui jure civili tales sunt, distinguitur. 2 q. Sunt enim servi duplices: Olii natura qui jure nazuro servi dicuntur et Alii mero lege, qui vel const '' . D 6 tuMO.
83쪽
8 D. siebenthalg COLLEGII POLITICI tutione juri entium, vel jure civili, servi dicuntur.
2I. Experientia teste, natura duas hominum classes instituit, quae ubique quo etiam te vertas ,reperiuntur:
Alios enim instruxit natura magnis animis & provida solertia : Alios abrecit usque ad ignominiam brutorum solius potentiae, & laborum gloria superboso Id quod innuere voluit Tiat 13. d. st. 9uando ioeperantium animis ait admixtum suisse, in prima generatione aurum, unde honoratissimi facti fuerint. Illis autem , inquit, quos ad auxiliandum fieri voluit, argentum inclidit, serrum denique & aes agripsis , caeterisque opificibus. Fertur quippe Prometheus addere Principi
Limo eoactus partieulam undique lesectam. Horat.tib. I. Od. 6.
26. Quia vero tum demum ossicia & dignitates juste dii tribuuntur, quando quisque obtinuit, quod condi
tioni & naturae suae congruit, Sth. eap. 3. Et constat na sci quosdam , usque adeo impotentis animi, ut nec suis commodis prospicere, nec in longitudinem consulere pondit, propterea. indignos illos esse , quin imo impares libertati ferendae, & tales, ut non nisi aegerrime extra servitutem vivere queant, quis non animadvertit et 7. Est proinde servitus alia naturalis , quae cum natatura A conditione alicujus per omnia quadrat; & sicum ti piscis contra naturam detinetur in aere, in quo etiam Perire necesse habet ; ita, qui extra servitutem se & suam familiam sustentare non possunt, propter rationis judicii defectum , a libertate non minus abstinere lProhibentur, quam piscis ab aere, avis ab aqua. Unde recte Busbequius Epist. 3. Conserens Turcas , qui ser-Vitutes retinent, cum nostris, qui eas aboleverunt, ita scribit: Nescio, an Optime rebus nostris consuluerit , qui
servitutem primus sustulit: Si enim justa ct clemens, di
qualem Romana leges praeseribunt servitud =-neret, non tam crisci u , patibulis opus esset ad coercendos eos, quibus prater
libertarem nihil est .nisi egestas,qua illos ad patrandum scet impellit. 28. Hinc, Cum tempore constantini Magni. sub initium reviviscentia Christianismi misera de manumit-
84쪽
Ε π E R e IT A 'T I o III. 8stendis servis invicem certarent, & amore religionis servos manumittendos statuerent, tanta statim oborta suit mendicorum copia , ut non longe post, rogatione Pontificum Xenodochia, Nolaeomia , &id genus alia hospitia , coacti fuerint Imperatores aedificare , quo illi, qui ex propria prudentia, & ingenii industria, se nutrire
. 29. Hinc non longe post Ualens Imperator edicto Vetuit, ne quisquam sine labore ostiatim stipem quaeret , sed in servitutem vicissim retraheretur , Bodin. I.de Repub. cap. I. Et tantum de servis jure naturae, a sexubendo dictis. 3o. Porro lege sunt servi dupliciter, Iure gentium OIure civili. Iure gentrum iterum dupliciter, caprimitate θ
3r. Captivitate, quia jus belli apud omnes gentes receptum esse constat. I. Tolit. q. ut iidelicet capta urbe, qu cunque in ea sunt tam eorpora, quam pecunia in potestarem victoris concedant. Hinc sequitur , quamprimum ei
vis aliquis in praesidia hostium deductus est , jus omne& civitatem & libertatem amitti, l. s. g. I . 9 tot.tinfida oup. O postlim .reversct l. de aeq-e .rer.domin. g. item ea, Instit.derer.divis. Hoe ergo summum jua , ne in summam degeneraret injuriam, pietas sensim etiam a- Iud Barbaras gentes mitigavit, ut qui jure stricto occii potuissent, assetvareptur,& in servitutem perpetuam . damnarentve. Qui igitur a rigore summi juris sic praeservabantur, apud Latinos inde nomen trasthrunt, &ab asservando servi dicti sunt. Alio nomine etiam V cantur mancipia, ι.εδ μι. homi quod ab hostibus manu capiantur.3 2. Et qui non essent optimo jure in servitute suo rum victorum Cum enim illos liceat impune occidere, cur non liceret id victoribus, quod minus, videficet in servitutem redigere t Est enim mors omnium terribilissimum , & omnem spem aufert, 3. Sthic. 6. Servis vero ea praerogativa manet , qua possim a servitute ad libertatem pervenire, nullo vero modo a morte ad vi- tam , propterea, quod a privatione ad habivum non do Iur regressus, . . . . IJ De
