장음표시 사용
131쪽
ac laudans Quid autem nostLegimus intelligimus, vix credimus de meo sensu hic fateor: & qui quantique illi cardines singuli, qui tota theatra sustinerent, verterunt,iungerent,disiungerentqueZDe me,parum est: sed coeant ipsi artifices nostri Sc architectones, laborabunt in re non dicam conficienda, sed exputanda. Plura huius generis passim: sed in circunfusa rerum copia Axcerpimus pauca dc eligimus, cum iudicio, ut possum . Avo. Hic non adhibes, quod cum pace tua dicam. Lips. Quid iam8 A v D. Nam ars & ordo ita praecipit, in dicendo narrandoque astendere, dc, ut ille ait, ex fumosamma non exflamma daresumum . At tu culmina operum dixisti,&minora hauddubie dabis. Li p s. Minora λ aliter dices, cum illa Perpetua & firma audies:
quid si & nunc aliter in his Temporariisὶ Cai; Caligul
pons neseio an ingenio,mole certc & magnitudine vincit, sed & insana illa ambitione siue periculi, siue nou tatis.Struxit eum in ipso mari,nauibus impositum,in gnitudine tritim milliarium G quadrantis: id est, toto illo spatio, quantum est a Puteolis ad Baulos. Per hunc, triumphantis ritu, cum Senatu militibusque incessit, spectante toto populo in eodem epulatus, nocte etiam peruigilem egit,inter laseivias& ludos. Addo autem in paucis diebus nam & sic narrant) pontem hunc totum structum: unde tam subito nauibus, armamentis, tu bibus, omnia alia materia conuectar Itymensium opus perpendenti,sed cui laudem vanitas detrahit. nam quo fine structum,nisi ut destrueretur ' Simile in Caracata, quem alterum Caligulam licet dicere. Is autem non suis solum, sed alienis opibus proterue abusus. cum, Vt Diostribit, adigera homines Senatori, ordinis, Qv o TIEs
132쪽
LIBER T E R T I V S. . III Roma egrederetur , DOMO S PRAETORIA varia
frueret , item Di VER so Ri A silendida: res in pleri
que non Πα- non acturus haesurusve erat ,sidnec ea visurus. Amplius, ubicumque hiematurus erat, aut etiam. putabatur hiematurus,cogebantur AMPHITHEATRA
CiRCos struere rec injumtum quicquam ab eo capiemus eat a mox demenda. Quis cum haec legit, siue audit, non admiratur opes& splendorem Senatorum, qui patrare haec poterant Z non item detestatur illius in 'saniam,qui iubebat Z Olim in populi totius voluptates, Theatra dc Circi structi: nunc in unius imaginarium usi . Nam nec vidit haec omnia e,ut Dio dixit.. CAP. I r.
Diuturna operia, caput omnium Roma. Desim eiu in primis de magnitudine indagitum.