85쪽
86 D. iubent alg'COLLEGI POLITICI 3 3. Definitur haec servitus : Suod sit constitutio iurio
gentium . qua quis dominio alieno contra naturam subjici
ser vitus autem iustit. de jur. pers3ε. Nativitate , quia jure naturali partus sequitur conditionem parentum ,&quia jure gentium servi e κca ptivitate fiunt, sequitur , eodem jure servi sint, qui ex ancillis per captivitatem factis nascuntur, ICtus Marcianus , l. I . de stat. hom. θ g. servi autem instit. πjurlers 3 s. Iuri eivili triplici ratione servi sunt: tenditione, sententia ct revocatione ob ingratitudinem. Ponet. lib. 2 .de
36. Emptione dupliciter aliquis fit servus uno modσ. Cum liber homo , major viginti annis ad pretium participandum sese venundari passus est, g. serti autem inst. de; ure pers. Constat enim libertatem esse rem publicam ex i s quis rogatus , fidesdeicom. lib. quam, ut nemini licet respuere, si offeratur. l. ult g. si vero v. licet enim. Od. de test man. ita neque prodigere & sibi nocea. Hinc puniuntur illi , qui sibi injurias manus inserunt: Hinc puniri volui: Adrianus Imperator , qui se siverint castrari vel castrandos se dederint, i. q. g. vlt.F.ad i. cornei.de Sicar. Poena ergo haec abjectis animis imposita . quod pretio libertatem, quae alias inaestimabilis. l. libretas is de reg. jur. vendiderint; Estque hoc omnino sacris literis consonum. Nam sicuti sac- literat ipsectantur glavi temeritatem , Genes et . quod unius offae pretio primogenia vendiderit. Ita etiam leges temeritatem inhiantium turpi lucro, ulcisci voluerunt. 37. Mitero modo servus venditione fit, si quis captum ex hostibus redimat. Redemptus enim ita tim fit redimentis, Lin bello , s squis seruum , f. decipi. 9 Postlim. revers. 38. Quibus loco supplicii servitus imponitur , servi poenae Vocantur, & sententia dicta statim servi sunt. Fa-
Cinora autem , quae servitute punita fuerunt, plurima enarrantur : utpote, qui suppetias serunt, arma ministrant hostibus,pro hollibus nabentur. l. liberi, C. de inof
86쪽
ENE CITATIO III. 87' Saracenis , Liy. lib. 38. Ideoque eadem tractanturertica. qua hostes imo eo durius, quo in ori cum perdia peccant. 30. Servitute item punita est mulier ingenua , quae Intra Edictum nupsit servo ; l. 3. C. de mulieribin, quin
serυis junxer. Quod SC tum postmodum sublatum est Iustiniano Imp. ini. I. c. de Scio claud. θ g. in In inst. r success subl. 'O. item servitute punita est jure civili magnitudoebitorum, &cessio .morum , l. I 2. tab. Gell. lib. 2 . . I. Ante JuS I 2.tab . debitoris corpus secabatur in pares , & inter creditores dividebatur , teste Quintiliano ib. a. c. 8. Quam efferatam immanitatem non tantum
epudiavit mos publicus, & multi eκ patribus repudia.
ite propter perfidiam , fraudem & alia scelera, quibus
plerumque obaerati involvuntur, in carcerem compin-Ii solent inenoch. de arbitdud, quast. Gail. t. i .obs. 26. Sic in Hispania, Gallia & Angli: omnes sere turres portarum sartas reperimus miseris obaeratis, qui illiciti pem
fit. sequia unusquisque naturaliter obligatus ad αντιδωρος, propter ingratitudinem libertas iterum
revocatur ad servitutem , l. a. 3. ct q. c. deliberi. θeor. lib. l. 3 o. g. qui is a quib.manu. I.ult. C. deser. lib. 4 et . Potestas dominica est jus , quod dominus habet in servum. Et est omni suo affectu plane eadem , cum eo dominio, quod dominus habet in aliis suis rebus. Hinc servi toti sunt sui domini, &pars familiae. proinde pro nullis habebantur, & vivis hominibus non annumera bantur , nihil habebant in patrimonio , sed omnia acquirebant suo domino tot. tit. insit. per quad perfnob. Gq. Deinde vita etiam eorum in manu domini fuit, ita
ut a domino pro libidine & sine causa occidi possent, i. quid ergo in .ss de legat. i .is l. si servum , st . de verbis
Oblig. Qua de re vide Bodin. de republ. lib. I c. r. Germaniam vero servos veros nunquam habuisse , testis scorn. Deit. in hist. de morib. Germ.