SE D a damnoss istis dc Temporariis ad stabilia &
utilia veniamus, ic quae Teffetua dixi. In hoc genere multa sunt Romanae magnificentiae, nec in urbe Q-lum aut ipsa Italia, sed per terrarum orbem sparsa. Licet dicere.diuino munere Romanos datos ad quidquid rud expoliendum,ad quidquid insectum,faciendum; dc loca hominesque, elegantia aut artibus, passim exornandos. Quot Opida noua structaΘ vetera ampliata, autreparata n is empla. Basilis Fora, Porticus, Aqua- ductus ia, Theatra, Circi: dc plura quae aut usum haberent,aut amoenitatem. Quid iam Triuatae structurae, ut Domin aut UBLyomnia splendida,ab ingenio simul& pretio commendanda. Atque ego hic haereo. A v D. Quid tibi estὶL i p s. Sine. A v D. Non pergis L i P s. MDP L ne
133쪽
ne inquam. A v n. In capite viae sistimus t L i p s. In capite. immense & vaga se aperit, nec satis scio qui limiatem eam aut stringa. Poetae animi caussa solent dicere,. Vnde tamen corpii iam urgat camminis ordor ego ex vero e & incertus animi seror, ubi ordiar desinamque. Nam si vel singularia tantum ostedenda seni ; per omnes prouincias, urbes,agros cundu est: ubique enim tale fuit. Infinita,inquam,ista sunt,&cum pocla principe,
--, . H γε uqάων άδικά- ἔθνεα ποΜα. H μ η , Sed coelianti hoc sedet, solam R omnia tibi ostendere musca M omnium Operum opus, ut sic appellem: & in qua sola
fuit, qdidquid ubique fuit. Ipsam si in parte nosti clo-
tam ne speres: θ etiam illa prouincialia noueris,quae pleraque facta ad hoc exemplar. Nam & coloniae Capitolia sua, Fora, Basilicas, Theatra, & talia, habebant ad urbis dominae & parentis suae titum. Roma igitur faue,&te ostende:& paulispere ruinis tuis,si fas est,ueterem vultum attolle. Situm tuum primum video, & laudo:
aut potius pro me Camillus ille apud Liuium, qui te bis condidit,& dum G allis eripuit dc dum tibi ciues retinuit & firmauit. Nam absque eo abibant,dc Veij iam Roma erant. Ille igitur: Non laec sis Di, homines uehune Vrbi condenda locum elegerunt . saluberrimos collis, fumen opportunum, quo ex mediterraneis locis fruges deus hantur,quo maritimi conuentus accipiantur mare vicinum adcommovitares, nec expositum nimia propinquitate ad pericula classium externarum; regionum itam medium . Videamus, Auditor,pauli siper horum singula: dc iuuabit me recitatio, &quasi in Roma iterum si tet. A v D. Bona venia, quot iam anni ex quo lustrasti3 Li p s. Ipsi
134쪽
vigintiseptem, cum distent: sectanimum non auelli, Mantiquitas amabilis, scd dc religio venerabilis is eo vocant.Quod ergo dicebam, Camilli ruminemur. Saluberrimos colis. Hodie vix ita sunt: sed causia, solitudo& desertio; tum M aurae e vicinis paludibus vel aestuariis,& quas alii indagent. Flumen portunum. Tiberis ille pater,qui urbem secat: latus circa eam, ut Dionysius monuit, quattuor iugera, siue pedes CCCc: profundi se,ut maximas naues suscipiar, porter Addit dc More vicinum.) nam distat xvi. millibus passuum, ut Plinius& Antoninus metiuntur, siue, quod idem est, centum viginti adis, ut Dionysius. Non ergo Strabonem audies, qui centu nonaginta ea computat: sed n umerorum& librarij sui errore. In Appiano an error talis, qui non nisi centum stadia computatὶ Nam verba Censorini Consulis sunt suadentis siue iubentis Carthaginienses, diruta urbe sua, a mari abire: matri iubemus non nisi Lxxx.stadia vos recedere , ckm nos ipsi ab eo dissemus stadiis centum. Ego tamen hoc non mutem,& vere dictum censeam:sed aspectu latae & magna ius Romae, quae extra prima moenia mox dicam in orbem se diffundebat. Ab ea ille computat: etsi fortasse parum adhuc vere aut decore in Censerini persona. Sed aeuum silum,ut fit aspexit. Claudit Camillus, palia medium ess .in Ita, in longitudine. nam latitudinem si spectas,
finem tenet. Hoc verius, quam quod vitruvius etiam mundi m diam Romam secit:nec hoc nobis persuadebit, nisi sui fortasse & Romani mundi. Haec Camillus: sed Rutilius G allicanus, cuius Itinerarium exstat, ab infimo aevo non infimi carminis, hoc quoque in ea miratur , quod munitismo loco sita , nec Alpibus selum
135쪽
ab omni vi subita , ad Apennino defensa.
Si factum certa mundum ratione atemur,
Consiliάmque Dei machina tanta fuit,
Excutiis Latiis prat exuit Apenninum, Clauniaque montanis vix adeunda viis. Inuidiam timuit Natura, parumque putauit
Arctois Alpes opposuisse minis.
Sicut vasi tui multis vitalia membra,
semel inclusit qua pretiosa tulit
Iam tum multiplici meruit munimine cingi, Gilicito iue habuit Roma futura Deos. Ista Rutilius pulchre: sed nos a Situ Forniani Videamus. Nec veterem illam revoco, Quadrammo, dc qualis sub Romulo fuit: persectam&plenam considerassest saris. quae rotunda propemodum fuit scisi haud iuste ta, men ) α septem suos colles amplexa, grandem ambitum fecit. Quem utinam firmiter metiri tibi possim Iah, ah. A v D. Quid susipiras retiam iterum Z Li Ps. It rumque,& ab imo pectore. Ali , cur non Romae nunc paucos dies sum Z cur non obambulo, video, metiori cur non cum viris doctis inibi confero 3 firmius sese osse certiusque definirem. Sed vel sic conabor. AvD Ego in suspirio tuo rideo. Nam cur voves, quod potes, imo quo impelleris, aut inuitaris r nonne Itali, & ipsae Roma,hoc faciunti Li Ps. Faciunt,& gratiam pro iudicio vel affectu debeo: sed quid dicam Fatum meum primo me tenuit: mox dc Rex: illud occulto decreto,. hic aperta benignitate. Ad sit minam, video Belgae mi hi in Belgis moriendum:etsi de reuisenda ea obiter non despero. Sed de nostro ambitu. scribuni ucteres, Servium.Tullium regem, ad quinque colles iam inclusos
136쪽
urbi, duos addidisse Viminalem Esquilinum, M talem tantamque deinceps fuisse Romam. Dionysius incare aperte: Ulterius vero NEQvE NUNC proces lavdi . G. bis ambitus, fio aut numine, ut aiunt, non permittente
Neque nunc, inquit: quando Θ Augusti aevo, quo ipse seripsit. Sed illeipse ambitus igitur quantus 3 idem ita docere voluit,dum subiicit: Luo quis metiri ambitum
eius voluerit, conferar cum Athenarum urbe, nec multo maior apparebit. Quod idem Sc alibi iterauit.Voluit,in- I,Vita. quam,docere: vix nos docuit,sed suos sane G raecos,qui Athenas norant. Nos quidὶ & de huius ambitu quaeramus. Leeo quidem in Dione Chrysostomo, Circuitum in M
Athenarum, cum Trraeo G Longis muris , fuiste ducem torum circiter radiorum: quae nobis sint vigintiquinque milliaria. Sed an Roma igitur tanta ξ non opinor, nec ausim dicere:&caussa est,quod Dionysius diserte Ath narum astu siue urbem dixit, nec Draeum, opinor, aut Longos muros inclusit. Itaque iterum haeremus. AVD. Vis ego te transseram Z L i Ps. Gratia erit. AVD. Nam hodie ipsa res docet, & muri illi antiqui ambitum habent xm i. aut XV. milliarium,ut notant. Quid ergo ambigis r L i p s. Hos istos, veteres non fuisse. Multa sunt, quae arguunt : sed ipsa maxime forma sic enormis, icalibi sinuans introrsus alibi procurrens extrorsus: pro sus, ut non a prisca illa accuratione dc elegantia, sed a nouitii aliqua necessitate impolitum M subitum opus videatur. Neque ambigendum est,ut mox dicam. Sed de veteri igiturambitu, videamus ecquid Plinius iuuabit, qui ex prosesso destribit: M OE N I A eius colligere
A M B i T V, Imperatoribus Censeribus, Vel si v ,passuum xiv. millia ducenta. Complexa montes septem, imo diu
137쪽
0O DE MAGNITUD. ROMANAAriditur in Regiones X iiii. compita earum CC v. Eius