3. sed ab anno Christi 8 i. servitus magis magis que minui coepit, ita ut anno Christi i χοος in uniVer
87쪽
so fere terrarum orbe, servi amplius non fuerint, ut pIenius ex historiis probat Bodin. I as republ.e.6.qq. Supersunt tamen in nonnullis terris , qui inopia& amplitudine divitum familiarum , ad servorum pro pius , quam ad liberorum conditionem accedunt. Conditio vero illorum non ubique eadem; in aliis enim liberius, in aliis durius tractantur. Germanis novo nomi ne vocantur homines proprii, ieibei3genta Polonis appellantur I metones ; Danis Boudons; Gallis nillabus, deamina mortes. In SueVia props, accedunt ad ingenuos,
Zas I . restasing.c. 3. num. 77. ct seq. In Polonia non sibi, sed dominis postident, nam quicquid id genus hominum habet, utpote agros, pascua, aedes,boves, pecudeS,
utensilia & elegantiores vestes, haec omnia ad dominum pertinent: Et usitatum erat POlonis olim, praesertim Nobilibus, dum iter faciebant, diripiebant villas rusticorum. & eorum sumptu proficiscebantur, donec a Casmiro I. id correctum Anno II 8o. Nec multum etiam absunt ab antiquorum servitute , qui in Ducatu Mega-
politano. in Ueliphalia & in Russia degunt, nam singulis diebus servire debent, & non tantum ipsi, Verum e iam liberi ipsorum , in potestate dominorum eNistunt. nihilque habent proprii, nisi quantum sagacitate, suum defraudantes genium comparcere & peculium inde condere possunt. ἡ s. Et quam vis hi homines,servi non sint per omnia; interim tamen neque ingenui: Saxones enim olim eos non tantum a judiciis & dignitatibus ; verum a tribubus& commerciis, rejiciebant, cujus vestigia adhuc superesse videmus , in vulgari sormula literarum nativitatis: Nec enim recipiuntur, lebeia unb E-quorum, cum plena esset Veii phalia , post introductas a Carolo Mais gno, ob reiteratas desectiones , francorum coloniasti incolas omnes in servitutem condemnatos, sectum esse puto, ut in quibusdam civitatibus inferioris SAXOmae, ne adhuc Woliphali recipiantur. Id quod merito etiam dies abolevit. Et tantum de illis , quae ad familiae constitutionem pertinent.
6. Adminicula societatis domesticae , sine quibus conservari non potest. sunt opes & possessiones ; circa
88쪽
ΕκERCITATIO. III. 89s duci necessario consideranda veniunt. 1. ἡ σ1' ratio & modus acquirendi. , ratiooisitis recte uteridi. . r. Illa dicitur scientia vel facultas acquirendi ea , ae ad victum & amictum sunt necessaria, dicta a Phi-
ramodissimum , per quod nobis nece Ilaria compara possimus. 4 8. Dividitur in naturalem & artificialem. Natura- est, quam natura monstravit necessitate urgente , ae etiam exinde necessaria dicitur, quod circa victum amictum ocaupata. 9. Estque χ.simplex vel mixta et Simplex est,qua certo io vitae genere victum nobis acquirimus. Cujus speciestatuor a Philosopho numerantur: quarum prima est γεωργα, agricultura per quam quaerimus eκ terra, &quae e terra nascuntur: Altera est,qua ex pastura anii alium nansuetorum victum quaerimus, dicitur Pa oratiria:Tertia η πιλερώκη qua eκjusto bello victum uaerimus,dicitur Polemica: Quarta species qua ex Vena-one victum conquirimus dicitur rimatio; Eaque rur
im triplex γρουἶκη' , qua bestias vel animalia terre IiR , ορνιλλε, aucupium qua aves & volatilia:α λι- ίἶκη Piscatio, qua pisces capimus , &eκ iis Victum
t amictum quaerimus. D. Mixta est, quando non una tantum ratiora Vi-lus acquiritur.3 . Artificialis est, quae hominum industria &stulto inventa: hinc neque naturalis, neque necessaria diritur. A naturali differt , quod non necessitate natura sed cupiditate hominum , quae insatiabilis, est prosecta; tem, quod splendorem 'i voluptatem &luxum, M.
ibi habeat proposita. . 31. Estque Philosopho dupleκ: Alia honesta & lieita.&ilia inhonesta & illicita. Honesta utilis & necessaria est,
Ierquam res aequo & tolerabili pretio aestimantur . usnter ementes , vendentes aut alio modo permutantea.