de laci, mensura currente a JUidiario , in capite fori Romani ruto,ad gulas porta γ cit passuum perdirectum XXX. missa, DCC. LXV. c Ad extrema vero tectorum cum cactris Pratoriis, ab eodem Misi atrio, pervicos omnium viarum , mensura colligit paullo amplius LXX millia passuum. Rem totam hic habeas, si verba haec aut tenebras suas, aut-Vitia, non haberent. Inspici mus. eas ta ambitu colligere facit passuum XD i. millia. Sane hoc sit pro hodiernae Romae modo,si modo lectio firma: qua dc Prista libri solicitant, xxx. mistia scribentes i&Leander .atq. alij superioris aetatis, qui xx. millia legerunt,& defenderund Pergit, Eiusdem Diridi mensiuia currente a Miltiario. Intellego idem spati iam, totum illum ambitum,& eo inclusum.. Hoc, inquit, spatium si metiris: vnclat a Misario: & intellegit ' Columnam is, , in illam Auream in foro Romano statutam, m quam' lia omnes vi muri ,,ut ait Plutarchus. Augusti hoc institutum fuit , qui & posuit Columnam ,&ab ea voluit
currere mensuras. Pro hoc igitur more Plinius metitur,
non a porta ad portam sui video quosdam si spicari) sed palam a Miliario,quod quasi in urbe media,ad singulas
portas.Sed numeri eius manifestb falsi sun Si xxx. millia ad quamque portam: ergo in tota diametro in. sunt: ergo in ambitu,c c. quo quid absurdiust Et simile erit etsi minus fia porta ad portam XXX. sint,vti Vol it. nam tunc certe triplicata diametro,ut selet, surgent millia ria in ambitu nonaginta: an ipsis fatendum, aut nobis credendum8 Iam in vi ima mensione,adextrem tin rum, i nquir, ab eodem Miliario, Lxx. mugia passuum Id quoque qui potest Z crescent supra modum haec in ambitua
138쪽
bitu, nec video excusanda. Vt mihi nunc videtur meliora avide semper audiam,capiam, vel potius arripia: θsed ut mihi nunc Plinij numeri isti corrupti sunt, & sic
reformandi. Maenia colligere ambitu passuum xxi I i. mi lia. Hoc primum pono, tantam fuisse Romam : aut si placet, XX D. parum in uno alteroque milliati est. Unde doceor ex Olympiodori quibusdam Excerptis Graecis: in quibus ad verbum est,Romana urbis murm mensuratin ab Ammonegeomura, quo tempore Gothi imam inuasionem fecere, habebaro rium vnim vi inti milliarium Iste uno mill iario minus,quod alius addit:&Ma tinus Polonus, qui Chronicon scripsit: In circuitu, inquit, Roma sunt milliaria vigintiduo prater Transtiberim
N Leoninam ciuitatem, cum quibus dicitur habere qum draginatatio milharia. Vnde haec habes Martiner ex aliquo veterum: nam pro tuo aeuo , utrumque hoc plancest falsum. At pro veterum, N verbis pii iiij. planissimc verum. Pro vetbis,dico,Plinii corrigendis,ec porro videamus. Nam altera menstira erat, a vigilario ad setas xxx. millia o dico scribenda ἡ ω ori: id est, tria millia Et qtiis nescit ex ignorantia harum notarum faepe, cum in Plinio,tum Liuio, M alibi,peccatumὶ Nam putarunt De 4, nota, esse:& inde nata illa mi iv xxx. Atqui aliter est . M sic si emendas, quanta proportio Mconsensus t Roma habet in ambitu XX Di. milliaria: a milliario ad portam, tria milliaria Gyas septingentos sexagintaquinque: ergo in plena diametto item millia quingentos triginta Hanc triplica, nonne xxii. σfemuin ambitu red duntur 3 At Plinius neglexit aut insuper habuit de dimidio &rolude xxii .aut xxiii.dixit.Simile in mensura ultima, quae ad extrema tectoru cordis LXX. ilia.
139쪽
millia. Tu vero secseptem millia: &rem factam habes. Dupliciter enim metitur. a milliario primum ad ipsos muros portasque: deinde ab eodem, ad extrema tecta. Quare hoc liquetenim Romam quasi duplicem fuisse: de clausam muris; & alteram non clausam,quae tamen in orbecirci ieeta esset,& continentibus aedificiis instructa. Vtramque igitur dimensus,dicit hanc vltimam in semidiametro septem milliaria habere: duplica,sunt quartuordecim: iplica, erit ambitus iustissimo quadrigis aduom Et nonne hoc ipsum est igitur,quod Martinus dicebat i Addo probationem huic numero alteram, ex Vopisco. Is de Aureliano Principe: Muros et bis Roma sic ampliauit , ut quinqua inta prope milia murorum eius ambitus teneant. Quod tamen simus Pt
bo Imperator perfectum opus adstribit. Si igitur tunc quinquagi propemodum nam id notat: ergo iam antes ite ambitus ille cdium extremarum, rum: quia muri noui longius etiam paullo ab aedibus remoti. Ego in hac re nihil incerti vel infirmi video, nisi quod opponi nobis possunt nihil enim dissimulabo.&ipse subiiciam duo. Prius, quod Militaria nod videtur iust fuisse in urbe media,atque ita mensuratio fallet. Nam fuit in capite, ut Plini us ait fori Romani: atqui ab
eo ad Tiberim, non par reliquae urbi spatium videtur,& maxime quod ibi Campus Martius, omnium consensu,extra Vrbem. Respondeo.ut nunc quidem Roma
est, non plane medium illic esse fortasse sinetiar si illle fini: nunc tabulis credo: in sed olim vidctur fuisse. Sane Victor,&Notitia Imperij, in foro ipso Romano, iam longe a Migario, Umbilicum urbis ponunt. Sed es o tamen non exacte in medio: quid referirnon sc γεορατυ -
140쪽
LIBER TERTIV s. ubia: omnia,& ad lineam regulamque veteres metiuntur. Non mouet me de Campo e Martio, quem fateor extra pomoerium habitu,&intra moenia tamen fuisse. Nomne idem in amentino qui usque ad Claudij tempora,in pomoerio habitus non fuit, & tamen a Regum tempore urbi inclusus. Et campus quidem Martius etsi olim non erat,tamen Iulius Caesar quod Cicero ad Atticumscribit destinabat eum includere: qui stio an non Augustus fecerit 'nam dc is pomoerium protulit: an deniq; non Nerorquem ego praecipue puto in tota Roma mirutasse Minnouasle. E t ab eo sanefacies& forma est,q u am Plini descripsit. Alterum, quod obiici potest. Olympiodorum non nisi viginti s um milliaria attribuere sub Honorio, cum Roma capta fuit: ubi ergo illa quiis inraduo nostr ,vel A ureliani quinquagintaὶ Resipondest fuisse, dc desiisse. Nam ecce cum Constantinus se- dona imperij transtulit, dc una secum tot nobiles fami lias abduxit, frumenti etiam trientem abstraxit, deniq; seipsum & Aulam: nonne probabile est, Romam ite rum valde minuisset' idque in extremis Sc longinquis maxime, ut solet: atque ita reditum, collapsis aut disiectis Aureliani immis ad veterem ambitum & modum. Alioqui de alterum mihi argumentum non invalidum pro tanto ambitu est , ex ipso Victore Zc Rufo, qui Regionesvr is singilla tim dimetiuntur. Sunt igitur quaeda,ut illa Auentini, qtrae habent in ambitu xxx iii. migia. CCCC. LXXXVIII. pedes e nonne ea reddunt sex milharia
amplius semisse ni Quid in reliquis illis xui 3 in quibus una item aliqua XXX. migia pedum habet , aliae fere