89쪽
sa D. COLLEGII POLI Tic'IPraeterea i-ς κγ: sacultas ad dominum spectat , ne patvtur servos suos uti petulantes , Vel super- hos, vel nimis remissos & abjectos, quod obtinebit, si opus, cibum & castigationem recte temperare sciat. . I S. Opus debetur servis, quia ad rem familiarem augendam habentur. 6 Cibus praeterea requiritur sussiciens. ad satietatem& robur, ne labore frangantur. . 7. Tertio, ne nimium saeviat in servos. Nam quam Vis olim jus vitae ac necis inservos habuerint domini: tamen illud jus rigidum recte hodie correctum est , ne absque justa causa servum interficere , vel in eum supra modum saevire liceat, cum Reipubl. intersit, ne quis sua
8. En quia haec de servis per legem talibus, qui Vel in bello capti, vel ex captivis nati fuerunt recte acci Piunpur ; sequitur, quod in servos, per naturam tales, nulla prorsus saeviendi sit potestas, sed, quod humanissime tractandi. 39. Et quia hodie inter Christianos servitus sublata, δι loco servorum , liberis utimur hominibus, tanquam mercenariis, nulla prorsus datur saeviendi potestas; moderata tamen correctio licita & permissa est, si videlicet ossicium suum neglexerint, aut negligentes in officio fuerint. Et tantum de praeceptis. ini AE s T. I. utrum definitio libertatu Icti . Florentiniis l. q.in pr4s de stat. hom. posita tolerari possit 8 dus definitionem liberta is JCti Florentini, ad quam ipse Imperator Iustinianus in pr. Instit .deIurpe Laccessit, omnino sartam tectamque retinendam esse asse
Impugnatur autem , quiburum ti inprimis a Monte at . inβhol. I. Polit.rext. 36. I. a causa essiciente. Quia aeque est constitutio juri entium ac servitus: Et Probat hoc duplicit tione : 1. Eκ l. in 'dsde 1 in re jur. ubi JCrus Ulpianus tria hominum genera jure gentium introducta esse dicit, videlicet ljberos homines, serVOS,& libertinos. 1. declarat id exemplo, hoc modo : licen unicuique barbam habere, non ullo hominum pri Vite-gio , sed, quod eam licentiam quisque habeat a natura.
90쪽
EκER cITATI O IlI. 91Verd certae conditionis homines edicto aliquo juberitur tondere balbam ; reliqui, ad quos edictum non 2xtineret, inciperentjure edicti barbam promittere, &Q. quod antea fuit naturalis facultatis, & omnium jam icipit juris civilis esse & paucorum. Ast istummo. um libertas, post introductam jure gentiu servi tu :m Coepit similiter esse juri entium,& eorum tantum, ut non serviebant. Resp. Distinguendum esse inter sa-ultatem naturalem, qua omnes liberi eramus,s.jus au-m gentium Instit .de jur. naturgent. ct ciυ. & aequales, i. uod attinetis de reg. jur. & inter jus , quod certo respe tu iacultati naturali super additum. Non enim loqui-ur hic Iuris consultus de mediis, quomodo illud susaturale sit limitatum, & ad certas personas restrictum,ed potius respicit ad causam efficientem immediatam, um ideoque libertas primam suam Originem trahat aure naturae , & contra , servitus, de qua Iurisconsultusoquitur , suam dependentiam habeat u jure gentium ;
equitur libertatem non aeque consti Lusionem juri en' tu in nominandam , uti servitutem. Exemplum alla- um, quod attinet, magis confirmat nostram senten-
iam, hoc enim sequitur, illos , ad quos edictum non Iertinet, permanere in sua naturali libertate,& ulterius. approbari & confirmari.
Secundo impugnatur definitioJurisconsulti ulterius iis argumentis : i . Quod haec definitio aequὰ competat ervis ac liberis hominibus, quia servis quoque inest iacultas faciendi, quod libet, nisi vi aut jure prohibeantur. a. Quod j us si ve leges omnino impediant libertatem , & faciant, quo minus homo facere possit, quam velit. 3. Quod vis seu violentia non tantum impediat
libertatem , verum omninti tollat, & eκ liberis hominibus servos faciat, ipsis Iurisconsultis judicibus, qui servitutem ex vi & violentia bellica introductam esse aflerunt , l: AElf. de jur. Opponitur enim vis seu Violentia libet tali directe. 3. Ethic. I. Verum resp ad Pri mum neglndo, nam definitio libextatis servis nullo mo do competit, non enim habent libertatem certis legi' bus & regulis circumscriptam . sed prorsus ademps m